Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 31 maja 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Jolanta Cierpiał (spr.)

Sędziowie: SSA Katarzyna Schönhof-Wilkans

del. SSO Renata Pohl

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Majchrzak

po rozpoznaniu w dniu 31 maja 2017 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek zażalenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddziału w P.

na postanowienie Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 2 lutego 2017 r., sygn. akt VIII U 10137/14

p o s t a n a w i a :

uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę do dalszego prowadzenia Sądowi Okręgowemu w Poznaniu.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 września 2014 roku, znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat w G., działając na podstawie art. 61 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 5 maja 2014 roku, odmówił M. B. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Od powyższej decyzji, odwołał się M. B., wnosząc o zmianę przedmiotowej decyzji w całości poprzez przyznanie mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie.

Postanowieniem z dnia 02 lutego 2017 r., Sąd Okręgowy w Poznaniu VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uchylił zaskarżoną decyzję z dnia 26 września 2014 r., przekazał sprawę do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. i umorzył postępowanie w sprawie.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

M. B. urodził się w dniu (...). Przepracował około 40 lat jako pracownik fizyczny, głównie traktorzysta, kierowca ciągnika.

Ubezpieczony pobierał rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, okresowo do 30 czerwca 2012 roku.

W dniu 5 maja 2014 roku do ZUS wpłynął wniosek odwołującego o przywrócenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Na okoliczność ustalenia niezdolności do pracy odwołujący został przebadany przez lekarza orzecznika ZUS, a następnie Komisję Lekarskiej ZUS, która rozpoznając u odwołującego: astmę oskrzelową dobrze kontrolowaną, postać kaszlową, przewlekły nieżyt oskrzeli, łagodne zaburzenia procesów poznawczych, przepuklinę mosznowa, zespół bólowy kręgosłupa bez dysfunkcji ruchowej, nadciśnienie tętnicze redukowane, orzeczeniem z dnia 19.09.2014 r. stwierdziła (podobnie jak Lekarz Orzecznik), że ubezpieczony nie jest długotrwale niezdolny do pracy oraz nie stwierdziła pogorszenia stanu zdrowia od poprzedniego badania przez KL w 2013 roku. Opierając się na powyższych orzeczeniach, w dniu 26.09.2014 r. ZUS wydał zaskarżoną decyzję odmowną.

W toku postępowania sądowego M. B. został poddany badaniu przez biegłych lekarzy sądowych z zakresu następujących specjalności: psychiatra – dr n. med. R. G. (1), pulmonolog - dr n. med. M. W., kardiolog – dr n. med. T. K., psycholog – mgr R. G. (2), którzy sporządzili pisemną opinię z dnia 21 i 22.01.2015 r. Powyżej wskazani biegli stwierdzili, że brak jest podstaw do orzeczenia jakiejkolwiek niezdolności do pracy odwołującego. Powyższe ustalenia w zakresie niezdolności do pracy Sąd Okręgowy uznał za własne.

U M. B. występują następujące schorzenia:

- sprawność umysłowa w granicach upośledzenia umysłowego stopnia lekkiego; psychologiczne wykładniki dysfunkcji CUN – bez istotnie nasilonych cech wtórnego obniżenia ogólnej sprawności umysłowej; zaburzenia adaptacyjne;

- nadciśnienie tętnicze;

- astma oskrzelowa przewlekła częściowo kontrolowana, wydolny oddechowo.

W ocenie biegłych psychiatry i psychologa, w oparciu o przeprowadzone badania specjalistyczne z uwzględnieniem dostępnej, ogólnej dokumentacji lekarskiej i akt sprawy nie zachodzi niezdolność do pracy z przyczyn psychopatologicznych. Zaburzenia nie naruszają sprawności ustroju w stopniu powodującym niezdolność do pracy.

W opinii kardiologicznej, nadciśnienie tętnicze jest umiarkowane. Nie wykazano obecności istotnych powikłań narządowych nadciśnienia tętniczego, ani tak zwanych chorób z nim współistniejących. Wydolność serca jest zachowana. Wykazany stopień zaburzeń funkcji układu krążenia nie jest znaczny i nie daje dostatecznego uzasadnienia merytorycznego dla uznania niezdolności do pracy.

W ocenie pulmonologicznej brak jest podstaw do rozpoznania jakiejkolwiek niezdolności do pracy z powodu przewlekłego schorzenia układu oddechowego. W ocenie pulmonologicznej, wcześniejsze uznanie niezdolności do pracy wynikało z potrzeby hospitalizacji warunkowanej niestabilnością choroby jednakże od 2013 roku odwołujący nie był hospitalizowany.

W uzupełnieniu opinii biegli psychiatra i psycholog wyjaśnili, że bezspornym jest, iż odwołujący jest upośledzony umysłowo w stopniu lekkim. Z tym defektem psychicznym podjął zatrudnienie i dlatego to upośledzenie nie ma znaczenia orzeczniczego ponieważ istnieje przed 16 rokiem życia i nie ulega pogorszeniu. Natomiast rozpoznane zaburzenia adaptacyjne nie naruszają sprawności ustroju w stopniu powodującym niezdolność do pracy. Wynika to z nerwicowego, psychogennego i czynnościowego charakteru tych zaburzeń, które nie są chorobą psychiczną.

Biegły pulmonolog ponownie zapoznał się z całością akt sprawy i podtrzymał swoją opinię w całości. W ocenie biegłego, uwagi odwołującego nie znajdują potwierdzenia w treści dokumentów, są subiektywne i emocjonalne a jako takie nie mają znaczenia orzeczniczego.

W załączeniu do pisma z dnia 07.03.2016 r. odwołujący przedłożył nową dokumentacje medyczną.

W ocenie kardiologicznej, od czasu hospitalizacji (02/2016 r.) stan zdrowia odwołującego uległ pogorszeniu. Jak podkreślił kardiolog, wykazany stopień zaburzeń funkcji układu krążenia nie jest (pomimo zauważonego pogorszenia stanu zdrowia) tak znaczny by dawać dostateczne uzasadnienie merytoryczne dla uznania obecności niezdolności do pracy. Pogorszenie stanu zdrowia udokumentowano od lutego 2016 roku i jest to nowa okoliczność w sprawie. Opinia kardiologa pozostała bez zmian.

Biegły pulmonolog wskazał, że przedłożona karta informacyjna ze szpitala w P. dotyczy pobytu stricte kardiologicznego, brak nowych faktów stricte pulmonologicznych. Biegły zgodził się z wyżej zaprezentowaną opinią kardiologa.

Sąd Okręgowy przywołując treść przepisu art. 61, art. 12, art. 13 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, poz. 1440 ze zm.) wskazał, że okolicznością sporną w niniejszym postępowaniu było czy odwołujący M. B. jest niezdolny do wykonywania pracy.

Jak wynika z przeprowadzonego postępowania dowodowego, stwierdzone przez biegłych lekarzy schorzenia, na które cierpi M. B. dały podstawę do ustalenia, iż odwołujący jest zdolny do wykonywania pracy, w rozumieniu art. 12 ust. 2 lub 3 powołanej ustawy z 1998 roku. W tym zakresie wskazać bowiem należy, iż w toku postępowania o stanie zdrowia odwołującego wypowiedzieli się biegli specjalności medycznych odpowiadających chorobom jakie u niego występują (kardiolog, pulmonolog, psychiatra i psycholog). Biegli sporządzili pisemne opinie oraz opinie uzupełniające.

W opinii końcowej łącznej powyżej wskazani biegli stwierdzili, że brak jest podstaw do orzeczenia jakiejkolwiek niezdolności do pracy odwołującego.

Ustalenia biegłych sądowych co do braku niezdolności do pracy u odwołującego w dniu badania przez biegłych są zgodne ze stanowiskiem KL oceniającej 19.09.2014 r. Udokumentowane pogorszenie stanu zdrowia, zgodnie z opinią biegłego lekarza sądowego kardiologa, nastąpiło już po badaniu przez KL, tj. od lutego 2016 roku i jest to nowa okoliczność w sprawie.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy, na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art. 477 ¹⁴§4 k.p.c. uchylił zaskarżoną decyzję przekazując sprawę organowi rentowemu do ponownego rozpoznania i umorzył postępowanie.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

- naruszenie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. - przez jego niewłaściwe zastosowanie, tj. uchylenie zaskarżonej decyzji ZUS z dnia 26 września 2014 r., przekazanie sprawy do rozpoznania organowi rentowemu i umorzenie postępowania, podczas gdy w sprawie nie wystąpiły nowe okoliczności, a jedynie potencjalne nowe schorzenia, które nie są objęte dyspozycją niniejszego przepisu.

W oparciu o takie zarzuty, organ rentowy wniósł o uchylenie przedmiotowego orzeczenia i oddalenie odwołania od decyzji z dnia 26 września 2014 r.

Skarżący wskazał, że w toku postępowania sądowego u wnioskodawcy biegły kardiolog wskazał na pogorszenie stanu zdrowia. Na tej podstawie Sąd uznał, iż nowe schorzenie ubezpieczonego ujawnione w toku procesu stanowi nową okoliczność dotyczącą niezdolności do pracy ubezpieczonego nieznaną lekarzom orzecznikom.

W ocenie skarżącego stanowisko Sądu I instancji nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach prawa, albowiem w niniejszej sprawie nie może mieć zastosowania przepis art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., z uwagi na to, iż w sprawie nie doszło do wystąpienia „nowych okoliczności", a jedynie kardiolog zasygnalizował pogorszenie stanu zdrowia niemające znaczenia dla orzekania o niezdolności do pracy.

Z opinii biegłych wydanych w sprawie wynika, iż na dzień wydania zaskarżonej decyzji ubezpieczony nie był niezdolny do pracy. Skoro zatem na dzień wydawania zaskarżonej decyzji ubezpieczony nie jest osobą niezdolną do pracy jego odwołanie, w ocenie skarżącego, winno ulec oddaleniu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Wniesione zażalenie okazało się zasadne.

Na wstępie należy wyjaśnić, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń zarówno roszczenia ubezpieczonego jak i możliwości rozstrzygnięć sądu ograniczone są kontrolnym charakterem postępowania, które sprowadza się do badania prawidłowości lub zasadności decyzji wydanej przez organ rentowy (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2012 r., II UK 275/11, Lex nr 1215286; z dnia 26 stycznia 2012 r., I UK 310/11, Lex nr 1215418). Dokonanie oceny zapadłej decyzji odbywać się może tylko w odniesieniu do stanu faktycznego istniejącego w dacie jej wydania.

Powyższe przypomnienie jest w rozpoznawanej sprawie konieczne z uwagi na fakt, że wydane przez Sąd I instancji postanowienie zawiera rozstrzygnięcie wynikające z zastosowania w sprawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Z uwagi na zarzuty podniesione w zażaleniu, wskazać należy, że istota sporu w przedmiotowej sprawie sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy Sąd I instancji właściwie zastosował instytucję określoną w przywołanym przepisie.

Przepis art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. wskazuje, iż w sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka, co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji.

Wynikająca z treści art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. możliwość uchylenia decyzji i przekazana sprawy do ponownego rozpoznania organowi rentowemu, przy jednoczesnym umorzeniu postępowania, warunkuje występowanie w sprawie „nowych okoliczności” dotyczących niezdolności do pracy, względnie niezdolności do samodzielnej egzystencji powstałych po dniu złożenia odwołania od wydanej przez organ rentowy decyzji. Przepis ten stanowi zatem wyjątek od wydawanej przez Sąd oceny decyzji organu rentowego, według stanu rzeczy istniejącego w dniu jej wydawania. „Nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego, których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego. Ujawnienie się tego rodzaju nowych okoliczności może wpłynąć na sposób rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pierwszej instancji. Muszą one jednak ujawnić się przed zamknięciem rozprawy w tym sądzie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, dokonana przez Sąd I instancji wykładnia zastosowanego art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c., który ostatecznie stał się podstawą rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, była prawidłowa. Błędne jednak było w okolicznościach sprawy przypisanie schorzeniu wnioskodawcy cech „nowości” w rozumieniu tego przepisu, i tym samym błędne było ostateczne rozstrzygnięcie Sądu.

W przypadku odwołującego nowymi okolicznościami w rozumieniu powyższego przepisu, mogłyby być schorzenia występujące u odwołującego przed wydaniem decyzji, natomiast ich wykazanie nastąpiło dopiero po wniesieniu odwołania do Sądu I instancji lub ich ujawnienie w wyniku badań lekarskich przeprowadzonych w trakcie postępowania sądowego, pod warunkiem, co istotne, że miałyby one znaczenie dla oceny stanu jego zdrowia, do dnia wydania przez organ rentowy decyzji (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 12 stycznia 2012 r., sygn. II UK 79/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 12 czerwca 2013r., sygn. III AUa 242/13, LEX Nr 1342365). Taka sytuacja nie występuje w rozpoznawanej sprawie.

Jak wynika z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego, w szczególności z opinii biegłego kardiologa od czasu hospitalizacji (02/2016 r.) stan zdrowia odwołującego uległ pogorszeniu. Wykazano czynne niedokrwienie mięśnia sercowego przy dobrej tolerancji wysiłku (METs) i doskonałej funkcji skurczowej lewej komory (EF 80% przy LVEDD 4,9 cm). Wartości grubości ścian lewej komory są nieco zwiększone (po 1,2 cm), co pozwala na rozpoznanie niewielkiego przerostu. Klinicznie – dławicę piersiową określono w rozpoznaniu końcowym na klasę I (najniższą/najbliższą stanowi prawidłowemu), a nadciśnienie tętnicze na II okres wg WHO. Jak podkreślił kardiolog, specyficzność dodatniej próby wysiłkowej ekg w obecności przerostu mięśnia sercowego jest mniejsza niż w sytuacji braku przerostu; ocena niedokrwienna wymaga dalszych badań diagnostycznych. Wykazany stopień zaburzeń funkcji układu krążenia nie jest (pomimo zauważonego pogorszenia stanu zdrowia) tak znaczny by dawać dostateczne uzasadnienie merytoryczne dla uznania obecności niezdolności do pracy. Pogorszenie stanu zdrowia udokumentowano od lutego 2016 roku i jest to nowa okoliczność w sprawie. Opinia kardiologa pozostała bez zmian.

Powyższe ustalenie zawarte w opinii kardiologicznej nie jest, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nowością w rozumieniu omawianego przepisu art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. Zmiany te nastąpiły – jak wynika z opinii biegłego – w lutym 2016r., a więc już po wydaniu zaskarżonej decyzji. Przy tym zmiany te nawet wówczas nie spowodowały niezdolności do pracy.

Niezasadnym jest więc przyjęcie, jak zrobił to Sąd Okręgowy, że skoro w toku postępowania stwierdzono u odwołującego występowanie zmian – nawet nie powodujących niezdolności do pracy – to powstałe zmiany, stanowią czynnik, który orzecznicy ZUS winni zbadać.

Powyższe rozważania są zgodne ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w wyroku z dnia 12 stycznia 2012 r. (sygn. akt II UK 79/11), zgodnie z którym w art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. mowa jest o „nowych okolicznościach”, które, choć powstały po wniesieniu odwołania, mają znaczenie dla oceny stanu zdrowia do dnia decyzji. Zdaniem Sądu Najwyższego, „nowe okoliczności” to schorzenia istniejące przed wydaniem decyzji, lecz wykazane przez ubezpieczonego dopiero po wniesieniu odwołania do sądu albo ujawnione na podstawie badań lekarskich w trakcie postępowania sądowego i których nie oceniał ani lekarz orzecznik, ani komisja lekarska organu rentowego.

Mając na uwadze powyższe rozważania, uznać należy, że stwierdzone przez biegłego kardiologa pogorszenie stanu zdrowia odwołującego nie stanowiło „nowej okoliczności” w rozumieniu zastosowanego art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c.

Tym samym Sąd Apelacyjny na mocy art. 397 § 1, § 1 ¹, § 2 zd.1 k.p.c. w zw. z art. 386 § 4 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie (zgodnie z żądaniem skarżącego) i przekazał sprawę do dalszego prowadzenia Sądowi Okręgowemu w Poznaniu. Zauważyć należy, iż z uwagi na specyfikę uregulowań dotyczących postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych postanowienie wydane w trybie art. 477 ¹⁴ § 4 k.p.c. nie odnosiło się do istoty sprawy, którą tu wszak jest prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Odnosząc się zatem do stanowiska skarżącego organu rentowego zawartego w zażaleniu, zgodnie z którym, wnosił on nadto o oddalenie odwołania od decyzji z dnia 26 września 2014r. wskazać należy, iż rozstrzygnięcie co do prawidłowości tejże decyzji będzie dopiero przedmiotem wyrokowania Sądu I instancji.

Zgodnie bowiem z art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. sąd oddala odwołanie, jeżeli nie ma podstaw do jego uwzględnienia. W przypadku uwzględnienia odwołania sąd zmienia w całości lub w części zaskarżoną decyzję organu rentowego (…) i orzeka co do istoty sprawy (art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.).

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji postanowienia.