Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 sierpnia 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Magdalena Marczyńska

Protokolant st. sekr. sądowy Alicja Jesion

po rozpoznaniu w dniu 3 sierpnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o podjęcie wypłaty zawieszonej emerytury

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 10 stycznia 2017 r. sygn. (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawczyni J. K. prawo do podjęcia wypłaty emerytury od 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku;

2.  żądanie wnioskodawczyni J. K. o wypłatę odsetek ustawowych od zaległych świadczeń emerytalnych przekazuje do rozpoznania organowi rentowemu;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. na rzecz wnioskodawczyni J. K. kwotę 180,00 (sto osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt VU 507/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 10 stycznia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił prawa do wypłaty zawieszonej emerytury J. K. za okres od 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku, powołując się na art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS wskazał, że w związku z brakiem nowych dowodów w sprawie, brak jest podstaw prawnych do wypłaty wnioskodawczyni zawieszonej emerytury za okres od 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku.

Od powyższej decyzji odwołanie wniósł pełnomocnik J. K. zarzucając zaskarżonej decyzji naruszenie art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS poprzez jego niezasadne zastosowanie w przedmiotowej sprawie, a w konsekwencji wydanie decyzji o odmowie prawa do wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku i wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie ubezpieczonej prawa do wypłaty zawieszonej emerytury za ten okres wraz z należnymi odsetkami.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie powielając argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 3 sierpnia 2017 roku pełnomocnik wnioskodawczyni wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił następujący stan faktyczny:

J. K., urodzona w dniu (...), wystąpiła w dniu 30 grudnia 2009 roku z wnioskiem o emeryturę. Wnioskodawczyni była wówczas zatrudniona w (...) w Ł..

(dowód: wniosek – k. 1-3 akt emerytalnych, kwestionariusz – k. 4 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 22 stycznia 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał J. K. prawo do emerytury od dnia 1 grudnia 2009 roku.

(dowód: decyzja z dnia 22 stycznia 2010 roku – k. 21 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 13 października 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. zawiesił wypłatę emerytury wnioskodawczyni od dnia 1 października 2011 roku z powodu kontynuowania zatrudnienia na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw.

(dowód: decyzja z dnia 13 października 2011 roku – k. 31 akt emerytalnych)

W dniu 22 kwietnia 2013 roku J. K. wniosła o podjęcie wypłaty emerytury.

(dowód: wniosek – k. 33 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 10 maja 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. podjął od dnia 1 kwietnia 2013 roku wypłatę emerytury wnioskodawczyni obliczonej na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

(dowód: decyzja z dnia 10 maja 2013 roku – k. 36 akt emerytalnych)

W dniu 22 kwietnia 2013 roku J. K., wobec osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, wniosła o przyznanie prawa do emerytury obliczonej na podstawie art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

(dowód: wniosek o emeryturę – k. 45-47akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 14 maja 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał wnioskodawczyni emeryturę kapitałową od dnia (...) 2013 roku. Jednocześnie zawiesił jej wypłatę z uwagi na to, że była świadczeniem mniej korzystnym od emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

( dowód: decyzja z dnia 14 maja 2013 roku – k. 52 akt emerytalnych)

W dniu 15 lipca 2015 roku J. K. wniosła o wypłatę zawieszonego świadczenia emerytalnego zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku w sprawie K 2/12. Dodatkowo skarżąca we wniosku podała, że w dniu (...) 2012 roku ukończyła 60 lat, a świadczenie emerytalne pobiera od miesiąca kwietnia 2013 roku.

(dowód: wniosek – k. 66 akt emerytalnych)

Pismem z dnia 13 sierpnia 2015 roku organ rentowy wezwał ubezpieczoną do uzupełnienia wniosku o wypłatę zawieszonej emerytury przez nadesłanie zaświadczenia pracodawcy o wysokości przychodów uzyskanych za okres od 1 października 2011 roku do 30 kwietnia 2012 roku w terminie 14 dni.

(dowód: pismo – k. 67 akt emerytalnych)

W dniu 31 sierpnia 2015 roku wnioskodawczyni złożyła zaświadczenie Dyrektora (...) w Ł. o przychodach za okres od 1 października 2011 roku do 30 kwietnia 2012 roku.

(dowód: pismo – k. 68 akt emerytalnych, zaświadczenie – k. 69 akt emerytalnych)

W dniu 2 grudnia 2015 roku ubezpieczona wyraziła zgodę na potrącenie przez ZUS z przysługujących jej należności kwoty przekroczenia przychodu za lata 2011-2012.

(dowód: oświadczenie –k. 74 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 7 grudnia 2015 roku organ rentowy przyznał wnioskodawczyni prawo do wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 1 października 2011 roku do dnia 21 listopada 2012 roku.

(dowód: decyzja – k. 76 akt emerytalnych)

W piśmie z dnia 11 stycznia 2016 roku J. K. wniosła o przywrócenie terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją ZUS z dnia 13 października 2011 roku celem wypłaty zaległych świadczeń emerytalnych za okres od dnia 22 listopada 2012 roku do dnia 31 marca 2013 roku.

(dowód: wniosek – k. 77 akt emerytalnych)

Decyzją z dnia 18 lutego 2016 roku organ rentowy odmówił J. K. przywrócenia terminu do wniesienia skargi o wznowienie postępowania zakończonego ostateczną decyzją z dnia 13 października 2013 roku wskazując, że wniosek ten nie został poparty argumentami spełanijącymi przesłanki z art. 58 k.p.a. Dlatego też, ZUS uznał że wnioskodawczyni nie uprawdopodobniła, iż uchybienie powstało bez jej winy.

(dowód: decyzja z dnia 18 lutego 2016 roku, k. 92 akt emerytalnych)

Wnioskodawczyni odwołała się od powyższej decyzji. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 3 listopada 2016 roku w sprawie V U 395/16 oddalił odwołanie, wskazując jednocześnie w uzasadnieniu wyroku, że skoro organ rentowy nie rozpoznał żądania wnioskodawczyni o wypłatę zawieszonej emerytury za okres od 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku, nie orzekł o tym bowiem w decyzji z dnia 7 grudnia 2015 roku, to nic nie stoi na przeszkodzie, aby ubezpieczona z takim wnioskiem wystąpiła do ZUS.

(dowód: wyrok wraz z uzasadnieniem, w aktach sprawy o sygn. akt V U 395/16)

W dniu 6 grudnia 2016 roku pełnomocnik J. K. złożył wniosek o wypłatę ubezpieczonej zawieszonej emerytury za okres od dnia 22 listopada 2012 roku do dnia 31 marca 2013 roku zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku o sygn. akt K 2/12.

(dowód: wniosek, k. 1 akt emerytalnych II)

Wskutek tego wniosku wydana została zaskarżona w sprawie decyzja.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie organ rentowy, powołując się na art. 114 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.), odmówił wnioskodawczyni prawa do wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wobec braku nowych dowodów w sprawie, brak jest podstaw prawnych do wypłaty emerytury za okres jak wyżej.

Stanowisko organu rentowego jest błędne. Przepis art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej stanowi, że w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Należy przede wszystkim podnieść, zważywszy na treść wniosku J. K. z dnia 15 lipca 2015 roku oraz treść decyzji z dnia 7 grudnia 2015 roku, że organ rentowy nie rozstrzygnął w tej decyzji o prawie wnioskodawczyni do wypłaty świadczenia emerytalnego za sporny okres, bowiem ani nie przyznał , ani nie odmówił jej tego prawa. ZUS w ogóle nie zajął stanowiska w przedmiocie żądania, o które wnioskodawczyni wystąpiła następnie we wniosku z dnia 6 grudnia 2016 roku, a więc żądania wypłaty emerytury za okres od dnia 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku.

Trzeba zauważyć, że we wniosku z dnia 15 lipca 2015 roku J. K. jedynie ogólnie wskazała, że wnosi o wypłatę zawieszonego świadczenia emerytalnego, powołując się jednocześnie na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 roku o sygn. akt K 2/12. Nie określiła w tym wniosku za jaki okres żąda wypłaty świadczenia. Skoro organ rentowy decyzją z dnia 7 grudnia 2015 roku dokonał wypłaty zawieszonej emerytury wnioskodawczyni za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 21 listopada 2012 roku i nie odmówił wypłaty za jakikolwiek inny, to nie można mówić, że ta prawomocna decyzja dotyczy także okresu od dnia 22 listopada 2012 roku do 31 marca 2013 roku.

Tym samym ZUS bezpodstawnie powołał się w zaskarżonej decyzji na art. 114 ustawy emerytalnej.

Bezsporne jest, że wnioskodawczyni miała zawieszone prawo do wypłaty emerytury w okresie od 1 października 2010 roku do 31 marca 2013 roku. Zawieszenie to nastąpiło w oparciu o art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku Nr 291, poz. 1707).

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 listopada 2012 roku w sprawie K2/12 (opublikowanym w Dzienniku Ustaw w dniu 22 listopada 2012 roku) stwierdził, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 roku o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726 oraz z 2011 roku Nr 291, poz. 1707) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku Nr 153, poz. 1227 ze zm.), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 roku, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 roku, bez konieczności rozwiązania stosunku pracy (a zatem w okresie od dnia 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku), jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zdaniem Trybunału rozwiązanie przyjęte przez ustawodawcę w art. 28 ww. ustawy spowodowało, że osoby które skutecznie nabyły i realizowały prawo do emerytury w okresie od dnia 8 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku zostały objęte nową, mniej korzystną dla nich treścią ryzyka emerytalnego – a mianowicie ich prawo do pobierania emerytury po dniu 1 października 2011 roku zostało uzależnienie od rozwiązania stosunku pracy. Treść ryzyka emerytalnego w określeniu którego ustawodawca ma swobodę, nie powinna, zdaniem Trybunału, być zmieniana w stosunku do osób, które już nabyły i zrealizowały prawo do emerytury. Jeśli więc ubezpieczony już raz spełnił warunki, od których zależało nabycie prawa do emerytury, to niedopuszczalnym jest nakazanie mu zastosowania się do nowej treści ryzyka emerytalnego, czyli nakazanie mu ponownego zrealizowania już raz skutecznie zrealizowanego prawa do emerytury.

Te ww. niezgodne z Konstytucją RP przepisy były podstawą zawieszenia przez organ rentowy wypłaty emerytury wnioskodawczyni z dniem 1 października 2011 roku z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia z dotychczasowym pracodawcą bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy (decyzja z dnia 13 października 2011 roku).

Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Stosownie zaś do treści art. 190 ust. 3 Konstytucji RP orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony), jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

W świetle treści przepisów art. 190 ust. 3 i ust, 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wyrok Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzający niezgodność określonego przepisu ustawy z Konstytucją, wprowadza z dniem ogłoszenia tego wyroku w trybie art. 190 ust. 2 Konstytucji zakaz stosowania niekonstytucyjnego przepisu ustawy w postępowaniu sądowym (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 kwietnia 2009 roku, I OSK 586/08). Przepis ustawy niezgodny z Konstytucją co do zasady nie może być bowiem źródłem praw i obowiązków. A zatem przepis taki, choć obowiązujący przed ogłoszeniem wyroku Trybunału, nie powinien być stosowany także do stanów faktycznych sprzed ogłoszenia orzeczenia Trybunału.

Mając na względzie powyższe stwierdzić należy, że ZUS z niezrozumiałych przyczyn dokonał wypłaty zawieszonej emerytury wnioskodawczyni jedynie do momentu publikacji omówionego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego, to jest do dnia 21 listopada 2012 roku. Zaskarżoną decyzją odmówił natomiast wypłaty emerytury wnioskodawczyni za okres od dnia 22 listopada 2012 roku do dnia 31 marca 2013 roku, choć przecież świadczenie to zawieszone było w tym okresie także na podstawie przepisów uznanych przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją.

Dlatego też, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Natomiast nie rozpoznane dotychczas żądanie wnioskodawczyni o wypłatę odsetek od zaległych świadczeń emerytalnych, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał do rozpoznania organowi rentowemu. W zaskarżonej decyzji organ rentowy nie rozstrzygał bowiem o kwestii odsetek od zaległych świadczeń emerytalnych. Granice odwołania zakreśla zaś zaskarżona decyzja. Brak rozstrzygnięcia w zaskarżonej decyzji o odsetkach od zaległych świadczeń emerytalnych, wyklucza dopuszczalność rozstrzygania o tej kwestii przez Sąd w ramach odwołania.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800).