Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Kądziołka

Protokolant: Edyta Osińska

po rozpoznaniu w dniu 5 października 2017 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. J.

przeciwko Towarzystwu (...) spółce akcyjnej w W.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  pozbawia wykonalności tytuł wykonawczy – prawomocny wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z 20 grudnia 2011 r., wydany w sprawie VIII GC 149/11, któremu Sąd Okręgowy w Szczecinie postanowieniem z 2 października 2012 r. w całości nadał klauzulę wykonalności oraz postanowieniem z 27 lutego 2017 r. w sprawie VIII GCo 229/16 w całości nadał klauzulę wykonalności na rzecz Towarzystwa (...) spółki akcyjnej w W. jako następcy prawnego wierzyciela – w części dotyczącej zasądzonej w pkt. I. kwoty głównej w wysokości 130.000 zł (stu trzydziestu tysięcy złotych);

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5.741,66 zł (pięć tysięcy siedemset czterdzieści jeden złotych sześćdziesiąt sześć groszy) tytułem kosztów procesu;

IV.  obciąża pozwaną Towarzystwo (...) spółkę akcyjną w W. na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Szczecinie kosztami sądowymi, których powódka nie miała obowiązku uiścić, w wysokości 6.501,24 zł (sześć tysięcy pięćset jeden złoty dwadzieścia cztery grosze).

Sygn. akt VIII GC 43/17

UZASADNIENIE

Powódka S. J. wniosła do Sądu Okręgowego w Warszawie pozew przeciwko Towarzystwu (...) S.A. o pozbawienie na podstawie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. wykonalności tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 20 grudnia 2011 r. w sprawie VIII GC 149/11, zasądzającego kwotę 559.238,89 zł, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z 2 października 2012 r., co do należności głównej w części ponad kwotę 5.000 zł – z uwagi na zawarte przez strony porozumienie co do ratalnej spłaty zobowiązania, jak również jej problemy finansowe uniemożliwiające bieżącą obsługę zawartego między stronami porozumienia. Jako wartość przedmiotu sporu podała kwotę 587.201 zł.

Sąd Okręgowy w Warszawie postanowieniem z 8 grudnia 2016 r. w sprawie XX GC 977/16 uznał się niewłaściwym miejscowo i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Szczecinie.

Postanowieniem z 18 maja 2017 r. referendarz sądowy w Sądzie Okręgowym w Szczecinie zwolnił powódkę od kosztów sądowych w postaci opłaty od pozwu oraz oddalił wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Postanowieniem z 9 sierpnia 2017 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie ustalił wartość przedmiotu sporu na kwotę 554.239 zł.

Pozwana złożyła odpowiedź na pozew, w której wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Pozwana nie zaprzeczyła, że powódka dokonała spłaty objętej tytułem kwoty w wysokości 130.000 zł. Wskazała, że problemy finansowe powódki nie mogą stanowić podstawy uwzględnienia powództwa, podobnie jak i zawarte przez strony porozumienie, gdyż powódka nie wykonywała go w sposób należyty i nie spłacała rat regularnie i w terminie, by wreszcie zupełnie zaprzestać spłat. Pozwana wskazała także, że nie można przyjąć stanowiska powódki co do tego, że zawarcie porozumienia nie dawało możliwości realizacji uprawnienia wierzycielowi przez wszczęcie postępowania egzekucyjnego co do całego pozostałego roszczenia w sytuacji, w której dłużnik nie spłaca zasądzonej należności w terminach ustalonych w porozumieniu. Nadto – w ocenie pozwanej – żądanie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w części, w której dłużnik nie zapłacił, jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a wytoczenie powództwa ma służyć tylko uchyleniu się od zapłaty pozostałego zobowiązania.

W piśmie procesowym z dnia 19 września 2017 r. powódka – reprezentowana już przez pełnomocnika z wyboru w osobie radcy prawnego – odnosząc się do odpowiedzi na pozew przyznała, że zaprzestała chwilowo spłaty należności objętych porozumieniem, ale wiąże się to z jej przejściowymi problemami finansowymi, nie zmienia to jednak tego, że pozwana jako wierzyciel – z uwagi na zawarte porozumienie – utraciła możliwość realizacji swoich uprawnień poprzez wszczęcie postępowania egzekucyjnego co do całego pozostałego roszczenia. Powódka wniosła również o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z 20 grudnia 2011 r. w sprawie VIII GC 149/11 Sąd Okręgowy w Szczecinie, w punkcie I, zasądził od S. J. na rzecz (...) S.A. w W. kwotę 559.238,89 zł z odsetkami w wysokości 5% w stosunku rocznym liczonymi od 24 listopada 2010 r., w punkcie II zasądził od S. J. na rzecz (...) S.A. kwotę 35.179 zł tytułem kosztów procesu.

Fakty niesporne.

(...) S.A. w W. zawarły 20 lutego 2012 r. porozumienie o spłacie długu.

W § 1 porozumienia oświadczyły, że na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 20 grudnia 2011 r. w sprawie VIII GC 149/11 S. J. jest zobowiązana do zapłaty na rzecz (...) S.A. kwoty 559.238,89 zł z odsetkami w wysokości 5% p.a. od 24 listopada 2010 r. do dnia zapłaty oraz kwoty 35.179 zł tytułem kosztów procesu. Nadto S. J. oświadczyła, że od wyroku tego nie wniosła apelacji.

Zgodnie z § 2 ust. 1 porozumienia S. J. zobowiązała się zapłacić na rzecz (...) S.A. zasądzone przez Sąd Okręgowy w Szczecinie w sprawie VIII GC 149/11 kwoty z tytułu należności głównej oraz kosztów sądowych, tj. łączną kwotę 587.200,89 zł, zaś w pozostałym zakresie, tj. w zakresie odsetek oraz kosztów zastępstwa procesowego, (...) S.A. zwolniła S. J. z długu, na co ta wyraziła zgodę.

W ust. 2 wskazano, że na poczet zadłużenia wobec (...) S.A. S. J. wpłaciła już kwotę 2.500 zł, zaś spłata pozostałej części zadłużenia, tj. kwoty 584.700,89 zł, będzie następować w równych miesięcznych ratach w wysokości 2.500 zł każda, a ich zapłata będzie dokonywana do 15 dnia każdego miesiąca kalendarzowego począwszy od marca 2012 r., a gdyby 15 dzień miesiąca wypadał w sobotę, niedzielę lub inne święto będące dniem wolnym od pracy, termin zapłaty miał upływać w najbliższym dniu roboczym. Zapłata miała przy tym następować na rachunek bankowy (...) S.A. nr (...), a za dzień zapłaty miał być przyjmowany dzień obciążenia rachunku bankowego S. J.. Nadto wskazano, że w przypadku otrzymania przez S. J. od Towarzystwa (...) S.A. w W. odszkodowania z polisy odpowiedzialności cywilnej przewoźnika międzynarodowego nr (...) tytułem naprawienia szkody będącej podstawą roszczeń (...) S.A. wobec S. J., dochodzonych w sprawie VIII GC 149/11, to otrzymana przez S. J. kwota, pomniejszona o uiszczone do tej chwili przez nią raty, przekazana zostanie niezwłocznie jednorazowo (...) S.A.

W § 3 ust. 1 strony wskazały, że zmiany porozumienia wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności. Nadto sądem wyłącznie właściwym miał być sąd powszechny miejscowo właściwy dla siedziby (...) S.A. (ust. 2).

Dowód: porozumienie o spłacie długu z 20.02.2012 r. (k. 10-11).

W okresie od 12 stycznia 2012 r. do 28 maja 2012 r. S. J. dokonała następujących płatności na rzecz (...) S.A. na rachunek nr (...):

-

12 stycznia 2012 r. kwoty 1.250 zł (wpłata nastąpiła przed podpisaniem porozumienia),

-

14 lutego 2012 r. kwoty 1.250 zł (wpłata nastąpiła przed podpisaniem porozumienia),

-

19 marca 2012 r. kwoty 2.500 zł,

-

19 kwietnia 2012 r. kwoty 2.500 zł,

-

28 maja 2012 r. kwoty 2.500 zł.

Dowody: potwierdzenia wykonania przelewu z okresu od 12.01.2012 r. do 28.05.2012 r. (k. 12‑14).

Po dokonaniu trzech wpłat zgodnie z porozumieniem: z marca, z kwietnia i z maja, S. J. zaprzestała realizacji porozumienia.

Fakt niesporny.

Postanowieniem z 2 października 2012 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie nadał wyrokowi z 20 grudnia 2011 r. w sprawie VIII GC 149/11 klauzulę wykonalności.

Fakt niesporny.

Na mocy uchwał nr 1 z 18 października 2012 r., podjętych w sprawie połączenia przez spółki: Towarzystwo (...) S.A. w (...) S.A. w W., przeniesiono cały majątek spółki (...) na rzecz spółki (...), w trybie art. 492 § 1 pkt 1 w zw. z art. 506 § 4 k.s.h.

Dowód: odpis pełny z rejestru przedsiębiorców KRS z 1.02.2017 r. (k. 94-99v).

Komornik sądowy przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie K. K. skierowała do S. J. zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 28 listopada 2012 r. w sprawie Km 4558/12, na wniosek wierzycielki (...) S.A. w W., na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 20 grudnia 2011 r., w sprawie VIII GC 149/11, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z 2 października 2012 r., w którym zasądzono od dłużniczki na rzecz wierzycielki:

-

należność główną w kwocie 559.238,89 zł,

-

odsetki do 28 listopada 2012 r. w kwocie 56.383,54 zł, a w przypadku zwłoki również dalsze odsetki od 29 listopada 2012 r. w wysokości 76,61 zł dziennie wraz z należną od nich opłatą egzekucyjną w wysokości 15%,

-

koszty procesu w kwocie 35.179 zł,

-

koszty zastępstwa adwokackiego w egzekucji w kwocie 1.800 zł,

-

koszty klauzuli w kwocie 60 zł

-

oraz wydatki gotówkowe 5,65 zł.

Komornik dodał, że wierzyciel we wniosku wskazał sposoby egzekucji takie jak z ruchomości, wynagrodzenia za pracę, rachunku bankowego i wierzytelności.

Dowód: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z 28.11.2012 r. w sprawie Km 4558/12 (k. 9).

W okresie od 31 grudnia 2012 r. do 3 grudnia 2014 r. S. J. dokonała - przelewem bankowym - następujących płatności, w wykonaniu zawartego porozumienia:

-

31 grudnia 2012 r. kwoty 2.500 zł,

-

3 stycznia 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

24 stycznia 2013 r. kwoty 15.000 zł,

-

22 lutego 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

29 marca 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

24 kwietnia 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

24 maja 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

1 lipca 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

25 lipca 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

21 sierpnia 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

30 września 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

24 października 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

27 listopada 2013 r. kwoty 2.500 zł,

-

9 stycznia 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

9 stycznia 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

20 lutego 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

21 marca 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

9 kwietnia 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

7 maja 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

9 czerwca 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

8 lipca 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

13 sierpnia 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

1 września 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

1 października 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

6 listopada 2014 r. kwoty 2.500 zł,

-

3 grudnia 2014 r. kwoty 2.500 zł.

-

8 stycznia 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

5 lutego 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

4 marca 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

9 kwietnia 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

12 maja 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

8 czerwca 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

22 lipca 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

10 sierpnia 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

16 września 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

27 października 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

12 listopada 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

10 grudnia 2015 r. kwoty 2.500 zł,

-

22 stycznia 2016 r. kwoty 2.500 zł,

-

12 lutego 2016 r. kwoty 2.500 zł,

-

24 marca 2016 r. kwoty 2.500 zł,

-

13 maja 2016 r. kwoty 2.500 zł,

-

31 sierpnia 2016 r. kwoty 2.500 zł.

Dowody: "potwierdzenia wykonania przelewu" - dokumenty sporządzone na podstawie art. 7 ustawy pr.bank. (k. 14v‑35v).

Po dokonaniu wymienionych wpłat S. J. zaprzestała realizacji porozumienia.

Fakt niesporny.

Postanowieniem z 27 lutego 2017 r. w sprawie VIII GCo 229/16 Sąd Okręgowy w Szczecinie nadał wyrokowi z 20 grudnia 2011 r. w sprawie VIII GC 149/11 w całości klauzulę wykonalności na rzecz Towarzystwa (...) S.A. jako następcy prawnego wierzycielki – (...) S.A.

Fakt niesporny.

Sąd zważył, co następuje:

Powódka w niniejszej sprawie domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 20 grudnia 2011 r. wydanego w sprawie VIII GC 149/11, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z 2 października 2012 r., co do należności głównej w części ponad kwotę 5.000 zł – wydanego przeciwko niej na rzecz (...) S.A. w W., której następcą prawnym jest pozwana.

Inaczej mówiąc żądanie pozwu dotyczy pozbawienia tytułu wykonawczego w części obejmującej kwotę główną w wysokości 554.238,89 zł (odpowiednio do tego żądania ustalono wartość przedmiotu sporu na kwotę 554.239 zł). Żądanie nie dotyczy pozbawienia tytułu wykonalności w części obejmującej odsetki i koszty postępowania.

Podstawę prawną żądania powódki stanowi art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym: dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli: po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że powództwo opozycyjne z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. nie służy ponownemu merytorycznemu rozpoznaniu sprawy zakończonej prawomocnym orzeczeniem [por. wyrok SN z 12.12.1972 r. w sprawie II PR 372/72, OSPiKA z 1973 r., Nr 11, poz. 222], lecz wytaczając powództwo opozycyjne dłużnik dąży do wykazania, że tytuł wykonawczy nie odpowiada istotnemu i rzeczywistemu stanowi rzeczy [por. H. P., w: red E., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. 4, W. 2009, s. 225] i jako taki powinien zostać pozbawiony wykonalności w całości lub w części.

W przypadku powództwa opozycyjnego opartego na art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. wskazać trzeba, że jego podstawa faktyczna ma szeroki zakres i należy do najczęściej wykorzystywanych. Występuje ona wówczas, gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego, a jeżeli tytułem tym jest orzeczenie sądowe – po zamknięciu rozprawy, nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane. Chodzi w tym przypadku o takie zdarzenia materialnoprawne, z którymi łączy się powstanie, zmiana albo wygaśnięcie stosunku cywilnoprawnego. Doktryna i judykatura zgodnie zaliczają do takich zdarzeń tak czynności prawne, jak i zdarzenia niezależne od woli stron, np. przedawnienie roszczenia, a w pewnych sytuacjach także wydanie orzeczenia sądowego zmieniającego istniejący stan prawny [por. G., w: red. J. J., Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730-1217 , W. 2015].

W niniejszej sprawie powódka podstawy faktycznej swojego wystąpienia z powództwem opozycyjnym z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. upatrywała w tym, że po powstaniu tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z 20 grudnia 2011 r. w sprawie VIII GC 149/11 – zawarła z wierzycielką (poprzednikiem prawnym pozwanej) porozumienie o spłacie długu z 20 lutego 2012 r., na mocy którego płatność stwierdzonej tytułem wykonawczym kwoty 584.700,89 zł – nie uiszczonej przez powódkę do dnia zawarcia porozumienia – została rozłożona na miesięczne raty po 2.500 zł każda, płatne do 15 dnia miesiąca. Pomimo zawarcia tego porozumienia wierzycielka wystąpiła jednak z wnioskiem egzekucyjnym co do całej pozostałej do zapłaty wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym do komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin-Centrum w Szczecinie, który wszczął egzekucję wobec powódki zawiadamiając ją o tym pismem z 28 listopada 2012 r. w sprawie Km 4558/12. Nadto powódka wskazała na szereg dokonanych przez siebie (nie zawsze terminowych) płatności rat – uzgodnionych w porozumieniu – w ten sposób, że w okresie od 12 stycznia 2012 r. do 31 sierpnia 2016 r. uiściła w wykonaniu porozumienia w sumie kwotę 130.000 zł.

Przed przystąpieniem do dalszych rozważań podkreślenia wymaga, że nie znajduje żadnego uzasadnienia stanowisko pozwanej w zakresie wykładni porozumienia, która zdaniem pozwanej miałaby być taka, iż wierzyciel będzie miał możliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego co do całego niespłaconego długu w sytuacji, w której dłużnik nie zapłaciłby którejkolwiek raty w terminie ustalonym w porozumieniu.

Na tle art. 65 k.c. przyjmuje się kombinowaną metodę wykładni, która w przypadku oświadczeń woli składanych innej osobie, przyznaje pierwszeństwo temu znaczeniu oświadczenia, jakie rzeczywiście nadawały mu obie strony w chwili jego złożenia. Ten sens oświadczenia woli uznaje się za wiążący. Priorytet stosowania wykładni subiektywnej wynika z art. 65 § 2 k.c. Jeżeli okaże się, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli konieczne jest przejście do wykładni obiektywnej tj. ustalenia właściwego sensu oświadczenia woli na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak jak adresat oświadczenia woli rozumiał lub powinien je rozumieć. Decydujący jest tu więc punkt widzenia odbiorcy oświadczenia, dokonującego z należytą starannością wykładni zmierzającej do odtworzenia treści myślowych składającego oświadczenie. W przypadku oświadczenia ujętego w formie pisemnej sens oświadczeń woli ustala się na podstawie wykładni tekstu dokumentu. Podstawowa rolę mają tu językowe normy znaczeniowe ale także kontekst i związki znaczeniowe poszczególnych postanowień. Tekst nie stanowi jednak wyłącznej podstawy wykładni ujętych w nim oświadczeń lecz konieczne jest również zbadanie zamiaru i celu stron, który nie musi być celem uzgodnionym lecz wystarcza cel zamierzony przez jedną i wiadomy faktycznego w jakim umowę uzgadniano i zawierano oraz okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli [por. wyrok z Najwyższego z 24 marca 2017 r., I CSK 443/16].

Na tle rozpoznawanej sprawy podkreślenia wymaga, że zawarta przez strony ugoda w ogóle nie zawiera takiego postanowienia umownego, na jakie wskazuje pozwana. W praktyce uczestnicy obrotu gospodarczego w przypadku zawarcia porozumienia rozkładającego należność na raty często zamieszczają w treści porozumienia dodatkową klauzulę o treści takiej, na jaką powołuje się pozwana, tj. zamieszczają zastrzeżenie, zgodnie z którym brak terminowej płatności którejkolwiek z rat powoduje natychmiastową wymagalność całego zadłużenia. Ugoda zawarta między powódką i poprzednikiem prawnym pozwanej takiego zastrzeżenia nie zawiera. Strona powodowa stanowczo zaprzeczyła temu, ażeby wolą stron było zawarcie porozumienia z klauzulą, na jaką wskazuje pozwana [por. pismo procesowe powódki z 19 września 2017 r. oraz stanowisko wyrażone na rozprawie]. Tym samym w drodze wykładni subiektywnej nie można przyjąć takiego rozumienia umowy, jakie podaje strona pozwana. Powyższego nie sposób wyprowadzić również w drodze obiektywnej wykładni tekstu porozumienia. Strona pozwana nie powołała żadnego dowodu, który wskazywałby na to, iż zgodny zamiar woli był inny, niż literalne brzmienie porozumienia. Nie ma żadnych argumentów, które pozwoliłyby przyjąć, że strony - mimo przemilczenia tego tematu - miałyby zamiar ukształtowania treści porozumienia w taki sposób, że brak terminowej płatności którejkolwiek z rat powodowałby natychmiastową wymagalność całego zadłużenia. Stanowisko pozwanej zmierza do tego, aby wprowadzić do treści porozumienia zapis, którego w ogóle w nim nie ma i do którego nie nawiązuje żadne z postanowień umownych. W istocie nie chodzi tu o wykładnię istniejącego postanowienia umowy, ale o to, aby z innych postanowień umowy bądź też z kontekstu sytuacyjnego wyprowadzić wniosek, że wolą stron było, aby w treści porozumienia znalazł się zapis, którego w rzeczywistości tam nie ma. Poprzednik prawny pozwanej - ubezpieczyciel - był profesjonalnie działającym na rynku podmiotem, dysponującym zawodowymi prawnikami, z kontekstu sytuacyjnego wynika więc, że gdyby istotnie zamierzał zamieścić taki zapis w umowie, to znalazłby się on literalnie w tekście umowy. Nie ma więc żadnych podstaw, aby w drodze wykładni obiektywnej ustalić inne brzmienie łączącej strony umowy niż literalne, w szczególności aby przyjąć, iż strony umówiły się w ten sposób, że brak terminowej płatności którejkolwiek z rat powoduje natychmiastową wymagalność całego zadłużenia. Stanowisko pozwanej jest w tym zakresie całkowicie nieuzasadnione.

Mimo tego powództwo mogło być w części uwzględnione. Przede wszystkim wskazać trzeba, że zgodnie z art. 316 § 1 k.p.c. po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy.

W chwili zamknięcia rozprawy (tj. 5 października 2017 r.) część należności głównej z tytułu wykonawczego została przez pozwaną zapłacona (tj. 130.000 zł), pozostała część należności głównej mocą porozumienia zawartego przez poprzednika prawnego pozwanej i powódkę została rozłożona na raty miesięczne po 2.500 zł każda. Z kolei w ramach tej części należności głównej, która nie została uregulowana, można wyróżnić nieuregulowaną należność objętą ratami wymagalnymi (należność główna obejmująca raty, z których najpóźniejsza ma termin płatności 15 września 2017 r.) oraz nieuregulowaną należność objętą ratami niewymagalnymi (należność główna obejmująca raty, których termin płatności przypadał w kolejnych miesiącach począwszy od 15 października 2017 r.). Zawodowy pełnomocnik powódki na ostatniej rozprawie przyznał, że co do rat wymagalnych, których termin płatności przypadał do 15 września 2017 r., wierzyciel jest uprawniony do egzekucji i tym samym nie ma powodu pozbawiania tytułu wykonalności w tej części, mimo tego pełnomocnik powódki nie cofnął w tym zakresie pozwu. Pełnomocnik powódki podkreślił jednocześnie, że podstawy pozbawienia tytułu wykonalności istnieją jedynie co do części zapłaconej i co do rat niewymagalnych.

Mając na uwadze art. 840 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. (zgodnie z którym: dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia) zauważyć trzeba, że powód wytaczając powództwo opozycyjne może wystąpić z dwojakiego rodzaju żądaniem: o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności (w całości lub części) albo o ograniczenie tytułu wykonawczego wykonalności (w całości lub części). Z kolei w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. wskazano jeden z przypadków, który może być podstawą do wystąpienia z żądaniem o pozbawienie albo ograniczenie tytułu wykonawczego wykonalności: jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane.

W doktrynie i orzecznictwie i nie budzi wątpliwości, że do zdarzeń, wskutek których zobowiązanie wygasło, zalicza się: wykonanie zobowiązania (art. 450 k.c.), wydanie wyroku na korzyść jednego z dłużników solidarnych w następstwie uwzględnienia zarzutu wspólnego dla wszystkich dłużników (art. 375 § 2 k.c.), świadczenie zamiast spełnienia (art. 453 k.c.), niemożliwość świadczenia wskutek okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 475 k.c.), potrącenie (art. 498 k.c.), odnowienie (art. 506), zwolnienie dłużnika z długu przez wierzyciela (art. 508 k.c.). Z kolei zdarzeniami, wskutek których zobowiązanie nie może być egzekwowane, są: przedawnienie roszczenia stwierdzonego tytułem egzekucyjnym (art. 117 § 2 k.c.), odroczenie spełnienia świadczenia oraz rozłożenie świadczenia na raty przez wierzyciela.

W rozpoznawanej sprawie powódka powołuje się na dwojakiego rodzaju zdarzenia. Po pierwsze na to, że w wyniku wpłat powódki zobowiązanie wygasło (zapłata kwoty 130.000 zł). Pozwana nie zaprzeczyła, że powódka dokonała spłaty objętej tytułem kwoty w wysokości 130.000 zł, fakt ten należało więc uznać za przyznany (art. 230 k.p.c.). Przemawiają za tym wyniki całej rozprawy, w szczególności dowody, jakimi są wygenerowane elektronicznie "potwierdzenia wykonania przelewu", będące dokumentami sporządzonymi na podstawie art. 7 ustawy pr.bank. (zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy pr.bank. dokumenty związane z czynnościami bankowymi mogą być sporządzane na informatycznych nośnikach danych, jeżeli dokumenty te będą w sposób należyty utworzone, utrwalone, przekazane, przechowywane i zabezpieczone, z kolei stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy pr.bank. jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, uznaje się, że czynność dokonana w formie, o której mowa w ust. 1, spełnia wymagania formy pisemnej także wtedy, gdy forma została zastrzeżona pod rygorem nieważności). W tym zakresie powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jest uzasadnione, do tej kwoty zostało też uwzględnione. Podstawą pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w tej części nie było jednak zawarcie porozumienia, w wyniku którego spłata wierzytelności pozwanej została rozłożona na raty, ale zapłata objętej porozumieniem należności, co doprowadziło do wygaśnięcia zobowiązania.

Drugim zdarzeniem, na które powołuje się powódka, jest właśnie porozumienie stron rozkładające świadczenie na raty. W orzecznictwie jest zgoda co do tego, że rozłożenie zasądzonej należności na raty na podstawie porozumienia stron może być podstawą powództwa przeciwegzekucyjnego, ale należy mieć na uwadze, że rozłożenie należności na raty nie niweczy zobowiązania (zobowiązanie nie wygasa), jedynie następuje zmiana terminu, z którą poszczególne jego raty stają się wymagalne [por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 października 2000 r., V CKN 110/00]. Tym samym tytuł w omawianym zakresie nie może być pozbawiony wykonalności, czego żąda powódka w niniejszej sprawie. Prawidłowo sformułowane żądanie winno natomiast zmierzać do ograniczenia tytułu wykonawczego poprzez przesunięcie wykonalności w czasie, odpowiednio do ustalonych przez strony rat i odpowiadających im terminów płatności. Należność odpowiadająca tym ratom, które są niewymagalne, nie może być bowiem jedynie czasowo egzekwowana. Tylko tak określone żądanie (ograniczenie w czasie, a nie pozbawienie tytułu wykonalności) mogłoby zostać uwzględnione. Tymczasem powódka sformułowała żądanie inaczej, domagając się pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Jak już wspomniano art. 840 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. przewiduje dwojakiego rodzaju żądania: o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności albo o ograniczenie. Ograniczenia tytułu w czasie (w odpowiedni do umówionych rat sposób) powódka nie żąda. Powyższe uzasadnia oddalenie powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności poza kwotą 130.000 zł, co do której zobowiązanie wygasło. Oddalone żądanie dotyczy zarówno rat wymagalnych (co do których pełnomocnik powódki przyznał, że powództwo jest nieuzasadnione) jak i rat niewymagalnych (wobec których nie można było uwzględnić powództwa o pozbawienie tytułu wykonalności, powódce służy natomiast inne roszczenie, nieobjęte żądaniem pozwu, o ograniczenie w czasie wykonalności tytułu).

W tych okolicznościach bezprzedmiotowy jest zarzut pozwanej podniesiony w odpowiedzi na pozew, zgodnie z którym pozbawienie wykonalności tytułu w części, której dłużnik nie zapłacił, miałoby być sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Podkreślić jednak trzeba, że rację ma strona pozwana co do tego, iż poprzednik prawny pozwanej zawierając porozumienie poszedł na daleko idące ustępstwa, aby ułatwić dłużniczce spłacenie zobowiązania (porozumienie zostało zawarte w 2012 r., ustalono przy tym tak niskie raty, że ostatnie z nich podlegają spłacie w 2032 r., należność rozłożono na raty w czasie ponad dwudziestoletnim). Mimo tego powódka nie wywiązuje się z porozumienia, powołując się na niesprecyzowane trudności finansowe. Z twierdzeń powódki nie wynika w szczególności, czy trudności te są spowodowane czynnikami od niej niezależnymi, czy też brak możliwości zarobkowania jest przez powódkę zawiniony.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł o kosztach postępowania z zastosowaniem zasady odpowiedzialności za jego wynik, na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 100 i art. 98 § 1 k.p.c., przy założeniu, że powódka wygrała sprawę w 23,46% (powództwo przeciwegzekucyjne wytoczono wobec tytułu wykonawczego opiewającego na należność główną w kwocie 554.238,89 zł, które okazało się zasadne jedynie co do kwoty 130.000 zł), a pozwana wygrała sprawę w 76,54%.

Na poniesione przez powódkę koszty niezbędne do celowego dochodzenia swoich praw, stosownie do art. 98 § 1 k.p.c., w łącznej wysokości 10.817 zł, złożyło się wynagrodzenie jednego zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym (art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.) w kwocie 10.800 zł, stosownie do § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804); nadto – 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od udzielenia jednego pełnomocnictwa. Z uwagi zaś na to, że powódka wygrała sprawę w 23,46%, toteż w takiej też części pozwana winna zwrócić jej – stosownie do art. 100 k.p.c. – poniesione przez nią koszty, tj. w kwocie 2.537,67 zł.

Z kolei na poniesione przez pozwaną koszty niezbędne do celowej obrony, stosownie do art. 98 § 1 k.p.c., w łącznej wysokości 10.817 zł, złożyło – tak jak w przypadku powódki – się wynagrodzenie jednego zawodowego pełnomocnika będącego radcą prawnym (art. 98 § 3 w zw. z art. 99 k.p.c.) w kwocie 10.800 zł stosownie do § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm. z 2016 r. poz. 1667); nadto – 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od udzielenia jednego pełnomocnictwa. Ponieważ pozwana wygrała sprawę w 76,54%, toteż w takiej części powódka winna jej zwrócić – stosownie do art. 100 k.p.c. – poniesione przez nią koszty, tj. w kwocie 8.279,33 zł.

Ostatecznie powódka winna zapłacić pozwanej kwotę 5.741,66 zł, o czym orzeczono w punkcie III wyroku.

Mając na uwadze, iż powódka postanowieniem referendarza sądowego z 18 maja 2017 r. została zwolniona od kosztów sądowych w postaci stosunkowej opłaty sądowej od pozwu w kwocie 27.712 zł, postanowiono w punkcie IV – na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 623) – obciążyć pozwaną na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kosztami sądowymi, których powódka nie miała obowiązku uiścić, w wysokości 6.501,24 zł, to jest odpowiednio do ułamka, w jakim pozwana przegrała sprawę (w 23,46%).

Stan faktyczny sprawy został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów, w tym dokumentów sporządzonych na podstawie art. 7 ustawy pr.bank. (potwierdzenia wykonania przelewów). Dowody te nie były przez żadną ze stron kwestionowane, co więcej stan faktyczny sprawy pozostawał bezsporny. Pominięty został zgłoszony przez pełnomocnika powódki na ostatniej rozprawie dowód z przesłuchania powódki charakterze strony, dowód ten został bowiem powołany na okoliczność tego, iż powódka nie miała wpływu na treść postanowień umownych i zaakceptowała wersję przygotowaną przez stronę przeciwną. Twierdzenia powódki co do tego, że tekst umowy przygotował zespół prawny poprzednika (...) (...) były już podniesione w piśmie procesowym z 19 września 2017 r., a strona pozwana do twierdzeń tych w żaden sposób się nie odniosła, tym samym należało je uznać przyznane.