Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31maja 2016r.

Sąd Okręgowy w Lublinie XI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Elżbieta Daniluk

Sędziowie SO Magdalena Kurczewska- Śmiech

SO Dorota Dobrzańska (spr.)

Protokolant sekr. sądowy Katarzyna Radek

przy udziale Prokuratora Krystyny Łapińskiej

po rozpoznaniu dnia 24 maja 2016r.

sprawy J. S. syna F. i G. z domu B., urodzonego (...) w P.

oskarżonego o czyn z art. 209 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Kraśniku

z dnia 14 grudnia 2015 roku sygn. akt II K 712/15

I.  po uprzednim uchyleniu rozstrzygnięcia o karze łącznej i karach jednostkowych zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjmuje, że zarzucone oskarżonemu czyny stanowią ciąg przestępstw z art. 91 §1 kk i za to na podstawie art. 209 §1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierza oskarżonemu karę 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adwokat E. K. Kancelaria Adwokacka w R. 516,60 (pięćset szesnaście złotych 60/100) tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia oskarżonego od zwrotu wydatków za postępowanie odwoławcze ustalając, że ponosi je Skarb Państwa.

Magdalena Kurczewska- Śmiech Elżbieta Daniluk Dorota Dobrzańska

Sygn. akt XI Ka 187/16

UZASADNIENIE

J. S. został oskarżony o to, że:

I.  w okresie od 30 sierpnia 2014 roku do 9 kwietnia 2015 roku w U. woj. (...) uporczywie uchylał się od ciążącego na nim z mocy wyroków Sądu Rejonowego w Kraśniku sygnatura akt III RC 593/01 z dnia 19 listopada 2001 roku, sygnatura kat III RC 616/02 z dnia 25 listopada 2002 roku , sygn.. akt III RC 380/10 z dnia 24 listopada 2010 roku obowiązku opieki poprzez niełożenie na utrzymanie swojego syna P. S. przez co naraził go na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, tj. o czyn z art. 209 § 1 kk,

II.  w okresie od 2 września 2014 roku do 9 kwietnia 2015 roku w S. woj. (...), uporczywie uchylał się od ciążącego na nim z mocy wyroków Sądu Rejonowego w Kraśniku sygnatura akt III RC 190/06 z dnia 7 sierpnia 2006 roku, sygnatura akt III RC 149/09 z dnia 18 maja 2009 roku, sygnatura akt III RC 42/15 z dnia 13 lutego 2015 roku obowiązku opieki poprzez niełożenie na utrzymanie swojego syna R. S. przez co naraził go na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, tj. o czyn z art. 209 § 1 kk.

W dniu 20 października 2015 prokurator złożył wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionej z oskarżonym kary.

Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2015 roku w sprawie II K 712/15, wydanym w trybie art. 335 § 1 k.p.k., Sąd Rejonowy w Kraśniku oskarżonego J. S.:

1.  uznał za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt I, a stanowiącego przestępstwo z art. 209 § 1 kk i za to na podstawie art. 209 § 1 kk skazał go na karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności,

2.  uznał za winnego popełnienia czynu wskazanego w pkt II a stanowiącego przestępstwo z art. 209 § 1 kk i za to na podstawie art. 209 § 1 kk skazał go na karę 3 (trzech ) miesięcy pozbawienia wolności,

3.  na podstawie art. 85 § 1 kk i art. 86 § 1 kk w miejsce orzeczonych jednostkowych kar pozbawienia wolności orzekł karę łączną 4 (czterech) miesięcy pozbawienia wolności,

4.  na podstawie art. 624 § 1 kpk, art. 626 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 roku o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczania kosztów sądowych, w tym opłaty, zaś wydatkami obciążył Skarb Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł prokurator Prokuratury Rejonowej w Kraśniku zaskarżając powyższe orzeczenie w całości na niekorzyść oskarżonego. Apelujący zarzucił obrazę przepisów prawa karnego materialnego, a mianowicie art. 91 § 1 kk poprzez niezastosowanie tego przepisu jako podstawy wymiaru kary oskarżonemu J. S. i błędne wymierzenie kar jednostkowych i kary łącznej na podstawie art. 85 kk w zw. z art. 86 § 1 kk w sytuacji, gdy oskarżony popełnił dwa przestępstwa z art. 209 § 1 kk w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności, zanim zapadł pierwszy wyrok chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych przestępstw.

Stawiając powyższy zarzut apelujący prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu II Wydziałowi Karnemu w Kraśniku

Na rozprawie odwoławczej oskarżyciel zmodyfikował wniosek apelacji domagając się zmiany wyroku poprzez odmienne orzeczenie w zaskarżonej części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna z tym, że na uwzględnienie zasługiwał wniosek w postaci zmodyfikowanej na rozprawie odwoławczej.

Wina oskarżonego nie jest w sprawie kwestionowana i na tle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie budzi wątpliwości. Wyrok znajduje oparcie w całokształcie zebranego i ujawnionego materiału dowodowego, którego ocena odpowiada zasadom wiedzy i doświadczenia życiowego, jest wolna od błędów logicznych i faktycznych.

Zaskarżony wyrok wydany został w ramach konsensualnego trybu unormowanego przez art. 335 kpk– tzw. dobrowolnego poddania się karze bez przeprowadzenia rozprawy. Sąd Rejonowy orzekł zgodnie z wnioskiem złożonym przez prokuratora, który odpowiadał porozumieniu, jakie w postępowaniu przygotowawczym zawarli oskarżyciel publiczny i oskarżony. Uzgodnienia poczynione między nimi obejmowały również rozstrzygnięcia w zakresie kar jednostkowych za poszczególne czyny. Mając na uwadze treść wniosku prokuratora stwierdzić należy, iż nie widział on wówczas podstaw do przyjęcia, iż czyny opisane w punktach I i II aktu oskarżenia popełnione zostały w warunkach, o jakich mowa w art. 91 § 1 kk (tzw. ciągu przestępstw), albowiem za każdy z nich oskarżyciel zaproponował odrębne jednostkowe kary pozbawienia wolności. Gdyby było inaczej, tj. gdyby prokurator przyjmował, iż czyny te stanowią ciąg przestępstw, byłby przez przepis art. 91 § 1 kk zobligowany do uzgodnienia z oskarżonym jednej kary za obydwa przestępstwa, wymierzonej na podstawie przepisu, którego znamiona każde z nich wyczerpywało. Jak bowiem zasadnie podniósł Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 22 listopada 2012 r. ( V KK 252 / 12, opubl.(...)) „ skoro ciąg przestępstw jest instytucją prawa karnego materialnego, to jej stosowanie jest obowiązkiem sądu. Przyjęcie zatem lub odrzucenie możliwości zastosowania art. 91 § 1 kk uzależnione jest wyłącznie od spełnienia przesłanek określonych w tym przepisie. Powyższy nakaz obowiązuje również i prokuratora, który winien powyższą okoliczność – jeśli tylko wynika ona z materiału dowodowego sprawy – wskazać w akcie oskarżenia ”. Skoro prokurator nie uczynił, to stwierdzić należy, iż do odmiennych wniosków doszedł dopiero po wydaniu wyroku. Konsekwencją tego jest sformułowana przez niego apelacja, obejmująca żądanie wymierzenia za oba te czyny jednej kary pozbawienia wolności – przy zastosowaniu art. 91 § 1 kk. Skoro powyższe, umieszczone w apelacji prokuratora żądanie, obejmowało wymierzenie kar, jakich zawarte z oskarżonym porozumienie nie przewidywało, to taki stan rzeczy uznać należy za równoznaczny z tym, iż prokurator z porozumienia tego się wycofał. W uchwale z dnia 25 września 2013 r. w sprawie o sygnaturze I KZP 5 / 13 (opubl. Lex) Sąd Najwyższy podniósł, że jeśli do wydania wyroku przez sąd pierwszej instancji dojdzie w trybie konsensualnym, a następnie któraś ze stron orzeczenie to zakwestionuje (skarżąc je apelacją), porozumienie zawarte przed sądem I instancji już nie obowiązuje (traci moc, upada). W takim przypadku samodzielność jurysdykcyjna sądu drugiej instancji nie jest ograniczona (z uwzględnieniem zakazów orzekania na niekorzyść oskarżonego, które wynikają z art. 434 § 3 – 5 kpk ). Zatem w razie zaktualizowania się przesłanek z art. 437 § 2 kpk, a w szczególności, jeżeli pozwalają na to zebrane dowody, sąd odwoławczy może zmienić także wyrok wydany w omawianym trybie. Taki stan zaistniał w niniejszej sprawie, w związku z czym Sąd Okręgowy orzekł reformatoryjnie.

Sąd Okręgowy uznał za trafne twierdzenie zawarte w omawianej apelacji, iż oskarżony zarzucanych mu czynów dopuścił się w krótkich odstępach czasu, z wykorzystaniem takiej samej sposobności, zanim zapadł pierwszy wyrok chociażby nieprawomocny co do któregokolwiek z tych przestępstw, zaś czyn te charakteryzowały się jednorodną kwalifikacją prawną. W sytuacji przyjęcia zatem ciągu przestępstw, należy w kwalifikacji prawnej powołać także art. 91 § 1 k.k. Określa on bowiem instytucję prawa materialnego, a in concreto odzwierciedla razem z innymi przepisami pełną treść materialną przypisanego przestępstwa.

Z oczywistych powodów kontestowany wyrok podlegał zmianie w zakresie czynów przypisanych oskarżonemu w pkt I i II, które błędnie potraktowane zostały jako dwa odrębne przestępstwa, a w oparciu o wymierzone za nie jednostkowe kary pozbawienia wolności orzeczono karę łączną, w sytuacji kiedy spełniały wszelkie kryteria do ich oceny karnej w rozumieniu art. 91 § 1 k.k. Zaniechanie więc stosowania instytucji prawa karnego materialnego, do respektowania której sąd jest zobowiązany, stanowi obrazę prawa materialnego uzasadniającą ingerencję w zaskarżony wyrok.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił zaskarżony wyrok w omawianym zakresie przyjmując, że przypisanie oskarżonemu J. S. popełnienia dwóch opisanych we wniosku prokuratora czynów, wobec spełnienia przesłanek wyszczególnionych w art. 91 § 1 k.k., musiało pociągnąć za sobą wymierzenie kary w sposób opisany w powołanym wyżej przepisie.

Podkreślić również należy iż naprawienie powyższego uchybienia przed sądem odwoławczym nie doprowadziło do pogorszenia sytuacji oskarżonego i nie wykroczyło poza uprawnienia sądu w postępowaniu apelacyjnym zakreślone kierunkiem i zarzutami apelacji.

Na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. oraz § 2 ust. 1 -2, § 4 ust. 1 oraz § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z dnia 5 listopada 2015 r) – obowiązującego w dacie wpływu apelacji, Sąd Okręgowy przyznał wynagrodzenie obrońcy oskarżonego adwokat E. K. za udzieloną obronę z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zwolnienia oskarżonego od zwrotu wydatków poniesionych w postępowaniu odwoławczym uzasadnione jest treścią art. 634 kpk
w zw. z art. 624 § 1 kpk ze względów słuszności.

Elżbieta Daniluk Dorota Dobrzańska Magdalena Kurczewska – Śmiech