Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 06 sierpnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 06 sierpnia 2013 r. w O.

sprawy z odwołania A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania A. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

z dnia 20.03.2013r. znak (...)

orzeka:

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje A. G. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.02.2013r.;

2.  stwierdza brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt III U 646/13

UZASADNIENIE

W dniu 27.02.2013r. A. G. złożył w Oddziale ZUS w P. Inspektorat w W. wniosek o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Po rozpoznaniu tego wniosku decyzją z dnia 20.03.2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił mu prawa do tego świadczenia uznając, że nie udowodnił wymaganego na dzień 01.01.1999r. 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, w tym 15 - letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

A. G. decyzję powyższą zaskarżył, wnosząc od niej odwołanie. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że ZUS niezasadnie nie zaliczył mu okresów zatrudnienia od 01.07.1973r. do 31.12.1974r. z powodu błędnej daty urodzenia w świadectwie pracy oraz okresu od 02.01.1975r. do 14.11.1991r. z tytułu zatrudnienia w (...) w K.. W uzasadnieniu odwołania wskazał, że w (...) w K. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę i nigdy nie był członkiem spółdzielni, więc nie mają do niego zastosowania przepisy dekretu z 04.03.1976r., na które powołuje się ZUS. Dodał, że przez cały okres zatrudnienia w (...) K. pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. ZUS wskazał, że A. G. nie spełnia warunków do przyznania wcześniejszej emerytury, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż pomimo, iż nie jest członkiem OFE i pomimo osiągnięcia wymaganego wieku emerytalnego 60 lat, nie legitymuje się na dzień 01.01.1999r. 25-letnim ogólnym stażem pracy oraz nie posiada wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Do ogólnego stażu pracy ZUS nie zaliczył okresu zatrudnienia od 01.07.1973r. do 31.12.1974r. w (...) Związku Kółek Rolniczych w W., gdyż w przedłożonym świadectwie wpisana jest błędna data urodzenia. Do ogólnego stażu pracy ZUS nie zaliczył też okresu zatrudnienia od 02.01.1975r. do 14.11.1991r. w (...) w K., ponieważ odwołujący nie przedłożył wykazu liczby dni przepracowanych w każdy roku kalendarzowym, przy zastosowaniu zasad wynikających z art. 4 dekretu z 04.03.1976r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin. Do stażu pracy w szczególnych warunkach ZUS nie zaliczył odwołującemu okresu od 02.01.1975r. do 31.03.1992r. w (...) w K. na stanowisku kierowcy, podnosząc, że w tym okresie odwołujący był członkiem spółdzielni, a nie ubezpieczonym na podstawie umowy o pracę.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ustalił i zważył, co następuje:

Odwołanie A. G. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że podstawą do ubiegania się przez odwołującego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz.1227 ze zm.) w zw. z §4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), gdyż urodził się on 04.02.1949 roku. Zgodnie z tymi przepisami prawo do emerytury przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 01.01.1949r., jeżeli:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa,

- w dniu 01.01.1999r. udowodnił 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z treścią § 2 ust. l powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Zasadniczo okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § l ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy (tak: § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.). Zgodnie jednak z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego możliwe jest wykazywanie okoliczności, od których zależy nabycie uprawnień, w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń wszelkimi dowodami (wyrok SN z dnia 06.09.1995r., II URN 23/95, OSNP 1996/5/77, wyrok SN z dnia 02.02.1996r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239).

Wobec twierdzeń organu rentowego, że odwołujący nie wykazał na dzień 01.01.1999r. 25-letniego ogólnego stażu pracy oraz 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach (spełnienie przez odwołującego pozostałych przesłanek warunkujących nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury nie było przez ZUS kwestionowane), zasadniczą kwestią wymagająca przesądzenia w przedmiotowej sprawie było rozstrzygnięcie, czy odwołujący zgromadził na dzień 01.01.1999r. minimum 25 letni ogólny staż pracy, w tym 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

ZUS do ogólnego stażu pracy nie zaliczył odwołującemu okresu zatrudnienia od 01.07.1973r. do 31.12.1974r. w (...) Związku Kółek Rolniczych w W. z uwagi na fakt, że w przedłożonym świadectwie pracy wpisana była błędna data urodzenia.

W celu ustalenia czy odwołujący rzeczywiście pracował w spornym okresie w (...) Związku Kółek Rolniczych w W. Sąd przesłuchał świadków oraz odwołującego w charakterze strony, przeprowadził też dowód z dokumentów z akt osobowych, które udało się w przedmiotowej sprawie pozyskać.

Odwołujący utrzymywał, że rzeczywiście w okresie wskazanym w świadectwie pracy był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) Związku Kółek Rolniczych w W. – w Kółku Rolniczym w R.. Fakt zatrudnienia odwołującego potwierdzili też przesłuchani w sprawie świadkowie J. J. i A. W.. Świadkowie z uwagi na upływ czasu nie byli jednak w stanie wskazać konkretnych dat początku i końca zatrudnienia odwołującego. Powyższe wynika jednak bezsprzecznie z akt osobowych, których analiza wskazuje, że A. G. podjął zatrudnienie w (...) w W. Kółko Rolnicze w R. z dniem 01.09.1973r. (a więc nie jak wynika ze świadectwa pracy 01.07.1973r.) Powyższe wynika z podania o przyjęcie do pracy z 25.08.1973r., jak również adnotacji o przyjęciu do pracy w charakterze dyspozytora z dniem 01.09.1973r., jaka widnieje na w/w podaniu. Również w kwestionariuszu osobowym jako data początkowa zatrudnienia wskazana jest data 01.09.1973r. Fakt dalszego zatrudnienia potwierdzają też kolejne angaże, pisma i wnioski urlopowe znajdujące się w aktach. W aktach osobowych znajduje się pisemne wypowiedzenie umowy o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia od 01.10.1974 do 31.12.1974r. Analiza akt osobowych wskazuje też w listopadzie i grudniu 1974r. odwołujący przez łącznie 32 dni przebywał na urlopach bezpłatnych ( vide wnioski o udzielenie urlopu bezpłatnego i adnotacje o udzieleniu urlopu).

Reasumując powyższe Sąd doszedł do przekonania, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że do ogólnego stażu pracy należy zaliczyć A. G. okres od dnia 01.09.1973r. do 31.12.1974r., z wyłączeniem 32 dni urlopu bezpłatnego tj. łącznie 1 rok, 2 miesiące i 28 dni. Zatrudnienie odwołującego w tym okresie potwierdzają w pełni dokumenty z akt osobowych, które nie budziły wątpliwości Sądu co do ich wiarygodności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy. Fakt zatrudnienia odwołującego potwierdzają też dowody osobowe – zeznania odwołującego i świadków. Przyjmując za początek zatrudnienia datę 01.09.1973r. (a nie jak to wynikało ze świadectwa pracy 01.07.1973r.) Sąd uznał za zasadne oparcie się w tym zakresie na dowodach z dokumentów z akt osobowych.

Kolejną kwestia wymagającą rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie było ustalenie czy istnieją podstawy do zaliczenia odwołującemu do ogólnego stażu pracy, jak też stażu pracy w szczególnych warunkach, okresu zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w K..

W ocenie Sądu przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że sporny okres zatrudnienia należy odwołującemu zaliczyć zarówno do ogólnego stażu pracy, jak też stażu pracy w szczególnych warunkach. W pierwszej kolejności podkreślić należy, że ocenie Sądu ZUS niezasadnie i w pełni dowolnie przyjął, że A. G. był członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, gdy tymczasem nie wynika to z żadnego dowodu przeprowadzonego w sprawie. Konsekwencją powyższego było przyjęcie, że w celu udowodnienia okresu pracy w spółdzielni, przebytych przed dniem 15.11.1991r. należy przyjmować dokumentację potwierdzającą liczbę dni przepracowanych, a przed dniem 01.07.1962r. – liczbę dniówek obrachunkowych i dokonywać oceny tych okresów przy zastosowaniu zasad wynikających z dekretu z dnia 04.03.1976r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z 19.03.1976r. w sprawie wykonania przepisów dekretu o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych.

Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że z przeprowadzonych w przedmiotowej sprawie dowodów wynika bezsprzecznie, że A. G. nigdy nie był członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w K.. Potwierdzają to nie tylko zeznania samego odwołującego przesłuchanego w charakterze strony, ale również zeznania świadków F. J. i A. T., którzy pracowali razem z odwołującym w (...) w K.. Świadkowie ci zeznali, że nie tylko odwołujący ale również oni nigdy nie byli członkami (...), a byli zatrudnieni na podstawie zwykłej umowy o pracę. Podkreślić w tym miejscu należy, że dopuszczalność zatrudniania przez spółdzielnię osób nie będących jej członkami i domownikami na podstawie zwykłej umowy o pracę, przewidywały zarówno przepisy ustawy z dnia 17.02.1961r. o Spółdzielniach i ich związkach ( Dz.U. z 1961r nr 12, poz. 61 z późn. zm.) – vide art. 114 oraz przepisy ustawy z 16.09.1982r. Prawo Spółdzielcze ( Dz.U. 2003r., nr 188, poz. 1848 z późn. zm. ) – vide art. 157, zgodnie z którym spółdzielnia poza członkami i domownikami może zatrudniać stosownie do swoich potrzeb również inne osoby na podstawie umowy o pracę lub na podstawie innego stosunku prawnego, którego przedmiotem jest świadczenie pracy.

Sąd Okręgowy doszedł też do przekonania, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało również, że cały okres zatrudnienia w (...) w K. tj. od 02.01.1975r. do 31.03.1992r. ( tj. łącznie 17 lat i 3 miesiące) należy zaliczyć A. G. jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach. Jak wskazano wyżej, z ustaleń Sądu wynika, że odwołujący w (...) w K. był zatrudniony na podstawie „zwykłej” a nie „spółdzielczej” umowy o pracę i nigdy nie był członkiem Spółdzielni, był więc ubezpieczonym z tytułu umowy o pracę. Jak wynika z korespondujących ze sobą w tym zakresie zeznań odwołującego i świadków A. T. i F. J., w całym okresie zatrudnienia w (...) w K. odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 3, 5 tony. Jeździł głównie S. 28, S. 29, S. 200. Przewoził głównie przetwory owocowo – warzywne, pasze i inne wyroby spółdzielni. Żadnych innych czynności poza pracą kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym pow. 3,5 tony nie wykonywał.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków i odwołującego, nie znajdując żadnych podstaw by kwestionować ich szczerość i zgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Świadkowie są osobami obcymi dla odwołującego. Nie mają żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań. Ich zeznania wzajemnie się uzupełniają, tworząc logiczną całość. Świadkowie pracowali razem z odwołującym, zatem posiadali wiedzę w przedmiocie charakteru jego pracy w spornym okresie.

Sądowi nie udało się pozyskać akt osobowych odwołującego za okres jego pracy w (...) w K.. Sądowi z urzędu wiadomo z licznych toczących się z tut. Wydziale postępowań z udziałem byłych pracowników (...) w K., że akta byłej Spółdzielni zostały zniszczone. Jednakże biorąc pod uwagę fakt wyżej omówione dowody osobowe, jak też świadectwo pracy z dnia 28.05.1992r. ( vide k. 14 a.r.), z którego wynika, że odwołujący był zatrudniony w (...) w K. od 02.01.1975r. do 31.03.1992r. w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca oraz wpisy w legitymacji ubezpieczeniowej potwierdzające sporny okres zatrudnienia (k. 30 a.r.), w pełni uprawnione jest zdaniem Sądu przyjęcie, że odwołujący w spornym okresie, nie będąc członkiem Spółdzielni, był zatrudniony w (...) w K. na zasadzie pracowniczego stosunku zatrudnienia i wykonywał w tym okresie pracę w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5, tony. Była to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prace te są wyszczególnione w wykazie A dziale VIII poz. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze. zm.).

Reasumując powyższe Sąd uznał, że do ogólnego stażu pracy należy odwołującemu zaliczyć okres od dnia 01.09.1973r. do 31.12.1974r., z wyłączeniem 32 dni urlopu bezpłatnego (tj. łącznie 1 rok, 2 miesiące i 28 dni) oraz okres od 02.01.1975r. do 14.11.1991r. ( tj. łącznie 16 lat, 10 miesięcy, 14 dni), co prowadzi do przyjęcia, że łącznie z okres z uznanym przez ZUS, odwołujący legitymuje się wymaganym na dzień 01.01.1999r. ogólnym stażem pracy 25 lat. Sąd Okręgowy doszedł też do przekonania, że przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało również, że cały okres zatrudnienia w (...) w K. tj. od 02.01.1975r. do 31.03.1992r. ( tj. łącznie 17 lat i 3 miesiące) należy zaliczyć A. G. jako pracę wykonywaną w szczególnych warunkach.

A. G. spełnił też wszystkie pozostałe przesłanki warunkujące nabycie uprawnień do wcześniejszej emerytury wynikające z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. tj. osiągnął wiek 60 lat w dniu 04.02.2009r. oraz nie przystąpił do OFE ( vide dokumenty z akt emerytalnych).

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd w oparciu o art. 477 ¹⁴§2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 20.03.2013r. i przyznał A. G. prawo do emerytury począwszy od dnia 01.02.2013r. tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym odwołujący złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury.

Zgodnie z treścią art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, Sąd był zobowiązany, przyznając odwołującemu prawo do emerytury, do zamieszczenia z urzędu w sentencji wyroku rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego odnośnie do nieustalenia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji tj. zarówno przyznającego prawo do świadczenia, jak też jego brak ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.04.2010 roku, II UK 330/09, LEX 604220). W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do obciążenia organu rentowego odpowiedzialnością za nieustalenie wszystkich okoliczności niezbędnych do wydania decyzji o przyznaniu odwołującemu prawa do wcześniejszej emerytury. ZUS nie dysponował bowiem niezbędnymi i wystarczającymi dokumentami pozwalającymi na uznanie, że odwołujący legitymuje się wymaganym 25-letnim ogólnym stażem pracy , w tym 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Dopiero na etapie postępowanie sądowego po przeprowadzeniu stosownego postępowania dowodowego odwołujący w sposób niewątpliwy powyższe okoliczności wykazał. Z tych względów orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.