Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 12 sierpnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił M. P. prawa do renty rodzinnej po zmarłej matce M. A..

Podstawę odmowy przyznania prawa renty rodzinnej stanowiły ustalenia komisji lekarskiej ZUS, że ubezpieczony nie stał się całkowicie niezdolny do pracy w okresie do 16 roku życia ani w czasie nauki w okresie od 11 listopada 1988 roku do 31 sierpnia 1991 roku. Zakład wskazał, iż komisja lekarska ustaliła, że całkowita niezdolność do pracy powstała u ubezpieczonego w dniu 20 maja 2000 roku.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony M. P. wnosząc o przyznanie prawa do renty rodzinnej.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony M. P. urodził się w dniu (...).

W dniu 28 kwietnia 2016 roku ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie prawa do renty rodzinnej po matce M. A., zmarłej w dniu 30 marca 2016 roku.

M. A. miała ustalone prawo do emerytury.

(wniosek – k.1-8 akt ZUS, II plik)

W okresie od 1 września 1989 roku do 31 sierpnia 1991 roku ubezpieczony był uczniem (...) Szkoły Budowlanej (...).

(zaświadczenie – k.9 akt ZUS, II plik)

Orzeczeniem z dnia 30 maja 2016 roku lekarz orzecznik ZUS ustalił, iż:

1)  ubezpieczony jest niezdolny do pracy,

2)  całkowita niezdolność do pracy trwa do 30 września 2017 roku,

3)  całkowita niezdolność do pracy istnieje od 1 października 2003 roku,

4)  brak jest całkowitej niezdolności do pracy w okresie od urodzenia do 16 roku życia i w okresie nauki od 11 listopada 1988 roku do 31 sierpnia 1991 roku.

(orzeczenie – k.11 akt ZUS, II plik)

Po rozpoznaniu sprzeciwu ubezpieczonego komisja lekarska ZUS ustaliła, iż

1)  ubezpieczony jest niezdolny do pracy,

2)  całkowita niezdolność do pracy trwa do 30 września 2017 roku,

3)  całkowita niezdolność do pracy istnieje od 20 maja 2000 roku,

4)  brak jest całkowitej niezdolności do pracy w okresie od urodzenia do 16 roku życia i w okresie nauki od 11 listopada 1988 roku do 31 sierpnia 1991 roku.

(orzeczenie – k.23 akt ZUS, II plik)

Ubezpieczony ma przyznane prawo do renty socjalnej od dnia 1 października 2003 roku do dnia 30 września 2017 roku.

(decyzje – k.11, k.35, k.45, k.61, k.64, k.49 akt ZUS, I plik)

Ubezpieczony był pacjentem poradni zdrowia psychicznego od 8 kwietnia 1998 roku z rozpoznaniem nieokreślonych zaburzeń psychicznych spowodowanych uszkodzeniem i dysfunkcją mózgu.

W okresie od 20 maja do 4 lipca 2000 roku ubezpieczony był hospitalizowany w na oddziale psychiatrycznym szpitala w P.. Rozpoznano wówczas u ubezpieczonego zespół paranoidalny.

(dokumentacja medyczna – k.21-65, karta informacyjna – k.66)

U ubezpieczonego rozpoznano schizofrenię urojeniową i upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim.

Zaburzenia rozwojowe z zakłóceniami w rozwoju intelektualnym, zaburzeniami zachowania, nieharmonijnym rozwojem pojawiły się u ubezpieczonego w wieku wczesnoszkolnym. Zaburzenia z okresu dzieciństwa w dorosłości objawiły się jako ciężka choroba psychiczna.

(opinia biegłego psychiatry – k.100-103)

Ubezpieczony był pacjentem w poradni zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży od 22 marca 1980 roku, rozpoznano wówczas nadpobudliwość psychoruchową, lęki nocne i prowadzono obserwację w kierunku padaczki. U ubezpieczonego we wczesnym dzieciństwie występowały objawy i zaburzenia, które były zwiastunem rozwijającej się w dorosłości schizofrenii.

(opinia biegłego psychiatry dzieci i młodzieży – k.114-116, k.130)

Całkowita niezdolność do pracy powstała u ubezpieczonego przed 16 rokiem życia, przed okresem dojrzewania. Ubezpieczony był chory od dzieciństwa, ale nie był leczony systematycznie.

Podjęcie przez ubezpieczonego pracy miało charakter epizodyczny i było ponad jego możliwości.

(opinia biegłego psychiatry – k.145, min.00:02:07-00:21:27 protokół rozprawy z 13 października 2017 roku)

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dowodów z ww. dokumentów w postaci wniosku o wydanie orzeczenia, decyzji Zakładu o przyznaniu renty socjalnej, zaświadczenia Zespołu Szkół nr (...). Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała treści powyższych dokumentów.

Ubezpieczony zakwestionował orzeczenie lekarza orzecznika i komisji lekarskiej ZUS, w zakresie w jakim stwierdzono, że całkowita niezdolność do pracy powstała w dniu 20 maja 2000 roku (od daty pobytu w szpitalu kiedy rozpoznano zespół paranoidalny).

Celem weryfikacji stanowiska organu rentowego Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych psychiatry i psychiatry dzieci i młodzieży.

Sąd oceniając zgromadzony materiał dowodowy, w pełni uznał wartość dowodową opinii powołanych w sprawie biegłych. Złożone w sprawie opinie są jasne, zostały sporządzone przez biegłych o specjalnościach właściwych z punktu widzenia schorzeń na jakie cierpi ubezpieczony. Opinie oraz opinie uzupełniające nie zawierają żadnych braków i wyjaśniają wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. Biegli wydali opinie po przeprowadzeniu stosownych badań i analizie dostępnej dokumentacji lekarskiej ubezpieczonego. Określili schorzenia występujące u niego oraz ocenili ich znaczenie dla jego zdolności do pracy. Zdaniem Sądu opinie biegłych są rzetelne, zostały sporządzone zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą w zakresie stanowiącym ich przedmiot, a wynikające z nich wnioski są logiczne i prawidłowo uzasadnione.

Biegła psychiatra dzieci i młodzieży podała, iż dokumentacja medyczna ubezpieczonego kończy się datą 9 kwietnia 1983 roku. Ubezpieczony miał wówczas 11 lat. Kolejna wizyta miała miejsce po 15 latach. Biegła wskazała, iż wydając opinię opierała się na tej dokumentacji i stwierdziła, że nie można dokładnie podać daty w jakiej powstało naruszenie sprawności organizmu wywołujące u ubezpieczonego obecnie całkowitą niezdolność do pracy, ale z całą pewnością naruszenie to wystąpiło przed 16 rokiem życia. Odnosząc się do daty powstania całkowitej niezdolności do pracy biegła podała, iż odpowiedź na to pytanie należy do kompetencji biegłego z zakresu psychiatrii.

Biegła z zakresu psychiatrii w opinii uzupełniającej pisemnej i ustnej jednoznacznie podała, iż całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy powstała przed 16 rokiem życia, wcześniej niż w okresie nauki. Biegła wyjaśniła, iż ubezpieczony był chory od dzieciństwa i nie miał szans na normalne życie, nie był leczony systematycznie, co w ocenie biegłej było ówcześnie typowe, a zachowanie ubezpieczonego mogło być oceniane jako inne. Biegła odnosząc się do podjęcia przez ubezpieczonego pracy podała, iż było to epizodyczne i ponad jego możliwości.

Sąd pominął wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka K. C. na okoliczność daty powstania niepełnosprawności i przebiegu choroby ubezpieczonego, albowiem okoliczności na jakie miałby zeznawać świadek nie mają znaczenia dla rozpoznania sprawy. Nadto Sąd miał na uwadze, iż sprawie o rentę z tytułu niezdolności do pracy podstawowym dowodem jest dowód z opinii biegłego z zakresu medycyny, który dokonuje oceny istnienia niezdolności do pracy i jej stopnia.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychiatry jako niezasadny i zamierzający do przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu złożona w sprawie opinia nie zawiera żadnych braków, a co istotne, biegła w złożonych opiniach odniosła się szczegółowo do zgłoszonych zarzutów i jednoznacznie wskazała, iż całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy powstała przed 16 rokiem życia.

Podkreślić należy, że dowód z opinii biegłego ma szczególny charakter, korzysta się z niego w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych. Do dowodów tych nie mogą, więc mieć zastosowania wszystkie zasady o prowadzeniu dowodów, a w szczególności art.217§1 k.p.c. W konsekwencji nie można przyjąć, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest niekorzystna dla strony. Sąd ma obowiązek dopuszczenia dowodu z opinii kolejnych biegłych lub z opinii instytutu, jedynie wtedy, gdy zachodzi tego potrzeba, a więc wówczas, gdy opinia złożona już do sprawy zawiera istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 1974 roku, II CR 817/73).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Stosownie do treści art.65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1383) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.

Zgodnie z art. 67 ust. 1 ww. ustawy do renty rodzinnej uprawnieni są m.in. dzieci własne spełniające warunki określone w art. 68-71 ww. ustawy. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat;

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2 (art.68 ww. ustawy).

Stosownie do treści art.12 ww. ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu, przy czym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 ust. 1).

Prawo do renty rodzinnej przysługuje tylko takiemu dziecku całkowicie niezdolnemu do pracy, a także niezdolnemu do samodzielnej egzystencji, które nie miało możliwości uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, a więc takiemu, które stało się niezdolne do pracy w czasie, gdy nie mogło podlegać ubezpieczeniu społecznemu z powodu wieku lub uczęszczania do szkoły

Ubezpieczony, aby uzyskać prawo do renty rodzinnej musiałby wykazać, że jest całkowicie niezdolny do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolny do pracy przy czym niezdolność ta musiałaby powstać do ukończenia 16 roku życia (do dnia 10 listopada 1987 roku lub w trakcie nauki w szkole (w okresie od 1 września 1989 roku do 31 sierpnia 1991).

Zebrany w niniejszym postępowaniu materiał dowodowy potwierdził, że ubezpieczony jest obecnie osobą całkowicie niezdolną do pracy oraz że niezdolność ta powstała przed ukończeniem przez niego 16 roku życia.

U ubezpieczonego rozpoznano schizofrenię urojeniową i upośledzenie umysłowe w stopniu lekkim. Ubezpieczony był pacjentem poradni zdrowia psychicznego od 22 marca 1980 roku do 9 kwietnia 1983 roku. Ubezpieczony nie był leczony systematycznie i ponownie do lekarza zgłosił się 8 kwietnia 1998 roku. Rozpoznano wówczas encefalopatię wieloprzyczynową, charakteropatę a podczas pobytu w szpitalu od 20 maja 2000 roku schizofrenię paranoidalną. Zaburzenia psychiczne ubezpieczonego z okresu dzieciństwa w dorosłości objawiły się jako ciężka choroba psychiczna. Ubezpieczony stał się całkowicie niezdolny do pracy przed okresem dojrzewania (przed 16 rokiem życia), a podjęcie przez niego pracy miało charakter epizodyczny i było ponad jego możliwości.

Wprawdzie ubezpieczony jest zdolny do samodzielnej egzystencji, to jednak w związku z okolicznością, że całkowita niezdolność do pracy powstała u niego przed 16 rokiem życia, spełnił on warunki do nabycia prawa do renty rodzinnej, po zmarłej matce.

Zgodnie z treścią art.129 ust.1 ww. ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej niż od miesiąca w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wniosek o przyznanie prawa do renty rodzinnej ubezpieczony złożył w dniu 28 kwietnia 2016 roku, zatem świadczenie przysługuje od dnia 1 kwietnia 2016 roku.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał M. P. prawo do renty rodzinnej po matce M. A. od dnia 1 kwietnia 2016 roku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c. zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. na rzecz M. P. kwotę 442,80 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

W toku postępowania ubezpieczona była reprezentowana przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, który przed zamknięciem rozprawy złożył wniosek o przyznanie koszów zastępstwa procesowego oświadczając, iż nie zostały opłacone ani w całości ani w części.

Zgodnie z treścią art.22 ³ ust.1 ustawy z 6 lipca 1982 roku radcach prawnych (teksy jednolity Dz.U. z 2014 roku, poz.637) koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu ponosi Skarb Państwa.

Od 2 listopada 2016 roku obowiązuje rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2016 roku, poz.1715). Zgodnie z treścią §22 ww. rozporządzenia do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia stosuje się przepisy dotychczasowe do czasu zakończenia postępowania w danej instancji. Tym samym wysokość kosztów zastępstwa procesowego należało ustalić na podstawie §15 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2015 roku, poz.1805).

Wynagrodzenie to należy, stosownie do treści §4 ust.3 ww. rozporządzenia z dnia 28 września 2002 roku, podwyższyć o należny podatek od towarów i usług obowiązujący w dniu wydania orzeczenia. W dniu wydania orzeczenia obowiązywała stawka podatku od towarów i usług w wysokości 23% (art.146 a punkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług - Dz.U. nr 54, poz.535 ze zm.), dodany na podstawie art.19 punkt 5 ustawy z dnia 26 listopada 2010 roku o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz.U. nr 238, poz.1578, obowiązującej od 1 stycznia 2011 roku).

Z tych względów Sąd przyznał pełnomocnikowi ubezpieczonego kwotę 360 zł, którą to kwotę zwiększył o kwotę podatku VAT tj. o kwotę 82,80 zł.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego z pouczeniem o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

2.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do ich zwrotu w przypadku wniesienia apelacji.

13 listopada 2017 roku