Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 marca 2015 r. w Warszawie

sprawy J. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania J. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 27 października 2014 r., znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 27 października 2014 r., znak: (...) w ten sposób, że odwołująca się J. P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 marca 2014 roku.

UZASADNIENIE

J. P. w dniu 27 października 2014r. złożyła do Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 27 października 2014r., nr (...), stwierdzającej, iż J. P. od dnia 1 marca 2014r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty
z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 % kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona m.in. podkreśliła, że w dniu 24 lutego 2014r. podjęła decyzję o rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej i zgodnie
z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej złożyła w Wydziale Działalności Gospodarczej i Zezwoleń dla Dzielnicy B. w W. wniosek o wpis do CEiDG. Następnie Wydział Działalności Gospodarczej dokonał stosownych zgłoszeń związanych
z faktem rozpoczęcia działalności gospodarczej nadając działalności gospodarczej odwołującej status „aktywny”. Dodatkowo dokonano na druku ZUS ZFA zgłoszenia płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz zawiadomiono właściwy Urząd Skarbowy poprzez aktualizację numeru NIP jako osoby prowadzącej działalność gospodarczą. J. P. wskazała także, że terminowo opłacała składki ZUS wynikające z deklaracji rozliczeniowych za poszczególne miesiące. Natomiast organ rentowy nie kwestionował faktu prowadzenia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej ani podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej, tj. od dnia 1 marca 2014r. do czasu, w którym powinien wywiązać się z obowiązku wypłaty przysługującego zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa do zasiłku chorobowego. Co więcej, zdaniem odwołującej, okoliczność nieuzyskania przychodu z działalności gospodarczej w pierwszych miesiącach jej prowadzenia nie może prowadzić do wniosku, że w rzeczywistości działalność ta nie była prowadzona. Ubezpieczona podniosła także, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji nie odniósł się do podlegania J. P. ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wobec powyższego, J. P. wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez uznanie, że podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej od dnia
1 marca 2014r. (odwołanie od decyzji ZUS z dnia 27 października 2014r., nr (...) wraz
z załącznikami, k. 2-18 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie, wniósł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. o jego oddalenie.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że ubezpieczona od dnia 1 marca 2014r. w dokumentach rozliczeniowych za miesiąc marzec – maj 2014r. wykazała podstawę wymiaru na ubezpieczenia społeczne w wysokości 8.000,00 zł.
W okresie od dnia 1 sierpnia 2006r. do dnia 17 czerwca 2008r. zgłosiła się jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wykazując podstawę w wysokości nie wyższej niż obowiązującej osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą
w danym roku kalendarzowym. Dodatkowo Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że J. P. nie mogła zakładać, że działalność gospodarcza zgłoszona od dnia 1 marca 2014r. będzie prowadzona w sposób ciągły, ponieważ niezdolność do pracy przypadała na okres ciąży. Odwołująca musiała mieć zatem świadomość, że działalności tej w najbliższej przyszłości nie będzie w stanie realizować, a zwłaszcza w zakresie przynoszącym przychód uzasadniający wysokość deklarowanej podstawy wymiaru składek. Zdaniem organu rentowego, z przedłożonych przez ubezpieczoną dokumentów w postaci wpisu do CEiDG, kopii rachunków za miesiące kwiecień – maj 2014r. oraz pisemnych wyjaśnień, działalność mimo formalnego zarejestrowania nie przyniosła przychodów uzasadniających zadeklarowanie do podstawy wymiaru kwoty 8.000,00 zł. Z załączonych kopii rachunków za usługi przeprowadzenia wycieczek brak jest rachunku lub faktury za miesiąc marzec 2014r., jak również nie przedstawiono kwalifikacji zawodowych do wykonywania działalności
w zakresie pilota wycieczek turystycznych. Podnosząc powyższe kwestie Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że odwołującą charakteryzowała wyłącznie chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a nie faktyczne wykonywanie działalności gospodarczej.

Jednocześnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych podniósł, że J. P. nie przedstawiła umowy na wykonanie usługi podpisanej z firmą (...)., nie wskazała osoby – pracownika, który wykonywałby pracę za osobę prowadzącą działalność gospodarczą oraz nie złożyła żadnych dokumentów świadczących o zatrudnieniu takiej osoby w związku z czym nie udowodniła podstaw do świadczenia usługi na rzecz w/wym. firmy. Organ rentowy odniósł się także do zarzutów dotyczących zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego wskazując, że zgodnie z art. 109 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych Dyrektor Oddziału Wojewódzkiego Funduszu rozpatruje indywidualne sprawy z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego, do których zalicza się sprawy dotyczące objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym i ustalenia prawa do świadczeń (odpowiedź ZUS na odwołanie
z dnia 23 grudnia 2014r., k. 19-20 a.s.).

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie ustalił następujący stan faktyczny:

J. P. ur. (...) ukończyła studia licencjackie w zakresie turystyki
i rekreacji. Następnie w dniu 11 marca 2005r. uzyskała uprawnienia do pilotażu wycieczek nr (...), legitymacja wraz z identyfikatorem opatrzone zostały datą ważności do 19 września 2007r. (legitymacja wystawiona przez Wojewodę (...) nr (...) z dnia 11 marca 2005r.,
k. 39 a.s.). Pomimo upływu ważności legitymacji odwołująca nie odnawiała jej, gdyż zatrudniający ją jako pilota zweryfikowali jej umiejętności. Do czasu podjęcia decyzji
o rozpoczęciu prowadzenia własnej działalności gospodarczej J. P. przebywała
w domu i zajmowała się starszym dzieckiem. Była wówczas zgłoszona w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, bez prawa do zasiłku. Ubezpieczona swobodnie posługuje się językiem angielskim.

Od dnia 1 marca 2014r. J. P. rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej pod nazwą (...) z siedzibą przy ul. (...) lok. (...) w W.. Z zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej wynika, że ubezpieczona określiła przedmiot działalności gospodarczej jako działalność pilotów wycieczek i przewodników turystycznych (kod (...)), w zakresie pośredników turystycznych (kod (...)) oraz informacji turystycznej (kod (...)) (Centralna Ewidencja Informacji o Działalności Gospodarczej RP, k. 13 a.r., k. 10 a.s., potwierdzenie przyjęcia wniosku, k. 9 a.s.). Ubezpieczona dokonała w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 1 marca 2014r. z podstawą wymiaru składek w wysokości 8.000,00 zł (ZUS P ZUA – zgłoszenie do ubezpieczeń, k. 11 a.s.).

Firma (...) sp. z o.o. z siedzibą przy ul. (...) lok.
(...) w W. działa na zlecenie izraelskiej firmy (...), tj. operatora usług turystycznych, który specjalizuje się w turystyce przyjazdowej grup młodzieżowych do Polski. J. P. została wskazana imiennie z bazy pilotów firmy (...) sp. z o.o. jako osoba pilotująca do obsługi grup żydowskich przyjeżdżających
z Izraela. Do pełnienia tej funkcji odwołująca została wybrana, gdyż posiadała wymagane kwalifikacje oraz wcześniejsze doświadczenie w tym zakresie. W wyniku wskazania jej przez stronę izraelską, manager spółki (...) sp. z o.o. zaprosił J. P. na rozmowę, podczas której uzgodnione zostały warunki współpracy. Wymogiem firmy dotyczącym pilotowania było nawiązanie współpracy z osobą zainteresowaną na podstawie zarejestrowanej działalności gospodarczej bądź zawartej umowy cywilno - prawnej (pismo (...) z dnia 20 października 2014r., k. 4 a.r., zeznania świadka J. R.,
k. 41-42 a.s.).

W ramach świadczonych usług ubezpieczona pracowała jako pilot wycieczek turystycznych na obszarze całego kraju. W kwestiach związanych z realizacją usług kontaktowała się telefonicznie z prezesem firmy (...) sp. z o.o. Podczas rozmów ustalano termin pobytu grup turystycznych, program, jak i wynagrodzenie. Natomiast za świadczone usługi J. P. wystawiała dla (...) sp. z o.o. rachunki, między innymi w kwietniu 2014 r. na kwotę 2750,00 zł oraz w maju 2014r. na kwotę 405,00 zł za pilotaż grupy (rachunek nr (...) z dnia 7 kwietnia 2014r., k. 5 a.r.,
k. 14 a.r., rachunek nr (...) z dnia 13 maja 2014r., k. 6 a.r., k. 15 a.r.). Wysokość wynagrodzenia pilota za poszczególne usługi świadczone przez odwołującą uzależniona była od indywidualnych uzgodnień z firmą korzystającą z jej usług, w szczególności zależna od ilości dni, w których trwała wycieczka, liczby autokarów, jak i stażu współpracy z firmą pilota.

Formą płatności za zrealizowane usługi była gotówka, gdyż ubezpieczona nie posiadała firmowego rachunku bankowego (oświadczenie z dnia 3 września 2014r., k. 12 a.r.).

W styczniu 2014r. J. P. dowiedziała się, że jest w ciąży, była to jej druga ciąża. W pierwszej ciąży odwołująca czuła się bardzo dobrze, dlatego też nie podejrzewała, że przy kolejnej ciąży mogłyby wystąpić jakiekolwiek komplikacje. Jednakże z powodu problemów związanych z ciążą w dniu 11 czerwca 2014r. J. P. stała się niezdolna do pracy (niezdolność do pracy przypada na okres ciąży), a w dniu (...) urodziła dziecko. Następnie w dniu 25 września 2014r. ubezpieczona zwróciła się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wypłatę zasiłku macierzyńskiego w wymiarze
20 tygodni (w okresie od dnia 19 września 2014r. do dnia 5 lutego 2015r.), dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni (w okresie od dnia 6 lutego 2015r. do dnia
19 marca 2015r.) oraz urlopu rodzicielskiego w wymiarze 26 tygodni (w okresie od dnia
20 marca 2015r. do dnia 17 września 2015r.) (wniosek z dnia 25 września 2014r., k. 18 a.s.).

Organ rentowy w dniu 27 sierpnia 2014r. wszczął postępowanie wyjaśniające i prosił J. P. o złożenie wyjaśnień oraz przedstawienie dokumentów bądź innych dowodów świadczących o prowadzeniu działalności gospodarczej w okresie od 1 marca 2014r. (pismo ZUS z dnia 27 sierpnia 2014r., k. 17-17v a.r.). Ubezpieczona przedstawiła kopie rachunków oraz wpis do CEiDG (pismo z dnia 3 września 2014r. wraz z załącznikami,
k. 12-15 a.r.). Zakład Ubezpieczeń Społecznych w dniu 17 października 2014r. zawiadomił odwołującą o zakończeniu postępowania wyjaśniającego i w dniu 17 października 2014r. wydał decyzję nr (...) stwierdzającą, że J. P. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę do wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 % kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia nie podlega od dnia 1 marca 2014r. obowiązkowo ubezpieczeniom/u: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie chorobowemu (pismo ZUS
z dnia 17 października 2014r., k. 9-10 a.r., decyzja ZUS z dnia 27 października 2014r., nr (...), k.2-3v a.r.). J. P. odwołała się od powyższej decyzji inicjując tym samym niniejsze postępowanie.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów
z dokumentów znajdujących się w aktach rentowych oraz złożonych w toku postępowania sądowego, a także w oparciu o zeznania świadka J. R. na okoliczność wykonywania pracy przez odwołującą w ramach działalności gospodarczej o nazwie (...).

Powołane przez Sąd dowody z dokumentów, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny stan faktyczny. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mające walor dowodowy
i ustalić na ich podstawie stan faktyczny. Jednocześnie Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom przesłuchanego świadka, ponieważ były one logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniały. Dodatkowo korespondowały z dowodami z dokumentów, a zatem brak było podstaw, by odmówić im waloru wiarygodności, choćby w części.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie J. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. z dnia 27 października 2014r., nr (...), jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Okolicznością sporną w niniejszym postępowaniu było to, czy J. P. od dnia 1 marca 2014r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, nie mająca ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne stanowi zadeklarowana kwota nie niższa niż 60 % kwoty przeciętnego minimalnego wynagrodzenia.

Aby rozstrzygnąć powyższą kwestię, należy dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2013r. poz. 1442; zm.). Art. 6 ust. 1 pkt 5 tejże ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art.
8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi. W myśl art. 13 pkt 4 w/w ustawy powyższy obowiązek powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:

• osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,

• twórcę i artystę,

• osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:

– w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

– z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów
o podatku dochodowym od osób fizycznych,

• wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej,

• osobę prowadzącą publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów o systemie oświaty.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy kwestionował faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej przez J. P.. Sąd Okręgowy uznał jednak, że zaistniały wszystkie elementy świadczące o prowadzeniu działalności gospodarczej.

Legalną definicję działalności gospodarczej zawiera art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 z późn. zm.), co oznacza, że definicja ta powinna być traktowana jako powszechnie obowiązujące rozumienie tego pojęcia w polskim systemie prawnym (postanowienie SN z dnia 2 lutego 2009 r., V KK 330/08, Prok. i Pr.-wkł. 2009, nr 6, poz. 17). Wedle powołanego przepisu działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa (np. adwokaci, lekarze) – wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 u.s.d.g.).

Definiując działalność gospodarczą, wskazuje się na pewne jej cechy, tj. zarobkowy charakter, ekonomiczną klasyfikację, zawodowy charakter oraz sposób jej wykonywania (zorganizowany i ciągły).

Obowiązek ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą wynika każdorazowo z faktycznego prowadzenia tej działalności. Tym samym do powstania obowiązku ubezpieczenia wymagane jest rzeczywiste wykonywanie działalności zarobkowej, realizowanej w sposób zorganizowany i ciągły. Rozpoczęcie działalności gospodarczej polega na podjęciu w celu zarobkowym działań określonych we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej z tym, że zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia działalności gospodarczej w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 6 czerwca 2013r., o sygn. akt
III AUa 1928/12).

W orzecznictwie sądowym prezentowany jest pogląd, że wykonywanie (prowadzenie) działalności gospodarczej (rolniczej) w rozumieniu art. 13 pkt 4 ustawy
z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych obejmuje nie tylko faktyczne wykonywanie czynności należących do zakresu tej działalności, lecz także czynności zmierzające do zaistnienia takich czynności gospodarczych (czynności przygotowawczych). Na przykład, prowadzenie działalności gospodarczej występuje zarówno w okresach faktycznego wykonywania usług, jak też w okresach wykonywania innych czynności związanych z działalnością - takich jak poszukiwanie nowych klientów, zamieszczanie ogłoszeń w prasie, załatwianie spraw urzędowych. Wszystkie te czynności pozostają w ścisłym związku z działalnością usługową, bowiem zmierzają do stworzenia właściwych warunków do jej wykonywania (wyrok SA w Białymstoku z dnia 17 grudnia 2003 r., III AUa 1531/03, OSA w Białymstoku 2004 nr 1, s. 51; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 lipca 2003 r., II UK 111/03, Monitor Prawa Pracy-wkładka 2004 nr 7, poz. 16, według którego, faktyczne niewykonywanie działalności gospodarczej w czasie oczekiwania na kolejne zamówienie lub w czasie ich poszukiwania, nie oznacza zaprzestania prowadzenia takiej działalności i nie powoduje uchylenia obowiązku ubezpieczenia społecznego). W ocenie, czy zostały podjęte czynności zmierzające bezpośrednio do rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej (czynności przygotowawcze stanowiące już o wykonywaniu tej działalności) należy uwzględniać wszelkie okoliczności sprawy, w tym także zamiar (wolę) osoby prowadzącej działalność gospodarczą. W wyroku z dnia 30 kwietnia 1997 r., III SA 46/96 (Przegląd Orzecznictwa Podatkowego 1998 nr 2, poz. 48), Naczelny Sąd Administracyjny trafnie wskazał, że w razie uznania za zaprzestanie działalności gospodarczej innych zdarzeń niż jej likwidacja, należy brać pod uwagę nie tylko okoliczności obiektywne, ale także subiektywne, tzn. zamiar podatnika (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2005r., I UK 80/05, OSNP 2006/19-20/309).

Postępowanie dowodowe w rozpoznawanej sprawie wykazało, że działalność gospodarcza prowadzona przez odwołującą ma wszystkie w/w cechy. Po pierwsze, odwołująca posiada kwalifikacje do świadczenia usług, które oferowała, na co wskazuje jej wykształcenie i doświadczenie zawodowe w zakresie pilotowania wycieczek turystycznych. W związku z tym fakt zarejestrowania takiej działalności nie mógł być oceniony jako pozorny w tym aspekcie. Po drugie, odwołująca rozpoczęła i rzeczywiście prowadziła
w sposób ciągły i zorganizowany czynności związane z obsługą grup wycieczkowych
z Izraela. Poprzednia ciąża J. P. przebiegała bez komplikacji, odwołująca do dnia porodu czuła się bardzo dobrze, dlatego też nie mogła przewidywać, że kolejna ciąża spowoduje u niej niezdolność do pracy i uniemożliwi prowadzenie działalności gospodarczej. Na podstawie tego należy wnioskować o rzeczywistym zamiarze prowadzenia działalności nieograniczonej w czasie, której ciąża jako niebędąca sama w sobie stanem chorobowym, nie przeszkadza w sposób znaczący. Wprawdzie u odwołującej wystąpiły problemy ciążowe skutkujące niezdolnością do pracy i faktyczną przerwą
w prowadzeniu aktywności zawodowej, lecz nie ma zdaniem Sądu Okręgowego, żadnych dowodów, które wskazywałyby, iż odwołująca o tym fakcie wiedziała wcześniej bądź, że przewidywała go. Brak jest zatem podstaw, by zarzucić odwołującej, że świadomie założyła działalność gospodarczą bez zamiaru jej rzeczywistego prowadzenia.

O zamiarze faktycznego świadczenia usług w ramach założonej działalności gospodarczej i o jej zorganizowaniu świadczy fakt, iż J. P. ukończyła studia licencjackie w zakresie turystyki i rekreacji, uzyskała uprawnienia do pilotażu wycieczek
i podjęła działalność gospodarczą zgodnie z takim właśnie kierunkiem wykształcenia zawodowego, czego organ rentowy zdaje się nie rozważył. Co prawda, legitymacja poświadczająca uprawnienia do pilotażu opatrzona została datą ważności do 19 września 2007r., jednakże jak wykazała odwołująca nie odnawiała jej pomimo upływu terminu ważności, gdyż zatrudniający ją jako pilota zweryfikowali jej umiejętności. Jednocześnie podkreślić należy, że inicjatywa zawarcia współpracy z ubezpieczoną w ramach prowadzonej przez nią działalności gospodarczej leżała po stronie firmy (...) sp. z o.o.. która – jak wskazał świadek J. R. wybrała odwołującą spośród pilotów przeznaczonych do obsługi grup turystycznych z Izraela.

Wobec powyższego, nie ma podstaw, aby twierdzić, że działalność J. P. po 1 marca 2014r. nie była rzeczywiście prowadzona i zmierzała tylko do uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Do takiego nieuprawnionego wniosku doprowadziły organ rentowy w zasadzie tylko dwie okoliczności – brak zysków w pierwszym miesiącu prowadzenia działalności gospodarczej i ciąża odwołującej. Jeśli chodzi o pierwszą okoliczność, to choć faktycznie zaistniała, nie przesądza o braku faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej. Oceniając ten aspekt trzeba mieć na względzie to, iż J. P. do daty, kiedy organ rentowy zakwestionował podleganie ubezpieczeniom, dość krótko prowadziła działalność i nie miała możliwości osiągnąć zbyt wielu zysków, na które pracowała. Jednakże niewątpliwie z prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej uzyskiwała dochód, o czym świadczą przedłożone rachunki z kwietnia 2014 r. na kwotę 2750,00 zł oraz z maja 2014r. na kwotę 405,00 zł.

Podkreślić należy, że zarobkowy charakter działalności gospodarczej oznacza, że zamiarem (celem) jej podjęcia jest osiągnięcie zysku. Zysk z kolei należy definiować jako nadwyżkę przychodów nad stratami. Należy przy tym liczyć się z możliwością nieuzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej, czyli poniesienia straty. Tym samym
o zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia (cel). W jednym z wydanych wyroków Naczelny Sąd Administracyjny (wyrok z dnia 26 września 2008 r., II FSK 789/07, LEX nr 495147) wskazał, że „dana działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu (zarobku), rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Działalność pozbawiona tego aspektu jest działalnością charytatywną, społeczną, kulturalną i inną (określaną mianem non profit)". Działalność prowadzona niezarobkowo, nawet jeśli będzie jednym z rodzajów działalności wyspecyfikowanej w art. 2 ustawy, nie może być uznana za działalność gospodarczą ( tak WSA w Warszawie w wyroku z dnia 8 października 2004 r., II SA 3673/03, LEX nr 159913). W wyroku z dnia 16 sierpnia 2012 r., II SA/Po 427/12, CBOSA, WSA w Poznaniu wskazał, iż „o zarobkowości działalności decyduje cel jej wykonywania. Jeżeli zakłada się osiągnięcie w związku z działalnością i w jej efekcie nadwyżki przychodów nad poniesionymi kosztami, a więc osiągnięcie dochodu, to znaczy, że został określony cel zarobkowy tej działalności. Samo określenie celu ma jednak wymiar subiektywny i mieści się w sferze zamiaru danego podmiotu". W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że bez znaczenia jest fakt osiągnięcia dochodu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Jeśli nie przynosi ona zysku, nie oznacza to, iż przestaje być działalnością gospodarczą (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 1992 r., III CZP 134/92, OSNC 1993, nr 5, poz. 79).

Jeśli chodzi zaś o ciążę, to ona sama w sobie nie stanowi ani o nierzeczywistym prowadzeniu działalności gospodarczej, ani o zamiarze wyłudzenia świadczeń z FUS. Kobieta w ciąży, jeśli nie ma przeszkód, może realizować swe cele zawodowe i jak już wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie, jeśli chce uzyskać świadczenia na wypadek choroby i macierzyństwa, to nie można zarzucać jej zamiaru obejścia prawa i dokonywania czynności niezgodnych z prawem. Podobnie jest w rozpoznawanej sprawie, gdzie sam fakt ciąży nie był zdaniem Sądu okolicznością determinującą odwołującą do założenia działalności gospodarczej. Być może wpłynął na to, iż odwołująca, by uzyskać ubezpieczenie, postanowiła założyć działalność gospodarczą, nie jest to jednak cel sprzeczny z prawem tym bardziej, że w rozważanym przypadku konkretne okoliczności faktyczne dowodzą rzeczywistych działań podjętych przez odwołującą.

Jeśli chodzi zaś o element ciągłości prowadzenia działalności, to podkreślić trzeba, że celem wprowadzenia takiego wymogu było wyłączenie z definicji działalności gospodarczej czynności jednorazowych. Jednakże przesłanki tej nie należy utożsamiać z koniecznością wykonywania działalności bez przerwy. Istotny jest zamiar powtarzalności określonych czynności celem osiągnięcia dochodu (wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2011r., II OSK 333/11), co niewątpliwie J. P. realizowała.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., na który powołał się organ rentowy, nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Brzmienie powołanego przepisu zdaje się wskazywać, iż dotyczy on tylko umów. Głębsza analiza wskazuje jednak, że pozorność może dotyczyć także czynności prawnych jednostronnych, jednakże tylko takich, w których oświadczenie woli skierowane jest do oznaczonego adresata. Wynika to
z kolejnej przesłanki, jaką jest zgoda adresata czynności prawnej na jej pozorny charakter (por. oferta skierowana do oznaczonego adresata może być dotknięta pozornością, np. gdy między oferentem i oblatem występuje tajne porozumienie mające na celu zmobilizowanie osoby trzeciej do podwyższenia ceny w umowie sprzedaży, w toku negocjacji) (tak B. Lewaszkiewicz-Petrykowska, Wady oświadczenia woli..., op. cit., s. 57-58; wydaje się, że odmiennie K. Pietrzykowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 1997, s. 225).

Organ rentowy mając na względzie wskazane poglądy oraz brzmienie art. 83 k.c., nie wskazał jaka czynność dwustronna, czy jednostronna kierowana do określonego adresata, miałaby być pozorna. Zdaniem Sądu nie można mówić o pozorności jednostronnych czynności podejmowanych przez J. P., skierowanych do firmy (...) sp. z o.o., bo z oczywistych względów nie może tu być mowy o istnieniu jakiegokolwiek tajnego porozumieniu i zamiarze zmylenia. Co więcej organ rentowy, ani na etapie postępowania wyjaśniającego, ani przed sądem, nie wykazał, by działalność gospodarcza była pozorna. Sąd po przesłuchaniu managera firmy (...) sp.
z o.o. także nie stwierdził, by ustalone okoliczności faktyczne zawarcia współpracy pomiędzy firmami, czy realizacji umowy miały wskazywać na zamiar zmylenia organu rentowego i zawarcia umowy pozornej. Powoływanie się na art. 83 k.c. jest więc w tym wypadku chybione.

Nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej należy odróżnić od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy czy sprzecznej z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.), o której również wspomina organ rentowy. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995r., I PZP 7/95, OSNAPiUS 18/95, poz. 227, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997r., I PKN 276/97, OSNAPiUS13/98, poz. 397). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008,
s. 327).

Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 15 stycznia 2013r. wskazał, że czynność prawna mająca na celu obejście ustawy zawiera jedynie pozór zgodności z ustawą. Chodzi tu o indywidualny, uzgodniony cel czynności prawnej (z reguły umowy), znany obu stronom tej czynności. Przez cel należy rozumieć przyszły stan, którego osiągnięciu służy czynność prawna. Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy zawiera treść, która
z punktu widzenia formalnego (pozornie) nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości (w znaczeniu materialnym) zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez nią zakazane. Chodzi tu zatem o wywołanie skutku sprzecznego z prawem (III AUa 781/12, LEX nr 1271880).

W rozpoznawanej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych powołując się na art.
58 k.c. nie wskazał, podobnie jak w przypadku sugerowanej pozorności, jaką czynność prawną ma na myśli. Zdaniem Sądu nie może być nią wspominana umowa o współpracy pomiędzy odwołującą a firmą (...) sp. z o.o. na rzecz, której J. P. realizowała usługi pilotowania grup wycieczkowych z Izraela. Zgromadzony materiał dowodowy nie daje podstaw, by stwierdzić, a nie tylko domniemywać jak organ rentowy, że cel zawarcia tej umowy był sprzeczny z prawem i znały go obie strony.

Na marginesie odnieść należy się do zarzutu organu rentowego dotyczącego braku posiadania przez J. P. rachunku bankowego założonego na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Co do zasady nowy przedsiębiorca nie ma obowiązku posiadania firmowego rachunku bankowego, gdyż wystarczy, że posiada rachunek prywatny za pomocą, którego będzie dokonywał transakcji związanych ze swoją działalnością. Istnieje jednak od tej zasady kilka wyjątków. Najważniejszym wyjątkiem jest według ustawy
o swobodzie działalności gospodarczej obowiązek posiadania i używania konta firmowego kiedy zachodzą przypadki transakcji, których wartość przekracza 15 000 euro. W tym przypadku nie ma znaczenia liczba płatności, a ich suma. Z kolei ustawa ordynacja podatkowa nakazuje przedsiębiorcy posiadania konta bankowego, natomiast nie definiuje czy ma być to konto formowe, czy prywatne. Tym samym wobec braku takiego obowiązku, nie można czynić ubezpieczonej jakiegokolwiek zarzutu w przypadku korzystania
z gotówkowej formy płatności.

Reasumując, Sąd Okręgowy uznał, że przeprowadzone w przedmiotowej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że J. P. spełnia od dnia 1 marca 2014r. łącznie wszystkie przesłanki z art. 8 ust. 6 ustawy systemowej, pozwalające na uznanie jej za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność. Na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. należało więc zmienić zaskarżoną decyzję uznając, że odwołująca się J. P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu, oraz dobrowolnie chorobowemu od dnia 1 marca 2014r.

Zarządzenie: (...)

(...)