Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 kwietnia 2017r. w Kaliszu

apelacji (...) W. P.

od wyroku Sądu Rejonowego w Kaliszu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 24 listopada 2016 r. sygn. akt IV P 153/15

w sprawie z powództwa (...) W. P.

przeciwko J. K.

o odszkodowanie

oddala apelację

SSR del. Renata Kubiak (spr.) SSO Marzena Głuchowska SSO Romuald Kompanowski

UZASADNIENIE

Powód W. P., działający przez pełnomocnika procesowego, będącego adwokatem złożył pozew przeciwko J. K. o zapłatę kwoty 21328,20 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty.

W pozwie zawarto również wniosek o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż pozwany był jego pracownikiem- pracował na stanowisku przedstawiciela handlowego. Strony zawarły umowę o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy.

W październiku 2010r. powód nawiązał współpracę z firmą (...) Spółka z o.o. z siedzibą w S., zajmującą się kompleksowymi dostawami magazynów zbożowych.

Za sprzedaż produktów firmy (...) Spółka z o.o. powód powinien otrzymywać wynagrodzenie w wysokości 10% ceny sprzedanych produktów (...).

Przy czym powód nie zawarł z pozwanym jakiejkolwiek umowy, na podstawie której pozwany byłby uprawniony do żądania zapłaty jakiegokolwiek wynagrodzenia prowizyjnego od pracodawcy za sprzedaż tych produktów.

Strony jeśli chodzi o prowizję wiązał jedynie § 7 ustęp 1 umowy o pracę w myśl której pozwanemu należna była prowizja w wysokości 2% z umów sprzedaży fabrycznie nowych instalacji czy produktów firmy (...).

Pozwany wbrew zakazowi konkurencji określonemu w umowie o pracę, jak i w przepisie art. 12 ustęp 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji zawarł z (...) Spółka z o.o. z siedzibą w B. w dniu 18 marca 2011r. umowę, w której ustalił z przedstawicielem (...), że prowizja od sprzedaży produktów tej firmy będzie rozliczana w stosunku 20% J. K. i 80% W. P..

O powyższej okoliczności powód powziął wiedzę z pisma procesowego złożonego przez pozwanego w postępowaniu toczącym się przed Sądem Rejonowym w Kaliszu pod sygn. akt IVP 37/13.

Na podstawie tej umowy pozwany otrzymał od (...) kwotę 21328,20 zł, wyrządzając tym samym szkodę pracodawcy.

Na rozprawie w dniu 18 sierpnia 2015r. i w odpowiedzi na pozew złożonej w formie pisma przygotowawczego w dniu 21 sierpnia 2015r. pozwany J. K. wniósł o oddalenie powództwa w całości. Pozwany podniósł, iż w dniu 28 czerwca 2012r. zawarł z (...) Spółka z o.o. umowę przedstawicielstwa handlowego, której przedmiotem było ustalenie między stronami warunków współpracy w zakresie sprzedaży oferowanych produktów przez spółkę. W myśl tej umowy pozwany miał otrzymywać minimum 2% prowizji od zawartej transakcji. W dniu 07 lipca 2012r. pozwany otrzymał kwotę 21328,20 zł.

Natomiast pozwany zaprzeczył, aby w dniu 18 marca 2011r. zawarł jakąkolwiek umowę z (...). W tym dniu pozwany jedynie „określił z przedstawicielem (...) Spółka z o.o. wstępne, niemające mocy wiążącej ustalenia, opisujące w ogólnym zarysie warunki przyszłej współpracy pomiędzy powodem a (...) i występował w imieniu swojego pracodawcy, a nie własnym. Pomimo wstępnych negocjacji (...) nie współpracuje z powodem i nie jest z nim związana żadną umowa.

W piśmie procesowym datowanym na dzień 21 grudnia 2015r. pozwany podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia jak w art. 291 § 2 punkt 1 kp.

Odnosząc się do zgłoszonego zarzutu przedawnienia na rozprawie w dniu 10 listopada 2016r. powód wskazał, iż pozwany wyrządził powodowi szkodę z winy umyślnej, a tym samym zastosowanie w niniejszej sprawie mają przepisy kodeksu cywilnego.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 listopada 2016r. wydanym w sprawie IV P 153/15 Sąd Rejonowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu oddalił powództwo. Wydanie tego wyroku oparte zostało o następujące ustalenia:

Powód W. P.prowadzi działalność gospodarczą pod firmą „(...) W. P.”. Powód jest przedstawicielem handlowym firmy (...)oferującej technikę do produkcji pasz.

Ofertę firmy (...) powód uzupełniał o ofertę (...) Spółka z o.o. z siedzibą w S. czyli o silosy w oparciu o umowę o współpracę zawartą na przełomie 2010 i 2011r. w formie ustnej.

Powód w dniu 25 września 2009r. zawarł umowę o pracę na czas nieokreślony z pozwanym J. K.. Na mocy tej umowy pozwany zobowiązał się do świadczenia pracy na rzecz powoda na stanowisku przedstawiciela handlowego – doradcy klienta.

Strony ponadto ustaliły, iż pozwanemu za wykonaną pracę będzie należne wynagrodzenie w kwocie 4000,00 zł brutto miesięcznie oraz prowizja w wysokości 2% zapłaconych w miesiącu rozliczeniowym przychodów netto z umów sprzedaży fabrycznie nowych instalacji i produktów firmy (...).

W umowie tej strony również zawarły zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy. W myśl § 9 ustęp 1 pozwany zobowiązał się, iż nie będzie prowadził w trakcie obowiązywania umowy o pracę działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też nie będzie świadczył pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność.

W punkcie 2 tego samego paragrafu pozwany zobowiązał się iż nie będzie prowadził na własny rachunek (bez względu na formę prawną, to znaczy ani na podstawie umów cywilno – prawnych, ani w formie działalności gospodarczej – czy to samodzielnie wykonywanej czy prowadzonej z innymi osobami) ani świadczył usług konkurencyjnych w stosunku do działalności prowadzonej przez pracodawcę na rzecz innych podmiotów gospodarczych i osób fizycznych.

Zawarta pomiędzy stronami umowa o pracę została rozwiązana z dniem 19 kwietnia 2012r. za porozumieniem stron. Pozwany w dniu 01 lipca 2012r. zarejestrował działalność gospodarczą pod nazwą (...). W ewidencji działalności gospodarczej wskazano, iż przedmiotem działalności jest doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania.

W dniu 28 czerwca 2012r. pozwany zawarł umowę przedstawicielstwa handlowego z (...) Spółka z o.o. z siedzibą w S.. Jako przedmiot umowy strony wskazały współpracę w zakresie sprzedaży produktów firmowych oferowanych przez (...).

Pozwany w dniu 06 lutego 2013r. złożył pozew do Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu przeciwko powodowi o zapłatę kwoty 49500,00 zł tytułem prowizji z umów sprzedaży. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt IVP 37/13. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew złożonej w tej sprawie W. P. podniósł, iż J. K. otrzymał na dzień 30 czerwca 2012r. tytułem wynagrodzenia nadwyżkę w wysokości 75743,13 zł albowiem strony umowy o pracę zastosowały korzystniejszy dla J. K. sposób rozliczania prowizji – za datę rozliczenia przyjęto datę rozliczenia klienta z dostawcą, a nie rozliczenie dostawcy z W. P..

W trakcie procesu pozwany złożył pismo procesowe w dniu 14 marca 2013r. w którym podał, iż powód W. P. „wprowadził w błąd PIP podając, iż zaliczył na poczet pobranych zaliczek kwotę 21328,20 zł brutto, którą pracownik sam rozliczył z firmą (...) w czerwcu 2012r. Prowizja takowa została rozliczona w lipcu 2012r. W tym okresie powód nie był pracownikiem pozwanego. Owe rozliczenie wynika z umowy z dnia 18 marca 2011r. zawartej pomiędzy pozwanym J. K. a firmą (...) Spółka z o.o., w której wskazano, że prowizja od sprzedaży będzie rozliczana w stosunku 20% J. K., 80% (...).

Odpis przedmiotowego pisma powód otrzymał w dniu 21 marca 2013r.

Prawomocnym wyrokiem wydanym w dniu 24 czerwca 2013r. Sąd oddalił powództwo. W uzasadnieniu wyroku Sąd orzekający wskazał, iż J. K. „otrzymał więcej pieniędzy z tytułu wynagrodzenia, niż wynikałoby to z umowy o pracę”.

W trakcie prowadzonej kontroli przez Państwową Inspekcję Pracy w listopadzie 2012r. powód podał, iż „na poczet pobranych przez pozwanego zaliczek zaliczył kwotę 21328,20 zł brutto, którą pozwany sam rozliczył z firmą (...) w czerwcu 2012r.”

Powód wystąpił z pozwem przeciwko (...) Spółka z o.o. z siedzibą w S. o zapłatę kwoty 86 700,00zł tytułem nierozliczonej prowizji.

(dowód: przesłuchanie powoda W. P. k. 250 do 252, dokumenty na k. 9, 13 do 18, 126 do 130, 133 do 144, 152 do 158, 168 do 211, przesłuchanie świadka M. P. k. 159 do 161, przesłuchanie świadka T. P. przed Sądem Rejonowym w Opolu na rozprawie w dniu 16 maja 2016r. znajdujące się w aktach Sądu Rejonowego w Opolu o sygn. IV Po 4/16, akta osobowe pozwanego, dokumenty znajdujące się w aktach Sądu Rejonowego w Kaliszu o sygn. IVP 37/13 na k. 3-13, 16,23-26, 28-38, 45-64, 66-72, 84-86, 89-125,130-132,150,153/

Sąd Rejonowy ustalając przedmiotowy stan faktyczny uznał za niewiarygodne zaświadczenie wystawione przez (...) Spółka z o.o.z siedzibą w S., podpisane przez prezesa zarządu spółki T. P.– k. 125. Z tego dokumentu wynika, iż spółka nie zawarła żadnej umowy z W. P.. Powyższe pozostaje w oczywistej sprzeczności z przesłuchaniem świadka M. P.. Twierdzenia w przedmiotowym zakresie zmieniła również osoba podpisana na dokumencie czyli prezes zarządu (...) T. P., który będąc przesłuchany w charakterze świadka przyznał, iż (...) Spółka z o.o.współpracowała z firmą „(...) W. P.”.

Sąd I instancji uznał także za niewiarygodną notatkę służbową datowaną na dzień 18 marca 2011r. (k. 131 do 132 akt). Notatka ta została podpisana wyłącznie przez pozwanego. Powstała zapewne dla celów niniejszego postępowania dowodowego celem usprawiedliwienia twierdzeń zawartych w piśmie procesowym złożonym przez pozwanego w dniu 14 marca 2013r. do sprawy IVP 37/13. Przy czym pismo to pierwotnie stanowiło podstawę faktyczną dochodzonego roszczenia. Podstawa ta została zmieniona w trakcie przesłuchania powoda. Powód stwierdził, iż dochodzona kwota 21320,00 zł to już nie 20% z prowizji należnej w całości powodowi z tytułu współpracy z firmą (...), a prowizja w wysokości 2% jak w umowie o pracę wypłacona J. K. bezpośrednio, bez uzgodnienia z powodem, przez (...) w ramach wzajemnych rozliczeń. Twierdzenia powoda w tym zakresie nie zostały poparte żadnymi innymi dowodami. Trudno uznać za taki dowód dokument na k. 151. Dokument ten nie został przez nikogo podpisany. Zawiera odręczną adnotację powoda, iż „K. otrzymał 21328,20 zł PL brutto”. Przy czym w przesłuchaniu powód podnosił, iż rozliczenie miało miejsce w lipcu 2012r., zaś na dokumencie jest data 26 czerwca 2011r. Dlatego też Sąd I instancji odmówił wiary przesłuchaniu powoda w w/w zakresie.

Zdaniem Sądu Rejonowego wątpliwości budzą również twierdzenia pozwanego J. K. podniesione w trakcie przesłuchania, iż kwota 21328,20 zł to forma zaliczki na poczet zawartej z (...) Spółka z o.o. umowy przedstawicielstwa handlowego uiszczona 7 lipca 2012r., co ma potwierdzać faktura VAT z dnia 06 lipca 2012r. nr (...) - k. 138 akt. W ocenie Sądu jest to zbyt duża kwota, aby stanowiła zaliczkę na poczet przyszłych i niepewnych wyników współpracy handlowej. Przy czym w piśmie procesowym złożonym w sprawie IVP 37/13 pozwany podnosił zgoła odmienne twierdzenia co do tytułu płatności spornej kwoty.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż z art. 6 kc wynika, iż to powód, a nie pozwany, miał obowiązek wykazać, że kwota 21328,20 zł stanowi szkodę w mieniu powoda wyrządzoną mu przez pozwanego.

Sąd I instancji przedstawił, że:

W myśl przepisu art. 114 kp pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w dziale 5 rozdziale I kodeksu pracy.

Artykuł 119 kp umieszczony w tym dziale stanowi, iż odszkodowanie ustala się wysokości wyrządzonej szkody jednak nie może ono przewyższać kwoty 3 – miesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Natomiast w myśl art. 122 kp jeśli pracownik umyślnie wyrządził szkodę jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

W ocenie Sądu I instancji powód, działający przez pełnomocnika procesowego, będącego adwokatem nie wykazał spełnienia żadnej z przesłanek w/w przepisów wbrew zasadzie ciężaru dowodzenia opisanej w art. 6 kc.

Pierwotnie powód twierdził, iż kwota dochodzona pozwem to w sposób nieuprawniony, naruszający zakaz konkurencji opisany w umowie o pracę,ustalone przez pozwanego z (...) Spółka z o.o. 20% z prowizji należnej W. P.–o czym powód miał się dowiedzieć z pisma procesowego pozwanego złożonego w sprawie IVP 37/13 w dniu 14 marca 2013r.

Twierdzenia te nagle zostały zmienione w trakcie przesłuchania powoda. Kwota ta miała stanowić prowizję z umowy o pracę przekazaną pozwanemu, jednak nie przez pracodawcę czyli powoda, a przez (...) Spółka z o.o.

W tym ostatnim przypadku Sąd Rejonowy już w ogóle nie widział podstaw do ustalenia, aby pozwany wyrządził powodowi szkodę w mieniu ze swej winy, nawet przy udowodnieniu przez powoda podnoszonych okoliczności faktycznych. Jeżeli tak jak powód twierdzi - nie wyraził on zgody na taką formę rozliczenia z (...) Spółka z o.o. (które miało mieć miejsce w lipcu 2012r. czyli na rok przed złożeniem przez pozwanego pisma procesowego w sprawie IVP 37/13) to może on wystąpić z powództwem o zapłatę tej kwoty wobec przedmiotowej spółki albowiem nie doszło do wykonania zobowiązania, tj. do zapłaty na rzecz wierzyciela tylko osoby trzeciej czyli pozwanego, który w lipcu 2012r. nie był już pracownikiem powoda.

Zdaniem Sądu I instancji trudno też mówić z tych samych przyczyn o wykazaniu przez powoda odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego powołanego w uzasadnieniu pozwu przepisu art. 12 ustęp 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji(Dz. U. z 2003r., nr 153, poz. 1503), który stanowi, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest także nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy. Przy czym przepis art. 18 ustęp 1 punkt 4 tej samej ustawy stanowi, iż w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych.

Wobec powyższego Sąd Rejonowy na podstawie wyżej powołanych przepisów, w szczególności przepisu art. 6 kc, oddalił powództwo jak w sentencji wyroku. Przy czym Sąd ten nie rozważał zarzutu przedawnienia zgłoszonego przez pozwanego skoro powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego i tym samym istnienia dochodzonego roszczenia.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód i zaskarżając go w całości zarzucił:

Naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

art. 114 k.p., art. 119 k.p w zw. z art. 6 k.c. poprzez błędne przyjęcie, że znajdują one w sprawie zastosowanie, podczas gdy podstawę żądania zapłaty odszkodowania stanowić mógł wyłącznie przepis art.12 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,

Naruszenie przepisów postępowania, a to:

1. art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i błędne uznanie, że powód nie udowodnił, że kwota 21 328,20zł stanowi szkodę w mieniu powoda wyrządzoną mu przez pozwanego i w konsekwencji niezastosowanie art. 12 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji;

2 art. 233 k.p.c. i art. 316 k.p.c. przez niedokonanie w sprawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, podlegające na nieuwzględnieniu w stanie faktycznym sprawy istotnych faktów i dowodów – zeznań powoda, zeznań pozwanego, twierdzeń zawartych w piśmie pozwanego złożonym do sprawy pod sygn. akt IV P 37/13 Sądu Rejonowego w Kaliszu, twierdzeń pozwanego, jakie ten poczynił w swoich odręcznych notatkach, w których dokonywał wyliczenia wysokości prowizji, treści maila z dnia 11 sierpnia 2012r., w którym informuje powoda o fakcie współpracy z (...) sp. z o.o., o wielkości wypracowanej prowizji z tytułu sprzedaży produktów (...) sp. z o.o., o przyczynach opóźnienia wypłaty prowizji przez (...) sp. z o.o. na rzez Powoda, a więc w zakresie w jakim potwierdzają one, że pozwany oczekiwał od Powoda wypłaty prowizji za sprzedaż produktów firmy (...) sp z o.o., że Pozwany zapłatę tej prowizji uzyskał ostatecznie od (...) sp. z o.o., a więc, że Pozwany nakłonił (...) sp. z o.o. do nie wywiązania się z ustawy z ustnej umowy, jaką spółka (...) sp. z o.o. zawarła z Powodem przy udziale Pozwanego.

3.art. 233 k.p.c. i art. 316 k.p.c. przez niedokonanie w sprawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, polegające na bezpodstawnym przyjęciu okoliczności z niego niewynikającej, że powód podczas przesłuchania na rozprawie w dniu 15 listopada 2016r. miał zmienić swoje stanowisko w sprawie, podczas gdy Powód na rozprawie w dniu 15 listopada 2016r. nie dość, że potwierdził swoje żądanie, to jeszcze wyjaśnił sposób wyliczania jego wysokości.

Mając na uwadze powyższe wnosił o:

1.  uwzględnienie apelacji oraz zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz Powoda kwoty 21 328,20zł ewentualnie o uchylenie wyroku

2.  i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz

zasądzenie od Pozwanego na rzez Powoda kosztów sądowych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego wg norm przepisanych:

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się całkowicie nieuzasadniona.

W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy rozważał, jaka była podstawa faktyczna żądania. Decydują o tym okoliczności faktyczne przytoczone w pozwie. Powód w pozwie przedstawił, że strony zawarły w umowie o pracę postanowienia o zakazie konkurencji. Podnosił, że pozwany nie miał prawa do prowizji od sprzedaży produktów (...) Spółka z o.o. twierdził, że pozwany zawarł z tą spółką w dniu 18-03-2011 roku umowę naruszającą zakaz konkurencji, w której przewidziano dla niego 20% prowizji ogólnie ustalonej za sprzedaż produktów tej Spółki przez firmę powoda. Powód co prawda wskazał, że było to też działanie sprzeczne z przepisem art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 16.04.1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. z 2003 roku nr 153 poz. 1503)(dalej określanej jako ZNKU) oraz przytoczył ten przepis, ale w żaden sposób nie wyjaśnił, jak pracownik miał naruszyć ten przepis. Powód twierdził przy tym, że dochodzoną kwotę pozwany będąc pracownikiem bez wiedzy i zgody powoda pobrał, co było sprzeczne z postanowieniami o wynagrodzeniu i zakazie konkurencji zawartymi w umowie o pracę oraz przepisami prawa powszechnie obowiązującego. Powód nie podawał, kiedy nastąpiło przekazanie tych środków ale podkreślał, że pozwany pobrał pieniądze będąc pracownikiem, co wskazywało na działania podjęte w trakcie trwania umowy o pracę. Wskazywało na to także podkreślenie, że umowa pomiędzy pozwanym a w/w Spółką miała być zawarta 18-03-2011 roku.

,,Przepis art. 3 ust. 1 w zw. z art. 1 ZNKU, określa przesłanki uznania konkretnego zachowania za czyn nieuczciwej konkurencji. Jest nim działanie lub zaniechanie, podjęte w związku z działalnością gospodarczą, będące szkodliwym, ponieważ zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy (względnie przedsiębiorców) lub klienta (względnie klientów), jeżeli jednocześnie jest bezprawne, jako sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami.” (Komentarz do ZNKU pod red. Szwaja 2016r. wyd.4 opubl. Legalis). Tymczasem naruszenie zakazu konkurencji przez pracownika w trakcie trwania stosunku pracy nie musi polegać na podjęciu działalności gospodarczej. Strona powodowa w toku całego postępowania pierwszoinstancyjnego nie twierdziła, że powód dopuścił się czynu nieuczciwej konkurencji prowadząc działalność gospodarczą. Tymczasem z przytoczonej wyżej analizy ZNKU wynika, że postanowienia tej ustawy mogą być rozważane jedynie w odniesieniu do działań podjętych w związku z działalnością gospodarczą.

Z uwagi na to, że sprawy o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji należą do właściwości Sądów Okręgowych niezależnie od wartości przedmiotu sporu i niezależnie od tego, czy jest to roszczenie o naprawienie szkody, czy też jest to inne roszczenie z katalogu wskazanego w art. 18 w/w ustawy, po wniesieniu pozwu w oparciu o przytoczone przez stronę powodową reprezentowaną przez fachowego pełnomocnika okoliczności Sądy podejmowały decyzje w przedmiocie właściwości. Ostatecznie Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu postanowieniem z dnia 09-02-2015 roku przekazał sprawę do rozpoznania Sądowi Rejonowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu podnosząc, że wartość przedmiotu sporu jest niższa od 75 000zł i opierając się na treści art. 17 pkt 4 k.p.c. Wcześniej jednak Sąd Rejonowy w Kaliszu I Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 27-11-2014 roku wskazując jako podstawę art. 17 pkt 4 ³ k.p.c. przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Kaliszu Wydziałowi I Cywilnemu z uwagi na właściwość rzeczową tego Sądu. Adwokat reprezentujący powoda w oparciu o analizę wskazanych postanowień powinien zwrócić uwagę na to, że roszczenia w zakresie zapobiegania i zwalczania nieuczciwej konkurencji należą do właściwości sądów okręgowych i jeżeli uważał, że podstawą dochodzenia roszczeń są przepisy tej ustawy to powinien wnieść zażalenie na postanowienie o przekazaniu sprawy Sądowi Rejonowemu w oparciu o art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c.

Obecnie w apelacji strona powodowa podnosi, że Sąd Rejonowy pominął okoliczność, że rozliczenie pozwanego z w/w Spółką nastąpiło po podpisaniu przez pozwanego umowy przedstawicielstwa handlowego z dnia 28-06-2012 roku. Według autora apelacji pozwany po rozwiązaniu umowy o pracę z powodem podjął współpracę z w/w Spółką, która za sprzedaż swoich produktów część należnej powodowi prowizji wypłaciła pozwanemu, który w dacie płatności był już jej oficjalnym przedstawicielem handlowym. Strona powodowa twierdzi także, że należało przyjąć, że pozwany nakłonił w/w Spółkę do rozliczenia części prowizji przysługującej powodowi na swoją rzecz z pominięciem powoda.

„Roszczenia z ZNKU pozostają w zbiegu z roszczeniami z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. W świetle koncepcji numerus apertus - sytuacji zbiegu roszczeń (kontraktowego i z ustawy), według, której taki zbieg stanowi problem różnej kwalifikacji prawnej zdarzeń, proponuje się wykładnię nieprowadzącą do eliminacji sytuacji zbiegu, lecz pozostawienie zainteresowanemu wyboru roszczenia, które zamierza wnieść. Sprawia to, że przewidziana w art. 18 w/w ustawy ochrona w razie popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji ma charakter realny, a nie iluzoryczny. Zatem to przedsiębiorca, względem którego popełniono czyn nieuczciwej konkurencji, może wybrać jakie roszczenie zamierza wnieść”. (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 08-07-2010 roku IICSK 74 /10) (komentarz do ZNKU pod red. Szweja 2016r. wydanie 4 opubl. w Legalis).

Sąd Okręgowy przyjmuje za własne ustalenia faktyczne i rozważania Sądu pierwszej instancji, który prawidłowo rozstrzygnął o zgłoszonym żądaniu za wyjątkiem jedynie stwierdzenia, że nie można przyjąć aby powód wykazał odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego na podstawie art. 12 ust. 2 w/w ustawy. Tak jak przedstawiono to wcześniej strona powodowa nie przytoczyła w pozwie okoliczności faktycznych, które pozwalałyby na przyjęcie, że wybrała ZNKU jako podstawę roszczeń dochodzonych od pozwanego. Wręcz przeciwnie przytoczone okoliczności nie korespondowały z przepisami tej ustawy. Przepis ten wymieniany był zawsze łącznie z naruszeniem pracowniczego zakazu konkurencji. Dlatego należy przyjąć, że Sąd Rejonowy mógł rozstrzygać wyłącznie o roszczeniach opartych na przepisach Kodeksu Pracy. Zakaz orzekania ponad żądanie będący przejawem dyspozycjalności i kontradyktoryjności oznacza, że o treści wyroku zarówno w sensie pozytywnym jak i negatywnym decyduje żądanie strony. Sąd nie może zasądzić czegoś innego od tego, czego żądał powód, więcej niż żądał powód, ani na innej podstawie faktycznej niż wskazana przez powoda (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi I A Ca 1356/15, wyrok Sądu Najwyższego w sprawie III CSK 268/12). Analizowane uregulowanie zawarte w art. 321 k.p.c. stało na przeszkodzie przeprowadzaniu analizy żądania odszkodowania w oparciu o przepisy ZNKU. Dla Sądu Okręgowego oczywistym jest, że wyrok w tej sprawie nie będzie stał na przeszkodzie dochodzeniu żądania naprawienia szkody w oparciu o przepisy ZNKU i okoliczności faktyczne uwypuklone w apelacji. Należy jeszcze raz podkreślić, co wynika z cytowanego komentarza i stanowiska Sądu Najwyższego, że to poszkodowany wskazuje, czy dochodzi roszczeń w oparciu o przepisy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czy też na innej podstawie poszukuje ochrony prawnej. Przy wartości przedmiotu sporu poniżej 75 000zł należy wykluczyć wskazywanie jako konkurujących podstaw prawnych takich uregulowań, przy których rozstrzygać w pierwszej instancji może wyłącznie Sąd Okręgowy i to Wydział Cywilny, lub Gospodarczy oraz uregulowań opartych na umowie o zakazie konkurencji, gdy do rozpatrzenia sporu właściwy jest Sąd Rejonowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Za taką oceną przemawia analiza art. 193 § 1 k.p.c. zgodnie, z którym „zmiana powództwa jest dopuszczalna, jeżeli nie wpływa na właściwość sądu‘’. Tym bardziej nie można przyjmować, że powód wskazywał w wiążący dla Sądu sposób jako podstawę odszkodowania łącznie przepisy ZNKU i przepisy dotyczące zakazu konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy. Okoliczności wskazywane w apelacji, a przytoczone powyżej, wskazują na zmianę powództwa. Dopiero w apelacji pełnomocnik powoda skupił się na fakcie podjęcia działalności gospodarczej przez pozwanego i zawarciu umowy o współpracy z dotychczasowym klientem powoda po rozwiązaniu umowy o pracę. Są to okoliczności, które mogłyby mieć ewentualnie znaczenie w przypadku dochodzenia roszczeń na podstawie ZNKU, a zupełnie nieistotne w odniesieniu do roszczeń z Kodeksu Pracy. Zmiana powództwa może dotyczyć zmiany faktycznej żądania, która polega na uzasadnieniu tego samego żądania innymi okolicznościami faktycznymi. Ma to miejsce gdy zastąpienie podanej pierwotnie podstawy faktycznej nową podstawą w sprawie o świadczenie powoduje, że żądanie choć tak samo sformułowane (np. dotyczące zapłaty takiej samej sumy pieniężnej) nie jest już tym samym, gdyż inne jest materialno-prawne źródło obowiązku, którego realizacji powód dochodzi (zob. komentarz do k.p.c. pod red. Marszałkowska – kwiecień 2017 opubl. Legalis) (por. wyrok Sądu Najwyższego w sprawie ‘’ II CK 144/04)

Zgodnie z treścią art. 383 k.p.c w postępowaniu apelacyjnym nie można występować z nowymi roszczeniami. Powołanie się przez stronę w apelacji na przepisy prawa materialnego wskazujące na inny stan faktyczny niż ten, na którym zostało oparte żądanie pozwu, stanowi niedopuszczalną w postępowaniu apelacyjnym zmianę powództwa (por. wyrok Sądu Najwyższego w sprawie III CKN 32 / 98)

Bezzasadnie wobec tego skarżący w uzasadnieniu apelacji twierdzi, że Sąd I instancji zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania oraz, że to nie przepisy o odpowiedzialności materialnej stanowiły podstawę dochodzonych żądań tylko przepisy art. 12 ust. 2 ZNKU.

Nie ulega wątpliwości, że strona powodowa nie wykazała, aby istniały podstawy do przyjęcia naruszenia zakazu konkurencji prowadzące na podstawie art. 101 ¹ § 2 k.p do uzyskania roszczeń odszkodowawczych. Brak było również podstaw, aby zasądzić dochodzoną od pozwanego kwotę w oparciu o przepisy o odpowiedzialności materialnej pracownika. Takiej oceny strona powodowa obecnie nie kwestionuje podkreślając w apelacji, że zapłata spornej kwoty nastąpiła już po rozwiązaniu umowy o pracę. W wyniku analizy zgromadzonych dowodów Sąd I instancji słusznie przyjął, że nie doszło do zawarcia w 2011 roku umowy pomiędzy pozwanym a w/w Spółką, co powodowało, że nie zostało udowodnione naruszenie zakazu konkurencji. Nie udowodniono także przyjęcia pieniędzy przez powoda w trakcie trwania stosunku pracy, co można by rozpatrywać w oparciu o art. 114 i nast. k.p.

Należy mieć na uwadze, że rozmiar szkody zarówno w postaci damnum emergens jak i lucrum secans określa się przy wykorzystaniu metody dyferencjacyjnej, polegającej na porównaniu stanu całego majątku poszkodowanego z ustalonym hipotetycznym stanem tego majątku, jaki istniałby, gdyby czynu nie popełniono. Skoro powód może dochodzić całego roszczenia od (...) Spółka z o.o. to nie utracił korzyści i nie poniósł szkody. Takie stanowisko znajduje również poparcie w analizie zaistniałych zdarzeń w oparciu o art. 452 k.c. Co do zasady, skutkiem spełnienia świadczenia do rąk osoby nieuprawnionej jest nieskuteczność wykonania, co upoważnia wierzyciela do żądania powtórnego świadczenia od dłużnika. Wierzyciel nie nabywa żadnego roszczenia obligacyjnego wobec osoby nieuprawnionej o zwrot otrzymanego nienależnie świadczenia, a jedynie dłużnik może poszukiwać ochrony w trybie przepisu art. 410 k.c. / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi w sprawie I A Ca 731/14/.

Tak jak to wyjaśnił Sąd Rejonowy, skoro wypłata jakichkolwiek pieniędzy pozwanemu przez w/w Spółkę nie pozbawiała powoda możliwości dochodzenia roszczeń od tej Spółki, to nie jest wykazany związek skutkowo przyczynowy, który mógłby uzasadniać jakiekolwiek roszczenia wobec pozwanego. Powód wystawił we wrześniu 2012 roku, to jest po uzyskaniu informacji o przekazaniu pieniędzy pozwanemu, fakturę na całość wymagalnych według niego należności z tytułu prowizji. Następnie wystąpił z pozwem o zapłatę tej kwoty przeciwko w/w Spółce. Wobec tego nie sposób ustalić na czym miałaby polegać szkoda. Okoliczność, że powód niejako podwójnie poszukuje zaspokojenia wynikającego z tych samych zdarzeń u pozwanego i u w/w Spółki potwierdza ocenę, że powództwo w niniejszej sprawie jest bezzasadne.

Z treści apelacji wynika, że powód zaakceptował ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego, że nie ma podstaw do przyznania odszkodowania w oparciu o przepisy o odpowiedzialności materialnej pracownika. W tej sytuacji bezprzedmiotowe byłoby analizowanie podnoszonych przez apelującego zarzutów dotyczących zarówno prawa materialnego jak procesowego skoro intencją autora apelacji jest włącznie wykazanie prawa powoda do roszczenia, które nie było w niniejszej sprawie dochodzone.

Uznając, że apelacja okazała się bezpodstawna Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

SRR del. Renata Kubiak SSO Marzena Głuchowska SSO Romuald Kompanowski