Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędziowie: SO Krystyna Wiśniewska-Drobny

SO Marcin Rak

Protokolant Beata Michalak

po rozpoznaniu w dniu 3 sierpnia 2017 r. w Gliwicach

na rozprawie sprawy

z wniosku G. G. i B. G.

z udziałem (...) Spółki Akcyjnej w K., Skarbu Państwa - Starosty (...) i Skarbu Państwa – likwidatora Ministerstwa Skarbu Państwa w likwidacji

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji uczestniczki postępowania (...) Spółki Akcyjnej w K.

od postanowienia wstępnego Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 30 maja 2014 r., sygn. akt I Ns 1149/12

postanawia:

1.  zmienia zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

a)  oddala wniosek;

b)  nie obciąża wnioskodawców kosztami postępowania;

2.  nie obciąża wnioskodawców kosztami postępowania odwoławczego.

SSO Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Krystyna Wiśniewska-Drobny

Sygn. akt III Ca 1296/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy B. G. i G. G. wnieśli
o ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości stanowiącej
ich własność na rzecz każdoczesnego właściciela urządzenia przesyłowego – linii elektroenergetycznej wysokiego napięcia zlokalizowanej
na tej nieruchomości oraz zasądzenia comiesięcznego wynagrodzenia
w wysokości 1 575zł za jej ustanowienie.

Wskazali, iż przez cały okres bezumownego korzystania z gruntu zainteresowana nie partycypowała w ponoszeniu jakichkolwiek kosztów, nadto obecność trakcji o długości 175 m powoduje znaczące ograniczenia
w zabudowie, tym samym uniemożliwia swobodne wykorzystanie tego gruntu.

Uczestniczka postępowania (...) Spółki Akcyjnej oddział w G. wniosła o oddalenie wniosku oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Podniosła zarzut zasiedzenia służebności gruntowej w swej treści odpowiadającej służebności przesyłu z dniem 1 stycznia 1975r. lub przy przyjęciu złej wiary 1 stycznia 1985 r. Wskazała, że linia wysokiego napięcia została wybudowana w latach pięćdziesiątych 20- wieku , a najpóźniej
1 stycznia 1965 r. Jest to urządzenie trwale i widoczne. Posiadanie
było spokojne i niezakłócone, a wnioskodawca ani jego poprzednicy
nie zgłaszali roszczeń.

Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim w postanowieniu wstępnym
z dnia 30 05 2014r. uznał wniosek za usprawiedliwiony co do zasady.

W ustalonym stanie faktycznym, w motywach orzeczenia,
jako podstawę prawną rozstrzygnięcia wskazał regulację art. 3051 k.c. i art. 3052 k.c. Stwierdził, że nieruchomość w Turzy o numerze ewidencyjnym (...) należy do wnioskodawców wraz z posadowionymi na tej działce urządzeniami przesyłu energii elektrycznej. Weryfikując zarzut zasiedzenia, uwzględnił dyspozycję przepisów art. 292 k.c. oraz art. 172 i 176 k.c. Uznał,
iż pomimo spełnienia warunku umożliwiającego rozpoczęcie biegu zasiedzenie służebności uczestnikowi nie służy zarzut zasiedzenia z uwagi na działanie rękojmi dobrej wiary ksiąg wieczystych. Wskazując na treść z art. 5 ustawy
o księgach wieczystych i hipotece uznał, iż Dział III księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości nie zawierał żadnych wpisów. Tym samym stosownie do art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wnioskodawcy nabyli nieruchomość bez jakichkolwiek obciążeń, w stanie wolnym od obciążeń przedmiotowym ograniczonym prawem rzeczowym i pozwany w tym zakresie nie mógł skutecznie bronić się zarzutem przysługiwania następnie jemu, jako użytkownikowi wieczystemu nieruchomości Skarbu Państwa, przedmiotowego prawa. Okoliczność, że w 1987 r. zasiedzenie służebności gruntowej na rzecz Skarbu Państwa nie zostało stwierdzone, a zatem brak było formalnej podstawy do jego ujawnienia w księdze wieczystej, nie zmienia powyższej oceny. Stwierdził, iż zasiedzenie następuje z mocy samego prawa, a jego skutki rozciągają się ma moment upływu wymaganego terminu, po spełnieniu pozostałych przesłanek, niezależnie od tego kiedy, w wyniku badania przez sąd zasiedzenie zostało stwierdzone. Przyczyny, z powodu których w rozpoznawanej sprawie nie doszło przed 1987 r. do skorzystania przez SP z możliwości ujawnienia w księdze wieczystej jego prawa do korzystania z kolejki linowej, obciążały Skarb Państwa, a w konsekwencji pozwanego. W konsekwencji uznał za zasadny wniosek o ustanowienie na rzecz uczestnika służebności przesyłu dla infrastruktury napowietrznej linii elektroenergetycznej posadowionej
na nieruchomości stanowiącej własność wnioskodawców i na zasadzie
art. 318 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. wydał w spawie postanowienie wstępne.

Orzeczenie skutecznie zaskarżyła uczestniczka postępowania (...) Spółki Akcyjnej oddział w G. w całości.

Wnosiła o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego za obie instancje, bądź uchylenie postanowienia i umorzenie postępowania i zasądzenie od wnioskodawców na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego za obie instancje, bądź uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Zarzuciła, że przy ferowaniu wyroku naruszono prawo materialne
i procesowe regulację:

-

art. 318 § 1 k.p.c. poprzez jego zastosowanie i uznanie, iż roszczenie wnioskodawcy jest uzasadnione w zasadzie do czego brak podstaw, a to uwagi na zasiedzenie służebności gruntowej o treści przesyłu
co powoduje brak możliwości dochodzenia na drodze sądowego roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu wobec nabycia takiego prawa przez zasiedzenie przez poprzednika prawnego uczestnika postępowania;

-

art. 355 § 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy Sąd ustali, iż doszło do zasiedzenia służebności gruntowej o treści przesyłu, co czyni zbędnymi i niedopuszczalnym ustanowienie służebności przesyłu na prawie użytkowania wieczystego;

-

art. 382 § 2 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. i art. 318 § 1 k.p.c. poprzez brak jednoznacznych ustaleń i stanowiska Sąd w zakresie zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej o treści przesyłu;

-

nierozpoznanie istoty sprawy w zakresie, w jaki Sąd nie rozstrzygnął jednoznacznie wobec przyjętych w uzasadnieniu skarżonego postanowienia ustaleń czy doszło do zasiedzenia służebności gruntowej o treści przesyłu obciążającej nieruchomości wnioskodawców i kiedy, a także brak jakichkolwiek ustaleń Sądu co do charakteru wiary wnioskodawców w momencie nabycia nieruchomości;

-

art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 305 ² § 2 k.c. w zw. z art. 318 § 1 k.p.c. poprzez uznanie wniosku za usprawiedliwiony co do zasady
w sytuacji gdy rozpoznany przestankowo zarzut zasiedzenia służebności przesyłu jest słuszny;

-

art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 305 ² § 2 k.c. w zw. z art. 318 § 1 k.p.c.
i art. 5 ustawy z dnia 5 07 1982r. o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 318 § 1 k.p.c. poprzez błędną jego wykładnię
w zakresie skutków jakie ten przepis wywołuje w sferze prawa procesowego w odniesieniu do roszczenia o ustanowienie tożsamego prawa rzeczowego na nieruchomości – w stosunku do tego będącego przedmiotem zarzutu uczestnika postępowania a nie wpisanego
do księgi wieczystej nieruchomości i uznanie wniosku
za usprawiedliwiony co do zasady w sytuacji gdy przepis
ten nie stanowi o nieskuteczności wobec nabywcy w dobrej wierze praw nie wpisanych do księgi wieczystej nieruchomości,
a nie rozstrzyga o możliwości bądź nie możliwości rozstrzygania
w tożsamym przedmiocie sprawy ponownie;

-

art. 305 ¹ k.c. w zw. z art. 305 ² § 2 k.c. w zw. z art. 318 § 1 k.p.c.
i art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 07 1982r. o księgach wieczystych
i hipotece, a co za tym objecie ochrona wnioskodawców - nabywców nieruchomości ochroną przewidzianą w art. 5 ustawy,
w sytuacji gdy nie byli oni nabywcami w dobrej wierze, co winno skutkować wobec pozostałych ustaleń Sądu oddaleniem wniosku
o ustanowienie przesyłu.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenie wnioskodawców,

przyjmując, że ma ono źródło w regulacji art. 305 ² § 2 k.c ^..

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną zaskarżonego orzeczenia nie były kwestionowane w apelacji, mają podstawę w informacjach zawartych we wskazanych w uzasadnieniu postanowienia wiarygodnych źródłach dowodowych.

W oparciu o wyniki przeprowadzonego przez Sąd odwoławczy postępowania dowodowego dodatkowo ustalono, że „Skarb Państwa na rzecz którego posiadanie prowadzące do zasiedzenia wykonywał Górnośląski Zakład (...) wchodzący w skład Zakładów (...) nabył z dniem

1 stycznia 1975r. służebność gruntową o swej treści odpowiadającej służebności przesyłu polegającą na prawie pozostawienia na nieruchomości o nr działek (...)

i (...), (...) opisanej w KW NR (...) istniejącej napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia, a także na prawie korzystania z wymienionej nieruchomości w celu utrzymania linii, jej konserwacji, remontów, napraw i moderni-zacji, prawie dystrybuowania energii, przy czym trasa linii elektroenergetycznej wskazana została w opinii biegłego sadowego G. K. z grudnia 2015r, która to opinia stanowi integralną część postanowienia, na rzecz nieruchomości władnącej dla której Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim prowadzi księgę wieczystą nr (...), gdzie znajduje się Główny Punkt Zasilania”

(dowód: postanowienie Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 14 07 2016r. wydanego w sprawie o sygn.. akt I Ns 659/15).

Właścicielem nieruchomości gruntowej o urządzonej księdze wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim po numerem (...) jest Skarb Państwa a uczestniczce postępowania (...) Spółce Akcyjnej w K. przysługuje prawo wieczystego użytkowania tej nieruchomości (bezsporne, dodatkowo potwierdzone w odpisie księgi wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim po numerem (...) zawartym aktach I Ns 659/15 k. 91 – 100).

Z tych też względów Sąd odwoławczy - z powyższą modyfikacją - przyjął

za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Uczestniczka postępowania podniosła w toku postępowania formalny zarzut nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu, którego uwzględnienie stosownie do regulacji art. 305 ² § 2 k.p.c. czyni wniosek bezzasadnym (ustanowienie służebności przesyłu nie jest konieczne dla właści-wego korzystania przez uczestniczkę postępowania z posadowionych na nierucho-mościach wnioskodawczyń urządzeń przesyłowych).

Jakkolwiek w orzecznictwie Sąd Najwyższy dominuje pogląd, zgodnie którym przed wejściem w życie regulacji art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. było dopuszczalne nabycie

w drodze zasiedzenia na rzecz przedsiębiorcy służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu (między innymi w uchwale SN z dnia 22 05 2013r. III CZP 18/13, OSNC 2013/12/139), to w praktyce orzeczniczej i doktrynie prawa występuje także pogląd zgodnie z którym służebności gruntowa odpowiadającej treści służebności przesyłu mogła zostać ustanowiona na rzecz innej nieruchomość gruntowej.

Uczestniczka postępowania (...) w K. jest następcą prawnym Górnośląskiego Zakładu (...) wchodzącego

w skład Zakładów (...), a równocześnie jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości gruntowej na której rzecz– zgodnie z przy-wołanym powyżej postanowieniem Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim z dnia 14 07 2016r. (stosownie do regulacji art. 365 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. orzeczenie to wiąże Sąd odwoławczy) – stwierdzono zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu, której ustanowienia w niniejszej sprawie domagają się wnioskodawcy.

Z tego powodu skarżąca posiada skuteczne względem wnioskodawców prawo do władania ich nieruchomością w celu korzystania z posadowionych na niej urządzeń przesyłowych (niezależnie od tego czy prawo to nabyła w drodze sukcesji prawnej,

czy też w następstwie posiadania przez nią obecnie prawa wieczystego użytkowania nieruchomości gruntowej na której rzecz stwierdzono zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu).

Dlatego ustanowienie przedmiotowej służebności przesyłu nie jest konieczne

do korzystania przez nią z nieruchomości wnioskodawców w rozumieniu regulacji

art. 305 ² § 2 k.c., co w obecnym stanie sprawy czyni wniosek bezzasadnym.

Nie znajduje to prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym orzeczeniu, przez co apelacja jest uzasadniona, a to skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego postanowienia przez oddalenie wniosku w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c.

w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania orzeczono stosując regulację art. 102 k.p.c.

w związku z art. 520 § 3 k.p.c., biorąc pod uwagę, że sprawa miała charakter wątpliwy wobec czego zachodzi w niej szczególnie uzasadniony wypadek o którym mowa jest

w regulacji art. 102 k.p.c.

Reasumując w obecnym stanie sprawy zaskarżone postanowienie

jest wadliwe i dlatego apelację uczestniczki postępowania jako uzasadnioną uwzględniono orzekając jak w sentencji w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c.

w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postepowania odwoławczego orzeczono na mocy regulacji

art. 102 k.p.c. w związku z art. 520 § 3 k.p.c. z tych samych względów, które legły

u podstaw orzeczenia o kosztach postępowania za pierwszą instancję.

SSO Marcin Rak SSO Leszek Dąbek SSO Krystyna Wiśniewska-Drobny