Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 listopada 2013 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar-Zapolska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Wronkowska

po rozpoznaniu w dniu 25 listopada 2013 r. w Gdańsku

sprawy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

przy udziale zainteresowanego M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o ustalenie istnienia bądź nieistnienia obowiązkowych ubezpieczeń wobec M. J.

na skutek odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 15 maja 2012 r. nr (...)- (...)

I. oddala odwołanie

II. zasądza od (...) spółka z ograniczona odpowiedzialnością na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. kwotę 120,00 zł ( sto dwadzieścia złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego

Sygn. akt VII U 3006/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 maja 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. stwierdził, że M. J. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie dnia 06 marca 2011 r. do 31 marca 2011 r. oraz nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 04 marca 2011 r. do dnia 31 marca 2011r., jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie.

Uzasadniając swoje stanowisko organ ubezpieczeniowy wskazał, że iż w toku czynności kontrolnych przeprowadzonych w firmie (...) Sp. z o.o., prowadzącej pozarolniczą działalność w zakresie działalności detektywistycznej i ochroniarskiej, inspektor kontroli ZUS ustalił, iż płatnik zgłosił M. J. do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, wypadkowego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego, składając w ZUS stosowny dokument zgłoszeniowy (...) z datą zgłoszenia : 04.03.2011 r; od dnia 01.04.2011r., nastąpiło wyrejestrowanie ww. z ubezpieczeń.

Nadto wskazał, iż w trakcie kontroli ujawniono fakt zawarcia przez płatnika (...) Sp. z o.o., z M. J. dwóch umów zleceń :

- umowy zlecenia nr (...) z dnia 04.03.2011r., zawartej na okres : 04.03.2011r. -31.12.2012r.,

- umowy zlecenia nr (...) z dnia 06.03.2011r.,zawartej na okres : 06.03.2011r. -31.12.2012r.,

Pozwany podał, iż analiza pozyskanych umów zleceń wskazuje na zróżnicowanie ich treści – co do charakteru świadczonych usług oraz ustalania wynagrodzenia za wykonywaną pracę, jednakże ich bezpośrednim skutkiem, z uwagi na różną datę ich zawarcia jest różny zakres podlegania ubezpieczeniom z tego tytułu przez M. J..

Pozwany wskazał, iż umowa zlecenia, na której widnieje wcześniejsza data zawarcia, tj. 04.03.201lr., dotyczy czynności polegających na rozpowszechnianiu i reklamowaniu głównych usług firmy (...) Sp. z o.o., tj. ochrony mienia wśród potencjalnych klientów za pomocą ulotek i informacji ustnych. Natomiast umowa zlecenia, na której widnieje późniejsza data zawarcia, tj. 06.03.2011r. dotyczy czynności polegających na realizacji zadań ochrony osób i mienia na terenie chronionych przez firmę (...) Sp. z o.o. obiektów.

Istotne jest także, iż przedmiotowe umowy zlecenia, różne ze względu na zakres wykonywanych zleceniobiorcy, kwestionariusz osobowy zleceniobiorcy, oświadczenie o pozostawaniu / nie pozostawaniu w rejestrze bezrobotnych, zostały wypełnione przez M. J. bez wpisywania dat ich wypełnienia / uzupełnionych później przez płatnika /; z kolei karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy zawierały tylko podpis ww. - ich uzupełnienia w zakresie daty przeprowadzenia i przedmiotu instruktażu dokonywał płatnik - wskazując jako przedmiot instruktażu odpowiednio " roznoszenie ulotek" lub " pracownik ochrony ".

Organ rentowy wskazał, iż okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu chorobowemu / na wniosek / z tytułu wykonywania umowy zlecenia określa art. 13 pkt 2 ww. ustawy z dnia 13.10.1998r - trwa on od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Zgodnie z przepisami art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998r o systemie ubezpieczeń społecznych /"osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7."/.

Również podjęcie w trakcie już wykonywanej umowy zlecenia kolejnej umowy zlecenia / także w tym samym podmiocie / nie skutkuje powstaniem obowiązkowych ubezpieczeń społecznych - zgodnie z treścią art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zdaniem organu rentowego w świetle ustaleń dokonanych przez inspektora kontroli ZUS, na podstawie dokumentacji pozyskanej w toku kontroli przeprowadzonej u ww. płatnika, M. J. nie mógł być zgłoszony przez płatnika (...) Sp. z o.o. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu wcześniej zawartej umowy zlecenia, ponieważ nie wykonywał czynności objętych treścią tej umowy zlecenia, tj. czynności polegających na rozpowszechnianiu i reklamowaniu usług tej firmy.

Na powyższy fakt wskazał on składając zeznanie w toku kontroli / protokół przesłuchania z dnia 14.09.2011r. /, nadmieniając jednocześnie o braku wiedzy w przedmiocie czynności reklamowych, które na rzecz firmy mogłyby wykonywać inne osoby.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, iż w przedmiocie usług reklamowych płatnik (...) Sp. z o.o. nie prowadzi żadnej ewidencji wydawania materiałów reklamowych ulotek dla zleceniobiorców, faktycznych grafików dni i ilości godzin a pozyskanego w toku kontroli wydruku za miesiąc 08/2011r. wynika, iż dla wszystkich zleceniobiorców wskazano taką samą ilość godzin, tj. 20 godzin i stawkę godzinową w wysokości 5, 00 zł netto, z kwotą do wypłaty 100, 00 z netto / 133,74 zł brutto /. Nadto pozwany wskazał, iż w toku kontroli ustalono, iż płatnik deklarował składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe za zleceniobiorców wykazanych w pkt 1.2 protokołu kontroli za okres : 06/2010r - 07/2011r / od kwot brutto 133,74 zł., natomiast składkę na ubezpieczenie zdrowotne od kwoty faktycznego przychodu. Pozwany wskazał, że płatnik (...) Sp. z o.o., nie przedłożył żadnej umowy, faktur, czy zamówień z jakimkolwiek podmiotem na projekt, drukowanie i dostarczanie materiałów reklamowych dla tak znaczącej liczby zleceniobiorców / 200 osób /, nie przedłożył on również dowodów na pozyskanie nowych kontrahentów na skutek tak masowych działań reklamowych a jedynie ulotkę reklamacyjną oraz folder zawierają logo firmy.

W ocenie pozwanego sporządzenie umów cywilnoprawnych służyło wyłącznie wyodrębnieniu części przychodu pracownika, od którego nie naliczano składek na ubezpieczenia społeczne. Są to więc czynności o których mowa w art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła (...) sp. z o.o. z siedzibą w G., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że M. J. nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 06 marca 2011 r. do dnia 31marca 2011r., jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie oraz podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 04 marca 2011 r. do dnia 31 marca 2011r., o zasądzenie od pozwanego na rzecz wnioskodawcy kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wezwanie do udziału w sprawie ubezpieczonego zgodnie z art. 477 ¹¹ k.p.c. Skarżący wniósł o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków T. S., A. S., D. W., M. Ł., O. K., R. R., S. M., M. K., G. K., P. S., T. B., Z. S., Ż. R., M. O., na okoliczności informowania zleceniobiorców spółki o podpisaniu dwóch umów zlecenia i ich treści, świadczenia usług reklamowych, charakteru wymaganych usług; przesłuchania za stronę powodową Prezesa Zarządu D. G., na okoliczność zawarcia i podpisania umów zlecenia, świadczeniem usług reklamowych, charakteru wykonywanych usług, informowania zleceniobiorców o dwóch umowach zlecenia i ich treści.

Spółka (...) N.”, oprócz przykładów naruszenia przez pozwany organ rentowy procedury kontrolnej podczas przeprowadzanej kontroli oraz wyartykułowania zarzutów odnoszących się do nieprawidłowości zawartych w treści samej decyzji, zarzuciła również błąd w ustaleniach faktycznych mających wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Podniosła, iż organ nie ustalił okoliczności mogących doprowadzić do jednoznaczego stwierdzenia, iż ubezpieczony nie posiadał obowiązkowego tytułu ubezpieczenia, który powstał wcześniej i nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu. Zarzuciła, iż postępowanie organu było prowadzone przy założonej z góry tezie o fikcyjnych usługach reklamowych dla płatnika składek, a uzasadnienie decyzji prowadzi do wniosku, iż przedmiotem jej było stwierdzenie, że płatnik składek nie udokumentował świadczenia usług reklamowych przez zleceniobiorców w sposób oczekiwany przez organ. Skarżący zarzucił, iż organ prowadząc postępowanie nie uwzględnił zasad postępowania dla sytemu prawa cywilnego, dotyczących zasady swobody umów. Wskazał, iż zleceniobiorcy godzili się na warunki współpracy ze Spółką, które im zaproponowano a warunki te nie były sprzeczne z prawem. Wskazał, iż zleceniobiorcy wiedzieli jakie wynagrodzenie mieli otrzymać i z jakiego tytułu, byli beneficjantami tak ukształtowanego stosunku prawnego , który zakładał świadczenie usług, za które otrzymywali wynagrodzenie. Skarżący powołał się na zasadę swobody umów jako podstawę zasadę prawa zobowiązań. Podniósł, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie dowodzi, że usługa określona w umowie zlecenie nie była wykonywana.

W odwołaniu w szerokim zakresie poruszono kwestię tzw. buzz marketingu, wskazując na marketing plotki, marketing szeptany, ang. whisper marketing, word of mouth marketing. Jednocześnie zakwestionowano ustalenia organu w zakresie późniejszego dopisywania przez spółkę dat na zawartych ze zleceniobiorcami umowach i innych dokumentach, wskazując na niemiarodajność zeznań świadków powołanych przez organ dla całości sprawy oraz nie uwzględnienie zeznań wszystkich świadków a także na nie uwzględnienie zeznań prezesa spółki .

Odnosząc się do zarzutu organu opartego na art. 58 §1 kc wskazano, iż pozwany nie wyjaśnił, jakiego rodzaju wadliwości zarzuca czynnościom spółki tj. czy zarzuca czynność sprzeczną z ustawą czy mającą na celu obejście ustawy, powołując się na orzeczenia judykatury i poglądy doktryny. Zarzucono, iż organ nie dokonał takiej analizy i nie ocenił sytuacji według całokształtu konsekwencji prawnych wynikających z dwóch umów zlecenie dla obu stron.

Spółka wskazała, także, że nie można jej także zarzucić pozorności, zgodnie z regulacjami Kodeksu cywilnego, powołując się na orzeczenie Sądu Najwyższego (por. wyrok z 09 września 2011 r., III CSK 349/10; LEX nr 1044016), i wskazując iż wadę pozorności oświadczenia woli wyznaczają, zachodzące łącznie elementy obejmujące oświadczenie woli złożone drugiej stronie jedynie dla pozoru oraz zgodę odbiorcy tego oświadczenia. Istotą pozorności oświadczenia woli jest brak konstytutywnej cechy, z jaką wiąże się każde oświadczenie woli, w postaci zamiaru wywołania skutków prawnych, wynikających z podejmowanej czynności prawnej.

Na koniec skarżący wskazał, że w dniu 06 lipca 2010 r. ZUS przeprowadził w spółce kontrolę w zakresie m.in. prawidłowości zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, a także prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Kontrola organu nie wykazała nieprawidłowości w zakresie ustalania tytułu obowiązkowego ubezpieczenia, mimo analogicznej sytuacji zleceniobiorców tj. zawierania dwóch umów zlecenia tj. istnienia dwóch tytułów do objęcia ubezpieczeniem społecznym.

Zdaniem skarżącego Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wyniku tożsamych działań podjął dwie zupełnie sprzeczne z sobą decyzje tj. zaakceptował i uznał działania płatnika składek i potwierdził prawidłowość zgłaszania ubezpieczonych do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a następnie w tym samym stanie faktycznym okoliczność tą zakwestionował i zanegował. Jak wskazał skarżący działanie takie wprowadza niepewność dla płatników składek i nie może być zaakceptowane w świetle przepisów prawa.

Pozwany w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Wyjaśnił, iż zaskarżona decyzja wydana została po uprzednim przeprowadzeniu postępowania kontrolnego, w toku którego zabezpieczono dokumenty z akt osobowych ubezpieczonych, w szczególności zawierane umowy zlecenia oraz przesłuchano grupę 12 osób świadczących na rzecz wnioskodawcy usługi na podstawie umowy zlecenia. W stosunku do tychże osób wydane zostały decyzje. Odstąpiono natomiast od orzekania w odniesieniu do pozostałych zatrudnionych zleceniobiorców (160 osób), w stosunku do których czynności nie przeprowadzono w toku kontroli.

Pozwany wskazał, iż z okoliczności sprawy wynika, że (...) Sp. z o.o. przyjął za metodę działania zawieranie z zatrudnianymi zleceniobiorcami dwóch umów zlecenia. Pierwsza umowa zobowiązywała zleceniobiorcę do świadczenia na rzecz zleceniodawcy usług marketingowych polegających na reklamowaniu usług firmy w zakresie ochrony ludzi i mienia. Umowa ta opiewała co do zasady na kwotę ok. 130 zł miesięcznie. Od takiej też podstawy zleceniobiorcy zgłaszani byli do ubezpieczeń społecznych. Jednocześnie, z datą późniejszą o 2 dni strony zawierały kolejną umowę zlecenia, na podstawie, której zleceniobiorca zobowiązany był do świadczenia zasadniczych usług w zakresie ochrony osób mienia. Tu wynagrodzenie uzależnione było od stawki godzinowej. Powyższy stan faktyczny w ocenie skarżącego w świetle przepisu art. 9 ust. 2 powołanej ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych rozstrzygał o braku konieczności podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu zasadniczej umowy zlecenia, jako że ubezpieczony posiadał już wcześniejszy tytuł ubezpieczenia społecznego. W ocenie pozwanego przedstawiony stan faktyczny został przez wnioskodawcę wykreowany w celu obejścia przepisów ustawy oraz uniknięcia obowiązku składkowego od zasadniczej umowy. Co więcej, przeprowadzone czynności doprowadziły do ustalenia, iż w istocie zleceniobiorcy nie wykonywali jakichkolwiek usług o charakterze marketingowym, niekiedy byli nieświadomi, iż w ogóle taką umowę zawarli, a daty zawarcia uzupełniane były przez zleceniodawcę. Przyczyną wszczęcia kontroli był zresztą donos pracowników Spółki niezadowolonych z przedstawionej sytuacji. W ocenie pozwanego w okolicznościach sprawy uznać należało, iż zleceniobiorcy świadczyli na rzecz spółki usługi w zakresie ochrony mienia, a zleceniodawca zawarł umowę dla celów marketingowych tylko w kontekście wyłączenia obowiązku składkowego. Przesłuchane osoby zainteresowane oświadczyły, iż takowych czynności reklamowych nigdy nie wykonywały.

Odnosząc się do przedmiotowej sprawy pozwany wyjaśnił, iż M. J. zainteresowany zawarł z płatnikiem umowę zlecenia z dnia 04.03.2011r. na czynności reklamowe a dnia 06.03.2011r. zawarł natomiast zasadniczą umowę zlecenia na usługi ochrony mienia na okres 06.03.2011r. do 31.12.2012 r. Usługi świadczył ostatecznie do dnia 31.03.201l r. Natomiast przesłuchany w toku kontroli oświadczył, że nigdy żadnych czynności reklamowych nie wykonywał oraz nie wiedział kto w ogóle w firmie taką działalnością miałby się zajmować. W ocenie pozwanego, tylko rzeczywiście wykonywana umowa stanowi tytuł do objęcia ubezpieczeniem społecznym, natomiast umowa o świadczenie usług reklamowych, jako czynność prawna zmierzająca do obejścia obowiązku ubezpieczenia społecznego, pozostaje w świetle art. 58 kc nieważną.

W ocenie pozwanego odwołanie w istocie stanowi powielenie zarzutów podnoszonych na etapie postępowania kontrolnego oraz polemikę z ustaleniami Zakładu. Pozwany nie podzielił stanowiska skarżącego, iż swoboda umów dopuszcza wykreowanie irracjonalnego stanu faktycznego i poddanie obowiązkowi ubezpieczeń umowy, która w istocie nie jest wykonywana. Z uwagi na powyższe umowę o świadczenie usług marketingowych pozwany uznał wyłącznie za środek zmierzający do uniknięcia obowiązku składkowego od zasadniczej umowy zlecenia i jako taką potraktował jako umowę nieważną.

Postanowieniem z dnia 19 lutego 2013 r. tut. Sąd wezwał do udziału w sprawie w charakterze zainteresowanego M. J. .

(vide : k. 47).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

(...) sp. z o.o. z siedzibą w G. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego z dnia 24.08.2007r., pod nr (...).in. w zakresie działalności detektywistycznej i ochroniarskiej.

Prezesem zarządu spółki jest D. G., w skład Rady Nadzorczej wchodzi M. S., A. Z. i D. J.. Dyrektorem operacyjnym jest T. S..

Spółka (...) zatrudnia pracowników zarówno na podstawie umowy o pracę, w tym m.in. specjalistę ds. administracyjno – kadrowych , jak i na umowy zlecenia. Umowy zlecenia zawiera ona m.in. z pracownikami ochronny a także z pracownikami świadczącymi usługi reklamowe.

Dowód : odpisy KRS – k.10-15 akt,.

(...) Sp. z o.o., zawarła z M. J. umowę zlecenie o świadczenie usług ochrony mienia i osób nr z dnia 06.03.2011r.,zawartą na okres od 06.03.2011r. -31.12.2012r.

Umowę ze strony płatnika zwierał D. G..

Do zadań zainteresowanego na podstawie ww. umów zlecenie należało wykonywanie czynności polegającej na realizacji zadań ochronny osób i mienia znajdujących się na terenie chronionym obiektów, w oparciu o zasady wykonywania zadań w zakresie stałej lub doraźnej ochronny fizycznej obowiązującej u zleceniodawcy, w oparciu o dokumenty ochronny na danym obiekcie.

Miejscem pracy M. J. był sklep (...) , gdzie pracował w systemie dwa dni pracy dwa dni wolne, według ustalonego grafiku. Praca w szczególności polegała na ochronie hali sklepu oraz na wykonywaniu monitoringu. Według umowy stawka wynagrodzenia określona została na kwotę 4,30 zł do 8,00 zł za godzinę . Okresem rozliczeniowym był okres jednego miesiąca. Wynagrodzenie było płatne w terminie 25 dni od dostarczenia przez zleceniobiorcę rachunku, na konto bankowe wskazane przez zleceniobiorcę.

(...) Sp. z o.o., zawarł z także umowę zlecenie z datą 04.03.2011r., na okres od 04.03.2011r. do 31.12.2012r. Umowa ta dotyczyła wykonania czynności polegających rozpowszechnianiu i reklamowaniu głównych usług zleceniodawcy tj. ochronny mienia przez ich rozpowszechnianie, wśród potencjalnych klientów za pomocą ulotek informacyjnych oraz informacji ustnych. Kwotę wynagrodzenia ustalona na 5 zł netto za godzinę, okres rozliczeniowy został określony na okres jednego miesiąc Wynagrodzenie miało być płatne w terminie 25 dni od dostarczenia przez zleceniobiorcę rachunku, na konto bankowe wskazane przez zleceniobiorcę. Umowę od strony płatnika podpisał D. G..

Zgodnie z § 1 pkt 2 tej umowy dni i godziny wykonywania czynności reklamowych, miały być ustalone przez strony tej umowy każdorazowo, na okres jednego miesiąca w terminie 3 dni przed końcem każdego miesiąca kalendarzowego.

M. J. nie świadczył usługi reklamowych, nie roznosił ulotek, nie zajmował się reklamą. Nie otrzymywał wynagrodzenia z tytułu zwartej umowy o świadczenie usług reklamowych. Przy zawieraniu umów zainteresowany podpisał oświadczenia o niefigurowaniu w rejestrze UP, jako osoba bezrobotna, oświadczenie o przepisach BHP, oświadczenie o uzyskaniu informacji dotyczących różnicy pomiędzy umową o pracy i umową zlecenie oraz oświadczenie o niekaralności. Wypełnił także kwestionariusz osobowy oraz oświadczenie zwierające dane osobowe a także kartę szkolenia wstępnego w zakresie BHP.

Został zgłoszony do ubezpieczenia społecznego w tym emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego z dniem 04.03.2011 r. i wyrejestrowany z tego ubezpieczenia z dniem 01.04.2011 r.

Dowód :, zeznania zainteresowanego M. J. k. 47-51akt ubezpieczeniowych umowa z dnia 04.03.2011r. k. 55v akt ubezpieczeniowych, umowa zlecenie z dnia 06.03.2011r. k. 57v akt ubezpieczeniowych, oświadczenie k. 61-62 akt ubezpieczeniowych, kwestionariusz osobowy k. 63-65 akt ubezpieczeniowych, oświadczenie k. 65 akt ubezpieczeniowych, dokument (...) k.71-72 akt ubezpieczeniowych, karta szkolenia wstępnego BHP k. 71 akt ubezpieczeniowych, dokument (...) k. 73-75 akt ubezpieczeniowych, , zeznania strony D. G. k. 95 akt wraz z nagraniem na płycie Cd k. 96 w części uznanej za wiarygodną.

W dniach 05 września 2011r. do 28 września 2009r. organ ubezpieczeniowy przeprowadził kontrolę u płatnika składek (...) sp. z o.o., której celem była ocena prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. W toku postępowania kontrolnego ZUS ustalił, że płatnik (...) Sp. z o.o., zawarł M. J. dwie umowy zlecenie w tym :

- umowę zlecenie z dnia 04.03.2011r., zawartą na okres od 04.03.2011r. – do 31.12.2012r.,

- umowę zlecenie z dnia 06.03.2011r.,zawartą na okres od 06.03.2011r. do 31.12.2012r.,

Decyzją z dnia 15 maja 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. stwierdził, że M. J. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie dnia 06 marca 2011 r. do dnia 31 marca 2011r. oraz nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 04 marca 2011 r. do dnia 31 marca 2011r., jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie.

Okoliczności bezsporne, vide : protokół kontroli – nienumerowana karta akt ubezpieczeniowych, decyzja z dnia 15.05.2012 r. – k. 87-91 akt ubezpieczeniowych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz w aktach pozwanego organu ubezpieczeniowego, których wiarygodności oraz autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron procesu. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiły również wiarygodne zeznania słuchanego za zainteresowanego M. J. złożone w toku postępowania przed organem. W ocenie Sądu, zeznania te były jasne, spójne, rzeczowe i razem z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie tworzyły zwartą i logiczną całość.

W poczet materiału dowodowego Sąd zaliczył także zeznania D. G. słuchanego jako strona.

Zeznania D. G. zostały ocenione przez Sąd za wiarygodne tylko w części. Sąd odmówił wiarygodności tym zeznaniom w zakresie, w jakim świadek wskazywał na wykonywanie usług reklamowych przez zainteresowanego z uwagi na sprzeczność z zeznaniami samego zainteresowanego M. J..

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle ustalonego wyżej stanu faktycznego odwołanie skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie rozważań wskazać należy, iż mając na względzie specyfikę postępowania w sprawach ubezpieczeń społecznych oraz fakt, iż w przedmiotowej sprawie pomiędzy skarżącą spółką i ubezpieczonym, a organem ubezpieczeń społecznych powstał spór dotyczący obowiązku ubezpieczeń społecznych – Sąd Okręgowy uznał, że przy rozstrzygnięciu niniejszej sprawy zasadnicze znaczenie winna znaleźć zasada wyrażona w art. 232 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu strona jest obowiązana wykazać dowodami zasadność zgłoszonych przez nią twierdzeń. Ten, kto powołując się na przysługujące mu prawo, żąda czegoś od innej osoby, obowiązany jest udowodnić fakty (okoliczności faktyczne) uzasadniające to żądanie, ten zaś, kto odmawia uczynienia zadość żądaniu, a więc neguje uprawnienie żądającego, obowiązany jest udowodnić fakty wskazujące na to, że uprawnienie żądającemu nie przysługuje.

Stwierdzić, zatem należy, iż skarżący decyzję ZUS, zaprzeczając twierdzeniom organu rentowego, który na podstawie przeprowadzonego postępowania kontrolnego dokonał niekorzystnych dla niego ustaleń, winien był w postępowaniu przed sądem nie tylko podważyć trafność poczynionych w ten sposób ustaleń dotyczących obowiązku ubezpieczeń społecznych, ale również, nie ograniczając się do polemiki z tymi ustaleniami, wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materiale dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych z jego stanowiskiem reprezentowanym w odwołaniu od decyzji.

W ocenie Sądu Okręgowego, w przedmiotowej sprawie skarżąca spółka nie zdołała obalić ustaleń dokonanych przez pozwanego, zgodnie z którymi M. J. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu, jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie od dnia 06 marca 2011 r. do dnia 31 marca 2011r. oraz nie podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 04 marca 2011 r. do dnia 31 marca 2011r., jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenie.

Podkreślenia wymaga, iż przedmiotem postępowania była odmienność w dokonaniu przez strony niniejszego procesu subsumpcji okoliczności faktycznych sprawy pod przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, póz. 1585 z późn. zm.) regulujących zagadnienie podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 155 ze zm.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4;

Stosowanie zaś do art. 9 ust 2 w cyt ustawy osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.

Natomiast okres podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu chorobowemu / na wniosek / z tytułu wykonywania umowy zlecenia określa art. 13 pkt 2 ww. ustawy okres ten trwa on od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy konieczne było, więc ustalenie, czy M. J. w ramach podpisanych ze spółką (...) w 2011r. dwóch umów zlecenia faktycznie wykonywał pracę obejmujące zakres przedmiotowy tych umów oraz czy istotnie umowa z datą 04 marca 2011r. była pierwszym tytułem do ubezpieczenia społecznego zainteresowanego.

Podstawowe znaczenie miały tu okoliczności dotyczące rodzaju czynności wykonywanych przez zainteresowanego na rzecz odwołującego się. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy konieczne jest więc ustalenie, jakie zakres czynność wykonywał zainteresowany M. J. na rzecz skarżącego podmiotu.

Powyższej oceny należy dokonać w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego, który zawiera regulacje dotyczące umowy zlecenia (art. 734 - 751 k.c.). Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 k.c.). Zgodnie zaś z art. 750 k.c., do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. To odesłanie oznacza, iż umowa zlecenia jest umową, którą należy interpretować szeroko przy ocenie jakiego rodzaju umowa łączy strony stosunku cywilnego. Odesłanie to znajduje zastosowanie wówczas, gdy przedmiotem umowy jest dokonywanie czynności faktycznej, a umowa nie jest unormowana w przepisach dotyczących innych umów nazwanych jak umowy o dzieło, agencyjnej, komisu itp.

Rozważając uregulowania zawarte w kodeksie cywilnym w pierwszej kolejności wskazać należy, iż zgodnie z treścią art. 65 § l k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostało złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Należy mieć również na uwadze przepis art. 65 § 2 k.c., z którego wynika, że w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd doszedł do przekonania, że okoliczności zawarcia umów zlecenia między M. J. a wnioskodawcą przemawiają za uznaniem, iż wolą zainteresowanego było zwarcie umowy zlecenie na świadczenie usług w zakresie ochrony mienia i osób tj. umowy zlecenie z dnia 06 marca 2011r. zwartej na okres od 06.03.2011r. 31.12.2012 r.i to ta umowa, co do zasady była wykonywana przez M. J.. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego jednoznacznie wynika, iż zainteresowany świadczył tylko i wyłącznie usługi w zakresie ochrony mienia o osób, jego miejscem pracy był sklep (...) , gdzie pracował w systemie dwa dni pracy dwa dni wolne, według ustalonego grafiku. Praca w szczególności polegała na ochronie hali sklepu oraz na wykonywaniu monitoringu. Za wykonana pracę otrzymywał stosowne wynagrodzenie zgodnie z stawkami wskazanymi w umowie zlecenie o świadczenie usług ochrony mienia i osób, które było przekazywane na konto zgodnie ze złożonym oświadczeniem.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż M. J. nie świadczył usług reklamowych w tym w szczególności nie roznosił ulotek i nie wykonywał także innych czynności w zakresie usług reklamy. Podkreślenie wymaga, iż w sposób kategoryczny stwierdził ,iż „.. nie zajmowałem się reklamą w firmie, ani roznoszeniem ulotek „ (k. 49 akt ubezpieczeniowych). Wskazał także, że otrzymywał wynagrodzenie stanowiące iloczyn przepracowanych godzin i stawki za godzinę według umowy, na konto w jednej kwocie i nie otrzymywał odrębnie wynagrodzenia w kwocie 100,00 zł jak inne osoby.

Zdaniem Sądu Okręgowego, pomiędzy skarżącym a zainteresowanymi w 2011r. doszło do zawarcia umowy zlecenia z dnia 06 marca 2011r. o świadczenie usług ochrony mienia i osób, która była wykonywana, natomiast zainteresowany nie wykonywał czynności w zakresie usług reklamowych.

W ocenie Sądu, nie ma żadnych podstaw dla przyjęcia, jak twierdzi skarżący, że zainteresowany zajmował się reklamą, wykonywał czynności reklamowe objęte zestawieniem ilości godzin – 20 godzin miesięcznie poświęconych na reklamę i pozyskiwanie nowych klientów.

Zauważyć należy, że w wyniku kontroli przeprowadzonej przez organ ustalono, iż w przedmiocie usług reklamowych spółka nie prowadziła żadnych ewidencji wydawania materiałów reklamowych - ulotek dla zleceniobiorców, grafików dni pracy czy ilości godzin a z pozyskanego przez organ wydruku za (...), wynikało, iż wszyscy zleceniobiorcy przepracowali 20 godzin w miesiącu a stawka wynagrodzenia została ustalona na 5zł netto.

Wszystkie te okoliczności zadaniem Sądu prowadzą do wniosku, iż umowa datowana na 04 marca 2011r. była czynnością dokonaną w celu obejścia prawa, bowiem Spółka chciała uniknąć kosztów związanych z odprowadzaniem składek od wyższych kwot wynagrodzenia z tytułu umów na ochronę.

Tym samym umowa ta z mocy art. 58 § 1 kc jest nieważna i jako taka nie może wywoływać skutków prawnych, w tym obowiązku ubezpieczeń społecznych zainteresowanego.

Sąd – rozpoznając niniejszą sprawę - oddalił wniosek dowodowy w zakresie przeprowadzenia dowodów z przesłuchania świadków w tym: A. S., D. W., M. Ł., O. K., R. R., S. M., M. K., G. K., P. S., T. B., Z. S., Ż. R., M. O., na okoliczności informowania zleceniobiorców spółki o podpisaniu dwóch umów zlecenia i ich treści, świadczenia usług reklamowych, charakteru wymaganych usług w oparciu o art. 217 § 2 k.p.c. oceniając, iż ww. świadkowie nie mieli wiedzy na tam rzeczywistej woli zainteresowanego w zakresie zawarcia dwóch umów zlecenie ( umowy o ochronę mienia i osób oraz umowy o świadczenie usług reklamowych), a także odnośnie twierdzeń pozwanego dotyczących wykonywania przez niego usług reklamowych i poinformowania go o podpisaniu dwóch umów zlecenia i ich treści, gdyż nie byli obecni przy zawieraniu umów z zainteresowanym, ani też przy ustalaniu warunków zatrudnienia go w odwołującej się Spółce. Stąd też okoliczności, na które świadkowie ci zostali zawnioskowani nie miały znaczenia dla ustaleń niezbędnych do rozstrzygnięcia sprawy.

W związku z tym, w świetle przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych , brak jest podstaw dla objęcia zainteresowanego M. J. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi w okresie trwania tej umowy tj. od 04 marca 2011r do 31 marca 2011r , co skutkuje powstaniem obowiązku ubezpieczeniowego w związku z zwarciem umowy zlecenie z dnia 06 marca 2011r do 31 marca 2011r. o świadczenie usług ochronny.

Z tych względów, uznając odwołanie za nieuzasadnione, Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. w związku z powołanymi wyżej przepisami orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

W punkcie II sentencji wyroku, Sąd kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, na podstawie art. 98 k.p.c. i art. 108 § l k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r. Nr 163,poz 1349 ze zm.) rozstrzygnął w przedmiocie kosztów postępowania odwoławczego, obciążając (...) N. sp. z o. o kosztami zastępstwa procesowego w wysokości 120 zł, oceniając iż nakład pracy pełnomocnika uzasadniał zasądzenie kosztów w stawce podwójnej.

Na marginesie już tylko zaznaczyć należy, odnosząc się do podnoszonych przez skarżącą spółkę zarzutów naruszenia przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, iż przedmiotem postępowania z zakresu prawa ubezpieczeń społecznych są jedynie kwestie dotyczące wad wynikających z naruszenia prawa materialnego a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania pozostaje poza przedmiotem tego postępowania. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Gdańsku zaprezentowane w wyroku z dnia 16 lutego 2009 r. w sprawie o sygn. akt III AUa 1426/08, zgodnie, z którym, naruszenie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego nie stanowi przesłanki wzruszenia decyzji przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych, co prowadzi do wniosku, że również przepisy tego kodeksu nie są przez Sąd w tym zakresie stosowane.

Sąd ubezpieczeń społecznych – jako sąd powszechny – może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego (por. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1980 r., III CZP 43/80, OSNCP 1981 nr 8, poz. 142, z dnia 27 listopada 1984 r., III CZP 70/84, OSNCP 1985 nr 8, poz. 108 oraz z dnia 21 września 1984 r., III CZP 53/84, OSNCP 1985 nr 5-6, poz. 65), jako przedmiotu odwołania. Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania.

SSA w SO w Gdańsku Ewa Downar – Zapolska