Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pismem z dnia 17 listopada 2015 r. wnioskodawca - (...) w W. Oddział w B. wystąpił o ustanowienie kuratora dla (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wskazując, że prowadzi postępowanie wyjaśniające w zakresie ustalenia obowiązku ubezpieczenia i podstaw wymiaru składek za zatrudnionych przez spółkę pracowników. W uzasadnieniu wnioskodawca podał, że kierowana do prezesa zarządu oraz pełnomocnika wspólnika na ujawniony w rejestrze adres spółki korespondencja, powraca jako niepodjęta. Ponadto, z informacji przekazanych przez Komisariat Policji w S. wynika, że spółka (...) z dniem 31 października 2013 r. opuściła siedzibę mieszczącą się w S. przy ul. (...). Nowej siedziby spółki nie ustalono.

Postanowieniem z dnia 2 marca 2017 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy XIII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego oddalił wniosek (...) w W. Oddział w B. o wyznaczenie – na podstawie art. 42 kc w związku z art. 603 § 1 kpc oraz art. 604 kpc – kuratora dla (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (sygn. akt XIII Ns-Rej. KRS 13703/16/149). W uzasadnieniu Sąd Rejonowy odwołał się do treści przepisu art. 42 § 1 kc oraz art. 603 § 1 kpc. W ocenie Sądu Rejonowego, w rozpoznawanej sprawie nie ma żadnych podstaw do stwierdzenia, że spółka (...) nie posiada zarządu. W rejestrze przedsiębiorców widnieje bowiem wpis, że w skład zarządu wchodzi A. P., zaś w aktach rejestrowych brak dokumentów, z których wynikałoby że zarząd w tym składzie złożył rezygnację lub został odwołany.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w apelacji zaskarżył w/w postanowienie w całości, zarzucając mu naruszenie przepisu art. 42 § 1 kc oraz art. 17 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, domagając się zmiany zaskarżonego orzeczenia, zasądzenia kosztów postępowania oraz przeprowadzenia dowodów wskazanych w apelacji.

W uzasadnieniu skarżący argumentował, że podstawą ustanowienia kuratora jest nie fakt, że prezes spółki nie odbiera korespondencji dla niej przeznaczonej, lecz okoliczność, że spółka nie podejmuje żadnych czynności świadczących o prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej, a organy spółki nie wykonują ciążących na spółce zobowiązań. Skarżący podkreślił, że obowiązkiem zarządu jest dokonywanie zmian wpisów w Krajowym Rejestrze Sądowym, a zwłaszcza uaktualnienie danych o miejscu prowadzenia działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 38 kc, osoba prawna działa, tj. prowadzi swoje sprawy (sfera stosunków wewnętrznych), jak i podejmuje czynności związane z jej reprezentacją (sfera stosunków zewnętrznych), przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie. Według art. 42 kc, jeżeli osoba prawna z powodu braku powołanych do tego organów nie może prowadzić swoich spraw, sąd ustanawia dla niej kuratora (§ 1), który powinien postarać się niezwłocznie o powołanie organów osoby prawnej, w razie zaś potrzeby o jej likwidację (§ 2). Z brzmienia art. 42 § 1 kc wynika zatem, że przesłankami ustanowienia kuratora dla osoby prawnej są: brak organów powołanych do prowadzenia spraw osoby prawnej oraz będąca skutkiem tego braku niemożność prowadzenia swych spraw przez osobę prawną.

Jeżeli chodzi o spółki kapitałowe, organem, który co do zasady prowadzi sprawy, a zarazem reprezentuje spółkę jest zarząd (art. 201 § 1 i art. 368 § 1 k.s.h). Brak zarządu w spółce kapitałowej, obojętnie czy dlatego, że nie został powołany, czy dlatego, że nie jest, z jakiejkolwiek przyczyny, należycie obsadzony, oznacza więc brak organów powołanych do prowadzenia spraw osoby prawnej w rozumieniu art. 42 § 1 k.c. Chodzi zatem o sytuację, jeżeli w skład organu nie wchodzi ani jedna osoba. W takim przypadku nie ulega wątpliwości, że organ "nie istnieje" (por. postanowienie Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 21 maja 2013 r., sygn. akt VI Ga 41/13).

Spowodowana brakiem zarządu spółki niemożność prowadzenia przez nią swych spraw wystąpi, uwzględniając cel regulacji art. 42 kc, tylko wtedy, gdy zakłócenie w działaniu spółki nie ma charakteru jednostkowego i wykazuje cechę pewnej trwałości (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 kwietnia 1993 r., III CZP 47/93, OSNC 1993, nr 11, poz. 202).

Sytuacja, w której brak jest organów może zdarzyć się w szczególności wówczas, gdy piastunowie organów nie zostaną powołani albo ich mandaty wygasną, a nie zostaną powołani piastunowie nowi. Niedopuszczalne jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, wydaje się przełamywanie wyniku wykładni językowej argumentami funkcjonalnymi i twierdzenie - jak wydaje się czynić to skarżący, że art. 42 kc może być stosowany również wtedy, kiedy (wszystkie) organy wprawdzie są, ale z różnych przyczyn nie działają prawidłowo (krytykowany pogląd głoszą m.in. S. Dmowski, w: Gudowski, Komentarz KC, Ks. I, 2014, s. 207 i n.; M. Bielecki, Kurator w spółce, s. 10 i 13; B. Jochemczyk, Kurator dla spółki, s. 29 i n.).

W sprawie niniejszej, co słusznie podkreślił Sąd Rejonowy, brak jest dowodów na rezygnację z funkcji prezesa spółki (...) przez A. P.. Brak zatem obecnie podstaw do przyjęcia, aby spółka pozbawiona była możliwości prowadzenia swoich spraw z braku powołanych do tego organów. Sąd zaś nie może powołać kuratora na podstawie komentowanego przepisu art. 42 kc dla zastąpienia organu, który jest prawidłowo obsadzony, ale nie wykonuje swoich funkcji i nie prowadzi spraw osoby prawnej.

Istotnie, z akt sprawy wynika, że spółka (...) nie składa sprawozdań finansowych, deklaracji, raportów do (...) (od czerwca 2015 r.), deklaracje VAT składano do lipca 2015 r., w dniu 10 lipca 2014 r. spółka wysłała sprawozdanie finansowe za 2014 r. Ostatnia wpłata na podatek dochodowy miała miejsce w kwietniu 2015 r. Spółka posiada zaległości z tytułu podatku VAT na ponad 112.000 zł.

Można tez przyjąć, że faktycznie spółka (...) z dniem 31 października 2013 r. opuściła siedzibę, mieszczącą się przy ul. (...) w S. (por. pismo Komisariatu Policji S. do (...) z dnia 17 lutego 2016 r., k. 4).

W przypadku osób prawnych zmiana siedziby wiąże się z koniecznością zmiany umowy (statutu) i wymaga wpisu do Rejestru. Wpis ten ma w tym przypadku charakter konstytutywny. Zatem siedziba osoby prawnej ujawniona w Krajowym Rejestrze Sądowym jest zawsze aktualną siedzibą tej osoby. Jeśli natomiast pod adresem wpisanym w Rejestrze osoba prawna nie działa, w szczególności nie działa tam jej organ zarządzający, to z reguły, zdaniem Sądu Okręgowego, oznacza, że dana osoba prawna zaprzestała swojej działalności, a nie to, że działa pod innym, nieznanym adresem.

Z akt sprawy nie wynika jednak, a wnioskodawca również nie wykazał, czy wobec powyższych okoliczności, w stosunku do spółki (...) spółka z.o.o podejmowane były przez sąd rejestrowy jakiekolwiek czynności, przymuszające zarząd tej spółki do ujawnienia aktualnych danych w Krajowym Rejestrze Sądowym, przewidziane w ustawie z dn. 13.08.1997 r. – o Krajowym Rejestrze Sądowym i jakie ewentualnie były wyniki tych czynności.

Nie wykazano też, czy podjęte były jakiekolwiek kroki celem ustalenia innego niż wynikający z systemu PESEL2-SAD adresu członka zarządu A. P., który nie odbierał korespondencji. Z treści uzasadnienia wniosku i dołączonych do niego dokumentów wynika, że wnioskodawca czynił jedynie starania w celu ustalenia adresu wspólnika spółki i samej spółki.

Wobec powyższego, trudno podzielić stanowisko wnioskodawcy, zawarte w uzasadnieniu apelacji, że ze wskazywanego przez wnioskodawcę braku aktywności spółki w wykonywaniu przez nią obowiązków wynikających z obowiązujących przepisów prawnych oraz z dołączonych do wniosku dokumentów wynika, iż prezes zarządu spółki zrezygnował z pełnienia tej funkcji. Tym samym, w ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca nie zdołał dołączonymi do wniosku dokumentami obalić domniemania, że ujawniony w rejestrze członek zarządu pełni funkcje organu uprawnionego do reprezentacji spółki. Z pozyskanego przez Sąd Okręgowy zaświadczenia systemu PESEL2-SAD wynika, iż wpisany w rejestrze A. P. nadal figuruje w tym systemie w którym ujawniony jest też jego adres (k-55).

Sąd nie może przy tym podejmować innych działań, do których podejmowania nie ma kompetencji, a art. 42 kc kompetencji takich wywieść nie pozwala. Troska o prawidłowe działanie osoby prawnej mającej organy powołane do prowadzenia ich spraw winna zostać pozostawiona piastunom istniejących organów i szeroko rozumianym "członkom" osób prawnych (por. komentarz do art. 42 kc pod red. Gutowski 2016, wyd. 1/Mularski).

Reasumując, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu Rejonowego co do braku podstaw ustanowienia kuratora dla spółki (...) spółka z o.o, a w konsekwencji oddalił apelację wnioskodawcy na podstawie art. 385 kpc w związku z art. 13 § 2 kpc, o czym postanowił jak w sentencji.

Elżbieta Kala Artur Fornal Wojciech Wołoszyk