Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym – Odwoławczym

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Ziołecka

Sędziowie: S SO Dariusz Śliwiński

SSO Piotr Gerke ( spr. )

Protokolant : p. o. staż . S. S.

przy udziale Prokuratora Prok. Rej. P. del. do Prok. (...). D. S.-K.

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2017 r.

sprawy K. K. (1) ,

oskarżonego z art. 18§2 k.k. w zw. z art. 233§1 k.k.,

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego we Wrześni z dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt II K 61/17,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu we Wrześni do ponownego rozpoznania.

P. G. M. D. Ś.

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 22 czerwca 2017 r., sygn. akt II K 61/17 Sąd Rejonowy we Wrześni uniewinnił K. K. (1) od tego, że w okresie od dnia 29 listopada 2016 r. do dnia 9 grudnia 2016 r. we W. i W., chcąc, aby N. D. popełniła przestępstwo z art. 233 § 1 k.k., nakłaniał N. D. do składania fałszywych zeznań w postępowaniu PR Ds. (...).2016 prowadzonym przez Prokuraturę Rejonową we Wrześni przeciwko K. K. (1), podejrzanemu o czyn z art. 209 § 1 k.k. w ten sposób, że w liście kierowanym do N. D. opisał swoje wyjaśnienie złożone w dniu 22 listopada 2016 r. przed Sądem Rejonowym we Wrześni w sprawie II K 417/16, dotyczące sprawowania opieki i łożenia na utrzymanie małoletniego syna K. K. (2) w okresie od czerwca 2015 r. do sierpnia 2015 r. i nakłaniał N. D. do złożenia zeznań potwierdzających treść składanych przez siebie wyjaśnień, tj. czynu z art. 18 § 2 k.k. w zw. z art. 233 § 1 k.k., kosztami „ postępowania” obciążając Skarb Państwa.

Powyższy wyrok w całości na niekorzyść oskarżonego pisemną apelacją zaskarżył prokurator, zarzucając:

⚫

obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść wyroku, tj. art. 4, 7, 9, 14, 410 k.p.k.-poprzez oparcie poczynionych ustaleń faktycznych jedynie na części możliwego do zebrania materiału dowodowego, nienależytą, dowolną i jednostronną ocenę zebranych dowodów, ocenę wyjaśnień oskarżonego z pominięciem jego wyjaśnień składanych w ujawnionych w niniejszym postępowaniu aktach II K 547/16 i II K 417/16, a ponadto poprzez uwzględnienie okoliczności przemawiających wyłącznie na korzyść oskarżonego,

⚫

obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia – art. 170 § 1 pkt 5 k.p.k. – poprzez jego zastosowanie i bezzasadne oddalenie wniosków dowodowych oskarżonego o przesłuchanie świadków M. Z. i J. S., przez co utracono możliwość weryfikacji wyjaśnień oskarżonego z innymi dostępnymi dowodami,

⚫

obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia – art. 167 k.p.k. – poprzez bezzasadne zaniechanie przeprowadzenia dowodu z ewidencji korespondencji wysyłanej i odbieranej w Zakładzie Karnym przez oskarżonego, przez co utracono możliwość weryfikacji wyjaśnień oskarżonego w zakresie dotyczącym okoliczności skierowania listu do N. D. i motywacji oskarżonego w tym zakresie,

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na uznaniu, iż w niniejszej sprawie oskarżony swoim zachowaniem nie wyczerpał znamion zarzucanego mu czynu, podczas gdy już zestawienie treści wyjaśnień oskarżonego K. K. (1) w postępowaniach II K 547/17, II K 417/16 oraz niniejszej, a także analiza rozstrzygnięcia w sprawie II K 547/17 w zestawieniu z treścią listu z dnia 29 listopada 2016 r. do N. D. prowadzą do wniosków odmiennych,

⚫

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na braku jakichkolwiek ustaleń Sądu w zakresie dotyczącym treści wyjaśnień oskarżonego w postępowaniach II K 547/17 i II K 417/16.

Wobec powyższego prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora okazała się zasadna.

Na wstępie należy wskazać, że wniesienie środka odwoławczego, niezależnie od jego granic i zakresu, każdorazowo obliguje Sąd odwoławczy do zbadania ewentualności wystąpienia uchybień, o jakich mowa w art. 439 k.p.k. i 440 k.p.k. W niniejszej sprawie Sąd nie stwierdził wskazanych tam uchybień, osobnych zarzutów co do ich występowania w procedowaniu Sądu I instancji nie formułował zresztą prokurator.

Przechodząc dalej wskazać należy, że należy zgodzić się ze skarżącym, iż ocena wyjaśnień oskarżonego poczyniona przez Sąd Rejonowy jest powierzchowna. W postępowaniu w I instancji oskarżony konsekwentnie nie przyznawał się do winy, jednak jego wyjaśnienia nie stanowiły spójnej całości. Oskarżony stwierdził bowiem, że napisał list i „ cała sytuacja jest z mojej bezmyślności” – k. 35 akt, zaś odnośnie listu, że „ ja w liście napisałem, że nie chciałbym dostać wyroku za to, że nie płaciłem alimentów, bo płaciłem, ponieważ alimenty były płacone z funduszu alimentacyjnego”; „ to był zły dobór słów i głupota” – k. 69. Pojawia się więc uzasadniona wątpliwość, na czym miałyby polegać opisywane przez oskarżonego „ głupota” i „ zły dobór słów”. Być może chodziło o to, że oskarżony w liście wyraził się nieadekwatnie do swojego wyobrażenia o kwestii alimentacji swego syna czy roli funduszu alimentacyjnego w realizacji obowiązku alimentacyjnego zamiast niego, jednak Sąd Rejonowy w żaden sposób nie pochylił się nad tą kwestią, tym bardziej zaś nie wskazał, jakie konsekwencje miałoby ewentualne ustalenie ww. nieadekwatności. Natomiast w postępowaniu przed Sądem Rejonowym we Wrześni w sprawie II K 547/16, zakończonej wyrokiem skazującym za przestępstwo z art. 209 § 1 k.k., oskarżony przyznał się przecież do winy. Tym samym nie sposób zaaprobować oceny wyjaśnień oskarżonego, przedstawionej przez Sąd Rejonowy, skoro materiał dowodowy wskazuje co najmniej na zmienność stanowiska oskarżonego odnośnie okoliczności alimentacji małoletniego, tym bardziej, iż Sąd Rejonowy do zmienności tego stanowiska w ogóle się nie odniósł. Tym niemniej ocena Sądu Rejonowego, jakoby wyjaśnienia oskarżonego w całości odpowiadały prawdzie, jawi się jako błędna – a co najmniej przedwczesna.

W rozważaniach Sądu Rejonowego co do linii obrony oskarżonego brak też pogłębionej refleksji, uwzględniającej zasady doświadczenia życiowego, odnośnie treści samego listu, w którym zdaniem skarżącego oskarżony podżegał byłą żonę i matkę ich wspólnego dziecka N. D. do złożenia fałszywych zeznań. Należy bowiem zwrócić uwagę, że oskarżony w liście nie przypomina żonie o żadnych szczegółach opisywanych zdarzeń, lecz wskazuje jedynie na pewne ich kategorie – takie, jak pójście na basen, czy kupowanie rzeczy. Jeśli okoliczności te rzeczywiście miałyby miejsce, to zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego należy przyjąć, że była żona, sprawująca opiekę nad małoletnim dzieckiem, powinna przecież i bez tego orientować się, jak jej dziecko spędzało czas z ojcem. Zachodzi więc wątpliwość, w jakim celu oskarżony pisał o zdarzeniach, o których – jeśli rzeczywiście miały miejsce –adresatka listu nie tylko powinna wiedzieć, ale również orientować się, że udział w nich brał właśnie oskarżony. Nie jest bowiem tak, że w liście oskarżony odnosi się do okoliczności, co do których N. D. miała mylne wyobrażenie, np. wiedziała, że syn dostał prezent, ale sądziła, że od dziadków, tymczasem rzeczywistym darczyńcą był oskarżony i to właśnie podkreśla w liście. Oskarżony więc pisze o sprawach, które – jeśli miały miejsce – powinny być dla N. D. oczywiste i nie istniała potrzeba, aby o nich dodatkowo ją informować. Kwestia ta zupełnie umknęła Sądowi I instancji przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy, a jest ona bardzo istotna z punktu widzenia rekonstrukcji faktycznej intencji oskarżonego przyświecającej mu podczas sporządzenia i wysłania przedmiotowego listu.

Ocenie szczerości relacji wskazanej w inkryminowanym liście powinna pomóc również analiza akt sprawy o sygn. II K 547/16, której Sąd Rejonowy w sposób nieuprawniony zaniechał. Jeśli bowiem oskarżony w liście wyrażał szczere przekonanie o tym, że spełniał obowiązek alimentacyjny wobec swojego dziecka, to logicznym jest, iż powinien dać temu wyraz w tymże postępowaniu, poprzez zwalczanie tezy oskarżenia. Oskarżony jednak w tamtym postępowaniu przyznał się do winy, zatem Sąd Rejonowy powinien rozważyć, czy oskarżony sporządzając list, faktycznie czuł się niewinny, zaś przyznanie się do winy w toku postępowania było jedynie elementem jego strategii procesowej, polegającej na zaakceptowaniu przyszłego skazania i w ramach tego na dążeniu do wymierzenia mu jak najłagodniejszej kary, czy też jednak owo przyznanie się oskarżonego do winy było wyrazem szczerej skruchy, co mogłoby z kolei wskazywać, że wcześniej świadomie podżegał N. D. do złożenia fałszywych zeznań.

Trudno też odmówić słuszności apelującemu, iż nie jest bez znaczenia moment, w którym list ów się pojawił – w świetle stanu sprawy, której dotyczył oraz postawy w niej samego oskarżonego. Oskarżony wprawdzie próbuje moment ten powiązać nie z tamtą sprawą, lecz z datą uzyskania informacji o adresie b. żony (k. 69), jednak kwestia ta wymaga sprawdzenia w sposób postulowany przez oskarżyciela w apelacji.

Rację ma również skarżący, zwracając uwagę na bezzasadne oddalenie wniosków dowodowych formułowanych przez samego oskarżonego. Z ich treści zdaje się przynajmniej na pierwszy rzut oka wynikać, że dowody te mogą się rzeczywiście przyczynić do wyjaśnienia istoty sprawy, a nie można też bronić tezy, że oskarżony poprzez składanie tych wniosków zmierza do przewleczenia postępowania, skoro składa je dopiero po zaistnieniu określonych, niezależnych przecież od niego stanów procesowych, tj. po odmowie składania zeznań przez innych świadków powołanych w sprawie (co do których być może liczył, że potwierdzą oni okoliczności wskazane w liście, co zbędnym czyniłoby wnioskowanie o dalszych świadków), o czym dowiedział się dopiero na rozprawie w dniu 8 czerwca 2017 r.

W świetle powyższych uwag za bezsporne uznać należy, iż zebrany materiał dowodowy nie jest kompletny, zaś jego ocena dokonana przez Sąd Rejonowy jest fragmentaryczna i nie może pozostawać pod ochroną art. 7 k.p.k. Tym samym wniosek Sądu Rejonowego, skutkujący uniewinnieniem oskarżonego, jakoby „ list, który oskarżony napisał do swej byłej żony, wskazywał na te prawdziwe jego zachowania związane ze sprawowaniem opieki nad synem, które w jego subiektywnej ocenie mogły poprawić jego sytuację jako oskarżonego (…)”, jest co najmniej przedwczesny, zaś teza, jakoby oskarżony napisał list pod wpływem jakiejś „ sugestii sądu”, jest zupełnie dowolna – tym bardziej, iż przecież to właśnie sam oskarżony przed ową „ sugestią” w trakcie posiedzenia w dniu 22 listopada 2016 r. w sprawie II K 417/16 nagle podniósł okoliczności, o których wcześniej w ogóle nie informował organów procesowych – to nie decyzja sądu była więc inspiracją dla listu oskarżonego, lecz to określona wcześniejsza postawa oskarżonego wymusiła decyzję o zwrocie sprawy prokuratorowi, zaś list pojawił się dopiero po tym fakcie i ewidentnie pozostaje z nim w związku – co najmniej czasowym, a rzeczą Sądu I instancji powinno być rozważenie, czy także nie merytorycznym.

Mając to uwadze, Sąd Okręgowy uznał, iż zaskarżony wyrok nie może się ostać, przy czym z uwagi na treść art. 454§1 k.p.k. nie mógł prowadzić postępowania dowodowego w celu jego zmiany, lecz zmuszony był orzeczenie to uchylić i sprawę przekazać Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd Rejonowy powinien przeprowadzić dowody, o przeprowadzenie których wnosił skarżący, tj. dowód z ewidencji korespondencji ZK we W. oraz z zeznań świadków M. Z.-siostry oskarżonego i J. S.. Sąd Rejonowy powinien również ponownie, tym razem wnikliwie, ocenić wyjaśnienia oskarżonego, także w powiązanym z niniejszą sprawą postępowaniu, w szczególności z odniesieniem się do wskazań doświadczenia życiowego i uwag przedstawionych wcześniej w uzasadnieniu, a także z uwzględnieniem jego postawy procesowej prezentowanej w postępowaniu przed Sądem Rejonowym w sprawie o sygn. akt II K 547/16. Dopiero w oparciu o tak zgromadzony materiał Sąd ten dokona następnie oceny zarówno prawdziwości twierdzeń zwartych w liście oskarżonego, jak i faktycznej motywacji, jaka przyświecała jego autorowi przy wysyłaniu tego pisma do b. żony w trakcie trwającego postępowania karnego przeciwko oskarżonemu.

P. G. M. D. Ś.