Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lipca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant st. sekr. sądowy Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 20 lipca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 31 marca 2016 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy Z. K. prawo do emerytury od dnia (...) 2016 roku;

2.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy Z. K. kwotę 360,00 (trzysta sześćdziesiąt) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 370/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 31 marca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy Z. K. prawa do emerytury, podnosząc w uzasadnieniu, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu zaliczenia okresu zatrudnienia od 8 stycznia 1980 roku do 9 września 1983 roku, ponieważ przed organem rentowym praca w szczególnych warunkach nie może być dokumentowana zeznaniami świadków.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o jej zmianę poprzez zaliczenie do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia wnioskodawcy od 8 stycznia 1980 roku do 9 września 1983 roku i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Ponadto wniósł o zasądzenie od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania podnosząc dodatkowo, że wnioskodawca nie posiada świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych wystawionego przez Spółdzielnię (...) Oddział w O..

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Z. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 9 czerwca 2014 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS I)

Decyzją z dnia 25 czerwca 2014 roku ZUS odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach i nie osiągnął wieku 60 lat.

(dowód: decyzja z dnia 25 czerwca 2014 roku k. 18 w aktach ZUS I)

W dniu 15 marca 2016 roku Z. K. ponownie złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS II)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresem ubezpieczenia w wymaganym przez ustawodawcę wymiarze 25 lat, w tym 24 lata, 11 miesięcy i 17 dni okresów składkowych, 1 miesiąc i 8 dni okresów nieskładkowych.

(dowód: decyzja z dnia 31 marca 2016 roku k. 8 w aktach ZUS II)

Do stażu pracy w warunkach szczególnych ZUS zaliczył wnioskodawcy 14 lat, 6 miesięcy i 28 dni. Jest to okres zatrudnienia wnioskodawcy w (...) (...) Oddział w R. od 20 października 1983 roku do 31 grudnia 1998 roku (pomniejszony o 1 miesiąc, 8 dni zasiłku chorobowego) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego ponad 3,5 tony.

(dowód: odpowiedź na odwołanie k. 5-5v akt sprawy)

Wnioskodawca posiada prawo jazdy uprawniające do prowadzenia samochodów ciężarowych od dnia 20 czerwca 1979 roku.

(dowód: okoliczności potwierdzone – protokół rozprawy z dnia 18 października 2016 roku od 00:04:39 do 00:06:03, zaświadczenie z dnia 3 lipca 1980 roku k. 22 w aktach sprawy)

W okresie od 8 stycznia 1980 roku do 9 września 1983 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni (...) Oddział w O.. W świadectwie pracy wystawionym wnioskodawcy za wskazany wyżej okres zatrudnienia wskazano, że pracował na stanowisku kierowcy.

(dowód: świadectwo pracy k. 11, wniosek w sprawie zatrudnienia pracownika k. 12, umowa o pracę k. 13 w aktach sprawy)

Przedmiotem działalności Spółdzielni zatrudniającej wnioskodawcę był transport branżowy dla zabezpieczenia potrzeb rolnictwa, czyli przewóz zbóż w czasie akcji żniwnej, przewóz opałów do (...), zaopatrzenie wiejskich sklepów oraz transport wykonawczy na zlecenie innych podmiotów. Przewóz odbywał się na terenie całego kraju. Pracodawca wnioskodawcy stale dysponował około 70 pojazdami, 40 przyczepami i 12 naczepami, pojazdy były samochodami ciężarowymi o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony marki R., S., J. i (...). Spółdzielnia posiadała także dwa samochody dostawcze marki N., którymi jeździli zaopatrzeniowcy.

(dowód: zeznania świadka R. P. – protokół rozprawy z dnia 15 lutego 2017 roku w sprawie IV Uo 20/16 od 00:04:16 do 00:05:42, k. 59, k. 61, zeznania świadka M. B. – protokół rozprawy z dnia 15 lutego 2017 roku w sprawy IV Uo 20/16 od 0013:47 do 00:15:03, od 00:15:32 do 00:15:55 k. 63-63v akt sprawy)

Wnioskodawca pracował w powyższej Spółdzielni w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W okresie pierwszej zimy był wynajmowany do rejonu dróg jeżdżąc piaskarką i pługiem. Początkowo przez kilka miesięcy w 1980 roku jeździł samochodem ciężarowym marki S. o ładowności 5 ton przewożąc zwierzęta ze skupu do rzeźni, a następnie samochodem marki J. o ładowności 7,5 tony z przyczepą o masie 10 ton. Przewoził biel cynkową, minię ołowianą, ołów, komponenty do Huty (...) np. gąsiory cynkowe, kadm, w okresie letnim zboże do elewatorów, a z rozładowywanych wagonów wapno, cement i węgiel. Skarżący jeździł na terenie całego kraju, ale w większości na obszarze województwa (...) na trasach O.-G., O.-R., O.-O., O.-W.. Skarżący jeździł na zlecenie innych podmiotów. Wykonywał wyłącznie czynności kierowcy, do których zaliczało się przygotowanie samochodu do wyjazdu, konwojowanie ładunku, zabezpieczenie go i dostarczenie do odbiorcy. Czas pracy odwołującego wynosił powyżej 8 godzin w zależności od specyfiki przewozu. W czasie przewozu trwającego więcej niż jeden dzień wnioskodawca pobierał ładunek i przewoził go do miejsca docelowego, a następnie w drodze powrotnej pobierał kolejny ładunek, aby dostarczyć go do odbiorcy na terenie O.. Gdy wnioskodawca nocował w trakcie przewozu, to podróż powrotna trwała także około 8 godzin. Kierowcy mieli przypisane samochody, za które odpowiadali. W razie awarii pojazdu, odwołującemu był przydzielany inny pojazd, na którym pracował przez okres od jednego dnia do tygodnia wykonując podobne zadania. Ubezpieczony nie zajmował się załadunkiem i rozładunkiem towaru, prace te wykonywane były przez inne osoby. Innych czynności wnioskodawca nie wykonywał.

(dowód: zeznania świadka R. P. – protokół rozprawy z dnia 15 lutego 2017 roku w sprawie IV Uo 20/16 od 00:05:51 do 00:11:20 k. 61v-62 akt sprawy, zeznania świadka M. B.-protokół rozprawy z dnia 15 lutego 2017 roku w sprawie IV Uo 20/16 od 00:16:09 do 00:20:36 k. 63v-64 akt sprawy, okoliczności potwierdzone – protokół rozprawy z dnia 18 października 2016 roku od 00:01:01 do 00:03:21, zeznania wnioskodawcy – protokół rozprawy z dnia 20 lipca 2017 roku od 00:03:32 do 00:08:17)

Spółdzielnia (...) Oddział w O. nie wystawiła wnioskodawcy świadectwa pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1383) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem.

Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni (...) Oddział w O. był niesporny między stronami w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że z dokumentów w postaci świadectwa pracy, wniosku o zatrudnienie oraz umowy o pracę, potwierdzających zatrudnienie wnioskodawcy w spornym okresie, wynika, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku kierowcy. Należy jednak podnieść, iż okoliczność nieprecyzyjnego określenia stanowiska pracy wnioskodawcy w w/w dokumentach polegającego na niewskazaniu kierowcą jakich pojazdów był wnioskodawca, nie oznacza, że wnioskodawca nie był kierowcą samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony.

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę w zakwestionowanym przez ZUS okresie od 8 stycznia 1980 roku do 9 września 1983 roku, Sąd oparł się na zgromadzonej w sprawie dokumentacji oraz zeznaniach świadka M. B. oraz R. P., którzy w całym spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą w (...)- M. B. na stanowisku kierowcy, później operatora koparki, a R. P. jako mechanik na stacji obsługi, a później kierownik techniczny. Świadkowie dysponowali więc bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych skarżącego. Świadkowie potwierdzili, że wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wyłącznie jako kierowca samochodów ciężarowych o ładowności ponad 3,5 tony. Wnioskodawcy początkowo był przypisany pojazd marki S., a następnie J., który dodatkowo był wyposażany w przyczepę. Samochodami tymi wnioskodawca przewoził zwierzęta, biel cynkową, minię ołowianą, ołów, komponenty do Huty (...) np. gąsiory cynkowe, kadm, zboże do elewatorów, wapno, cement i węgiel, a pierwszej zimy był wynajmowany do jeżdżenia piaskarką i pługiem. Zatrudnienie wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest w ocenie Sądu logiczną konsekwencją faktu, iż pracodawca odwołującego dysponował około 70 pojazdami ciężarowymi, które były codziennie użytkowane. Co więcej, specyfika pracy odwołującego wymagała przewożenia towarów za pomocą pojazdu o dużej ładowności. Biorąc pod uwagę przedmiot działalności zatrudniającego ubezpieczonego zakładu pracy uznać należało, że posiadając uprawnienia do prowadzenia samochodów ciężarowych, to właśnie nimi wnioskodawca jeździł stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Co więcej świadkowie zeznali, że pracownicy byli przypisani do danych pojazdów, które były zmieniane jedynie na czas awarii. Z uwagi na fakt, że pracodawca skarżącego dysponował samochodami ciężarowymi tylko o masie przekraczającej 3,5 tony z wyjątkiem dwóch samochodów marki N., którymi jeździły osoby z zaopatrzenia, wnioskodawca nie mógł jeździć innymi pojazdami jak tylko takimi, których ładowność przewyższała 3,5 tony. Ponadto posiadał uprawnienia do kierowania pojazdami ciężarowymi.

Sąd poddał zeznania świadków weryfikacji i uznał je za spójne i logiczne, a w konsekwencji wiarygodne i przekonujące. Wydając rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie Sąd wziął także pod uwagę zeznania wnioskodawcy, albowiem nie kolidowały one w żadnym zakresie z zeznaniami świadków. Dokonując ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie, Sąd uwzględnił także dokumentację pracowniczą skarżącego. Jakkolwiek zatrudniający nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych, to z umowy o pracę i wystawionego świadectwa pracy wynika, że w okresie od dnia 8 stycznia 1980 roku do 9 września 1983 roku ubezpieczony zajmował stanowisko kierowcy. W Spółdzielni, w której był zatrudniony wnioskodawca było zapotrzebowanie na pracowników kierujących pojazdami o dużej ładowności, a to ze względu na przedmiot działalności pracodawcy ubezpieczonego. Pojazdy marki S. i J., które obsługiwał wnioskodawca w spornym okresie, mieszczą się w definicji samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jednocześnie jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez wnioskodawcę i nie zakwestionował wskazanych w dowodach okoliczności faktycznych.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że wnioskodawca w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Ubezpieczony nie był w tym czasie kierowany do innych prac.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Biorąc zatem pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił wszystkie wymagane przepisami rozporządzenia warunki do uzyskania prawa do emerytury, to jest ukończył 60 lat, jego łączny okres zatrudnienia składkowy i nieskładkowy wyniósł 25 lat, legitymuje się ponad 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, należy uznać, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w punkcie „1” sentencji wyroku przyznał wnioskodawcy Z. K. prawo do emerytury od dnia (...) 2016 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik tj. art. 98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawcy Z. K. kwotę 360,00 złotych, na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).