Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym dnia 1 lutego 2017 r. skierowanym przeciwko pozwanemu M. K. powód (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o ustalenie, że z dniem 1 stycznia 2016 r. ustał obowiązek (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. płacenia na rzecz M. K. miesięcznej renty alimentacyjnej w kwocie 619,00 zł ustalonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Kutnie z dnia 4 lutego 2009 r. w sprawie o sygn. akt I C 324/08 w wysokości 500,00 zł, następnie podwyższonej do kwoty 619,00 zł począwszy od 1 stycznia 2013 r. W pozwie powód zawarł wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie obowiązku płacenia renty na rzecz pozwanego, przez czas trwania postępowania, względnie o udzielenie zabezpieczenia w ten sposób, aby powód spełniał swój obowiązek w czasie trwania procesu poprzez wpłaty kolejnych rat renty na rachunek depozytowy sądu. W uzasadnieniu powód wskazał, że zasądzona na rzecz pozwanego renta służy zaspokojeniu usprawiedliwionych potrzeb pozwanego w związku ze śmiercią matki, na której ciążył obowiązek alimentacyjny. Renta należy się w zakresie, w jakim matka pozwanego byłaby obowiązana do jej dostarczania tj. do czasu, aż pozwany byłby w stanie samodzielnie się utrzymać, na co wskazuje przepis art. 133 § 1 k.r.o. Pozwany w sierpniu 2017 r. skończy 22 lata i jest studentem (...) Akademii (...) w Ł. w systemie studiów niestacjonarnych oraz uzyskuje dochód na poziomie pozwalającym mu na samodzielne utrzymanie się, nadto pozwany może liczyć na pomoc ze strony ojca, jak i starszego rodzeństwa. Mając na uwadze wysokość dochodów uzyskiwanych przez matkę powoda, można uznać, że nie byłaby ona w stanie wspierać tylko jednego z czworga dzieci na poziomie przyznanej pozwanemu renty. Pozwany, biorąc pod uwagę swoją sytuację życiową, winien i ma możliwość do czynienia starań zmierzających do samodzielnego utrzymania się.

/pozew – k. 2-3v, protokół rozprawy z dnia 29 sierpnia 2017 r. – k. 66-68v/

Pozwany M. K. wniósł o oddalenie powództwa i wniosku o udzielenie zabezpieczenia oraz wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany podniósł, że powód nie sprecyzował, ani też nie wykazał interesu prawnego żądania ustalenia wygaśnięcia obowiązku świadczenia przez powoda na rzecz pozwanego renty alimentacyjnej. Powództwo wytoczone w przedmiotowej sprawie znajduje materialnoprawne podstawy w treści art. 189 k.p.c., który jako warunek sine quo non dla jego uwzględnienia przewiduje istnienie interesu prawnego po stronie powoda. Nie jest przy tym rolą strony pozwanej, ani tym bardziej sądu, domyślanie się, na czym interes ten miałby polegać. Pozwany podniósł, że przywołane w pozwie twierdzenia odnośnie przywołanych okoliczności faktycznych są częściowo nieprawdziwe, a formułowane na ich tle wnioski wyciągane są arbitralne, błędne i sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego. Uzyskanie pełnoletności nie zmienia sytuacji prawnej dziecka w zakresie alimentów, jeżeli dziecko pobiera naukę w szkole lub na uczelni i czas na nią przeznaczony wykorzystuje rzeczywiście na zdobywanie kwalifikacji zawodowych. Pozwany od czasu ukończenia obowiązkowego cyklu nauki w szkole średniej, od 1 października 2014 r. nieprzerwanie posiada status studenta studiów niestacjonarnych, początkowo na kierunku nauk o wychowaniu prowadzonym przez (...), zaś od 1 października 2016 r. na kierunku dziennikarstwo/nowe media. Pozwany aktualnie ma 22 lata i nie zdobył jeszcze tytułu magistra. Pozwany cały swój czas i wysiłek angażuje w zdobywanie wykształcenia i zawodu. Pozwany mimo, że jest osobą dorosłą, nadal jest osobą uczącą się, zaś studia mają charakter niestacjonarny, zatem podlegają opłacie. Pozwany szacuje, że na przestrzeni całego okresu studiów, średnie miesięczne koszty związane z nauką wynosiły co najmniej 1.571,42 zł, do kosztów tych należy zaliczyć: koszt czesnego na uczelni, koszt zakupu materiałów dydaktycznych oraz usług kserograficznych, koszt najmu lokalu w Ł., opłaty eksploatacyjne wynajmowanego lokalu, przejazdy komunikacją. Oprócz kosztów nauki pozwanego obciążają także koszty bieżącej egzystencji wynoszące w skali miesiąca co najmniej 1.500,00 zł, obejmujące w szczególności: wyżywienie, środki higieny osobistej, leki, odzież, usługi telekomunikacyjne, kino, środki utrzymania czystości miejsca zamieszkania. Na zakres usprawiedliwionych potrzeb pozwanego kształtują się także jednorazowe koszty związane z nauką, najmem lokalu, czy też bieżącą egzystencją kształtujące się w skali roku na poziomie około 4.530,00 zł, obejmujące: opłatę wpisową za podjęcie studiów 400,00 zł, opłatę rejestracyjną związaną z podjęciem studiów 100,00 zł, opłatę za archiwizację dokumentacji 290,00 zł, zakup komputera i drukarki około 2.300,00 zł służące nauce i rozrywce, koszty kaucji zabezpieczającej umowę najmu 400,00 zł, wyjazdy wakacyjne około 1.000,00 zł. Ojciec pozwanego zmarł w dniu 21 listopada 2009 r. W związku z tym pozwany ma w zasadzie wyłączone możliwości korzystania ze wsparcia finansowego, na jakie może liczyć większość jego rówieśników, których rodzice pozostają przy życiu. Przywołane przez pozwanego okoliczności, w kontekście analizy struktury i wysokości dochodów pozwanego, prowadzą do wniosku, że nie jest on jeszcze w stanie utrzymywać się samodzielnie. Pozwany ma bowiem 22 lata, nie uzyskał jeszcze żadnego tytułu zawodowego i kontynuuje naukę na studiach. Struktura i wysokość średnich miesięcznych dochodów uzyskiwanych przez pozwanego wskazuje, że dochody te i tak są za niskie, by sprostać wszystkim usprawiedliwionym potrzebom pozwanego. Stąd konieczność podejmowania przez pozwanego prac dorywczych. Obniżenie średniomiesięcznych dochodów pozwanego o kwotę 619 zł odpowiadającą spornej rencie alimentacyjnej spowodowałoby konieczność podjęcia stałego zatrudnienia, które przy uwzględnieniu realiów rynku pracy, młodego wieku pozwanego i braku po jego stronie doświadczenia zawodowego i tak nie wystarczyłyby na pokrycie wszystkich kosztów utrzymania. W kontekście pobierania przez pozwanego nauki, podjęcie stałego zatrudnienia nie jest możliwe. Pozwany znaczną część swojego czasu i wysiłków musi w pierwszej kolejności poświęcać na zdobywanie wykształcenia. W przedmiotowej sprawie nie nastąpiła także zmiana stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c., która uzasadniałaby ustalenie wygaśnięcia spoczywającego na powodzie obowiązku łożenia na rzecz pozwanego renty alimentacyjnej w dotychczasowej wysokości. Zakres usprawiedliwionych potrzeb pozwanego nie był aktualizowany przez powoda na przestrzeni wielu lat, powód zaktualizował wysokość renty poczynając od 1 stycznia 2013 r., kiedy pozwany nie pobierał jeszcze nauki na studiach. Od tej daty minęły 3 lata. W tym okresie usprawiedliwione potrzeby pozwanego znacznie wzrosły, zwłaszcza w kontekście rozpoczęcia nauki na studiach, przy jednoczesnym spadku siły nabywczej pieniądza, co czyni wytoczone powództwo bezzasadnym.

/odpowiedź na pozew – k. 31-34v, protokół rozprawy z dnia 29 sierpnia 2017 r. – k. 66-68v/

Postanowieniem wydanym dnia 17 lutego 2017 r. wniosek powoda o zabezpieczenie powództwa został prawomocnie oddalony.

/postanowienie w przedmiocie wniosku powoda o zabezpieczenie powództwa – k. 27-28/

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Matka M. K. zginęła dnia 4 lutego 2008 r. w wypadku komunikacyjnym, którego sprawca był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

/bezsporne/

Na podstawie wyroku Sądu Rejowego w K. z dnia 4 lutego 2009 r. wydanego w sprawie I C 324/08 (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. został zobowiązany wypłacać M. K., w związku ze śmiercią matki, rentę alimentacyjną w kwocie 500,00 zł miesięcznie płatną do ostatniego dnia każdego miesiąca. Renta ta jest wypłacana na podstawie art. 446 § 2 k.c., gdyż na zmarłej ciążył obowiązek alimentacyjny wobec małoletniego syna. Wysokość renty została ustalona przez sąd stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych matki poszkodowanego. Matka M. K. była osobą, która posiadała stały dochód z tytułu umowy o pracę na pół etatu oraz prac dorywczych. Była osobą, na której spoczywał ciężar utrzymania rodziny. Z kolei ojciec poszkodowanego pracował zarobkowo jedynie w ramach prac interwencyjnych, tylko kilka miesięcy w roku. M. K. miał wówczas 13 lat, był uczniem pierwszej klasy gimnazjum, nie miał problemów ze zdrowiem. Usprawiedliwione potrzeby poszkodowanego obejmowały podstawowe potrzeby związane z kosztami wyżywienia, zakupu ubrań, podręczników i innych przyborów szkolnych, utrzymania domu.

/dowód: dokumenty znajdujące się w załączonych aktach sprawy I C 324/08 Sądu Rejonowego w Kutnie, w szczególności wyrok z dnia 4 lutego 2009 r. wraz z uzasadnieniem, wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 28 maja 2009 r. wydany w sprawie III Ca 520/09 – k. 56, 61-66, 111/

Ojciec M. K. zmarł dnia 21 listopada 2009 r.

/dowód: odpis aktu zgonu ojca pozwanego – k. 56/

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. począwszy od 1 stycznia 2013 r. podwyższył wypłacaną M. K. rentę do kwoty 619,00 zł miesięcznie, płatną w cyklach kwartalnych.

/bezsporne, nadto pismo powoda z 24.06.2013 r. – k. 18/

M. K. ukończył 18 lat w 2013 r. Po ukończeniu nauki w szkole średniej, od 1 października 2014 r. nieprzerwanie posiada status studenta studiów niestacjonarnych, początkowo na kierunku nauk o wychowaniu prowadzonym przez (...), zaś od 1 października 2016 r. w (...) Akademii (...) w Ł. na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna, są (...) studia I stopnia, nauka trwa 3 lata, planowany termin ukończenia studiów to 30 wrzesień 2019 r. Studia niestacjonarne są odpłatne. M. K. ponosi opłaty określone w umowach o świadczenie usług edukacyjnych. Czesne w latach 2014-2015 wynosiło 500-600 zł miesięcznie, oprócz okresu wakacji. Od 2016 roku w (...) Akademii (...) w Ł. czesne wynosi około 320 zł miesięcznie, ale płaci się za każdy miesiąc.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67, oświadczenie pozwanego – k. 19, zaświadczenie (...) Akademii (...) w Ł. – k. 19v, 29, umowa o warunkach odpłatności za usługi edukacyjne świadczone na Uniwersytecie (...) na rzecz studenta studiów niestacjonarnych z dnia 1.10.2014 r. – k. 37-44, umowa o świadczenie usług edukacyjnych z dnia 5.10.2016 r. wraz z załącznikiem nr 1 – k. 45-49/

Początkowo M. K. mieszkał w rodzinnym domu w P., dojeżdżał zwykle co dwa tygodnie na zajęcia, na dojazdy do Ł. wydawał około 100-150 zł, musiał dojeżdżać najpierw z P. do K., a następnie do Ł.. Od 2015 roku postanowił przenieść się do Ł., bo było wygodniej, dojazdy były męczące, czasem podczas sesji trzeba było coś załatwić na uczelni w tygodniu, czasem egzamin był w piątek, trzeba było jechać nie tylko w weekend. Obecnie zajęcia na uczelni zwykle odbywają się w soboty i niedziele, co dwa tygodnie. W czasie sesji jest około 8-10 zaliczeń. Zaliczenia odbywają się w weekendy. Niektóre można zaliczyć na ostatnich zajęciach, a niektóre w okresie dwóch tygodni przewidzianych w grafiku na zaliczenia. Zdarza się, że musi się uczyć kilka dni pod rząd, jak jest coś trudniejszego, uczy się w tygodniu. Teraz nie miał poprawki, wcześniej poprawki się zdarzały. W związku z nauką M. K. chodzi też na zajęcia z języka angielskiego, które odbywają się w piątki, od godziny 17:00-17:30 do godziny 20:00-20:30, wcześniej zajęcia też zaczynały się od angielskiego w piątek, ale od wcześniejszej godziny gdzieś 15:30-15:45.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67/

Od czasu, gdy M. K. przeniósł się poza miejsce zamieszkania rodzinnego, zwiększyły się jego wydatki, płaci za studia, wyżywienie, najmowane mieszkanie. Mieszkanie w Ł. najmuje razem z dwiema innymi osobami, właścicielowi lokalu płacą w sumie 1.200,00 zł, czy po 400,00 zł od osoby, jest też kaucja 400,00 zł, ponadto oddzielnie ponoszą opłaty za mieszkanie, za wodę, prąd, telewizję, środki czynności, internet, wydatki te są dzielone na trzy osoby, średnio z tego tytułu M. K. płaci 150-200 zł miesięcznie. Obecnie M. K. będzie zmieniał najmowane mieszkanie, koszt najmu wraz z opłatami będzie wynosił ok. 520 zł od osoby.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67, umowa najmu lokalu z dnia 1.09.2015 r. – k. 50-51, pokwitowanie z dnia 1.09.2015 r. – k. 52, umowa najmu lokalu z dnia 1.09.2016 r. – k. 53-54, pokwitowanie z dnia 1.09.2016 r. – k. 55/

Poza opłatami za studia (...) ponosi wydatki na zakup różnych materiałów koniecznych do nauki. Musi korzystać z książek, które np. nie są dostępne w księgarni albo są drogie, wtedy korzysta z możliwości wydrukowania książki w drukarni, koszty są wtedy niższe, wynoszą około 100 zł, drukuje też niektóre materiały potrzebne do nauki, odbija na ksero.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v/

M. K. ponosi wydatki na wyżywienie, zazwyczaj gotuje obiady, bo jest zdrowiej, nieraz je na mieście, miesięcznie na żywność wydaje 700-800 zł. Kupuje środki czystości oraz higieny osobistej, żele pod prysznic, pastę do zębów, szampon, maszynki do golenia, przeznacza na to minimum 100 zł. Za telefon płaci 150 zł miesięcznie. Na ogół nie ma problemów ze zdrowiem, czasem przeziębienie, głównie ponosi wydatki związane z leczeniem zębów, bo ma problemy z zębami, nie w każdym miesiącu chodzi do dentysty, ale kiedy jest u dentysty zrobienie zęba to wydatek rzędu 300-400 zł. Jeżeli pozwala na to wolny czas, to wychodzi na miasto, do kina, w miesiącu 1-2 razy jest w stanie pójść do kina, koszt biletu to 16 zł. Na uczelnię dojeżdża tramwajem lub autobusem, zazwyczaj korzysta z migawki, której koszt to kwota 45 zł.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67/

Z uwagi na większe wydatki, M. K. w 2014 r. zaczął pracować na umowę zlecenia w sklepie odzieżowym w Ł., nie miał stałych godzin pracy, miał możliwość dostosowania godzin pracy do zajęć na uczelni, szczególnie w okresie studiów, czasem mógł poprosić o dzień wolnego. W zależności od przepracowanych godzin wynagrodzenie mogło wynosić 1,2-1,3 tys. zł, ale mogło też wynosić 700,00 zł. W 2017 roku przez 1-1,5 miesiąca podjął pracę na pełen etat, ale musiał zrezygnować, bo nie był w stanie pogodzić pracy z nauką na uczelni, zwłaszcza w czasie egzaminów. Obecnie na uczelni musi pisać różne teksty, eseje, felietony, to zależy od zajęć, jeżeli tekst jest krótszy to pisze godzinę, dwie, ale jak jest dłuższy to zdarza się, że nawet przez 3 dni. Przed zakończeniem ostatniej sesji trzeba było zrobić wywiad, co wymagało odpowiedniego zaangażowania i czasu na rozmowy z ludźmi na mieście, obrobienie materiału i jego oddanie. Od marca 2017 r. M. K. pracuje na umowę o pracę na ¾ etatu, ma narzuconą ilość godzin pracy. M. K. rozważał podjęcie lepiej płatnej pracy, rozesłał CV, ale nie było odzewu, szukał pracy w podobnej branży, czyli w sklepie, bo nie ma innego zawodowego doświadczenia.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67/

Czasem M. K. finansowo wspiera starszy brat, pożycza mu różne kwoty. M. K. ma jeszcze dwie siostry, ale nie prosi je o pomoc, bo mają już swoje rodziny. Po zmarłych rodzicach rodzeństwo posiada dom rodzinny w P., muszą ponosić z tego tytułu wydatki, dom wymaga dużych nakładów, obecnie dokonują dużych remontów na nieruchomości. M. K. długi czas mieszkał w tym domu, po przeprowadzce do Ł. przyjeżdża do domu rodzinnego już raczej jako gość, ale w domu tym nadal ma swoje łóżko, jakieś swoje rzeczy. M. K. chciałby mieć możliwość zakupu własnego mieszkania, zrobienia prawa jazdy, uczestniczenia w kursie językowym, ale jego możliwości majątkowe na to nie pozwalają, nie wyklucza możliwości powrotu do rodzinnego domu. Stara się przyjeżdżać do domu rodzinnego dwa czy trzy razy w miesiącu, w zależności od wolnego czasu, bilet z Ł. do K. w jedną stronę busem kosztuje 9 zł, do P. 3 zł, jeżeli jedzie pociągiem bilet do K. kosztuje niecałe 11 zł.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67/

M. K. raz czy dwa razy do roku wyjeżdża na wakacje w Polsce, pełen koszt takiego wyjazdu to około 1,5 tys. zł.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67/

W tym roku M. K. zakupił notebooka za kwotę 1.999 zł, a w ubiegłym roku smartfona za kwotę 699 zł, telefon wykorzystuje również na uczelni, sprawdza plan zajęć, robi notatki, używa dyktafonu. Kilka lat wcześniej kupił komputer stacjonarny, a w zeszłym roku drukarkę, ponosił wydatki na tonery do drukarki, obecnie korzysta głównie z usług ksero i drukarskich z Ł..

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, paragon z dnia 22.07.2016 r. za zakup smartfona – k. 64, paragon z dnia 8.01.2017 r. za zakup notebooka – k. 65/

Średnie miesięczne koszty związane z nauką wynoszą co najmniej 1 tys. zł, obejmują: koszt czesnego na uczelni, koszt zakupu materiałów dydaktycznych oraz usług kserograficznych, koszt najmu lokalu w Ł., opłaty eksploatacyjne wynajmowanego lokalu, przejazdy komunikacją. Koszty bieżącej egzystencji w skali miesiąca wynoszą około 1,5 tys. zł, obejmujące w szczególności: wyżywienie, środki czystości i higieny osobistej, wydatki na leczenie, odzież, usługi telekomunikacyjne, kino, dojazdy do domu rodzinnego. M. K. ponosi również inne opłaty związane z tokiem studiów przewidziane w umowie o świadczenie usług edukacyjnych, wydatki służące nauce i rozrywce, wydatki na wyjazdy wakacyjne.

/dowód: przesłuchanie powoda – k. 67-68v, zeznania świadka Ł. K. – k. 66v-67, umowa najmu lokalu z dnia 1.09.2015 r. – k. 50-51, pokwitowanie z dnia 1.09.2015 r. – k. 52, umowa najmu lokalu z dnia 1.09.2016 r. – k. 53-54, pokwitowanie z dnia 1.09.2016 r. – k. 55, umowa o świadczenie usług edukacyjnych z dnia 5.10.2016 r. wraz z załącznikiem nr 1 – k. 45-49, paragon z dnia 22.07.2016 r. za zakup smartfona – k. 64, paragon z dnia 8.01.2017 r. za zakup notebooka – k. 65/

M. K. na przestrzeni lat 2015-2016 uzyskiwał średni miesięczny dochód w wysokości 2.260,59 zł w 2015 roku, w tym 1.312,37 z tytułu przyznanych rent oraz 948,00 zł z tytułu prac dorywczych wykonywanych w oparciu o umowę zlecenia oraz 2.425,87 zł w 2016 roku, w tym 1.321,02 z tytułu przyznanych rent oraz 1.104,85 zł z tytułu prac dorywczych wykonywanych w oparciu o umowę zlecenia.

/dowód: zeznanie PIT-37 pozwanego za 2015 rok – k. 20-21v, zeznanie PIT-37 pozwanego za 2016 rok – k. 57-60/

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o przywołane dowody, które co do zasady zasługiwały na miano wiarygodnych i w odpowiedniej części stanowiły podstawę poczynionych ustaleń faktycznych. Przesłuchanie pozwanego znajduje potwierdzenie w złożonych dowodach z dokumentów, a także zeznaniach świadka, czy zasadach doświadczenia życiowego odnośnie funkcjonowania osób podejmujących kształcenie w trybie studiów niestacjonarnych, czy najmu lokali mieszkalnych przez studentów, które często nie podlegają zgłoszeniu do odpowiednich organów podatkowych, bądź w których kwoty wskazywane w umowach dość często odbiegają od rzeczywistych ustaleń stron.

Należy zauważyć, że poza rentą alimentacyjną wypłacaną przez powoda, pozwany pobiera także rentę rodzinną, oboje rodzice pozwanego nie żyją od kilku lat, pozwany w miarę posiadanych możliwości podejmuje zatrudnienie, może liczyć na pomoc starszego brata, siostry pozwanego mają własne rodziny.

Sąd postanowił pominąć dowód z zeznań świadka M. S. jako dowód spóźniony, odnoszący się do okoliczności faktycznych, które w dostateczny sposób zostały w niniejszym postępowaniu wykazane.

Sąd zważył, co następuje:

Przedmiotowe powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z przepisem art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Dopuszczalność powództwa o ustalenie zależy zatem od spełnienia warunku jakim jest istnienie interesu prawnego w ustaleniu istnienia lub nieistnienia konkretnego stosunku prawnego lub prawa. Interes, o którym mowa w art. 189 k.p.c. musi być interesem prawnym, czyli powinien dotyczyć szeroko rozumianych praw i obowiązków jednostki. W przypadku powództwa o ustalenie sąd ma obowiązek badania, czy po stronie powodowej występuje interes prawny w zgłoszonym żądaniu ustalenia.

Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie, za panujący należy uznać pogląd, że wydanie wyroku ustalającego może nastąpić tylko w takich okolicznościach, gdy powstało albo może powstać zagrożenie stosunku prawnego lub prawa, względnie wątpliwość co do ich istnienia. Niepewności tej nie można jednak traktować bez oderwania od konkretnych okoliczności, które pozwalają ocenić tę niepewność, jako stanowiącą realne zagrożenie dla sfery prawnej osoby zainteresowanej, a nie tylko zagrożenie teoretyczne.

Interes prawny nie zachodzi z reguły, gdy zainteresowany może na innej drodze osiągnąć w pełni ochronę swoich praw (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2002 r., IV CKN 1519/00, LEX 78333, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 1997 r., II CKN 201/97, M. Prawn. 1998/2/3, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 1998 r., II CKN 572/97, niepubl., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2000 r. II CKN 750/99, niepubl. oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2001 r., I PKN 333/00, Prok. i Pr. 2002/2/43).

Z kolei zgodnie z regulacją art. 907 § 2 k.c., jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie. Żądanie może także dotyczyć ustalenia wygaśnięcia obowiązku płacenia renty. Przesłanką żądania zmiany wysokości lub czasu trwania renty jest zmiana stosunków, a ciężar dowodu zgodnie z treścią art.6 k.c. spoczywa na powodzie.

Zmiana stosunków musi nastąpić po dacie ustalenia uprawnienia do renty. Orzekając o zmianie, sąd bierze pod uwagę wszelkie okoliczności dotyczące sytuacji osobistej i majątkowej stron umowy oraz okoliczności obiektywne, w tym też istotny spadek zmiany siły nabywczej pieniądza.

Pozwanemu przysługuje renta wynikająca z opartej na art. 415 k.c. w zw. z art. 446 § 2 k.c. deliktowej odpowiedzialności sprawcy wypadku komunikacyjnego, za którego odpowiedzialność przejęła w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej strona powodowa. Przepis art. 446 § 2 k.c. stanowi, że osoba względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody, renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego.

Należy zauważyć, że w tym zakresie istnieje odesłanie do przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczących obowiązku alimentacyjnego i okresu jego trwania. Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o. rodzice są obowiązani do świadczenia alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie.

Przepis ten nie wskazuje na żadną sztywną datę, ani też nie odnosi się do wieku uprawnionego. Przesłanką jest zatem tylko możliwość samodzielnego utrzymania się przez dziecko, a ta okoliczność dotyczy całokształtu sytuacji rodzinnej i majątkowej uprawnionego, bez względu na jego wiek. W prawie polskim odrzucono koncepcję automatycznego wygaszania obowiązku alimentacyjnego już z chwilą osiągnięcia przez dziecko pełnoletniości, jednakże rodzicom przyznaje się uprawnienie do uchylenia się od wykonania obowiązku alimentacyjnego w razie zagrożenia nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub w braku starań dziecka o osiągnięcie życiowej samodzielności. Sytuacja taka ma miejsce na przykład, gdy pełnoletnie dziecko, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdając egzaminów.

W orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że należyte przygotowanie dziecka do przyszłej pracy zawodowej może także obejmować studia wyższe, jeżeli uzdolnienia dziecka, jego ambicje i wytrwałość okażą się wystarczające do tego, ażeby studia te nie tylko rozpocząć, ale i kontynuować i pomyślnie zakończyć. Zaktualizowany przez podjęcie studiów obowiązek alimentacyjny rodziców może jednakże ustać w razie braku pozytywnych wyników studiów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 1998 r., I CKN 499/97, LEX nr 50545). Rodzice nie są obowiązani dostarczać środków utrzymania dziecku, które, w studiach się zaniedbuje, nie robi należytych postępów, nie otrzymuje obowiązujących zaliczeń, nie zdaje w terminie przepisanych egzaminów, a zwłaszcza jeżeli z własnej winy powtarza lata studiów i wskutek tego nie kończy studiów w przewidzianym programem okresie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 1980 r., III CRN 144/80, OSN 1981, Nr 1, poz. 20).

Dziecku, które podjęło wyższe studia, przysługuje w stosunku do rodziców roszczenie alimentacyjne, w zasadzie do ich ukończenia. Tak jest jednak z reguły wtedy, gdy dziecko niemające jeszcze określonego zawodu od razu po ukończeniu szkoły średniej podejmuje studia wyższe. W wypadku jednak, gdy dziecko ukończyło średnią szkołę zawodową, uzyskało konkretny zawód dający możliwość zatrudnienia i nie podjęło od razu wyższych studiów, a jego wiek przekracza znacznie normalny wiek młodzieży rozpoczynającej wyższe studia, nie może żądać od rodziców finansowania znacznie opóźnionych studiów, lecz powinno podjąć pracę zarobkową i wykorzystać szerokie możliwości, jakie państwo stwarza osobom dorosłym w zakresie zaocznych studiów wyższych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1976 r., III CRN 280/76, OSP 1977, Nr 11, poz. 196).

Odnosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy zauważyć należy, że pozwany bezpośrednio po ukończeniu szkoły średniej podjął niestacjonarne studia wyższe, które są odpłatne, dokonał zmiany kierunku studiów. W wieku 21 lat rozpoczął obecne studia na prywatnej uczelni na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna, są (...) studia I stopnia, pozwany nie miał poprawki, zalicza egzaminy, przygotowuje teksty, materiały związane z tokiem studiów, nauka trwa 3 lata, planowany termin ukończenia studiów to 30 wrzesień 2019 r., wówczas pozwany będzie mieć 24 lata, czyli wiek, w którym młodzież studiująca zwykłym tokiem zwykle kończy studia, będzie wtedy dysponować wykształceniem wyższym zawodowym. Wprawdzie studia są niestacjonarne, odpłatne, a pozwany od kilku lat pracuje, początkowo w oparciu o umowy cywilne, a od marca bieżącego roku na podstawie umowy o pracę, jednak jest to podyktowane głównie koniecznością pozyskania dodatkowych środków na pokrycie kosztów utrzymania pozwanego oraz kształcenia na uczelni w Ł., czy poza miejscem zwykłego zamieszkania pozwanego. Ze względu na studia pozwanemu trudno podjąć zatrudnienie na cały etat, zaś osiągany w tego tytułu dochód nie wystarcza na pokrycie kosztów utrzymania i kształcenia. Pozwany nie ma wyuczonego zawodu, podjął pracę w sklepie odzieżowym, podobnie jak wiele osób studiujących, dotychczasowe doświadczenie zawodowe pozwanego raczej nie pozwala na poszukiwanie lepiej płatnego zatrudnienia w innej branży. Pozwany posiada ambicje podjęcia dobrze płatnego zatrudnienia, zaspokajania swoich potrzeb życiowych na odpowiednio wysokim poziomie, jednak obecny poziom wykształcenia to uniemożliwia. Jednocześnie pozwany w ograniczonym zakresie może liczyć na wsparcie rodzeństwa, zaś oboje rodzice pozwanego już nie żyją. W dużej mierze powodzenie planów i zamierzeń pozwanego uzależnione jest od jego własnych starań zapewnienia sobie koniecznych, ponad przyznane świadczenia rentowe, środków do utrzymania oraz kontynuowania nauki, jak również własnej wytrwałości, aby podjęte studia kontynuować i pomyślnie zakończyć.

Wypada zauważyć, że zwykle realna możliwość podjęcia przez pełnoletnie dziecko zatrudnienia niekolidującego z tokiem studiów na uczelni, wyklucza uprawnienie do pobierania przez niego świadczeń alimentacyjnych. Jednak decydującym dla oceny zasadności żądania zasądzenia alimentów może okazać się wówczas to, w jakim wymiarze czasowym odbywają się zajęcia na uczelni wyższej i ile czasu student poświęca na naukę. Pozwany studiuje w trybie niestacjonarnym, ma zatem pewne możliwości, aby podjąć dorywczą pracę, która dostarczałaby mu dochód umożliwiający zabezpieczyć chociażby część wydatków jakie ponosi w związku ze swoim utrzymaniem. Takie też działania w miarę posiadanych możliwości pozwany podejmuje. Jednak zatrudnienie to odbywa się w częściowym wymiarze czasu pracy, pozwala zdobyć doświadczenie zawodowe w dość ograniczonym zakresie, które raczej nie będzie w przyszłości umożliwiało pozyskania dobrze płatnej pracy, obecne zatrudnienie nie pozwala rozwijać wiedzy i umiejętności związanych z kierunkiem studiów pozwanego. W związku z tokiem studiów, zajęciami, które czasem wykraczają poza weekendowe zajęcia na uczelni, pozwany ma ograniczone możliwości podjęcia zatrudnienia na pełen etat. Pozwanemu nie można postawić zarzutu, że otrzymywane świadczenia rentowe stanowią jego jedyne źródło utrzymania, zaś on sam nie podejmuje działań mających na celu pozyskanie umiejętności samodzielnego utrzymania się. Wypada zauważyć, że wysokość świadczenia rentowego wypłacanego obecnie przez stronę powodową nie jest szczególnie wysoka, nie przekracza połowy wysokości najniższego wynagrodzenia.

W konkretnych okolicznościach faktycznych nie sposób zatem przyjąć, że występują uzasadnione podstawy do obniżenia, bądź ustalenia wygaśnięcia obowiązku uiszczania renty alimentacyjnej przez stronę powodową na rzecz pozwanego.

Z tych względów w oparciu o przywołane przepisy przedmiotowe powództwo podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach i wydatki jednego radcy prawnego, koszty sądowe oraz koszty nakazanego przez sąd osobistego stawiennictwa strony (art. 98 § 3 k.p.c.).

Pozwany poniósł wynagrodzenie fachowego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w kwocie 1.800,00 zł, uiścił także opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł, co stanowi łącznie kwotę 1.817,00 zł.

Przedmiotowe powództwo podlegało oddaleniu. W konsekwencji sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego poniesione faktycznie przez pozwanego koszty procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c., ustalając koszty zastępstwa procesowego w oparciu o przepis § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2016 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015, poz. 1804 z późn. zm.).

Z/

1.  Odnotować sporządzenie uzasadnienia.

2.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. powoda – r. pr. K. L..

Dnia 10.10.2017 r.