Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 14 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi:

1. zasądził od Towarzystwa (...)
w W. na rzecz A. B. kwotę 18.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami:

a) ustawowymi w zakresie kwoty 12.000 złotych od dnia 23 listopada 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku;

b) ustawowymi za opóźnienie w zakresie kwoty 12.000 złotych od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

c) ustawowymi w zakresie kwoty 6.000 złotych od dnia 28 grudnia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku;

d) ustawowymi za opóźnienie w zakresie kwoty 6.000 złotych od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

2. umorzył postępowanie w zakresie kwoty 9.000 złotych tytułem zadośćuczynienia;

3. zasądził od Towarzystwa (...)
w W. na rzecz A. B. odsetki ustawowe od dnia 23 listopada 2014 roku do dnia 15 stycznia 2015 roku w zakresie kwoty 9.135,87 złotych;

4. zasądził od Towarzystwa (...)
w W. na rzecz A. B. kwotę 4.315,95 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami:

a) ustawowymi w zakresie kwoty 2.744 złotych od dnia 23 listopada 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku;

b) ustawowymi za opóźnienie w zakresie kwoty 2.744 złotych od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

c) ustawowymi w zakresie kwoty 1.541,95 złotych od dnia 15 stycznia 2015 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku;

d) ustawowymi za opóźnienie w zakresie kwoty 1.541,95 złotych od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty;

5. umorzył postepowanie w zakresie kwoty 135,97 złotych tytułem odszkodowania;

6. zasądził od Towarzystwa (...)
w W. na rzecz A. B. rentę w kwocie po 150 złotych miesięcznie, poczynając od dnia 1 lutego 2014 roku i na przyszłość, płatną do 10-go dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie na wypadek uchybienia terminowi płatności poszczególnych rat;

7. zasądził od Towarzystwa (...)
w W. na rzecz A. B. kwotę 4.013 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania;

8. przyznał i nakazał wypłacić tymczasowo ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi na rzecz biegłej sądowej B. B. kwotę 80 złotych tytułem wynagrodzenia za wydaną opinię ustną uzupełniającą;

9. nakazał pobrać od Towarzystwa (...) w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi kwotę 1504 złotych tytułem nie uiszczonych kosztów opinii biegłego i kosztów sądowych.

Powyższy wyrok wynikał z uznania za uzasadnione żądanie zapłaty zadośćuczynienia z tytułu wypadku z udziałem powódki spowodowanego
w dniu 20 listopada 2013 roku przez kierowcę pojazdu korzystającego
z ochrony ubezpieczeniowej w zakresie oc udzielonej przez pozwane towarzystwo ubezpieczeń. A. R. zażądała również renty na zwiększone potrzeby na przyszłość. Sąd I instancji stanął na stanowisku, że
z uwagi na konieczność ponoszenia przez powódkę w przyszłości kosztów wizyt lekarskich i zakupów leków jej żądanie w zakresie renty na przyszłość zasługuje na uwzględnienie. Uwzględnienia w ocenie sądu wymagało również żądanie odszkodowania obejmującego zwrot kosztów korzystania z pomocy osób trzecich, utraty zarobków kosztów dojazdów do placówek medycznych, lekarstw, kołnierza ortopedycznego i rehabilitacji.

Apelację od opisanego wyroku złożył pozwany zaskarżając go w zakresie pkt 1. dotyczącego zadośćuczynienia – co do kwoty 5.000,00 złotych
i odpowiednio co do zasądzonych odsetek ustawowych i ustawowych za opóźnienie - co do odsetek ustawowych i odsetek za opóźnienie od kwoty powyżej 3.000,00 złotych, a także w zakresie pkt 6. dotyczącego renty na zwiększone potrzeby oraz co do orzeczenia o kosztach procesu.

Skarżący podniósł następujące zarzuty:

- naruszenia art. 321 k.p.c. w związku z art. 193 § 2 ¹ k.p.c., art. 187 k.p.c. i art. 132 § 1 k.p.c., które mogło mieć wpływ na wynik sprawy poprzez zasądzenie ponad żądanie pozwu w związku z faktem, iż pismo z dnia
21 grudnia 2015r. z rozszerzeniem żądania pozwu o kwotę 15.000,00 zł. zadośćuczynienia zostało przez powoda złożone z naruszeniem zasady oficjalności doręczeń, a przez to nie wywołało zawisłości sporu w tym zakresie, co sprawia, że po cofnięciu częściowym powództwa, wytoczonego
o kwotę 12.000 zł. zadośćuczynienia, spór toczył się o zadośćuczynienie
w kwocie 3.000 zł;

- naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. – poprzez bezpodstawną ocenę, że materiał dowodowy zgromadzony w toku przewodu sądowego daje podstawę do ustalenia, ze powódka poczynając od lutego 2014r. i na przyszłość ma na skutek wypadku zwiększone potrzeby, uzasadniające przyznanie jej renty w kwocie po 150,00 miesięcznie, pomimo że u powódki stwierdzono jedynie uszczerbek na zdrowiu o charakterze długotrwałym, z pomyślnymi rokowaniami, a powódka nie udokumentowała poniesienia zwiększonych wydatków wynikających z wypadku za okres od lutego 2014r. do daty wyrokowania, co nie daje podstaw do przyjęcia, że zwiększone potrzeby powódki, jako skutek zdarzenia, za które powiada pozwany, istnieją również
w przyszłości i uzasadniają przyznanie powódce renty w określonej wysokości;

- naruszenia art. 316 § 1 k.p.c. poprzez nie dokonanie oceny zasadności żądania renty na zwiększone potrzeby od 1 lutego 2014 roku według stanu na dzień zamknięcia rozprawy ( grudzień 2016 r.), a w konsekwencji błędne uznanie, że powódce należy się renta na zwiększone potrzeby w kwocie 150 złotych miesięcznie, podczas gdy powódka nie udowodniła, że od 1 lutego 2014 roku do dnia zamknięcia rozprawy poniosła na zwiększone potrzeby wydatki w kwocie średnio 150 złotych miesięcznie;

- naruszenia art. 328 § 1 k.p.c. poprzez brak wskazania w uzasadnieniu wyroku, jakie dowody Sąd przyjął za podstawę ustalenia, że powódce należy się renta na zwiększone potrzeby w kwocie 150,00 zł. miesięcznie, co ma wpływ na treść rozstrzygnięcia, gdyż zarówno co do zasady, jak i co do wysokości renta na zwiększone potrzeby została ustalona w sposób dowolny;

- naruszenia art. 445 § 1 k.c. poprzez ustalenie zadośćuczynienia dla powoda w kwocie nie mieszczącej się w kryteriach zadośćuczynienia odpowiedniego do zakresu doznanej przez powódkę krzywdy, biorąc pod uwagę charakter doznanego przez powódkę uszczerbku, będącego jedynie uszczerbkiem długotrwałym;

- naruszenia art. 444 § 2 k.c. poprzez niezasadne przyznanie powódce renty na zwiększone potrzeby na przyszłość, w kwocie po 150,00 zł. miesięcznie. pomimo braku faktycznych podstaw do przyznania tego świadczenia;

- naruszenia art. 481 § 1 k.c. poprzez uznanie, że od kwoty 12.000,00 zł należą się odsetki ustawowe od dnia 23 listopada 2014 roku, podczas gdy pozwany zapłacił na rzecz powódki zadośćuczynienie w wysokości 9.000,00 zł w styczniu 2015 roku, wobec czego pozostawał w opóźnieniu jedynie co do kwoty 3.000,00 zł, a nie 12.000,00 zł.

W konkluzji pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku:

- w pkt. 1 poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwoty 3.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia, z odsetkami ustawowymi od tejże kwoty od
23 listopada 2014 r. do 31 grudnia 2015 r. i od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty i oddalenie powództwa o zadośćuczynienie w pozostałym zakresie;

- w pkt 6 poprzez oddalenie w całości powództwa o rentę na zwiększone potrzeby;

- w pkt 7 i 9 poprzez orzeczenie zgodnie z zasadą stosunkowego rozłożenia kosztów procesu, z uwzględnieniem zmiany pkt 1 i 6 wyroku,

Skarżący sformułował także wniosek o zwrot kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Podczas rozprawy apelacyjnej w dniu 23 czerwca 2017 roku powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanego i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja jest zasadna częściowo.

Na wstępie rozważań należy wskazać, że Sąd II instancji rozpoznając apelację, ocenił stan faktyczny ustalony przez Sąd I instancji jako prawidłowy
i zgodny z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, a w konsekwencji na podstawie art. 382 k.p.c. przyjął jego ustalenia za własne. Sąd Rejonowy zgodnie z przepisami k.p.c. przeprowadził postępowanie dowodowe, ustalając stan faktyczny w sposób szczegółowy.

Zasadne okazały, że przede wszystkim zarzuty, w ramach których pozwany wskazując na nieprawidłowości związane z doręczeniem jemu pisma procesowego rozszerzającego powództwo słusznie wywodzi, że czynność ta nie wywołała zamierzonych skutków procesowych. W toku procesu pismem
z dnia 21 grudnia 2015 roku pełnomocnik powódki rozszerzył żądanie pozwu, domagając się zasądzenia dodatkowo kwoty 15.000 złotych odsetkami od daty doręczenia przedmiotowego pisma do dnia zapłaty. Pismo to wysłane zostało bezpośrednio pełnomocnikowi pozwanego. Tu wskazać należy na nieprawidłowość działania Sądu I instancji. Wprawdzie art. 132 § 1 k.p.c. stanowi, że w toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami, a § 11 tej normy nie wymienia pisma procesowego rozszerzającego powództwo, jednakże
w ocenie Sądu Okręgowego pismo procesowe rozszerzające powództwo winno zostać złożone do sądu z odpowiednia ilością odpisów i to rzeczą sądu jest doręczenie takiego pisma stronie przeciwnej. Wynika to z treści art. 193
§ 2 ¹ k.p.c. stanowiącego, że z wyjątkiem spraw o roszczenia alimentacyjne zmiana powództwa może być dokonana jedynie w piśmie procesowym,
a przepis art. 187 stosuje się odpowiednio. Przepis art. 187 k.p.c. dotyczy warunków formalnych pozwu. Innymi słowy pismo rozszerzające powództwo winno odpowiadać warunkom pozwu, w tym także co do koniecznej ilości odpisów, dla doręczenia ich przez sąd stronie przeciwnej. Doręczenie pisma bezpośrednio zgodnie z art. 132 § 1 k.p.c. powodowałoby sytuację, w której pozwany nie wiedziałby, czy pismo wywarło skutek zawisłości sporu i czy jest potrzeba zajęcia merytorycznego stanowiska w sprawie oraz podjęcia czynności procesowych. Natomiast doręczenie pisma rozszerzającego powództwo za pośrednictwem sądu chroni pozwanego przed koniecznością podjęcia obrony jeżeli pismo to nie spełnia wymagań pozwu, a to zakłada doręczenie pisma po dokonaniu kontroli formalnej przez sąd. Co więcej, ma to istotne znaczenie chociażby dla ustalenia daty doręczenia przeciwnikowi takiego pisma, a w konsekwencji daty odsetek zwłoki. Prawidłowość powyższego poglądu potwierdził również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia
21 stycznia 2016 roku wydanej w sprawie o sygn. akt III CZP 95/15 ( publ. OSNC 2017 nr 1, poz. 7, str. 46) jednoznacznie stwierdzając, iż odpis pisma procesowego zawierający rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 k.p.c. Powyższe przesądza o tym, że w sytuacji procesowej z jaką mamy do czynienia w niniejszej sprawie wzmiankowane pismo powódki nie wywarło skutki zawisłości sporu w zakresie rozszerzonej części żądania, czyli ponad kwotę 3.000 złotych.

Rację ma także skarżący kwestionując przyznanie powódce renty. Należy wskazać, że żądanie renty przewidzianej w art. 444 § 2 k.c. uzasadnione jest w trzech sytuacjach: w związku z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej, zwiększeniem się potrzeb lub zmniejszeniem widoków powodzenia na przyszłość. Roszczenie o rentę będzie uzasadnione
w wypadku zaistnienia jednej ze wskazanych przyczyn. Renta z tytułu zwiększenia się potrzeb poszkodowanego dotyczy sytuacji, gdy w wyniku doznanej szkody istnieje konieczność ponoszenia wyższych kosztów jego utrzymania w zakresie usprawiedliwionych potrzeb w porównaniu ze stanem sprzed wyrządzenia szkody (np. koszty stałej opieki pielęgniarskiej, odpowiedniego wyżywienia, koszty stałych konsultacji medycznych i lekarstw itp.). Co prawda przyznanie renty z tego tytułu nie jest uzależnione od wykazania, że poszkodowany te potrzeby faktycznie zaspokaja i ponosi związane z tym wydatki, ale nie oznacza dowolności w tym zakresie. Przenosząc powyższe rozważania na realia rozstrzyganej sprawy stwierdzić należy, że zdaniem Sądu Okręgowego powódka nie sprostała ciążącemu na niej na podstawie art. 6 k.c. i art. 232 zd. 1 k.p.c. ciężarowi dowodu,
w zakresie wykazania, że na skutek zdarzenia za które odpowiedzialność prawną ponosi pozwany zwiększyły się jej potrzeby. Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego powódka zakończyła bowiem pomyślnie proces leczenia rehabilitacyjnego i ortopedycznego, ogólny stan jej zdrowia i rokowania na przyszłość są dobre. Powódka odzyskała także pełny zakres ruchomości stawów kończyn i kręgosłupa, a zatem w zakresie sprawności powróciła od stanu sprzed wyrządzenia szkody. Świadczy o tym jednoznacznie przeprowadzone w tej sprawie postępowanie dowodowe,
a w szczególności opinia sądowo-lekarska i wnioski, do których biegli doszli na podstawie przeprowadzonych badań. Nie można przy tym tracić z pola widzenia faktu, że u powódki stwierdzono jedynie długotrwały a nie trwały uszczerbek na zdrowiu. Co zaś tyczy się wyeksponowanej przez Sąd Rejonowy kwestii nadal aktualnych wskazań do kontynuowania przez powódkę leczenia psychiatrycznego oraz psychoterapii wyrazić należy przekonanie, iż nie przesądza ona o zwiększeniu potrzeb finansowych powódki uzasadniających przyznanie jej z tego tytułu renty na przyszłość. Ocena ta jest zasadna tym bardziej, że stan psychiczny powódki na przestrzeni czasu uległ poprawie, zaś występujące u niej reakcje nerwicowe mają charakter wygasający.

Nie ma natomiast racji skarżący zwalczając postanowienia o kosztach procesu i kosztach tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa. Pozwany, podważając prawidłowość rozstrzygnięcia w tym zakresie nie dostrzega, że skoro nie doszło do skutecznego rozszerzenia powództwa w piśmie procesowym z dnia 21 grudnia 2015 roku, co zresztą skarżący uczynił podstawą jednego z zarzutów apelacji, kwota żądania jakiej dodatkowo domagała się powódka ostatecznie nie była przedmiotem orzekania przed Sąd I instancji i nie weszła do wartości przedmiotu sporu. W konsekwencji, pomimo uwzględnienia apelacji i obniżenia zasądzonego na rzecz powódki świadczenia o kwotę wynikającą z nieskutecznie rozszerzonej części powództwa, nie ma podstaw do skorygowania rozstrzygnięcia o kosztach procesu i kosztach tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa. Nadal były podstawy do przyjęcia, że pozwany przegrał sprawę w I instancji, a więc Sąd Rejonowy prawidłowo zastosował zasadę odpowiedzialności za wynik sprawy.

Z tych wszystkich powodów, istniały przesłanki do wydania orzeczenia reformatoryjnego, o czym z mocy art. 386 § 1 k.p.c. orzeczono jak w punkcie
I sentencji. W pozostałej części apelacja jako niezasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w związku z § 2 pkt 5 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 roku ( Dz.U.2015.1804 ze zm.). Na koszty te złożyła się kwota 1.800 złotych kosztów zastępstwa procesowego oraz kwota 840 złotych opłaty od apelacji.