Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 18 lipca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Zgierzu, I Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodnicząca: SSR Joanna Łakomska - Grzelak

Protokolant: Agnieszka Pawlak

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2017 roku w Zgierzu na rozprawie sprawy

z wniosku Skarbu Państwa – Starosty (...)

z udziałem Gminy O., P. R. (1) H. P. i L. P.

o zasiedzenie nieruchomości

postanawia:

1.  oddalić wniosek;

2.  nakazać pobranie od Skarbu Państwa – Starosty (...) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zgierzu kwotę 328,77 (trzysta dwadzieścia osiem 77/100) złotych tytułem zwrotu wydatków sądowych tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa;

3.  ustalić, że uczestnicy ponoszą we własnym zakresie koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 117/16

UZASADNIENIE

W dniu 25 stycznia 2016 roku Skarb Państwa – Starosta (...) wniósł o stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości położonej w S. L. gmina O. obejmującej działki o numerach ewidencyjnych (...) o powierzchni 0,1638 ha, (...) o powierzchni 0,0423 ha, (...) o powierzchni 0,0449 ha, (...) o powierzchni 0,0892 ha, (...) o powierzchni 0,1358 ha i (...) o powierzchni 0,0870 ha, dla której nie odnaleziono księgi wieczystej ani zbioru dokumentów, za wyjątkiem działki (...), dla której prowadzona jest księga (...) i działki (...), dla której prowadzona jest księga (...). Nieruchomość stanowi pas drogi publicznej – ulicy (...). Wnioskodawca wskazał, iż zasiedzenie nastąpiło z dniem 1 stycznia 1985 roku [wniosek – k. 2-7].

Uczestniczka Gmina O. przyłączyła się do wniosku [odpowiedź na wniosek – k. 71].

Uczestnik P. R. (1) wniósł o oddalenie wniosku [pismo P. R. – k. 75].

Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2016 roku pełnomocnik uczestnika P. R. (1) zakwestionowała samoistność posiadania przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawcę i stanowisko to podtrzymała do końca postępowania [protokół – k. 105].

Uczestnicy L. i H. P. nie zajęli jednoznacznie merytorycznego stanowiska w sprawie, ale powołali się na swój tytuł własności i uiszczanie podatków za działki, których są właścicielami [pismo – k. 128-129].

Właściciele pozostałych działek nie zostali ustaleni na podstawie dostępnych dokumentów i nie zgłosili się w wyniku dokonanego ogłoszenia sądowego o prowadzonym postępowaniu [ogłoszenie – k. 66].

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość będąca przedmiotem postępowania wchodziła przed II wojną światową do majątku hrabiego R., na którego zlecenie w latach 30-tych XX w. dokonana została parcelacja i powstałe działki hrabia sprzedawał wraz z przyległymi fragmentami dróg dojazdowych. W dacie zakładania ewidencji gruntów gminy O. nikt nie badał stosunków własnościowych, a istniejące na planach parcelacyjnych i w terenie ulice zostały ujęte w ewidencji jako drogi, nikt wówczas nie dbał o badanie ksiąg wieczystych. [okoliczności bezsporne, nadto zeznania świadka M. T. – k. 106].

W założonej w grudniu 1964 roku ewidencji gruntów wszystkie działki stanowiące ulicę (...) oznaczone zostały jako „dr”, a jako właściciela wpisano Prezydium Powiatowej Rady Narodowej zarząd Dróg (...) w Ł.. Od tego czasu granice poszczególnych działek składowych się nie zmieniały, a jedynie w wyniku dokładniejszych pomiarów geodezyjnych z lat 1986-1988 poprawione zostały ich powierzchnie. Działka o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,1638 ha oznaczona była pierwotnie numerem (...) o powierzchni 0,160 ha, działki (...) o powierzchni 0,0423 ha, (...) o powierzchni 0,0449 ha i (...) o powierzchni 0,0892 ha stanowiły pierwotnie jedną działkę oznaczoną numerem (...) o powierzchni 0,174 ha, działka (...) o powierzchni 0,1358 ha oznaczona była pierwotnie numerem (...) o powierzchni 0,128 ha, a działka (...) o powierzchni 0,0870 ha oznaczona była pierwotnie numerem (...) o powierzchni 0,079 ha [okoliczności bezsporne, nadto: archiwalny rejestr gruntów – k. 10 -18, operat techniczny z 1988 r. – k. 19- 24, operat techniczny z 1986 r. – k. 25-30, operat techniczny z mapą do celów prawnych – k. 31-38, wypisy z rejestru gruntów wraz z wyrysami – k. 39-50, zeznania świadka M. T. – k. 105v-106].

W księdze wieczystej (...) obejmującej działkę (...) jako właściciela ujawniona jest M. R.. Jedynym spadkobiercą właścicielki jest uczestnik P. R. (1) [odpis kw – k. 56-56v, odpis postanowienia spadkowego – k. 92].

W księdze wieczystej (...) obejmującej działkę (...) jako właściciele ujawnieni są H. i L. małżonkowie P. we wspólności ustawowej. Udział wynoszący ¼ w nieruchomości objętej tą księgą (wcześniej kw (...)) uczestnicy nabyli w drodze zasiedzenia z dniem 16 listopada 1987 roku stwierdzonego postanowieniem Sądu Rejonowego w Zgierzu z dnia 12 maja 2005 roku w sprawie I Ns 1026/04 [odpis kw – k. 59-59v, odpis postanowienia – k. 60].

Ulica (...) w S. lesie jest drogą gruntową położoną w lesie, w ostatnich 2-3 latach została na zlecenie Gminy O. wyasfaltowana, ale wyłącznie w obrębie skrzyżowań z ulicami (...). Nikt nie pytał o zgodę właścicieli. Na przełomie lat 60-70 ulica została zelektryfikowana i w części oświetlona. Na odcinku P. R. (1) nie ma oświetlenia. W latach 80-tych położony tam został wodociąg za zgodą właścicieli nieruchomości. Od początku lat 70-tych nikt z Gminy tam nie przyjeżdżał i nic nie robił. O przejezdność drogi dbali właściciele, w tym P. R. (1) i rodzina W. P. – kosili trawę, sprzątali z drogi wiatrołom, odśnieżali. Nikt nie regulował podatków od nieruchomości dotyczących przedmiotowej nieruchomości bowiem nakazy płatnicze obejmowały od początku jedynie ogrodzone części nieruchomości poza drogą. Nie było procesów sądowych ani postępowań administracyjnych dotyczących władania przedmiotowymi działkami [zeznania świadków: D. S. – k. 124-125, W. P. – k. 125-126, zeznania uczestnika P. R. (1) – k. 126-127 w zw. z k. 105-105v, częściowo zeznania świadka M. T. – k. 105v-106].

Stan faktyczny ustalony przez Sąd był bezsporny w zakresie pochodzenia nieruchomości z majątku rozparcelowanego przed II wojna światową, oznaczenia ewidencyjnego przedmiotowych działek w pierwotnej ewidencji gruntów oraz własności działek, objętych ujawnionymi księgami wieczystymi, a także braku postępowań administracyjnych dotyczących ulicy (...).

W zakresie posiadania przedmiotowej nieruchomości Sąd odmówił wiary zeznaniom świadków M. T. i Z. B. w zakresie jej posiadania przez Skarb Państwa, a następnie Gminę O.. Świadkowie są pracownikami Urzędu Gminy O. od połowy lat 80-tych i ich wiedza dotyczy ogółu nieruchomości tejże Gminy, w tym ujawnionych w ewidencji gruntów dróg. Trudno oprzeć się wrażeniu, że zeznania te od lat są takie same w odniesieniu do każdej z ulic w S. L., których dotyczą postępowania sądowe w przedmiocie zasiedzenia, a stopień ich ogólnikowości świadczy nie o faktycznej wiedzy co do każdej z nich, ale o oparciu zeznań na pewnym schemacie postępowania w zakresie utrzymania dróg. Co do podejmowanych czynności mających świadczyć o posiadaniu gruntu stanowiącego ulicę (...) przez wnioskodawcę zeznania te są sprzeczne z zeznaniami pozostałych świadków dysponujących wiedzą co do tej konkretnej nieruchomości. Z. B. w zasadzie nie była w stanie powiedzieć niczego konkretnego co do ulicy (...), poza wskazaniem na jednorazowe utwardzenie jej nieokreślonej części żwirem. Twierdzeniom o objęciu tej ulicy odśnieżaniem na zlecenie Gminy przeczą zarówno zeznania świadków D. S. i W. P., jak i uczestnika P. R. (1). Obie zeznające w charakterze świadków Panie wyraźnie stwierdziły, że nikt z Gminy nie interesował się tą ulicą, a wszystkie czynności związane z utrzymaniem jej przejezdności wykonywały rodziny R. i P.. Zauważyć przy tym należy, że z racji wieku oraz posiadania nieruchomości przy ul. (...) wiedza świadków dotyczy dłuższego okresu i odnosi się z pewnością do tej właśnie ulicy. Jednocześnie Panie nie mają jakiegokolwiek interesu w złożeniu zeznań takiej treści skoro nie roszczą sobie żadnych praw do ulicy (...).

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, spoczywa na tej stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne Według tego przepisu to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie. Strona (uczestnik postępowania nieprocesowego), która nie wykazuje inicjatywy dowodowej powinna się liczyć z mogącymi wystąpić ujemnymi sankcjami, nawet w postaci niekorzystnego dla tej strony wyniku postępowania. Jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał (vide wyrok S.A. we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 roku sygn. akt I ACa 1320/11, wyr. S.A. w Katowicach z dnia 10.09.2013r. , sygn. akt I ACa 494/13). Obowiązująca w procesie cywilnym zasada kontradyktoryjności (art. 3 k.p.c. i art. 232 k.p.c.) nie obliguje sądu do bezwzględnego poszukiwania prawdy obiektywnej. Wedle wymienionych przepisów, ciężar dostarczenia w postępowaniu sądowym materiału procesowego spoczywa, zasadniczo na stronach, a sąd utracił prawo prowadzenia dochodzenia w celu ustalenia dowodów koniecznych dla rozstrzygnięcia sprawy. W postępowaniu dotyczącym stwierdzenia zasiedzenia Sąd nie ma żadnych obowiązków „dowodowych”, w przeciwieństwie do postępowań działowych, w których musi z urzędu ustalić skład i wartość spadku/majątku. Ciężarowi udowodnienia posiadania przez Skarb Państwa przedmiotowej nieruchomości i to posiadania o charakterze samoistnym wnioskodawca nie podołał. Skoro na przestrzeni lat ulica (...) objęta była regularnymi czynnościami związanymi z jej utrzymaniem, wykonywanymi na zlecenie wnioskodawcy, to możliwym winno być przedstawienie choćby wycinkowej dokumentacji z tym związanej, jak choćby zlecenia wyjazdu ekipy mającej utwardzić ulicę czy ją odśnieżyć. Żaden taki dokument nie został przedstawiony. Wprawdzie zgodzić się należy, że co do zasady zapisy w pierwotnej ewidencji gruntu jako oparte na stanie faktycznym na gruncie mogą prowadzić do stwierdzenia kto był wówczas posiadaczem nieruchomości, ale nie w odniesieniu do przedmiotowej nieruchomości. M. T. sama przyznała, że w dacie zakładania ewidencji nikt nie badał stanu prawnego istniejących w S. dróg, a jedynie jeśli w terenie stwierdzono istnienie drogi to tak oznaczano użytek w ewidencji i wpisywano jednostkę administracji państwowej odpowiedzialną na tym trenie za drogi. Tyle tylko, że samo istnienie drogi w terenie nie może przesądzać o jej posiadaczu skoro bezspornym jest, że poszczególne ulice zostały wytyczone już na planie parcelacyjnym z 1933 roku i sprzedane właścicielom przyległych parceli. Podobnie o posiadaniu ulicy (...) przez wnioskodawcę nie świadczą dokumenty z 15 grudnia 2016 roku (k. 114-115) bowiem nie odnoszą się one w ogóle do przedmiotowej nieruchomości. Po pierwsze z informacji, że uczestnicy są płatnikami podatku od nieruchomości obejmujących działki przyległe do ulicy nie wynika, że nie są podatnikami w zakresie fragmentów pod ta ulicą. Po drugie zaś nakazy płatnicze przygotowywane były przez jednostki administracji państwowej, a następnie samorządowej z pominięciem stanu prawnego i nie może obciążać właścicieli fakt pominięcia w nich części ich nieruchomości pod ulicami.

Sąd zważył co następuje:

Stosownie do art. 172 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat 20 jako posiadacz samoistny, chyba, że uzyskał posiadanie w złej wierze, wówczas nabywa jej własność po upływie 30 lat. Powołany przepis formułuje przesłanki zasiedzenia w postaci samoistnego, nieprzerwanego posiadania oraz upływu określonego terminu, którego długość jest zależna od dobrej lub złej wiary w dacie nabycia posiadania.

Posiadaczem samoistnym jest osoba, która włada rzeczą jak właściciel (art. 336 k.c.) czyli wykonuje uprawnienia składające się na treść prawa własności. Przy ustaleniu charakteru posiadania należy się kierować manifestowanym na zewnątrz wobec otoczenia zachowaniem posiadacza. Owe posiadanie musi być nieprzerwane przez wymagalny ustawą okres. Obowiązują przy tym wszelkie określone przepisami o posiadaniu reguły dotyczące ciągłości posiadania. Elementy subiektywne odnoszące się do świadomości posiadacza – w postaci jego dobrej lub złej wiary wpływają jedynie na okres posiadania wymagalny do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie. Dobra wiara polega na błędnym, ale w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu posiadacza nieruchomości, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo. W złej wierze jest zaś ten, który wie albo wiedzieć powinien, iż prawo własności nie przysługuje jemu, lecz innej osobie (postanowienie SN z dnia 19.07.2000 r., II CKN 282/00, Lex 52565). W doktrynie przyjął się pogląd, iż dobrą wiarę posiadacza wyłącza jego niedbalstwo, co oznacza, iż w złej wierze jest osoba, która przy dołożeniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że nie jest właścicielem nieruchomości.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż wniosek Skarbu Państwa jest nie zasadny i podlega oddaleniu.

Zebrany materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, iż przynajmniej fragmenty ulicy (...) nie pozostawały w faktycznym posiadaniu Skarbu Państwa, ale ich właścicieli i mieszkańców przyległych działek. Wprawdzie zgodnie z art. 339 k.c. domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym, ale wnioskodawca nie udowodnił w ogóle aby wykonywał władztwo mogące być zakwalifikowane jako posiadanie przedmiotowej nieruchomości.

Nadto zauważyć należy, że w odniesieniu do działki (...) bieg terminu zasiedzenia mógłby się rozpocząć najwcześniej od dnia następnego po 16 listopada 1987 skoro na tę datę stwierdzono jej zasiedzenie na rzecz małżonków P., a postanowienie korzysta z prawomocności rozszerzonej.

Wobec nieudowodnienia posiadania gruntu stanowiącego ulicę (...) przez Skarb Państwa wniosek podlegał oddaleniu.

O zwrocie nadpłaconej zaliczki Sąd orzekł na podstawie art. 84 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t. jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 623).

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o treść art. 520 § 1 k.p.c. stwierdzając brak podstaw do odstąpienia od zasady, iż każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.