Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca – SSO Małgorzata Michalska

Sędziowie SO Renata Wanecka (spr.)

SO Joanna Świerczakowska

Protokolant st. sekr. sąd. Anna Bałdyga

po rozpoznaniu na rozprawie 25 października 2017 r. w P.

sprawy z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w M.

przeciwko P. W.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Mławie z 8 czerwca 2017 r.

sygn. akt I C 495/16

oddala apelację.

Sygn. akt IV Ca 493/17

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 16 marca 2016r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w M. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od P. W. kwoty 3.324,40 zł z odsetkami ustawowymi od daty wytoczenia powództwa z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiącej własność powódki za okres od marca 2015r. do października 2015r.

Pozwany nie uznał powództwa tak co do zasady, jak i co do wysokości.

Sąd Rejonowy w Mławie wyrokiem z 8 czerwca 2017r., wydanym w sprawie I C 495/16 umorzył postępowanie co do kwoty 1.520,60 zł i oddalił powództwo w pozostałym zakresie.

Sąd Rejonowy ustalił:

W dniu 29 maja 2001 r. pomiędzy Spółdzielnią Mieszkaniową (...) w M., a P. W. została zawarta umowa najmu nieruchomości o powierzchni 45m ², położonej przy ulicy (...), składających się z działek o numerach: (...) celem prowadzenia działalności handlowo – usługowej. Strony ustaliły, iż za dzierżawiony teren najemca zobowiązany jest do uiszczania na rzecz wynajmującego opłaty w wysokości 155,70 zł plus 22% podatek VAT w wysokości 34,25 zł, łącznie kwoty 189,95 zł. Umowa została zawarta na czas nieokreślony.

Na podstawie umowy sprzedaży z 27 marca 2004 r. pozwany nabył od swojego brata W. W. pawilon wzniesiony na wyżej wskazanych działkach oraz na działce nr (...), stanowiącej własność Starostwa Powiatowego w M..

P. W. pismem z 1 kwietnia 2004 r. zwracał się do powódki o zawarcie umowy dzierżawy na grunt, który nabył od brata.

Pismem z 17 września 2008 r. Spółdzielnia poinformowała pozwanego o bezprawnym korzystaniu z nieruchomości pod pawilonem nabytym od W. W.. Zwróciła się do pozwanego o przybycie do działu członkowsko – mieszkaniowego w celu podpisania umowy na dzierżawę w/w działki oraz aneksu do umowy dzierżawy nieruchomości przy ulicy (...) zawartej 29 maja 2001r., uprzedzając, że w przeciwnym będzie zmuszona skierować sprawę do sądu o bezprawne korzystanie z działek oraz rozbiórkę budynków i przywrócenia pierwotnego stanu terenu.

Pismem z 22 sierpnia 2012r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w M. wypowiedziała umowę najmu nieruchomości użytkowanej przez pozwanego przy ulicy (...), zarówno co do części oddanej w najem na podstawie umowy z 29 maja 2001 r., jak i części użytkowanej po bracie z zachowaniem 1 – miesięcznego okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na koniec września 2012 r. Po upływie okresu wypowiedzenia pozwany został zobowiązany do demontażu i rozbiórki wszystkich naniesień dokonanych na gruncie, stanowiącym własność Spółdzielni oraz wydania gruntu. Na wypadek niewydania nieruchomości, P. W. został obciążony obowiązkiem zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu w wysokości po 5,56 zł za 1 m ².

Pozwany użytkuje bezumownie grunt Spółdzielni łącznie o powierzchni 88,54 m ² na działkach oznaczonych numerami (...). P. W. dokonuje na rzecz Spółdzielni wpłat w kwotach 379,90 zł miesięcznie, a powódka obciąża go kwotą 605,50 zł miesięcznie.

Dokonując oceny prawnej, Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 224 kc i 225 kc, samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania, oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. Jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Sąd Rejonowy podkreślił również, że zgodnie z art. 6 kc, ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Natomiast przesłankami uwzględnienia powództwa o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy jest wykazanie własności rzeczy, posiadania bez podstawy prawnej rzeczy przez osobę, która nie jest właścicielem, jej złej wiary oraz wysokości wynagrodzenia. Aby powództwo o zapłatę wynagrodzenia zostało uwzględnione wszystkie te przesłanki łącznie muszą być spełnione. Ciężar wykazania prawa własności, złej wiary (art. 7 kc) i wysokości wynagrodzenia spoczywa na powodzie. Nie budzi wątpliwości Sądu w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, że Spółdzielni przysługuje prawo wieczystego użytkowania przedmiotowych działek.

Zdaniem Sądu, nie można jednak zgodzić się z pozwanym, że na zasadzie art. 674 kc nadal wiąże go ze stroną powodową stosunek najmu. Zgodnie z tym przepisem, jeżeli po upływie terminu oznaczonego w umowie, albo wypowiedzeniu najemca używa nadal rzeczy za zgodą wynajmującego, poczytuje się w razie wątpliwości, że najem został przedłużony na czas nieoznaczony. Na skutek wypowiedzenia umowy najmu najem wygasł z dniem 1 października 2012 r. Poczynania powódki jednoznacznie świadczą o tym, że nie jest zainteresowana kontynuowaniem na dotychczasowych warunkach najmu gruntów położonych pod pawilonami. Z tych względów wywody pozwanego, iż na podstawie art. 674 kc nastąpiło przedłużenie najmu, są nieuzasadnione.

Natomiast powódka nie wykazała jednej z w/w przesłanek tj. wysokości należnego wynagrodzenia, która to okoliczność została jednoznacznie zakwestionowana przez pozwanego. Powódka w tym zakresie nie złożyła żadnych wniosków dowodowych na okoliczność wykazania wysokości przysługującego mu wynagrodzenia, w szczególności nie złożyła wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego. Rację ma pozwany, iż opinia T. D., sporządzona dla potrzeb innej sprawy, jest jedynie dokumentem prywatnym i w oparciu o jej treść nie można ustalać stawki czynszu dzierżawnego, jeżeli jego wysokość jest co do zasady i wysokości kwestionowana przez pozwanego. Sąd mógł dopuścić dowód z urzędu na podstawie art. 232 kpc, jednak jest to dyskrecjonalne uprawnienie sądu (wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 2008 r. w sprawie I CSK 138/08), który ma jedynie możliwość dopuszczania dowodu z urzędu, a nie obowiązek. Nieskorzystanie z uprawnień dyskrecjonalnych nie może stanowić podstawy zarzutu, zwłaszcza, iż strony zawsze mają możliwość obrony swoich praw przez samodzielne zgłaszanie wniosków dowodowych. Ciężar dowodzenia spoczywa na stronach i nie mogą one przerzucać tego obowiązku na organ przewidziany do rozpoznawania ich wniosków, jakim jest sąd. Dlatego niezgłoszenie przez powoda wniosków dowodowych na okoliczność wysokości wynagrodzenia za korzystanie z przedmiotowej nieruchomości skutkowało oddaleniem powództwa.

Postępowanie o zapłatę kwoty 1.520,60 zł podlegało umorzeniu z mocy art. 355 kpc, z uwagi cofnięcie pozwu w tej części.

Apelację od wyroku złożyła powódka, zaskarżając go w całości i zarzuciła:

- istotne naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, tj. art. 227 kpc i 230 kpc poprzez bezpodstawne uznanie, iż strona powodowa nie wykazała wysokości należnego wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z gruntu przez pozwanego;

- naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnie i niewłaściwe zastosowanie, tj. art. 6 kc poprzez oddalenie powództwa w sytuacji, gdy pozwany nie zgłosił skutecznie zarzutu nieudowodnienia wysokości odszkodowania za bezumowne korzystanie z gruntu powodowej spółdzielni oraz nie zakwestionował tej wysokości w toku procesu.

Wskazując na powyższe zarzuty, Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i zasadzenie na jej rzecz od P. W. kwoty 1.804,80 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Mławie.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd II instancji podziela w całości i przyjmuje za własne.

Zarzuty naruszenia prawa procesowego i materialnego nie zasługują na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 227 kpc przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Z kolei art. 230 kpc stanowi, że gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane.

Wbrew przekonaniu apelującej, pozwany wyraźnie oświadczył, że kwestionuje wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości (dowód z przesłuchania stron – zeznania P. W. na rozprawie 8 czerwca 2017r. k: 188v w zw. z k: 188). Powódka, która domaga się zasądzenia na jej rzecz należności stanowiącej wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, obowiązana jest udowodnić w procesie nie tylko zasadę odpowiedzialności pozwanego, ale również wysokość roszczenia (art. 6 kc). W tej sytuacji nie można zgodzić się z poglądem Spółdzielni, że nie miała ona obowiązku udowodnienia wysokości zobowiązania obciążającego pozwanego, wszak jest to okoliczność mająca istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia, a przeciwnik procesowy wyraźnie nie zgadzał się z twierdzeniami powódki w tym zakresie. Wprawdzie jego wywody zawarte w sprzeciwie od nakazu zapłaty skupiają się przede wszystkim na tym, że nadal łączy go ze Spółdzielnią umowa najmu, ale oznacza to, że nie akceptuje on również wysokości dochodzonego roszczenia, co zostało wyraźnie wyartykułowane na rozprawie.

Sąd Rejonowy stwierdził, że nie podziela stanowiska P. W. co do istnienia stosunku najmu i Sąd II instancji zgadza się z tą oceną prawną. Jednak strona powodowa ma obowiązek wykazać również wysokość wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Najbardziej przydatnym dowodem w tym wypadku byłaby opinia biegłego z zakresu szacowania nieruchomości. Powódka nie zgłosiła jednak takiego wniosku, niesłusznie uznając, że może posłużyć się opinią biegłego T. D., która została sporządzona w sprawie I C 83/12 między tymi samymi stronami o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości, ale za wcześniejszy okres.

Dopuszczenie dowodu z opinii biegłych lub instytutu naukowego, które przeprowadzone były w innych postępowaniach, jest uchybieniem procesowym, mającym wpływ na rozstrzygnięcie sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 19 października 2011 r., II CSK 20/11, LEX nr 1103002, uzasadnienie postanowienia z 30 stycznia 2015r. w sprawie III CSK 149/14, OSNC 2016/2/23). W niniejszym postępowaniu Sąd mógłby ustalić stawkę za 1 m ² na poziomie określonym w opinii wydanej na potrzeby postepowania w sprawie I C 83/12 tylko wówczas, gdyby pozwany nie kwestionował tej okoliczności. Skoro P. W. nie uznawał powództwa, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości, Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w M. powinna była zgłosić wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego również w tym procesie, ponieważ to na niej spoczywał ciężar udowodnienia tej okoliczności.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy oddalił apelację, stosując art. 385 kpc.

Renata Wanecka Małgorzata Michalska Joanna Świerczakowska