Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 września 2017 r.

Sąd Rejonowy w Nowym Targu I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR Przemysław Mościcki

Protokolant: starszy protokolant sądowy Helena Kubasek

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2017 r. w Nowym Targu

na rozprawie

sprawy z wniosku M. B.

przy uczestnictwie S. B. (1), E. F. (1)

o podział majątku wspólnego i zniesienie współwłasności

postanawia

I.  ustalić, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość stanowiąca działkę ewid. nr 468/2 o pow. 0,0950 ha, położona w M., gmina C., objęta księgą wieczystą (...);

II.  dokonać zniesienia współwłasności w ten sposób, że opisaną w pkt.
I nieruchomość przyznać na własność S. B. (1), s. F.
i A.;

III.  tytułem spłaty zasądzić od S. B. (1) na rzecz E. F. (1) kwotę 123.800 zł (sto dwadzieścia trzy tysiące osiemset złotych) płatną w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności;

IV.  ustanowić na rzecz M. B. służebność osobistą polegającą na prawie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym położonym na parterze budynku mieszkalnego piętrowego na działce (...) o nr administracyjnym M. 138, oznaczonym w opinii biegłego A. S. (1) z 10.02.2017 r. jako lokal nr (...);

V.  ustalić wartość przedmiotu sprawy na kwotę 495.200 zł (czterysta dziewięćdziesiąt pięć tysięcy dwieście złotych);

VI.  nakazać ściągnąć od uczestnika S. B. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Nowym Targu kwotę 213,61 zł (dwieście trzynaście złotych 61/100) tytułem wydatków;

VII.  w pozostałym zakresie koszty postępowania między stronami wzajemnie znieść.

Sygn. akt I Ns 510/16

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 21 września 2017 roku

Wnioskiem z dnia 6 maja 2016 roku M. B. wniosła o ustalenie, że:

- przedmiotem zniesienia współwłasności jest zabudowana nieruchomość gruntowa, stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...) o powierzchni 0,0950 ha położona w M., gminie C. o wartości 300.000 zł, w której udziały we współwłasności posiadają: wnioskodawczyni M. B. 3/8 części, uczestnik S. B. (1) 3/8 części oraz uczestniczka E. F. (1) 2/8 części;

- w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika S. B. (1), wchodzi udział wynoszący 6/8 w prawie własności nieruchomości o wartości 225.000 złotych

oraz dokonanie podziału majątku wspólnego małżonków i zniesienia współwłasności poprzez:

- przyznanie na rzecz uczestnika S. B. (1) udziału 6/8 w nieruchomości ze spłatą na rzecz wnioskodawczyni kwoty odpowiadającej wartości jej udziału, pomniejszonej o wartość pozostałego do spłaty kredytu i pozostawienie we współwłasności przedmiotowej nieruchomości pomiędzy uczestnikami S. B. (1) z udziałem 6/8 i E. F. (1) z udziałem 2/8,

- ustalenie, że zniesienie współwłasności przedmiotowej nieruchomości pomiędzy wnioskodawczynią, a uczestniczką E. F. (1), nastąpi bez spłat i dopłat.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik S. B. (1) wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego małżonków, w skład którego wchodzi udział w wysokości 6/8, poprzez:

- zobowiązanie wnioskodawczyni i uczestnika do przeniesienia na rzecz ich wspólnego syna udziału w wysokości 1/8 przez każde z nich we własności przedmiotowej nieruchomości,

- po wykonaniu powyższego zobowiązania, przyznanie na rzecz uczestnika S. B. (2) udziału w wysokości 4/8 we własności nieruchomości,

- zasądzenia spłaty na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika, pomniejszonej o wartość pozostałych do spłaty zobowiązań kredytowych tj. kwotę 35.000 złotych płatną w miesięcznych ratach.

Na wypadek nie uwzględnienia powyższego żądania wniósł o dokonanie podziału majątku poprzez:

- przyznanie na jego wyłączną własność udziału w wysokości 6/8 we własności przedmiotowej nieruchomości,

- zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni spłaty w kwocie 112.000 złotych pomniejszoną o wartość połowy zobowiązań kredytowych tj. 40.000 złotych, a także o wartość połowy zobowiązań kredytowych spłacanych przez uczestnika od dnia zaistnienia faktycznej separacji pomiędzy stronami- tj. od początku stycznia 2015 roku w łącznej kwocie 52.601, 47 złotych, tj. o kwotę 9.643,73 złotych, co ostatecznie daje kwotę 46.199,26 złotych.

W piśmie z dnia 5 sierpnia 2016 roku uczestnik wniósł o ustalenie przez Sąd nierównych udziałów w majątku dorobkowym oraz o dokonanie podziału majątku wspólnego w ten sposób, że

- przyznać wnioskodawczyni udział w wysokości 6/8 w prawie własności nieruchomości, ze spłatą na rzecz uczestnika,

ewentualnie

- przyznać, wnioskodawczyni i uczestniczce E. F. (1) powyższy udział na współwłasność, z równoczesną spłatą uczestnika

ewentualnie

- zarządzenie sprzedaży nieruchomości i podział uzyskanej kwoty (k. 90-92).

Na rozprawie w dniu 26 lipca 2016 roku Sąd wezwał uczestniczkę E. F. (1) do udziału w sprawie (k. 85). Uczestniczka E. F. (1) wniosła o dokonanie zniesienia współwłasności poprzez przyznanie na rzecz uczestnika S. B. (1) całej nieruchomości oraz zasądzenie od uczestnika na jej rzecz spłaty w wysokości odpowiadającej wartości przysługującego jej udziału w nieruchomości wspólnej w ustalonych przez Sąd ratach (k. 114-117).

W kolejno sprecyzowanym stanowisku (k. 178-179) wnioskodawczyni i uczestniczka E. F. (1) wniosły o:

- ustalenie, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest zabudowana nieruchomość gruntowa, szczegółowo opisana powyżej, o wartości 495.200 złotych;

- ustalenie, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzi udział 6/8 w prawie własności wskazanej wcześniej nieruchomości, o wartości 371.400 złotych,

- dokonanie podziału majątku wspólnego i zniesienia współwłasności poprzez:

a) przyznanie na rzecz uczestnika S. B. (1) całej nieruchomości;

b) zasądzenie na rzecz wnioskodawczyni spłaty w wysokości 185.700 złotych pomniejszoną o wartość połowy pozostałego do spłaty kredytu zaciągniętego w Banku (...) w G., według wartości na dzień 6 stycznia 2016 roku.

c) zasądzenie na rzecz uczestniczki E. F. (1) spłaty w kwocie 123.800 złotych, stanowiącej równowartość 2/8 udziału w prawie własności nieruchomości.

Na rozprawie w dniu 2 grudnia 2016 roku uczestnik oświadczył, że może spłacić wnioskodawczynię i uczestniczkę do łącznej wysokości 200.000 złotych, o ile bank potwierdzi jego zdolność kredytową w powyższym zakresie (k. 182/2).

W piśmie z dnia 20 grudnia 2016 roku (data wpływu 23 grudnia 2016 roku) uczestnik wniósł o:

- dokonanie podziału nieruchomości będącej przedmiotem postępowania zgodnie z treścią umowy o sposobie korzystania z nieruchomości wspólnej zawartej w dniu 19 stycznia 2012 roku pomiędzy wnioskodawczynią, a uczestnikami, tj. poprzez wydzielenie dwóch działek ewidencyjnych z których jedna składała się będzie z południowo- wschodniej części dz. ewid. 468/2, stanowiącej pas grunt o szerokości 11 m na całej długości nieruchomości, na której to działce znajduje się budynek zaadaptowany na budynek mieszkalny (działka numer (...)), druga zaś miała składać się z pozostałej części działki ewid. 468/2, na której znajduje się budynek mieszkalny oznaczony numerem (...) (działka numer (...))

- dokonanie zniesienia współwłasności prawa własności przedmiotowej nieruchomości poprzez:

a) przyznanie działki oznaczonej jako działka numer (...) uczestniczce E. F. (2);

b) przyznanie działki oznaczonej jako działka numer (...) uczestnikowi S. B. (1);

c) zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni spłaty w kwocie 113.795,25 złotych;

d) nie zasądzanie od uczestnika na rzecz uczestniczki E. F. (1) spłat (k. 186-187).

W piśmie z dnia 3 marca 2017 roku uczestnik S. B. (1) po raz kolejny zmienił stanowisko w sprawie, w ten sposób, że dokonanie działu majątku wspólnego i zniesienie współwłasności powinno nastąpić poprzez wydzielenie dwóch lokali mieszkalnych oraz podział nieruchomości składającej się z dz. ewid. 469/2 na dwie niezależne działki oraz ich przyznanie uczestnikom (k. 259-260).

Wnioskodawczyni i uczestniczka nie uwzględniły propozycji uczestnika. Wnioskodawczyni zmodyfikowała wniosek (k. 264-265, k. 272-273).

W piśmie z dnia 31 sierpnia 2017 roku wnioskodawczyni i uczestnik przedstawili wspólne, zgodne stanowisko w sprawie (k. 315-316, k. 335). Wnieśli o zniesienie współwłasności nieruchomości poprzez:

- przyznanie własności nieruchomości oznaczonej na mapie, według projektu podziału, sporządzonej przez geodetę uprawnionego R. R. jako działka ewid. 469/3 na wyłączną własność E. F. (1),

- przyznanie własności nieruchomości oznaczonej na powyżej opisanej mapie jako działkę ewid. 468/4 wraz z budynkiem mieszkalnym na wyłączną własność S. B. (1),

- ustanowienie służebności osobistej na rzecz M. B., polegającej na dożywotnim prawie zamieszkiwania w lokalu mieszkalnym oznaczonym w opinii biegłego A. S. (1) jako lokal nr (...),

- niezasądzanie spłat ani dopłat.

Na rozprawie w dniu 21 września 2017 roku uczestniczka E. F. (1) wniosła o przyznanie całej nieruchomości uczestnikowi S. B. (1) oraz zasądzenie na jej rzecz spłaty. Podniosła, że sprzeciwia się podziałowi nieruchomości, gdyż ten jest sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości. Wskazała, że mieszka za granicą i nie zamierza wracać do Polski (k. 335).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. B. i S. B. (1) zawarli związek małżeński w dniu 3 lipca 1982 roku. W czasie małżeństwa nie zawierali umów majątkowych.

W dniu 15 czerwca 2001 roku F. i A. B., rodzice uczestnika S. B. (1), złożyli ofertę zawarcia umowy darowizny, której przedmiotem była nieruchomość położoną w M., utworzona z działki ewidencyjnej nr (...), o powierzchni 0,0950 ha. W dniu 6 lipca 2001 roku małżonkowie M. i S. B. (1) złożyli oświadczenie o przyjęciu darowizny, nabywając nieruchomość na prawach wspólności majątkowej.

Dowód: - akt notarialny z dnia 15 czerwca 2001 roku k. 8-9, -zawiadomienie o utworzeniu księgi wieczystej dla nieruchomości obejmującej dz. ewidencyjnej nr 468/2 k. 10 – odpis z księgi wieczystej (...) k. 11-22.

Na otrzymanej nieruchomości małżonkowie wybudowali budynek jednorodzinny oraz dwa budynki gospodarcze, z których jeden zaadaptowali do celów mieszkalnych.

Inwestycja została sfinansowana ze środków własnych małżonków oraz zaciągniętych na ten cel kredytów.

Małżonkowie zawarli dwie umowy kredytu, jedną z Bankiem (...) S.A. Oddział w G. w dniu 28 czerwca 2005 roku, na okres 15 lat, w którym miesięczna rata wynosi 1.300 złotych, drugą ze Spółdzielczą (...) w N. na okres 2 lat, z miesięczną ratą 1.000 złotych.

Na rzecz Banku (...) S.A. z siedzibą w G. ustanowiono hipotekę na nieruchomości objętej postępowaniem, na zabezpieczenie spłaty kredytu. Następcą prawnym banku (...) S.A z siedzibą w G. jest bank (...) S.A. z siedzibą w G..

Dowód: - odpis z księgi wieczystej (...) k. 11-22, - dokumentacja fotograficzna k. 83, - dokumentacja medyczna k. 23; zaświadczenie z dnia 12 sierpnia 2016 roku k. 102 (numer umowy kredytowej).

W dniu 19 stycznia 2012 roku M. i S. B. (1) zawarli z córką E. F. (1) umowę darowizny, mocą której darowali jej udział w nieruchomości wysokości 1/4. Równocześnie strony umowy określiły sposób korzystania z nieruchomości, w ten sposób, że obdarowana będzie korzystać z budynku gospodarczego zaadaptowanego na budynek mieszkalny oraz części działki od strony południowo- wschodniej stanowiącej pas gruntu o szerokości 11 m, natomiast darczyńcy będą korzystać z budynku mieszkalnego nr (...) oraz budynku gospodarczego i pozostałej części nieruchomości gruntowej.

Dowód: - akt notarialny z dnia 19 stycznia 2012 roku k. 26-29, – umowa o sposobie korzystania z nieruchomości wspólnej z dnia 19 stycznia 2012 roku z notarialnym poświadczeniem podpisów k. 30-31, - odpis z księgi wieczystej (...) k. 11-22.

S. B. (1) posiada w Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo- Kredytowej dwa zobowiązania:

- pożyczkę nr (...)- kwota do całkowitej spłaty na dzień 8 sierpnia 2016 roku wynosiła 2.938,59 złotych, kwota do całkowitej spłaty zgodnie z harmonogramem w terminach płatności rat wynosi 3.011,72 złotych;

- pożyczkę nr (...)- kwota do całkowitej spłaty na dzień 8 sierpnia 2016 roku wynosi 1.598,59 złotych; kwota do całkowitej spłaty zgodnie z harmonogramem w terminach płatności rat wynosi 1.623,57 złotych.

Pożyczki spłacane są z rachunku prowadzonego przez Bank (...) S.A. o nr (...), którego właścicielem lub współwłaścicielem jest S. B. (1).

Po dniu 6 stycznia 2016 roku uiszczono na poczet spłat pożyczki numer (...) kwotę 3.513,58 złotych (7 rat po 501,94 zł), zaś pożyczki numer (...) kwotę 2.841,30 złotych (7 rat po 405,90 zł).

Dowód: - pismo z dnia 8 sierpnia 2016 roku k. 98, - harmonogram spłat k. 99-100.

Na dzień 11 sierpnia 2016 roku stan zadłużenia wobec Banku (...) S.A. wynosił 17.229,48 CHF. Po przeliczeniu według kursu sprzedaży waluty kwota wynosi 68.436,74 złote.

W okresie od 14 stycznia 2016 roku do 14 lipca 2016 roku na poczet kredytu wpłacono 8.761,45 złotych.

Na dzień 7 stycznia 2016 roku saldo zadłużenia wnioskodawczyni i uczestnika wobec Banku (...) S.A. wynosiło 77.743,75 złotych. Natomiast saldo zadłużenia na dzień 2 czerwca 2017 roku wynosiło 56.390,28 złotych.

Dowód: - zaświadczenie z dnia 12 sierpnia 2016 roku k. 102, - historia spłat za okres od 6 stycznia 2016 roku do 11 sierpnia 2016 roku k. 103; - zaświadczenie z dnia 2 czerwca 2017 roku k. 299.

Małżeństwo M. B. i S. B. (1) zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Nowym Sączu z dnia 15 grudnia 2015 roku sygn. akt I C 1191/15, bez orzekania o winie. Wyrok uprawomocnił się 6 stycznia 2016 roku.

Dowód: - akta Sądu Okręgowego Wydział Cywilny w N. sygn. akt I C 1191/15.

Aktualna wartość nieruchomości stanowiącej działkę ewid. 468/2 wynosi 495.200 złotych, w tym wartość gruntu 24.540 złotych, wartość budynku mieszkalnego 399.557 złotych, wartość drewnianego budynku mieszkalnego 58.984 złotych, wartość murowanego budynku gospodarczego 12.116 złotych.

Dowód: - opinia biegłego rzeczoznawcy majątkowego R. Ś. (1) k. 124- 164.

Budynek mieszkalny posadowiony na działce (...) składa się z kondygnacji przyziemia, parteru i poddasza. Posiada łączną powierzchnię użytkową 112,04 m ², z czego 39,09 m ² przypada na przyziemie; 38,85 m ² – parter i 34,10 m ² - na poddasze. Przyziemie stanowiące w przeszłości garaż, obecnie wykorzystywane jest jako pokój, obok którego znajduje się kotłownia (...) z łazienką i aneks kuchenny. Po schodach wychodzi się na kondygnację parteru, na której znajduje się tylko jeden pokój o pow. 16,22 m ² z kuchnią i łazienką. Ponadto na powierzchnię użytkową parteru składa się korytarz i wiatrołap o łącznej pow. 8,53 m ². Na poddaszu znajduje się pokój o pow. 5,80 m ², hall – 10,70 m ², łazienka i pokój dzienny o pow. 15,40 m ².

Ewentualnie wydzielone lokale stanowiłyby lokal nr (...) obejmujący przyziemie oraz schody na piętro, gdzie do tego lokalu należałby jedynie korytarzyk, w którym umieszczono by szafę. W praktyce lokal nr (...) znajdowałby się jedynie w przyziemiu a wchodziłoby się do niego albo przez przeszklone drzwi tarasowe albo przez pomieszczenie kotłowni, w której urządzona byłaby jednocześnie łazienka. W znacznej części tego lokalu wysokość lokalu byłaby niższa niż 2,5 m. W obrębie projektowanego aneksu kuchennego wynosiłaby 1,98 m a w obrębie pokoju przy drzwiach tarasowych 2,32 m. Tak wydzielony lokal mógłby stanowić mieszkanie najwyżej dla jednej osoby. Lokal nr (...) obejmowałby parter i poddasze, przy czym na poddaszu lokal w żadnej części nie przekraczałby wysokości 2,36 m. Lokal ten musiałby być ogrzewany kominkiem z płaszczem wodnym albo piecem elektrycznym.

Wartość wydzielanego lokalu nr (...) wyniosłaby 259.930 zł, a lokalu nr (...) – 173.280 zł.

Dowód: wykaz pomieszczeń oraz fotografie i rzut pomieszczeń w opinii biegłego A. S. – k. 230, 234-243; ustna opinia uzupełniająca – k. 287; opinia biegłego R. Ś. – k. 308.

W toku sprawy uczestnik przedstawił projekt geodezyjnego podziału działki (...) na działki (...) o pow. 0,0238 ha i 468/4 o pow. 0,0712 ha. Działka (...) zabudowana budynkiem mieszkalnym, a działka nr (...) – budynkiem gospodarczym przerobionym na dom letniskowy. Działka (...) położona byłaby na wysokiej skarpie, widocznej na zdjęciach w opinii biegłego A. S. – k. 236. Tak wydzielone nieruchomości miałyby dostęp zagwarantowany formalnie ustanowioną służebnością po działce (...) (ujawniona już w księdze wieczystej dla działki (...)), w praktyce jednak brak byłoby dostępu do działki (...) z uwagi na wysokość skarpy. Projekt podziału został pozytywnie zaopiniowany przez Wójta Gminy C.. Wartość działki nr (...) wraz z budynkiem wynosi 61.990 zł; wartość działki (...): wartość gruntu 21.540 zł, wartość budynku – 399.557 zł.

Dowód: mapa z projektem podziału – k. 276, opinia Wójta – k. 284; odpis KW (...) – k. 317 i nast., opinia biegłego R. Ś. – k. 308.

M. B. legitymuje się orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, wydanym w dniu 5 maja 2015 roku, stwierdzającym, że jest ona czasowo niezdolna do pracy do dnia 30 kwietnia 2018 roku.

Wnioskodawczyni otrzymuje rentę w wysokości 1067 złotych, jest to jej jedyny dochód.

Dowód: - orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 5 maja 2015 roku k. 24, - decyzja z dnia 21 maja 2015 roku o ustaleniu prawa do renty na dalszy okres k. 25.

Uczestnik S. B. (1) z zawodu jest górnikiem, obecnie emerytem. Otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości 3.100 złotych. Podejmuje dodatkową pracę w postaci wypasu kur i owiec.

Dowód: - zeznania uczestnika S. B. (1) k. 200/2.

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił na podstawie wskazanych powyżej dowód, w szczególności dowodów z dokumentów zalegających w aktach sprawy. Dokumenty te nie były kwestionowane przez uczestników, zarówno co do ich formy jak i treści. Również Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich mocy dowodowej. Dowodem miarodajnym do ustalenia wartości zabudowanej nieruchomości była opinia sporządzona przez biegłego rzeczoznawcę majątkowego mgr inż. R. Ś. (1). Sąd w całości podzielił wnioski wynikające z przedłożonej opinii. Opinia została sporządzona w sposób rzetelny, fachowy, zgodny z obowiązującym prawem i metodami wyceny nieruchomości. Biegły w sposób wyczerpujący odniósł się do zarzutów podniesionych przez uczestnika, a dotyczących treści opinii, wyjaśniając powstałe wątpliwości (k. 173-173). Podobnie ustna opinia biegłego przedstawiona na rozprawie w dniu 2 grudnia 2016 roku i wynikające z niej wnioski nie budziły zastrzeżeń Sądu co do ich wartości dowodowej w sprawie, zaś uczestnicy przez zadawanie pytań mogli zweryfikować wyliczenia zawarte w opinii. Z tych też powodów, Sąd włączył opinię w poczet materiału dowodowego i poczynił na jej podstawie ustalenia w sprawie. Nie było również uzasadnionych podstaw do kwestionowania opinii uzupełniającej, gdyż korelowała ona z ustaleniami wynikającymi z opinii głównej.

W aktach sprawy znajduje się również opinia biegłego rzeczoznawcy budowlanego w specjalności: architektonicznej, do projektowania i kierowania robotami budowlanymi mgr inż. A. S. (1) z dnia 10 lipca 2017 roku. Przedmiotowy dowód został dopuszczony i przeprowadzony w związku z żądaniem uczestnika dokonania podziału nieruchomości poprzez wydzielenie dwóch samodzielnych lokali mieszkalnych. Opinia ta mogła mieć wartość dowodową jedynie w kontekście opisu pomieszczeń znajdujących się w budynku mieszkalnym nr (...). Wnioski opinii, iż w przedmiotowym lokalu można ustanowić odrębne lokale są nieuzasadnione. Nie budzi bowiem wątpliwości, że projektowane do wydzielenia lokale nie spełniają cech lokali samodzielnych. Lokal nr (...) nie ma logicznego wejścia, a tylko wejście przez drzwi tarasowe lub przez kotłownię łączoną z łazienką, kuchnia (aneks kuchenny) należałoby zakwalifikować do pomieszczenia gospodarczego z uwagi na jego wysokość poniżej 2 m. Również lokal nr (...) trudno uznać za samodzielny, skoro w opinii nie wskazano racjonalnych i zgodnych z przepisami budowlanymi sposobów jego ogrzewania. Należy przy tym podkreślić, że uczestnik ostatecznie wycofał się z wniosku o dokonanie podziału poprzez wyodrębnienie lokalu, przedmiotowy dowód okazał się zatem zbędny dla postępowania, z tym wyjątkiem, że Sąd posługując się opinią i zawartym w niej podziałem nieruchomości na lokale mieszkalne, określił sposób i zakres ustanowionego na rzecz wnioskodawczyni ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności mieszkania.

Sąd zważył co następuje:

Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólności ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny) (art. 31 § 1 k.r.o.). Zgodnie z treścią przepisu art. 46 k.r.o. od chwili ustania wspólności majątkowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, w sprawach nieuregulowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Stosownie zaś do art. 1035 k.c. jeżeli spadek przypada kilku spadkobiercom, do wspólności majątku spadkowego oraz do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych z zachowaniem przepisów tytułu VIII kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c. do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się przepisy o dziale spadku. Skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd (art. 684 k.p.c.). Ponadto przepis art. 687 k.p.c. nakazuje by w postępowaniu działowym Sąd w pierwszej kolejności uwzględniał zgodny wniosek uczestników, dopiero w sytuacji, gdy nie zostanie osiągnięte porozumienie, kodeks odsyła do przepisów dotyczących zniesienia współwłasności (art. 688 k.p.c.).

Na podstawie art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 689 k.p.c. stosowanym odpowiednio, jeżeli cały majątek wspólny małżonków lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż podział majątku, podział majątku i zniesienie współwłasności mogą być połączone w jednym postępowaniu.

Gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli spełnione są wymagania prawem przewidziane, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 § 2 k.p.c.).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że Sąd stosownie do treści art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 689 k.p.c. w jednym postępowaniu rozpoznawał zarówno żądanie dokonania podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa M. i S. B. (1), jak również żądanie zniesienia współwłasności nieruchomości. W konsekwencji Sąd zobowiązany był do ustalenia co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków, oraz co jest przedmiotem współwłasności. Stosownie do treści art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. Sąd ustalił, że przedmiotem zniesienia współwłasności jest nieruchomość stanowiąca działkę ewidencyjną nr (...) o powierzchni 0,0950 ha położona w miejscowości M., gminie C., objęta księgą wieczystą numer (...). Powyższe nie było przedmiotem sporu między wnioskodawczynią, a uczestnikami, podobnie jak i żądanie zniesienia współwłasności.

Stosownie do treści art. 210 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności, bowiem stan ten ma charakter wyłącznie przejściowy. W razie zgłoszenia żądania wyjścia ze współwłasności, Sąd w toku postępowania powinien nakłaniać współwłaścicieli do zgodnego przeprowadzenia podziału, a gdy ci złożą zgodny wniosek, Sąd wydaje postanowienie odpowiadające treści wniosku, o ile propozycja pozostaje zgodna z wymogami prawa, a projekt podziału nieruchomości nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych (art. 622 k.p.c.).

W przedmiotowej sprawie zarówno wnioskodawczyni, jak i uczestnicy składali liczne i rozbieżne propozycje co do sposobu zniesienia współwłasności. Ostatecznie M. i S. B. (1) złożyli zgodny wniosek, natomiast uczestniczka E. F. (1) zakwestionowała go w zakresie w jakim dotyczył przyznania jej na wyłączną własność nieruchomość stanowiącej działkę ewidencyjną nr (...), utworzoną zgodnie z projektowanym podziałem nieruchomości tj. działki ewid. nr 468/2.

Dokonując sposobu zniesienia współwłasności Sąd miał na uwadze treść art. 211 i 212 k.c. Zgodnie z tymi przepisami w pierwszej kolejności należy rozważać zniesienie współwłasności poprzez podział rzeczy wspólnej. Taki sposób zniesienia współwłasności jest wykluczony wówczas, gdy podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości. Dopiero po ustaleniu, iż podział rzeczy jest niemożliwy w myśli powołanego przepisu, zniesienie współwłasności może nastąpić poprzez przyznanie rzeczy jednemu lub kilku współwłaścicielom z obowiązkiem spłaty na rzecz innego.

W sprawie niniejszej zaproponowano dwojaki sposób podziału: najpierw poprzez ustanowienie samodzielnych lokali, następnie poprzez podział działki na dwie odrębne.

Podział rzeczy poprzez wyodrębnienie lokali został ostatecznie przez uczestnika zarzucony, co samo w sobie prowadzi do wniosku, iż taki sposób zniesienia współwłasności jest nieuzasadniony. Przede wszystkim jednak podnieść należy, że z opinii ustnej biegłego architekta wynika, że w budynku mieszkalnym nie da się wyodrębnić dwóch lokali, które cechowałyby się samodzielnością. Przedłożony projekt przedstawia co prawda możliwość wydzielenia lokali, ale nie są to lokale samodzielne. Lokal nr (...) położony w przyziemiu nie posiada właściwego wejścia, właściwych standardów nie spełnia też kuchnia i łazienka. Lokal taki trudno użytkować przez więcej niż jedną osobę. Lokal nr (...) również nie może być uznany za lokal samodzielny, skoro nie przedstawiono nawet racjonalnego sposobu jego ogrzewania. Po przesłuchaniu biegłego należało przyjąć, iż w budynku nr (...) nie ma możliwości ustanowienia odrębnych samodzielnych lokali.

Uczestnik S. B. (1) przedstawił następnie sposób zniesienia współwłasności poprzez podział nieruchomości na dwie zgodnie z przedłożonym projektem geodezyjnym. Stwierdzić należy, iż projekt geodezyjny spełnia wymagania formalne, gdyż został zaopiniowany pozytywnie przez Wójta Gminy oraz przedstawia sposób dojazdu do wydzielonych nieruchomości z wykorzystaniem istniejącej służebności.

Formalna poprawność projektu podziału nie oznacza, że podział odpowiada warunkom określonym w art. 211 k.c. Warto podkreślić, że pozytywna opinia sporządzona przez Wójta Gminy C. dotyczy jedynie zgodności proponowanego podziału działki z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy C.. Pozytywna opinia jest podstawowym warunkiem do rozważenia możliwości podziału: gdyby opinia była negatywna podział byłby wyłączony z mocy przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Okoliczności sprawy przemawiają za uznaniem, iż podział działek byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy, prowadziłby ponadto do istotnej zmiany w nieruchomości na niekorzyść uczestniczki E. F. (1), której miałaby przypaść część nieruchomości zabudowanej budynkiem gospodarczym zaadoptowanym na cele mieszkalne.

Sprzeczność ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności polega na tym, że w wyniku podziału E. F. (1) otrzymywałaby działkę o niewielkiej powierzchni (238 m ²) i ograniczonej użyteczności. Działka ta położona na wysokiej skarpie bez możliwości dojazdu, a jedynie z możliwością podejścia, nie mogłaby być wykorzystywana inaczej niż nieruchomość o charakterze rekreacyjnym, na co wskazuje fakt, że budynek znajdujący się w tej części działki byłby domkiem o charakterze letniskowym. W tym zakresie stanowisko Sądu koreluje z wypowiedzią uczestnika S. B. (1), który za pośrednictwem swojego pełnomocnika w piśmie z 9 listopada 2016 r. (k. 171), sporządzonego jako zarzuty do opinii biegłego R. Ś. podniósł, że „budynek gospodarczy przekształcony na budynek o charakterze mieszkalnym nie jest przystosowany do całorocznego zamieszkiwania. Może on pełnić jedynie funkcje letniskowe. (…) budynek ten nie posiada samoistnego przyłącze mediów”. Dalej wskazano w tym piśmie, iż „brak jest dojazdu do budynku gospodarczego przekształconego na budynek mieszkalny” oraz – co zasługuje na podkreślenie jako ultima ratio - „fragment nieruchomości, na której znajduje się wskazany budynek nie może stanowić odrębnego przedmiotu własności”.

Okoliczności naprowadzone we wspomnianym piśmie przez uczestnika wskazują na to, że sam uczestnik widzi nieracjonalność i brak możliwości wydzielenia działki dla uczestniczki E. F. (1). Charakter budynku skutkujący niemożnością jego całorocznego zamieszkiwania, niewielka powierzchnia działki uniemożliwiająca ewentualną rozbudowę, brak dojazdu, wysoka skarpa – to cechy wydzielanej działki, które wskazują na to, że nie może ona być racjonalnie wykorzystana zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa własności. Do tego należy dodać, że uczestniczka E. F. (1) nie tylko, że nie miałaby możliwości zamieszkania całorocznego na tak wydzielonej nieruchomości, to jeszcze nie wyraża takiej woli, gdyż zamieszkuje za granicą i żadna wydzielona nieruchomość nie jest jej potrzebna. Ewentualnie wydzielona działka nie mogłaby być też przedmiotem sprzedaży, gdyż doświadczenie życiowe wskazuje, że brak byłoby chętnych na zakup niewielkiej działki, położonej na zapleczu posesji siedliskowej, na skarpie, z brakiem realnego dojazdu.

W tych okolicznościach należało przyjąć, iż propozycja podziału działki służyła jedynie temu, aby obniżyć zobowiązania uczestnika z tytułu spłaty lub dopłaty.

Wobec braku możliwości podziału rzeczy, Sąd zgodnie z art. 212 § 1 k.c. przyznał nieruchomość uczestnikowi S. B. (1), który na niej zamieszkuje, a ponadto zadeklarował chęć ustanowienia na nieruchomości służebności osobistej na rzecz wnioskodawczyni. Dlatego też Sąd przyznał uczestnikowi całą nieruchomość, ustanawiając służebność na rzecz wnioskodawczyni, zgodnie z wnioskiem uczestnika i wnioskodawczyni.

Przyznając prawo własności całej nieruchomości na rzecz uczestnika S. B. (1), Sąd zobowiązał go do spłaty na rzecz uczestniczki E. F. (1) spłaty w wysokości równowartości jej udziału w nieruchomości. Ponieważ wartość całej nieruchomości wynosi 495.200 zł, zatem udział uczestniczki wynoszący 1/4 części warty jest 123.800 zł. Taką spłatę należało zatem zasądzić na jej rzecz od uczestnika, któremu przyznano prawo własności nieruchomości, na podstawie art. 212 § 2 k.c. Sąd stosując art. 212 § 3 k.c. odroczył termin spłaty raty na okres 12 miesięcy. Sąd ustalając taki okres spłaty miał na uwadze sytuację materialną uczestnika, jego dochody, a także fakt, iż spłaca on uprzednio zaciągnięte kredyty. Z drugiej strony Sąd miał na uwadze również to, iż uczestnik deklarował na wcześniejszym etapie postępowania możliwość spłaty, jak również możliwość uzyskania przez niego dodatkowego kredytu w banku. Okres 12 miesięcy umożliwia uczestnikowi zebranie odpowiednich funduszy, w tym zaciągnięcia ewentualnego kredytu, nie pozbawia zaś uczestniczki E. F. (1) uzyskania spłaty w stosunkowo krótkim terminie.

Na wypadek zwłoki w płatności należności zasądzone zostały odsetki ustawowe za opóźnienie na podstawie art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z 688 k.p.c.

Na podstawie art. 83 ust. 2 u.k.s.c. zobowiązano uczestnika S. B. (1) do uiszczenia na rzecz Skarbu Państwa- Sądu Rejonowego w Nowym Targu kwoty 213,61 złotych tytułem nieuiszczonych wydatków. Kwotę tę Sąd nakazuje ściągnąć od uczestnika, gdyż dotyczy ona wydatków wynikających z czynności (wniosków) uczestnika. To uczestnik żądał podziału budynku na lokale, a następnie nieruchomości na odrębne działki. Koszty związane z koniecznymi opiniami powinny zatem obciążać uczestnika.

W pozostałym zakresie koszty postępowania między stronami wzajemnie zniesiono stosując art. 520 § 1 k.p.c.