Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Płocku IV Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Jarosław Pejta

Sędziowie - SO Małgorzata Szeromska (spr.)

SO Wacław Banasik

Protokolant: st. sekr. sądowy Katarzyna Gątarek

po rozpoznaniu na rozprawie 26 października 2017r. w P.

sprawy z powództwa B. P.

przeciwko L. R., M. P., I. P., L. P.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Płońsku z 9 czerwca 2017 r.

sygn. akt I C 1099/14

1.  uchyla zaskarżony wyrok w punkcie I co do roszczenia ponad kwotę 6.000 (sześć tysięcy) złotych i w tym zakresie postępowanie umarza;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i obniża zasądzoną kwotę do 4.928 (cztery tysiące dziewięćset dwadzieścia osiem) złotych, oddala powództwo w całości w stosunku do L. P. oraz w punkcie III obniżając kwotę kosztów do 2.806,36 (dwa tysiące osiemset sześć złotych trzydzieści sześć groszy) i nie obciążając nimi L. P.;

3.  oddala apelację w pozostałej części;

4.  zasądza od B. P. solidarnie na rzecz L. R., M. P., I. P. kwotę 1.083,33 (jeden tysiąc osiemdziesiąt trzy złote i trzydzieści trzy grosze) tytułem, zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt IV Ca 557/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Płońsku wyrokiem z 9 czerwca 2017 r. zasądził od I. P., L. P., L. R. i M. P. solidarnie na rzecz B. P. kwotę 14.487 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 31 maja 2017 r., w pozostałej części powództwo oddalił i obciążył pozwanych kosztami procesu.

Istotne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i stanowiące podstawę rozstrzygnięcia były następujące:

Powódka jest właścicielem zabudowanej nieruchomości położonej w (...) na działce o nr.(...), na której znajduję się budynek mieszkalny w którym zamieszkiwali pozwani. Przedmiotowy lokal mieszkalny jest usytuowany w budynku gospodarczym adaptowanym na mieszkalny na nieruchomości położonej w (...) przy ulicy (...). Powyższy lokal składa się z pokoju, kuchni, przedpokoju, łazienki, wiatrołapu. Wyposażony jest w instalacje elektryczną , wodno- kanalizacyjną , centralnego ogrzewania. W przedmiotowym lokalu w okresie objętym pozwem zamieszkiwali pozwani: I. P., jej małoletnia córka L. P., L. R.. W lokalu tym także czasowo zamieszkiwała pozwana M. P., która miała tam swoje rzeczy. Pozwani zamieszkiwali w tym lokalu na podstawie umowy użyczenia. Powódka pismem wystosowanym w dniu 28 sierpnia 2013 r. wezwała pozwanych do opuszczenia przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Sąd Rejonowy w Płońsku prawomocnym wyrokiem z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie I C 923/13 orzekł eksmisję pozwanych z przedmiotowego lokalu, nakazując pozwanym jego wydanie powódce. Sąd Okręgowy w Płocku wyrokiem z dnia 10 marca 2016 r. w sprawie IV CA 865/15 oddalił apelacje pozwanych. Pozwani zajmowali przedmiotowy lokal mieszkalny co najmniej do końca września 2016 r. jednakże pozwana I. P. miała tam swoje rzeczy jeszcze w miesiącu październiku 2016 r. Powódka pismem z dnia 7 lipca 2016 r. wezwała pozwanych do dobrowolnego wykonania wyroku z dnia 26.10.2015 r. Biegły sądowy w zakresie wyceny nieruchomości rzeczoznawca majątkowy mgr inż. M. K. oszacowała, że stawka czynszu miesięcznego za najem lokalu mieszkalnego o metrażu i standardzie odpowiadającym lokalowi mieszkalnemu powódki położonego w (...) przy ulicy (...) wynosi:

- w 2013 r. -407 zł ,

- w 2014 r. – 411 zł.

- w 2015 r. 411 zł .

- w 2016 r. -407 zł.

Pozwani nie uiszczali powódce żadnych opłat czynszowych z tytułu zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu. Pozwani I. P. i L. R. uiszczali opłaty za energię elektryczną i wodę dostarczanych do tego lokalu mieszkalnego.

W ocenie Sądu Rejonowego pozwani zajmowali przedmiotowy lokal w okresie objętym pozwem bez tytułu prawnego. Pozwani zostali wezwani przez powódkę do opuszczenia tego lokalu w terminie 30 dni , który termin upłynął w dniu 27.10.2013 r. Umowa użyczenia lokalu , która łączyła strony została wypowiedziana przez powódkę pismem z dnia 28.08.2013 r. Od chwili, kiedy upłynął ten termin tj. od dnia 27.10.2013 r. pozwani powinni uiszczać dla powódki odszkodowanie za bezumowne korzystanie z lokalu mieszkalnego. Sąd w pkt.I wyroku zasądził zgodnie z żądaniem powódki solidarnie od pozwanych za okres od 27.10.2013 r. do 7.10.2016 r. kwotę 14 487,00 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 maja 2017 r. do dnia zapłaty, na którą składają się: 54,00 zł to jest czynsz za 4 dni w październiku 2013 r., 407,00 zł to jest czynsz za listopad 2013 r. zgodnie z opinią biegłej, 4 928,00 zł to jest czynsz za okres od 1 grudnia 2013 r. do 30 listopada 2014 r. 9 098,00 zł – czynsz za okres od 1 grudnia 2013 r. do 7 października 2016 r.

Apelację od tego orzeczenia złożyli pozwani, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu:

1.  naruszenie art. 133 § 3 k.p.c. poprzez niedoręczenie pełnomocnikowi pozwanych pism procesowych modyfikujących pozew, które to uchybienie wpłynęło na pozbawienie pozwanych możliwości obrony swoich praw, co stanowi przesłankę nieważności postępowania;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób niewszechstronny, wybiórczy i nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania, czego następstwem było błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy;

3.  naruszenie prawa materialnego – art. 18 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów poprzez zastosowanie go w niniejszej sprawie;

4.  naruszenie prawa materialnego tj. art. 5 k.c. poprzez niezastosowanie go w niniejszej sprawie.

Apelujący wnieśli o uchylenie wyroku, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sadowi I instancji, ewentualnie o zmianę wyroku i oddalenie powództwa.

Sąd Okręgowy zważył:

Apelacja jest częściowo zasadna.

Roszczenie pierwotne zgłoszone w pozwie obejmowało okres od 1 grudnia 2013 r. do 30 listopada 2014 r. czyli okres jednego roku, powodowie domagali się zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu za ten okres w wysokości 6000 zł, czyli po 500 zł miesięcznie. Powództwo w rozpoznawanej sprawie zostało rozszerzone dwukrotnie, w pismach procesowych, ostatecznie do kwoty 14.487 zł, obejmującej dalszy okres, do 7 października 2016 r. Pisma te zostały doręczone pełnomocnikowi pozwanych w sposób przewidziany w art. 132 § 1 k.p.c. czyli przesyłką poleconą, bezpośrednio przez pełnomocnika powódki. Tymczasem zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 21 stycznia 2016 r. wydaną w sprawie III CZP 95/15 odpis pisma procesowego zawierający rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 k.p.c. Czynność taka jest więc zatem bezskuteczna. Doręczenie to, jako wadliwe, nie wywołało skutków prawnych, przede wszystkim w zakresie zawisłości sporu. Wadliwość tę dostrzegł Sąd I instancji, co wynika z treści uzasadnienia i doręczył pozwanym odpis pisma rozszerzającego powództwo na rozprawie, po której nastąpiło wydanie wyroku. Tyle tylko, że na rozprawie nie był obecny pełnomocnik pozwanych, odpis pisma odebrali sami pozwani, co spowodowało także nieskuteczność tego doręczenia, bowiem art. 133 § 3 k.p.c. nakazuje dokonywanie doręczeń do rąk pełnomocnika procesowego. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 15 stycznia 2015 r. w sprawie IV CZ 81/14 stwierdził: Przepisy kodeksu postępowania cywilnego o doręczeniach mają charakter obligatoryjny, co wyłącza swobodną dyspozycję stron w zakresie sposobu doręczania pism sądowych. Dyspozycja art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c. wiąże zarówno sąd, jak też same strony, które jedynie poprzez cofnięcie pełnomocnictwa lub jego ograniczenie albo upoważnienie określonej osoby do odbioru pism mogą uniknąć doręczenia przez sąd pisma do rąk osób w tym przepisie wymienionych.

Z uwagi na powyższe uchybienia stwierdzić należy, że powództwo nie zostało skutecznie rozszerzone, nie nastąpiła zawisłość sporu, nie można było więc wyrokować co do tego roszczenia, wyrok w tym zakresie należało uchylić i postępowanie umorzyć.

Zasadne było natomiast powództwo wytoczone w pozwie, do wysokości 4928 zł, tj. do wysokości odszkodowania wyliczonej przez biegłą. Ustalenia faktyczne w tym zakresie Sąd Okręgowy akceptuje i uznaje za własne. Odnosząc się do zarzutów apelacji stwierdzić należy, że brak jest podstaw do stwierdzenia, że lokal zajmowany przez pozwanych nie mógłby być przedmiotem najmu, bowiem został przerobiony z obory. Z opinii rzeczoznawcy wynika, że lokal ten położony jest w budynku murowanym, parterowym, niepodpiwniczonym, ze strychem, składa się z pokoju, kuchni, przedpokoju, łazienki, wiatrołapu o łącznej powierzchni 56,72 m ². Wyposażony jest w instalację elektryczną, wodno-kanalizacyjną, centralnego ogrzewania. Niewątpliwie lokal ten spełnia warunki lokalu mieszkalnego określone w art. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów, nie ma zatem przeszkód, aby mógł on być przedmiotem najmu.

Niewątpliwie pozwani zamieszkiwali w lokalu na zasadzie umowy użyczenia, zawartej w sposób dorozumiany, przez milczącą zgodę powódki na zajmowanie lokalu. Umowa ta została wypowiedziana pozwanym poprzez wezwanie do opuszczenia nieruchomości z 28 sierpnia 2013 r. Od tego wezwania pozwani utracili tytuł prawny do zajmowania lokalu, korzystali nadal z nieruchomości w sposób bezumowny. Byli więc zobowiązani, na podstawie art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów do uiszczania odszkodowania w wysokości czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Obowiązek ten powstaje bez względu na wezwanie do zapłaty, takiego warunku przepis art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów nie zawiera. Wezwanie do zapłaty precyzujące wysokość odszkodowania natomiast ma znaczenie przy ustaleniu daty początkowej odsetek za opóźnienie, jednak w rozpoznawanej sprawie odsetki zostały zasadzone od daty ostatniej rozprawy, zatem okoliczność braku wcześniejszego wezwania nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Fakt niezamieszkiwania na stałe pozwanej M. P. nie może skutkować oddaleniem w stosunku do niej powództwa. Pozwana na stałe zamieszkiwała w W., jak sama jednak zeznała; „pomieszkiwała” w przedmiotowym lokalu i miała w nim swoje rzeczy, które siostra, wyprowadzając się, zabrała. Chociażby przez fakt przechowywania w lokalu rzeczy pozwanej uznać należy, że zajmowała ona ten lokal. Przepis art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów nie wymaga zamieszkiwania, a jedynie zajmowanie lokalu, co skutkuje obowiązkiem uiszczania odszkodowania.

Okoliczność, do kiedy pozwani zamieszkiwali w lokalu jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem roszczenie dotyczy okresu do 30 listopada 2014 r., który to okres nie jest sporny miedzy stronami.

Powództwo podlegało natomiast oddaleniu w stosunku do małoletniej L. P.. Przepis art. 18 ustawy o ochronie praw lokatorów nie zawiera wprawdzie podobnej regulacji jak przepis art. 688 ¹ § 1 k.c., który stanowi o odpowiedzialności za zapłatę czynszu jedynie osób pełnoletnich, jednak art. 3 pkt. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów stanowi, że przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw regulujących ochronę praw lokatorów w sposób korzystniejszy dla lokatora. Niewątpliwie uregulowanie zawarte w kodeksie cywilnym jest korzystniejsze dla pozwanej L. P., co skutkować musiało oddaleniem w stosunku do niej powództwa.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zastosowania art. 5 k.c. Argumentacja pozwanych, że byli przeświadczeni, że budynek, w którym zamieszkiwali należał do ich ojca nie wystarcza do uznania, że żądanie powódki narusza zasady współżycia społecznego. Pozwani nie wykazali, ze to powódka wywołała ten błąd, nadto, o fakcie przysługiwania prawa własności nieruchomości wyłącznie powódce pozwani dowiedzieli się z wezwania do opuszczenia nieruchomości. Dalsze ich zamieszkiwanie odbywało się przy pełnej świadomości braku tytułu prawnego. Trudno także uznać, że właściciel domagający się wydania części swojej nieruchomości, a następnie, wobec niewydania nieruchomości domaga się zapłaty odszkodowania, co znajduje oparcie w obowiązującym prawie, narusza zasady współżycia społecznego.

Z powyższych przyczyn Sąd Okręgowy w części dotyczącej rozszerzonego powództwa uchylił zaskarżony wyrok i umorzył postępowanie na podstawie art. 386 § 3 k.p.c., częściowo zmienił wyrok na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., oddalając apelację w pozostałej części na podstawie art. 385 k.p.c. O kosztach procesu orzeczono: za I instancję w wysokości kosztów przysługujących od uwzględnionego powództwa, za II instancję przy uznaniu, że pozwani wygrali apelację w 2/3 części. Koszty zastępstwa prawnego po obu stronach wyniosły 3600 zł (1800x2), opłata od apelacji 725 zł (łącznie 4325 zł), 2/3 kosztów obciążających powódkę to 2883,33 zł, przy uznaniu, ze zapłaciła swemu pełnomocnikowi 1800 zł, powinna uiścić na rzecz pozwanych 1083,33 zł.