Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie M. M. i P. M. wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od pozwanego kwoty 11 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu podali, że postanowieniem z dnia 9 marca 2015r., wydanym w sprawie egzekucyjnej prowadzonej przeciwko dłużniczce W. S. (matce pozwanego), sygn. akt I Co 333/12, Sąd Rejonowy w Olsztynie przysądził na ich rzecz własność nieruchomości, położonej w O. przy ul. (...). Wartość nieruchomości została ustalona w oparciu o operat szacunkowy, sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego E. K., która wysoko oceniła standard wykończenia budynku. Zarówno w dniu sporządzenia operatu, jak i w dniu przysądzenia nieruchomości na rzecz powodów, pozwany zamieszkiwał w tej nieruchomości. Wobec faktu, że skierowane do pozwanego wezwanie do opuszczenia nieruchomości okazało się bezskuteczne, powodowie złożyli do Komornika wniosek o wszczęcie egzekucji w postaci eksmisji. Czynności te odbyły się w asyście Policji oraz w obecności powoda, dłużniczki i pracowników firmy zajmującej się przeprowadzkami. Pozwany opróżnił nieruchomość z rzeczy ruchomych jeszcze przed rozpoczęciem czynności eksmisyjnych, przy czym zabrał również elementy, które były trwale połączone z nieruchomością, takie jak: piec CO, meble kuchenne pod zabudowę, szafę wnękową w pokoju na piętrze, szafkę wnękową w korytarzu na piętrze, listwy drewniane wykończeniowe i zlew na poddaszu. Roleta oddzielająca pomieszczenia w piwnicy została odcięta w 2/3, przez co zarówno część odcięta i pozostawiona nie są zdatne do zgodnego z przeznaczeniem użytku. Ponadto, pozwany zniszczył ściany w piwnicy, poprzez ich pomazanie czerwonym sprayem.

Zdaniem powodów, odłączone przez pozwanego elementy stanowiły część składową nieruchomości. Powodowie zwrócili uwagę, że meble kuchenne zostały wykonane specjalnie przy uwzględnieniu wymiarów tej konkretnej kuchni, zmywarka i zlew były podłączone do sieci wodociągowej budynku, a kuchenka - do sieci elektrycznej i gazowej. Usunięcie tych elementów wymagało szczególnych umiejętności, a nieumiejętne usunięcie grozi uszkodzeniem całego budynku. Brak pieca CO nie pozwala na korzystanie z budynku zgodnie z przeznaczeniem, zwłaszcza w sezonie jesienno – zimowym.

W niniejszej sprawie powodowie dochodzą zatem od pozwanego odszkodowania, z tytułu dokonanych przez niego zniszczeń i zaboru części składowych nieruchomości (art. 415 k.c.). Podkreślali, że powód zamieszkiwał na nieruchomości już po przejściu na nich własności (k. 2 – 4).

Pozwany S. S. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów procesu.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany zaprzeczył, aby opróżnił nieruchomość, położoną w O. przy ul. (...), której nie był właścicielem, z ruchomości wymienionych w treści pozwu tj. pieca CO, mebli kuchennych, szafy wnękowej, szafki wnękowej, listew drewnianych, blatu z rurką, zlewu na poddaszu, rolety. Stwierdził również, że nic mu nie wiadomo o pomalowaniu ścian w piwnicy czerwonym sprayem. Pozwany nie może natomiast ponosić odpowiedzialności za ewentualne działania osób trzecich.

Ponadto, zdaniem pozwanego, egzekucja obejmowała wyłącznie nieruchomość, a nie meble znajdujące się w budynku. W żadnej części powoływanego przez powodów operatu szacunkowego nie dokonano wyceny znajdujących się na nieruchomości mebli. Tym samym, powodowie nie mogli skutecznie domagać się pozostawienia mebli, będących własnością dłużniczki. (...) te były przedmiotem odrębnego postępowania egzekucyjnego.

Pozwany podał także, że piec CO został oddany do serwisu, z uwagi na istnienie usterek i konieczność jego naprawy. Potwierdza to także protokół czynności eksmisyjnych (k. 105 – 106).

Sąd ustalił, co następuje:

Matka pozwanego W. S. była właścicielem nieruchomości, położonej w O. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...).

W toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie – R. K., z wniosku wierzyciela (...) Sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej przeciwko dłużniczce W. S. o świadczenie pieniężne (sygn. akt Km 300/12), została wszczęta egzekucja z wymienionej wyżej nieruchomości.

Zarząd nad nieruchomością został powierzony dłużniczce.

W dniu 12 listopada 2012r. powołana w toku postępowania egzekucyjnego biegła E. K. sporządziła operat szacunkowy, w którym nieruchomość została wyceniona na kwotę 803 500 zł.

Biegła oceniła stan techniczny budynku jako bardzo dobry, a standard wykończenia - jako wysoki.

W chwili sporządzania operatu, nie występowały takie uszkodzenia jak: oderwane listwy, oderwany blat w pokoju na piętrze, odcięta roleta w piwnicy lub pomazane sprayem ściany piwnicy. W nieruchomości był zamontowany piec CO. Znajdowały się w niej także takie elementy jak meble kuchenne pod zabudowę, szafy wnękowe w pokoju i korytarzu na piętrze, zlew na poddaszu.

W dniu 15 listopada 2012r. Komornik dokonał czynności opisu i oszacowania nieruchomości.

Postanowieniem z dnia 28 lipca 2014r. (sygn. akt I Co 962/14), Sąd Rejonowy w Olsztynie, I Wydział Cywilny, na skutek skarg wierzyciela i dłużniczki, zmienił zaskarżony opis i oszacowanie nieruchomości, ustalając jej wartość na kwotę 596 680 zł, w oparciu o opinię kolejnego biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

Co najmniej do lutego 2015r. na nieruchomości wraz z dłużniczką zamieszkiwali bratanica z mężem i dziećmi, a także pozwany.

dowód: operat na k. 8 – 28, zeznania świadka E. J. z k. 139 odw. – 140, przesłuchanie pozwanego w charakterze strony z k. 141 – 141 odw., dokumenty w aktach postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie R. K., w sprawie Km 300/12 – w szczególności zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z k. 27, protokół opisu i oszacowania z k. 120, odpis postanowienia z k. 154, protokół z k. 201, dokumentacja fotograficzna złożona przez świadka na rozprawie i odtworzona – nośnik na k. 138, dokumenty w aktach sprawy Prok. Rej. w (...) Ds. (...).2016 – kopia operatu z k. 108 - 130

Postanowieniem z dnia 9 marca 2015r., wydanym w sprawie sygn. akt I Co 333/12, Sąd Rejonowy w Olsztynie, przysądził własność opisywanej nieruchomości na rzecz powodów.

Postanowienie to jest prawomocne.

dowód: dokument w aktach postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Olsztynie R. K., w sprawie Km 300/12 – odpis postanowienia z k. 299 (odpis w aktach sprawy na k. 6 – 7), dokumenty w aktach sprawy tut. Sądu sygn. akt I Co 333/12)

W okresie od 15 maja do 31 sierpnia 2015r. dłużniczka z powodu choroby przebywała w Szwajcarii. W tym czasie co najmniej pozwany posiadał klucz do nieruchomości. Pozwany co najmniej bywał w tej nieruchomości w tym okresie, aby karmić zamieszkujące na nieruchomości psy.

Dłużniczka wróciła do Polski pod koniec sierpnia 2015r.. Wówczas odbyła się przeprowadzka, podczas której z nieruchomości zostały wywiezione meble.

dowód: dokumenty w aktach sprawy Prok. Rej. w (...) Ds. (...).2016 – notatki z k. 78 i 79

W dniu 27 lipca 2016r. zamontowany na nieruchomości piec C.O. został oddany do naprawy. Po jego demontażu ustalono nieszczelność zbiornika na wodę, wynikającą z eksploatacji. Koszt usunięcia usterki został oszacowany na kwotę 3500 zł. Piec C.O. znajduje się obecnie w depozycie właściciela zakładu naprawczego.

dowód: zaświadczenie z k. 122, protokół z k. 32

W nie ustalonym bliżej czasie nie ustalona osoba pomalowała czerwonym sprayem ściany w piwnicy budynku oraz odcięła część rolety przegradzającej pomieszczenie w piwnicy. W nie ustalonym czasie doszło również do oderwania kilku listew wykończeniowych. (...) kuchenne pod zabudowę, szafa wnękowa w pokoju na piętrze, szafa wnękowa w korytarzu na piętrze, zlew na poddaszu i blat z rurką w pokoju na piętrze zostały zdemontowane i zabrane z nieruchomości.

dowód: dokumentacja fotograficzna z k. 35 – 69,

Pismami z dnia 18 czerwca 2015r., pełnomocnik powodów w ich imieniu wezwał pozwanego i dłużniczkę do opuszczenia nieruchomości.

dowód: pisma z k. 29, 18, potwierdzenie odbioru z k. 30 - 31

W dniu 26 czerwca 2015r., powodowie złożyli wniosek do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ostródzie – K. G. o wszczęcie egzekucji w celu opróżnienia nieruchomości.

Wezwanie do dobrowolnego wykonania obowiązku, kierowane na adres nieruchomości, odebrali w tej sprawie osobiście pozwany i D. P..

W dniu 8 września 2015r. przeprowadził czynności zmierzające do przymusowego opróżnienia nieruchomości i wydania jej wierzycielom. Przy czynnościach tych była obecna dłużniczka, która oświadczyła, że piec gazowy się zepsuł.

dowód: dokumenty w aktach sprawy Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Ostródzie – K. G. sygn. akt Km 164/15 – wniosek o wszczęcie egzekucji z k. k. 1, potwierdzenia odbioru z k. 32 – 34 i 62 – 63, protokół z k. 73

W toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu – T. T., z wniosku wierzyciela K. K. przeciwko dłużniczce A. S. (Km 151/13) zostały zajęte ruchomości w postaci m.in. zestawu mebli kuchennych, znajdującego się w nieruchomości przy ul. (...).

dowód: protokół zajęcia ruchomości z k. 108

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o złożone do akt sprawy niniejszej i znajdujące się w aktach spraw dołączonych dokumenty urzędowe i prywatne, których autentyczność i wiarygodność nie budziła wątpliwości.

Sąd dał również wiarę zeznaniom świadka E. J. (2) (poprzednio K.), które były jasne, logiczne i znajdowały oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Natomiast Sąd podszedł z ostrożnością do zeznań stron, zważywszy że relacjonowane przez nie okoliczności faktyczne potwierdzały stanowisko prezentowane przez daną stronę. W ocenie Sądu, dowody te nie mogły zatem stanowić samodzielnej podstawy do czynienia ustaleń w niniejszej sprawie.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność wysokości szkody wyrządzonej przez pozwanego uznając, że przeprowadzenie tego dowodu w niniejszej sprawie jest zbędne.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu.

Na gruncie niniejszej sprawy powodowie dochodzili od pozwanego odszkodowania za dokonanie zniszczeń i zabór elementów składowych należącej do nich nieruchomości, nabytej w toku prowadzonego przeciwko poprzedniej właścicielce postępowania egzekucyjnego.

Jako podstawę prawną zgłaszanych roszczeń powodowie wskazywali art. 415 k.c.

Pozwany kwestionował powództwo co do zasady stwierdzając, że nie dokonał wymienionych w pozwie uszkodzeń i nie zabrał elementów składowych nieruchomości.

Nie ulega wątpliwości, że ciężar wykazania przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego spoczywał w niniejszej sprawie na powodach (art. 6 k.c.).

W oparciu o zaoferowany materiał dowodowy należało zatem rozważyć, czy w istocie miało miejsce bezprawne (niezgodne z prawem lub zasadami współżycia społecznego) zachowanie pozwanego oraz czy zachowanie to doprowadziło do powstania szkody w majątku powodów (jeżeli tak – w jakiej wysokości).

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że nie ma rozpatrywanej sprawie dowodu, który wprost potwierdzałby okoliczności i czas dokonania zniszczeń (uszkodzenie ścian, oderwanie listew, blatu) oraz demontażu mebli, a także - który jednoznacznie wskazywałby na osobę sprawcy.

Na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów można jedynie postawić wniosek, że uszkodzenia i demontaż rzeczywiście zaistniały, przy czym nastąpiło to po dacie sporządzenia pierwszego operatu szacunkowego tj. 12 listopada 2012r. a przed datą eksmisji tj 8 września 2015r.

W oparciu o zeznania powoda, potwierdzone w tym zakresie przez pozwanego, stan zgodny z pierwotnie sporządzonym operatem istniał jeszcze między przybiciem a przysądzeniem (tj. przed 9 marca 2015r.). Należy jednak zauważyć, że wedle treści zawiadomienia o przestępstwie w sprawie 1 Ds. (...).2016 złożonego przez P. M., ostatnia jego wizyta na nieruchomości połączona z jej oglądaniem (przed eksmisją) miała miejsce jeszcze przed licytacją.

W związku ze złożeniem zaświadczenia z zakładu naprawczego, możliwe jest jedynie ustalenie daty zabrania z nieruchomości pieca C.O. (27 lipca 2016r.). Powodowie nie podważyli jednak skutecznie twierdzeń pozwanego co do przyczyn jego wywiezienia z nieruchomości, w szczególności - eksploatacyjnego charakteru uszkodzenia.

Uzasadniając swoje żądanie powodowie podkreślali, że pozwany zamieszkiwał na nieruchomości, będącej przedmiotem sprzedaży egzekucyjnej w okresie, w którym do zniszczeń tych doszło. Sąd rozważał zatem, na ile możliwe wyprowadzenie wniosku co do winy pozwanego na podstawie samej okoliczności zamieszkiwania w nieruchomości (art. 231 k.p.c.).

Należy uznać za pewne, że w jakimś okresie czasu pozwany z pewnością w nieruchomości zamieszkiwał (co najmniej do daty uprawomocnienia się postanowienia o przybiciu). Należy jednak zauważyć, że według oświadczenia dłużniczki jeszcze w lutym 2015r. w nieruchomości zamieszkiwała także ona sama i jej bratanica wraz z rodziną.

W późniejszym okresie pozwany co najmniej miał dostęp do nieruchomości, bywał na niej oraz karmił zamieszkujące na niej psy. Wedle twierdzeń pozwanego, nie był on jedyną osobą posiadającą dostęp do nieruchomości, klucze do niej miał również jego ojciec (już nieżyjący), który dbał o ogród i kosił trawę. Nie ulega także wątpliwości, że na tydzień przed eksmisją dłużniczka powróciła do kraju, zajęła się sprawą przeprowadzki, zaś podczas czynności eksmisyjnych pozwany był już nieobecny (wedle informacji podawanych w postępowaniu przygotowawczym już od 24 sierpnia 2015r. przebywał za granicą).

Kwestia zamieszkiwania pozwanego na nieruchomości pomiędzy datą przysądzenia a eksmisji należała do spornych. W ocenie Sądu jednak, powodowie nie wykazali swoich twierdzeń w tym zakresie.

W ocenie Sądu, pismo z dnia 19 czerwca 2015r. nie stanowi dostatecznej podstawy do wniosku, iż pozwany zamieszkiwał na nieruchomości po 9 marca 2015r., zwłaszcza zważywszy treść wyjaśnień złożonych przez pozwanego odnośnie tej kwestii. Okoliczności tej nie można uznać za wykazaną także w oparciu o fakt zawarcia ugody co do roszczeń powodów z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, które to korzystanie nie musiało przecież polegać na zamieszkiwaniu w nieruchomości (por.: wyjaśnienia pozwanego w sprawie tut. Sądu sygn. akt X C 2166/16).

Podobnie należy potraktować fakt, iż pozwany do dnia eksmisji był jeszcze w nieruchomości zameldowany. Należy zwłaszcza zauważyć, że było tam zameldowanych znacznie więcej osób, w stosunku do których również zostało wszczęte postępowanie o eksmisję (wedle oświadczenia dłużniczki zamieszkiwały w nieruchomości jeszcze w lutym 2015r., a czas ich wyprowadzki nie jest znany).

Analiza dokumentów związanych z odbiorem korespondencji w postępowaniu egzekucyjnym także nie uzasadnia odmiennych wniosków. Fakt zamieszkiwania pozwanego w nieruchomości w okresie od daty przysądzenia do eksmisji w zasadzie wynika głównie z zeznań powoda, które jednak – ze wskazanych wyżej względów – nie mogły stanowić podstawy do czynienia samodzielnych ustaleń w sprawie.

Nie ulega wątpliwości, że nieruchomość stała się własnością powodów dopiero po uprawomocnieniu się postanowienia o przysądzeniu (art. 999 par. 1 k.p.c.). Trudno jest zakwestionować samo prawo pozwanego (wywodzone z praw dłużniczki) do przebywania na nieruchomości do tego czasu (por.: dokumenty w aktach sprawy tut. Sądu sygn. akt I Co 333/12).

Mając na uwadze powyższe, nie sposób jest nie tylko uznać za wykazane, że to bezpośrednio pozwany dokonał zniszczeń i zaboru elementów składowych nieruchomości, ale również – że wyłącznie on miał możliwość to uczynić. Należy zauważyć, że dłużniczka zamieszkiwała w nieruchomości jeszcze w maju 2015r., zaś ostatnia informacja o zamieszkiwaniu w nieruchomości jej bratanicy wraz z rodziną pochodzi z lutego 2015r. Także w okresie poprzedzającym przeprowadzkę, pozwany z pewnością nie był jedyną osobą mającą dostęp do nieruchomości (być może nawet, w związku z wyjazdem za granicę, dostęp ten już w tym okresie utracił).

Nabycie nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym jest przykładem nabycia pierwotnego na podstawie ustawy. W przypadku takiego nabycia wyłączona została na podstawie art. 971 k.p.c. możliwość stosowania przepisów prawa cywilnego o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej (Ereciński T. (red.), Pietrzykowski H.: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, WK 2016).

W ocenie Sądu, powyższe nie wyklucza co do zasady samej możliwości skierowania przez nabywcę roszczeń do dłużnika lub upoważnionej do korzystania z nieruchomości osoby trzeciej, którzy niszcząc tę nieruchomość mają świadomość faktu, że jest ona przedmiotem zajęcia w postępowaniu egzekucyjnym.

Należy zauważyć, że – stosownie do treści art. 931 par. 1 k.p.c. – zajętą nieruchomość pozostawia się w zarządzie dłużnika. Zarządca nieruchomości obowiązany jest natomiast wykonywać czynności potrzebne do prowadzenia prawidłowej gospodarki.

Celem zarządu nieruchomością po zajęciu jest utrzymanie jej co najmniej w stanie niepogorszonym przed sprzedażą. Zarządca jest zatem obciążony obowiązkiem pieczy nad nieruchomością i odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania zarządu (art. 938 par. 1 k.p.c.)

W rozpatrywanej sprawie taki obowiązek pieczy obciążał dłużniczkę W. S.. Z wypowiedzi pozwanego wynika, że zaistniały obiektywne (choć nie wiadomo, na ile długotrwałe) przeszkody w sprawowaniu tego zarządu, z uwagi na chorobę i wyjazd dłużniczki.

Przeprowadzone dowody nie dają podstawy do wniosku, aby w pewnym okresie czasu obowiązki wynikające z zarządu nieruchomością dłużniczka faktycznie realizowała przy pomocy syna (art. 429 k.c.). Rzeczywisty uzgodniony przez W. i S. S. czas i zakres pomocy udzielanej przez pozwanego przy doglądaniu nieruchomości pozostaje nieznany.

Trudno także zakładać, że pozwany uchybił ewentualnemu obowiązkowi pieczy nad nieruchomością, skoro – jak wskazano powyżej – do wyrządzenia szkody mogło dojść już po powrocie dłużniczki z zagranicy.

W szczególności powstaje pytanie, czy pozwany miał na tej podstawie obowiązek wyłożenia kosztów naprawy pieca C.O. (zwłaszcza przy założeniu, że uszkodzenie to było rezultatem zużycia eksploatacyjnego). Brak jest danych, aby ustalić, że nieruchomość przynosiła pożytki, z których można byłoby te wydatki pokryć.

W rozpatrywanej sprawie, spornym pozostawał także zakres szkody poniesionej przez powodów. Rozstrzygnięcie tych kwestii wymagało odpowiedzi na pytanie, jaki był zakres przedmiotu sprzedaży w postępowaniu egzekucyjnym.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 929 par. 1 k.c., zajęcie obejmuje nieruchomość i to wszystko, co według przepisów prawa rzeczowego stanowi przedmiot obciążenia hipoteką, a zatem również przynależności. Przynależności mogą być jednak także przedmiotem odrębnej egzekucji.

W rozpatrywanej sprawie nie zostało wykazane, że meble kuchenne stanowiły części składowe nieruchomości. Zabudowa kuchenna mogłaby zostać uznana za część składową nieruchomości wówczas, gdyby ze względu na swoje specyficzne właściwości nie mogłaby ona zostać odłączona bez uszkodzeń bądź istotnej zmiany całości czy też tej zabudowy. Jak wskazuje doświadczenie życiowe, co do zasady szafki kuchenne, blaty itp., nawet jeżeli dopasowane gabarytami i kolorystyką do konkretnych pomieszczeń, są przedmiotami, które mogą zostać bez większych trudności zdemontowane, bez ich uszkodzenia, jak również bez uszkodzenia samych pomieszczeń (postanowienie Sądu Okręgowego w Lublinie, II Wydział Cywilny Odwoławczy, sygn. akt II Ca 233/14). Ciężar dowodu co do tej okoliczności spoczywał na powodach, którzy nie wykazali w tym zakresie wystarczającej inicjatywy (art. 6 k.c.). Powyższe uwagi dotyczą również rolety i szaf wnękowych. Wątpliwości budzi już jednak uznanie za odrębną ruchomość blatu, który znajdował się w pokoju na piętrze.

Z pewnością częścią składową nieruchomości był zlew na poddaszu, a także - piec C.O., choć trudno jest mówić – w kontekście dokonanych ustaleń – o jego przywłaszczeniu lub zniszczeniu przez pozwanego.

Powstaje pytanie, czy wymienione w pozwie elementy mogły stanowić przynależności nieruchomości i jako takie być objęte sprzedażą egzekucyjną nieruchomości, zwłaszcza że pozwany powołuje się na przysługujące do nich jemu i jego byłej żonie prawo własności (art. 51 par. 2 k.c.). Ostateczne rozstrzygnięcie tej kwestii nie ma jednak znaczenia wobec ustalenia, że pozwanemu nie można przypisać bezprawnego i zawinionego zachowania, powodującego szkodę w majątku powodów.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 k.p.c.

SSR Anna Kabzińska