Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 1 czerwca 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Maciej Świergosz

Protokolant: prot. sąd. A. M.

przy udziale Prokuratora Prok. R.. M. O.

po rozpoznaniu w sprawie:

M. B.

oskarżonego o przestępstwa z art. 197 § 3 pkt 2 k.k. i art. 245 k.k.

zażaleń obrońców oskarżonego

na postanowienie Sądu Okręgowego wZ. z dnia 12 maja 2016 roku w sprawie II K 83/16

o przedłużeniu stosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k.

postanawia

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że uchylić tymczasowe aresztowanie zastosowane wobec oskarżonego M. B., syna A. i A., ur. (...) w Ż., postanowieniem Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 18.02.2016r. w sprawie II Kp 108/16.

UZASADNIENIE

M. B., oskarżony o przestępstwa z art. 197 § 3 pkt 2 k.k. i art. 245 k.k., został tymczasowo aresztowany na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Ż. z dnia 18.02.2016r. w sprawie II Kp 108/16. na okres trzech miesięcy, tj. od dnia 17.02.2016r. godz. 11:50 do dnia 17.05.2016 roku godz. 11:50.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 12.05.2016r. Sąd Okręgowy
w Z. przedłużył stosowanie wobec oskarżonego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na dalszych okres dalszych dwóch miesięcy, tj. do dnia 16.07.2016r. godz. 11:50.
W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia Sąd Okręgowy stwierdził duże prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonego zarzucanego mu przestępstwa, wskazując na zgromadzony dotychczas w trakcie postępowania materiał dowodowy. Jako przesłanki szczególne tymczasowego aresztowania wskazano: obawę matactwa procesowego oraz grożącą oskarżonemu surową karę.

Zażalenia na powyższe orzeczenia wywiedli obrońcy oskarżonego
z wyboru rpr. A. S. (vide: k.187-205) i rpr. M. S. (vide: k.207-224) zarzucając w identyczny sposób sądowi I instancji obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 258 § 1 pkt 2 i § 2 k.p.k., art. 275 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 259 § 2 k.p.k.

W oparciu o powyższe zarzuty obrońcy oskarżonego zgodnie wnieśli o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia i uchylenie przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego Marina B. ( tak w oryginałach na k.188 i 208 ), ewentualnie zastosowanie mniej dolegliwego środka zapobiegawczego w postaci dozoru policji
w miejscu zamieszkania połączonego z zakazem zbliżania się do pokrzywdzonej oraz świadka P. S. i zakazem kontaktowania się w jakikolwiek sposób z tymi osobami,

2.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów powołanych w treści zażalenia w tym wydruków z F. dot. profili K. S.
i R. S. ( tak w oryginałach na k.189 i 209 –
w rzeczywistości R. B. – dop. SA P-ń )

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W ocenie Sądu Apelacyjnego zażalenia obrońców oskarżonego okazały potrzebne, albowiem pozwoliły na kontrolę instancyjną zaskarżonego postanowienia i jego korektę.

W sprawie niniejszej nie została spełniona bowiem podstawowa przesłanka ogólna wynikająca z przepisu art. 249 § 1 k.p.k. w postaci dużego prawdopodobieństwa, iż oskarżony dopuścił się zarzucanych mu w akcie oskarżenia przestępstw. Sąd Apelacyjny oceniając zebrany dotychczas materiał dowodowy, oczywiście jedynie w zakresie spełnienia przesłanki
z art. 249 § 1 k.p.k. stwierdził, iż nie pozwala on na jednoznaczne i pewne odrzucenie wskazanej przez oskarżonego linii obrony, z której wynika, że do zdarzeń istotnych dla sprawy w rzeczywistości nie doszło. Niniejszego rozstrzygnięcia nie należy zatem bynajmniej traktować jako wytycznych co do ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy w przyszłości.

Oczywistym jest, że na obecnym etapie sprawy nie sposób dokonać pełnej i ostatecznej oceny zgromadzonego materiału dowodowego. Będzie to możliwe dopiero w orzeczeniu kończącym merytorycznie postępowanie
w sprawie. Zebrany dotychczas w aktach sprawy materiał dowodowy jest niezwykle ubogi. Jego niekompletność sygnalizował zresztą uwagę sam sąd I instancji, zwracając jednocześnie w dniu 12.05.2016r. sprawę prokuratorowi w celu uzupełnienia śledztwa. Niewątpliwie najbardziej istotnym dowodem
w niniejszej sprawie są zeznania pokrzywdzonej mał. K. S.
( ur. (...) ). Sąd Okręgowy przedłużając tymczasowe aresztowanie wskazywał, że znajdują one wsparcie w treści opinii biegłej psycholog z dnia 8.04.2016r. ( vide: k.106 ). Obrońcy słusznie jednak wskazują na ułomności tejże opinii wynikające z nieuwzględnienia przez biegłą traumatycznych zdarzeń, w których w przeszłości ( w latach 2005-2008 – vide: k.201 ) miała uczestniczyć pokrzywdzona. Związane one były z czynnościami seksualnymi, jakich wobec ww. mieli dopuścić się nieustaleni dotychczas sprawcy. W tej sytuacji pokrzywdzona mogła mieć wiedzę na temat czynności seksualnych ze swoich wcześniejszych doświadczeń w tym zakresie. Mimo formalnego przytoczenia treści istniejącego materiału dowodowego dot. zachowania pokrzywdzonej w przeszłości biegła do zawartych tam okoliczności nie ustosunkowała się. Próżno w treści tejże ekspertyzy szukać także rozważań dot. ewentualnego wpływu tych okoliczności na wiarygodność świadka, za wyjątkiem lakonicznej uwagi, że : „… z uwagi na występowanie pewnych sygnałów, sugerujących, że dziewczynka zmyśla, opowiada historie, które nie miały miejsca (na występowanie kłamstwa u dziecka wskazuje dokumentacja lekarska), możliwe jest pogłębienie badań psychologicznych…” ( vide: s.6-7 opinii z 8.04.2016r.). Mimo zawartych w pkt 2e opinii obaw, że „… u K. S. może występować […] kłamstwo normalne, rozumiane jako świadome wprowadzenie w błąd innych osób nieprawdziwymi wypowiedziami (jako obrona przed karą, chęć zaimponowania)…” badań sugerowanych przez biegłą psycholog niestety nie kontynuowano. Braki te wypaczają więc ocenę, na którą powoływał się sąd I instancji. Uwaga ta odnosi się także do innych, niepokojących zachowań pokrzywdzonej,
o których wspominali w swoich zeznaniach świadkowie A. B. ( vide: k.48 ), M. R. ( vide: k.48v ) czy też M. M. ( vide: k.49 ). Nie można przy tym pomijać również treści „Historii zdrowia i choroby poradni zdrowia psychicznego”, w której pokrzywdzona podjęła leczenie jeszcze przed zdarzeniami objętymi aktem oskarżenia ( 3.12.2015r. - vide: k.75 ). Wątpliwości sądu odwoławczego budziła nadto rozbieżność co do przebiegu zdarzeń z nocy 25.12.2015r. jaka niewątpliwie zachodzi pomiędzy treścią zeznań K. S. z dnia 12.02.2016r. ( vide: k.14-15 ) a relacją tej ostatniej, którą przedstawiła z kolei swojej kuzynce N. S.
w drugiej połowie stycznia 2016r. ( vide: k.80 ). W tym zakresie znamienne są zresztą twierdzenia tego ostatniego świadka, która szczerze przyznała, że : „… nie potrafię powiedzieć czy do tego zdarzenia doszło naprawdę, czy też K. sobie to wymyśliła…”. Przy ocenie wiarygodności zeznań K. S. nie można też pomijać układu dwupokojowego niewielkiego
(34 m ²) mieszkania w jakim miało rozgrywać się zdarzenie istotne dla sprawy. Jak wynika z zeznań P. S. i A. B. ( vide: k.23v ) spali oni w sąsiednim pokoju. Drzwi obu pokojów są przeszklone. Nawet ojciec pokrzywdzonej przyznaje, że nie słyszał żadnych niepokojących odgłosów ( vide: k.2 ), mimo że jak wynika z zeznań jego córki trwało ok. godziny ( vide: k.14 ). W tej sytuacji nie można też bagatelizować zachowania pokrzywdzonej już po zdarzeniu, gdy nie tylko nie skarżyła się najbliższym aż do połowy stycznia 2016r. ale następnie kontaktowała się nawet z rodziną oskarżonego i dodała brata M. B. ( R. ) do grona znajomych na portalu społecznościowym (F.). W tym miejscu jeszcze raz podkreślić trzeba, że rozważania poniższe Sąd Apelacyjny czyni jedynie
w zakresie oceny materiału dowodowego niezbędnego dla stwierdzenia przesłanki wynikającej z przepisu art. 249 § 1 k.p.k., nie rozstrzyga zaś sprawy w sposób ostateczny i definitywny. Należy przy tym zwrócić uwagę,
że wątpliwości tych nie wyjaśniono niestety w trakcie postępowania przygotowawczego. Tego rodzaju ułomności śledztwa nie mogą rzecz jasna obciążać oskarżonego, albowiem to na oskarżycielu publicznym ciąży obowiązek dowodzenia winy i sprawstwa, a także podważenia dowodowo wyjaśnień M. B..

Powyżej wskazana analiza materiału dowodowego, dokonana jedynie co sąd odwoławczy po raz kolejny zaznacza, w zakresie oceny przesłanki wynikającej z przepisu art. 249 § 1 k.p.k., nie pozwala na przyjęcie za Sądem Okręgowym, że istnieje wystarczająco duże prawdopodobieństwo,
że oskarżony faktycznie dokonał zarzucanych mu przestępstw.
Z przedłożonego przez prokuratora materiału nie wynika bowiem aktualnie by wiarygodność zeznań pokrzywdzonej była wystarczająca. Nie sposób przy tym przyjąć, że zasada zawarta w art. 5 § 2 k.p.k. nie działa na aktualnym etapie postępowania. Skoro bowiem dotychczas wątpliwości, o których mowa powyżej dotychczas nie usunięto należy je rozstrzygnąć na korzyść podejrzanego. Konkluzja ta spowodowała, iż Sąd Apelacyjny zobowiązany był zmienić zaskarżone postanowienie i uchylić tymczasowe aresztowanie stosowane wobec oskarżonego. Wobec braku przesłanki ogólnej brak było także możliwości stosowania wobec oskarżonego jakiegokolwiek alternatywnego środka zapobiegawczego, nawet o charakterze wolnościowym. Przesłanka z art. 249 § 1 k.p.k. jest bowiem warunkiem sine qua non niezależnie od tego czy dotyczy tymczasowego aresztowania czy też pozostałych środków przewidzianych w Rozdziale 28 K.p.k.

W tym stanie rzeczy orzeczono jak w sentencji. Mając na uwadze treść art. 436 k.p.k. Sąd Apelacyjny ograniczył rozpoznanie obu środków odwoławczych tylko do wskazanych powyżej uchybień, albowiem było to wystarczające do wydania orzeczenia. W tej sytuacji rozpoznawanie pozostałych – związanych np. przesłankami z art. 258 § 1 pkt 2 i § 2 k.p.k., czy też z możliwością stosowania środków wolnościowych – było bezprzedmiotowe dla niniejszego postępowania.

M. Ś.

Pouczenie

Postanowienie jest prawomocne i nie podlega zaskarżeniu

Niniejsze orzezcenie jest prawomocne i wykonalne z dniem 1 czerwca 2016r.

P., dnia 1.06.2016r.

Sędzia Sądu Apelacyjnego

M. Ś.