Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 11 sierpnia 2017 r.

Pozwem z dnia 4 maja 2016 r. (data prezentaty) powód Horyzont Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego P. K. na swoją rzecz kwoty 6.638,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 28 kwietnia 2016 r. do dnia zapłaty. Powód domagał się także zasądzenia zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu pozwu podano, że P. K. zawarł z Bankiem (...) Spółką Akcyjną umowę o kartę kredytową, na podstawie której otrzymał świadczenie oraz zobowiązał się do spłaty zadłużenia. Powód wskazał, że w związku z nieuregulowaniem zadłużenia umowa została wypowiedziana. Powód podał ponadto, że na mocy umowy cesji nabył wierzytelność od poprzedniego wierzyciela i w ten sposób stał się wierzycielem pozwanego ( pozew k. 2-3v).

Pozwany P. K. złożył sprzeciw od wydanego w sprawie nakazu zapłaty. Pozwany zaskarżył nakaz zapłaty w całości oraz wniósł o zasądzenie kosztów postepowania. W uzasadnieniu zakwestionował legitymacje czynną powoda ( sprzeciw k. 29-32).

Następnie pismem z dnia 15 maja 2017 r. (data prezentaty) podniósł zarzut przedawnienia roszczenia. ( pismo pozwanego – k. 97-116)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 11 marca 2008 r. P. K. złożył w Banku (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. wniosek o wydanie karty kredytowej C. ( dowód: wniosek o udzielenie karty kredytowej k. 4-5).

Dnia 19 marca 2008 r. P. K. zawarł z Bankiem (...) Spółką Akcyjną umowę o kartę kredytową, na podstawie której Bank zobowiązał się wydać pozwanemu P. K. kartę uprawniającą do dokonywania transakcji w ramach Limitu Kredytu, a pozwany P. K. był zobowiązany do spłaty co najmniej minimalnej kwoty do zapłaty, w wysokości wskazanej w wyciągu. Spłata powinna nastąpić w terminie wskazanym w wyciągu, który nie może być krótszy niż 24 dni od daty wystawienia przez Bank wyciągu. ( dowód: umowa o kartę kredytową C. – k. 41).

W okresie od 10 kwietnia 2008 r. do 10 lutego 2010 r. P. K. korzystał z karty kredytowej C. V. Silver. ( dowód: wyciągi z rachunku karty kredytowej – k. 43-65)

W dniu 23 listopada 2015 r. Bank (...) spółka akcyjna zawarł z Horyzont Niestandaryzowanym Sekurytyzacyjnym Funduszem Inwestycyjnym Zamkniętym z siedzibą w W. umowę przelewu wierzytelności pieniężnych, wynikających z różnych tytułów, w tym z tytułu dokonanych przez zbywcę czynności bankowych. Do umowy przelewu w założeniu dołączono Załącznik 1a, tj. listę wierzytelności i dłużników w wersji elektronicznej na płycie CD oraz Załącznik numer 1, czyli papierową wersję Załącznika numer 1a. W dniu zawarcia umowy przelewu wierzytelności strony zawarły Aneks nr (...) oraz Aneks nr (...) do umowy przelewu wierzytelności. W punkcie 2 aneksu nr (...) wskazano, że przelany portfel wierzytelności na potrzeby aneksu został sporządzony wyłącznie w formie elektronicznej na zabezpieczonej hasłem płycie CD. Natomiast w § 1 Aneksu nr (...) strony w celu precyzyjnego wskazania wierzytelności, będących przedmiotem Umowy Przelewu Wierzytelności z dnia 23 listopada 2015 r., postanowiły o uzupełnieniu Załącznika nr 1 do umowy. W § drugim strony wskazały, że wierzytelności wskazane w Załączniku nr 1 do pierwotnej umowy przelewu i wskazane w Załączniku A do niniejszego aneksu są tożsame. (dowód: Aneks nr (...) – k. 10, umowa przelewu - k. 66-86, Aneks nr (...) wraz z linijką tekstu stanowiąca tabelkę i poświadczeniem notarialnym- k. 87-91).

W dniu 27 kwietnia 2016 r. powód Horyzont Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego i ewidencji analitycznej nr (...), w którym stwierdzono wysokość zobowiązania P. K. na dzień wystawienia wyciągu w kwocie 6.638,60 zł, obejmującą należność główną w wysokości 2.917,17 zł, odsetki naliczone do dnia wystawienia wyciągu oraz koszty sądowo-egzekucyjne (dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych funduszu - k. 6).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej powołanych dowodów z dokumentów. Sąd odmówił wiarygodności i mocy dowodowej załącznikowi do umowy cesji zgłoszonemu w pozwie. Załącznik do umowy cesji zgłoszony w pozwie nie zasługiwał na obdarzenie go walorami wiarygodności i mocy dowodowej. Załącznik ten stanowi wydruk komputerowy. Ocena jego walorów dowodowych następuje zatem nie w świetle art. 244-245 k.p.c., lecz 308-309 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 września 2016 r. Przy ocenie tej nie ma żadnego znaczenia to, że działający w sprawie pełnomocnik powoda poświadczył przedmiotowy wydruk za zgodność w myśl art. 129 § 2 k.p.c. Przepis ten stanowi, że zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Jak wynika wprost z jego treści dotyczy on jedynie możliwości poświadczania odpisów dokumentów. Niewątpliwie chodzi o dokumenty w rozumieniu art. 244-245 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 7 września 2016 r. Wprawdzie przepisy art. 308 i 309 odsyłają do przepisów o dowodzie z dokumentu, Sąd stanął jednak na stanowisku, że w przypadku wydruku komputerowego nie istnieje możliwość poświadczenia takiego wydruku „za zgodność” z oryginałem. Zdaniem Sądu oryginał wydruku komputerowego stanowi zespół danych zapisanych w pamięci komputera. Już w świetle zasad doświadczenia życiowego oczywiste jest, że żaden człowiek nie ma możliwości dokonania takiego „poświadczenia”, gdyż stan pamięci komputera nie jest dostępny ludzkim zmysłom. Możliwe jest jedynie poznanie odzwierciedlenia stanu danych zapisanych w pamięci komputera przy pomocy urządzeń umożliwiających wywołanie tych danych w postaci dostępnej ludzkim zmysłom, np. przez wyświetlenie na ekranie komputera, wydrukowanie. Nie ma jednak możliwości stwierdzenia, czy postać dostępna poznaniu zmysłowemu rzeczywiście stanowi odzwierciedlenie stanu danych zapisanych w pamięci komputera. Stąd poświadczenie wydruku komputerowego w sposób określony w art. 129 § 2 k.p.c. nie rodzi skutków prawnych takich, jak w przypadku dokumentu. Po wtóre należy zwrócić uwagę, że omawiany wydruk nie nosi żadnych cech, które pozwoliłyby go powiązać z umową przelewu wierzytelności z dnia 23 listopada 2015 r.

Jednocześnie Sąd uwzględnił dokumenty przedstawione przed powoda w dalszej części postępowania i stanowiące poświadczony za zgodność wyciąg stanowiący stronę 1-19 umowy przelewu wierzytelności z dnia 23 listopada 2015 r. oraz poświadczony za zgodność wyciąg stanowiący strony 1-2 Aneksu nr (...) do umowy przelewu wierzytelności z dnia 23 listopada 2015 r. oraz pozycję 3940 załącznika – wykazu wierzytelności będących przedmiotem umowy cesji z dnia 23 listopada 2015 r. Sąd jednocześnie zważył, że wskazane poświadczenie notarialne jest nieprecyzyjne i nie wskazuje, z którego załącznika jest to wyciąg, co nie pozwala w ocenie Sądu na uznanie wskazanego wyciągu za niewątpliwy dowód istnienia roszczenia i jego wysokości.

Dodatkowo należało podzielić zarzut pozwanego co do waloru dowodowego wyciągu z ksiąg rachunkowych funduszu sekurytyzacyjnego. Istotnie, zgodnie z art. 194 ust. 2 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. z 2014, poz. 157 j.t.) moc prawna dokumentów urzędowych, o których mowa w ust. 1 tego uregulowania – stosownie do którego księgi rachunkowe funduszu sekurytyzacyjnego, wyciągi z tych ksiąg podpisane przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych funduszu i opatrzone pieczęcią towarzystwa zarządzającego funduszem sekurytyzacyjnym oraz wszelkie wystawione w ten sposób oświadczenia zawierające zobowiązania, zwolnienie z zobowiązań, zrzeczenie się praw lub pokwitowanie odbioru należności mają moc prawną dokumentów urzędowych oraz stanowią podstawę do dokonania wpisów w księgach wieczystych i rejestrach publicznych - nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym, to jednak wyciąg ów nie jest pozbawiony mocy dowodowej, jest bowiem dokumentem prywatnym i podlega ocenie dowodowej w świetle całego zgromadzonego materiału.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się niezasadne.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że pozew w części, w jakiej powód dochodził zasądzenia kwoty 396,80 zł tytułem kosztów sądowych i egzekucyjnych, podlegał odrzuceniu.

Zgodnie z treścią art. 199 pkt 1 k.p.c. Sąd odrzuci pozew, jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna. Dopuszczalność drogi sądowej jest podstawową przesłanką procesową o charakterze bezwzględnym, którą sąd bierze z urzędu pod uwagę w każdym stanie sprawy. Przyjęcie niedopuszczalności drogi sądowej (art. 199 § 1 pkt 1) i w konsekwencji odmowa rozstrzygnięcia sprawy przez sąd może nastąpić tylko przy spełnieniu określonych przesłanek. Niedopuszczalność drogi sądowej zachodzi wówczas, gdy sprawa nie ma charakteru sprawy cywilnej lub gdy sprawa ze swej istoty ma wprawdzie charakter sprawy cywilnej, jednakże z mocy wyraźnego przepisu została przekazana do właściwości innego organu niż sąd powszechny.

Artykuł 1 k.p.c. podaje ustawową definicję "sprawy cywilnej", opartą na dwóch niezależnych kryteriach: materialnoprawnym i formalnym. Według kryterium materialnoprawnego sprawami cywilnymi są te sprawy, w których stosunki prawne stron układają się na zasadzie równorzędności podmiotów i ekwiwalentności świadczeń, co za tym idzie, są one już ze swej istoty sprawami cywilnymi. W tym rozumieniu sprawy cywilne to sprawy z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy (Bodzio J., Komentarz do art. 1 Kodeksu postępowania cywilnego, opublikowany w systemie LEX). Sprawami cywilnymi w ujęciu formalnym są sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz inne sprawy, do których przepisy Kodeksu postępowania cywilnego znajdują zastosowanie z mocy ustaw szczególnych. Chodzi tu zarówno o sprawy o charakterze administracyjnym, jak i o inne sprawy, których źródłem nie jest prawo cywilne. Przyznanie im cywilnego charakteru jest wyłącznie wynikiem decyzji legislatora, tj. ustawa traktuje je jako cywilne wówczas, gdy ich rozpoznanie przekazane jest do kompetencji sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Ich źródłem jest prawo publiczne. Uchodzą one za cywilne wyłącznie dlatego, że rozpoznawane są według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego na mocy odpowiednich przepisów. Zastosowanie kryterium formalnego w celu poszerzenia zakresu art. 1 podyktowane jest względami celowościowymi (Zembrzuski T., Komentarz do art. 1 Kodeksu postępowania cywilnego, opublikowany w systemie LEX).

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, które Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie podziela i przyjmuje za własne, koszty poniesione w innych postępowaniach nie mogą być dochodzone w postępowaniu cywilnym jako roszczenie mające oparcie w przepisach prawa materialnego. Koszty postępowania są ze swej natury kosztami ubocznymi związanymi z wynikiem procesu (por. Sąd Najwyższy w wyroku z 21 grudnia 1996 r., I CKU 40/96 i w uchwale z 30 października 1978 r., III CZP 72/78). Regulacja rozkładu kosztów postępowania między strony oraz określania wysokości należnych kosztów została dokonana przez przepisy prawa formalnego (art. 98 i nast. KPC) w sposób "autonomiczny", wyłączający zatem dopuszczalność potraktowania zasądzonych z tego tytułu sum jako roszczenia podlegającego przepisom prawa materialnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1965 r., OSNCP 1966, z. 7-8, poz. 108, stwierdzającą niemożliwość dochodzenia w drodze odrębnego powództwa kosztów postępowania spadkowego; uchwałę Sadu Najwyższego z dnia 10 lutego 1995 r., OSNC 1995, z. 6, poz. 88, stwierdzającą niemożliwość zastosowania do prawomocnie zasądzonej sumy kosztów art. 3581 § 3 KC o waloryzacji; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 1996 r., OSNC 1996, z. 4, poz. 57, stwierdzającą niemożliwość zastosowania art. 481 § 1 KC do zobowiązań z tytułu prawomocnego rozstrzygnięcia o kosztach). Przytoczone orzecznictwo Sądu Najwyższego w sposób jednolity i konsekwentny wskazuje, że po zakończeniu procesu nie można dochodzić w odrębnym postępowaniu jakichkolwiek należności z tytułu kosztów tego procesu. Koszty postępowania są definitywnie rozliczane w tym postępowaniu i nie mogą być dochodzone w odrębnym procesie (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1965 roku, III CO 73/64, OSNCP 1966, z. 7-8, póz. 108; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 1995 roku, III CZP 8/95, OSNC 1995/6/88; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2005 roku, CK 139/05, LEX nr 186929). Analogicznie koszty postępowania egzekucyjnego mogą być ustalone wyłącznie w tym postępowaniu, w którym powstały, co wyklucza możliwość ich ustalenia w jakimkolwiek innym postępowaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1973r., I CR 250/73, publ. OSNC 1974/6/110).

Tym samym żądanie powoda w zakresie zasądzenia kosztów sądowych i egzekucyjnych poniesionych przez pierwotnego wierzyciela, nie może być dochodzone w ramach procesu cywilnego.

W związku z powyższym orzeczono jak w pkt I wyroku na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.

Przechodząc do rozważań nad istotą sprawy należy stwierdzić, że zasadny okazał się podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia. Termin przedawnienia roszczeń cedenta wynosi 3 lata, jako roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w myśl art. 118 k.c. Powód jako nabywca wierzytelności również objęty jest tym trzyletnim terminem przedawnienia. Zgodnie z art. 120 § 1 zd. 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W ocenie Sądu powód nie udowodnił, kiedy stała się wymagalna wierzytelność dochodzona w niniejszym procesie. Powód nie wykazał, że cedent wystosował do pozwanego oświadczenie o wypowiedzeniu oraz, czy to oświadczenie do pozwanej dotarło w taki sposób, aby mógł się zapoznać z jego treścią ze skutkami określonymi w art. 61 k.c. Z zaoferowanych przez powoda dowodów w postaci wyciągów z rachunku karty kredytowej C. wynika, że rachunek ten został zablokowany a następnie zamknięty w sierpniu bądź wrześniu 2009 r., a ostatnia należność wykazana wyciągiem z rachunku opiewała na łączna kwotę 3.713,14 zł i była płatna do dnia 8 marca 2010 r. Zatem termin przedawnienia rozpoczął swój bieg od dnia następnego po dacie płatności wskazanej w ostatnim wyciągu, tj. 9 marca 2010 r. (k. 65) i upłynął w dniu 9 marca 2013 r., czyli jeszcze przed zawarciem umowy przelewu wierzytelności w dniu 23 listopada 2015 r.

Powód nie wykazał natomiast, aby nastąpiły zdarzenia skutkujące przerwą biegu terminu przedawnienia. Do zdarzeń tych nie można zaliczyć ani złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, ani wszczęcia egzekucji sądowej oraz umorzenia postępowania egzekucyjnego, z uwagi na bezskuteczność egzekucji. Zatem nie mógł skutecznie powoływać się na przerwę biegu terminu przedawnienia spowodowaną złożeniem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, czy też wszczęcia egzekucji na podstawie takiego tytułu wykonawczego. Dodatkowo w uchwale z dnia 29 czerwca 2016 r., III CZP 29/16 Sąd Najwyższy orzekł, że „Nabywca wierzytelności niebędący bankiem nie może powoływać się na przerwę biegu przedawnienia spowodowaną wszczęciem postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności (art. 123 § 1 pkt 2 k.c.)” Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, w pełni podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w powołanej uchwale.

W rezultacie pozwany mógł skutecznie uchylić się od zaspokojenia roszczeń dochodzonych przez powoda w niniejszym postępowaniu, stosownie do treści art. 117 § 2 k.c.

Powyższe uwagi w pełni odnoszą się do żądanych w sprawie należności ubocznych w postaci odsetek za opóźnienie, które – jako świadczenie okresowe - przedawniają się w terminie 3 lat. Podkreślenia wymaga tu jeszcze, że roszczenia o odsetki za opóźnienie przedawniają się odrębnie od roszczenia głównego, z tym jednak zastrzeżeniem, że z reguły nie później niż z upływem terminu przedawnienia roszczenia głównego. R. tej reguły ma charakter gwarancyjny, bowiem jeżeli roszczenie uboczne nie przedawniałoby się wraz z przedawnieniem roszczenia głównego, dłużnik dla obrony przed nieprzedawnionym roszczeniem ubocznym musiałby, ze względu na uzależnienie powstania roszczenia ubocznego od istnienia roszczenia głównego, wdać się w spór co do przesłanek roszczenia głównego, a to przekreślałoby znaczenie przedawnienia się roszczenia głównego (zob. uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2005 r., III CZP 42/04).

Na marginesie należy jeszcze wskazać, że podniesiony przez pozwanego zarzut braku legitymacji czynnej z uwagi na niewykazanie w sposób wystarczający przelewu wierzytelności przez powoda okazał się również zasadny. Powód wywodził swoją legitymację z faktu nabycia wierzytelności w stosunku do pozwanego w drodze przelewu wierzytelności normowanego przez art. 509 k.c. i nast. Skuteczność cesji nie w każdym jednak przypadku wynika z treści umowy. W okolicznościach niniejszej sprawy należy mieć na uwadze, że przedmiotem umowy przelewu wierzytelności z 23 listopada 2015 r. był znaczny portfel wierzytelności. Cesjonariusz, chcąc wytoczyć powództwo o zapłatę wierzytelności należącej do zbioru objętego jedną umową cesji przeciwko oznaczonemu dłużnikowi, winien skonkretyzować daną wierzytelność oraz jej dłużnika lub dłużników. Zgodnie z ogólną regułą rozkładu ciężaru dowodu ustanowioną w art. 6 k.c. obowiązek udowodnienia faktów, składających się na oznaczenie wierzytelności i jej dłużnika, obciąża cesjonariusza - powoda w procesie o zapłatę. W ocenie Sądu powód temu obowiązkowi nie sprostał. Jak już wyżej wskazano w części dotyczącej oceny dowodów, nie zasługują na wiarę dowody w postaci załączników do kolejnych umów zawartych między stronami. W tym miejscu należy jeszcze dodać, że regulacje umowne dotyczące załączników do umowy przelewu i kolejnych aneksów do niej są niespójne. Z pkt 2 aneksu nr (...) do umowy przelewu wynika, że przedmiotem przelewu są wierzytelności wymienione w załączniku nr 1 do aneksu. Tymczasem z treści § 3 pkt. 5 umowy przelewu wierzytelności wynika, że wierzytelności będące przedmiotem przelewu ujęte są w elektronicznym Załączniku 1a do umowy przelewu oraz w papierowym Załączniku nr 1 do umowy przelewu, stanowiącym skróconą wersję Załącznika 1a. Następnie z treści § 2 aneksu nr (...) do umowy przelewu wierzytelności wynika, że uzupełniony wykaz wierzytelności stanowiący Załącznik A do niniejszego aneksu zastępuje Załącznik nr 1 do pierwotnej umowy wierzytelności z dnia 23 listopada 2015 r. Do wskazanego aneksu został dodatkowo załączony wyciąg z załącznika, jednak w poświadczeniu notarialnym nie zostało wskazane, z którego załącznika. W tej sytuacji nie sposób stwierdzić, który z załączników do umowy przelewu bądź do kolejnych aneksów został przedstawiony w toku postępowania oraz zawiera wykaz wierzytelności zbytych na mocy umowy przelewu wierzytelności z 23 listopada 2015 r. Z tych względów Sąd uznał, że powód nie udowodnił, że nabył przedstawioną pod osąd wierzytelność przeciwko pozwanemu.

W tym miejscu podkreślić należy, że Sąd nie ma obowiązku dążenia do wszechstronnego zbadania wszystkich okoliczności sprawy oraz nie jest zobowiązany do zarządzania dochodzenia w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Mając natomiast na uwadze pełną samodzielność stron w podejmowaniu czynności procesowych, oraz to, że strona powodowa pozostawała reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika należało oczekiwać większej aktywności podczas postępowania, która w pierwszej kolejności winna była zrealizować się w dostarczeniu dowodów, które mogłyby potwierdzić prezentowane przez nią twierdzenia.

Wobec powyższego, Sąd orzekł jak w pkt II wyroku.

SSR Paweł Szymański

Zarządzenie: odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda.