Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 września 2017 roku

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesław Pędziwiatr

Sędziowie: SA Witold Franckiewicz (spr.)

SA Cezariusz Baćkowski

Protokolant: Aldona Zięta

przy udziale prokurator Prokuratury Regionalnej we Wrocławiu Dariusza Szyperskiego

po rozpoznaniu w dniu 21 września 2017 roku

sprawy S. M.

oskarżonego z art. 286 § 1 kk w związku z art. 294 § 1 kk w związku z art. 12 kk w związku z art. 64 § 1 kk, art. 286 § 1 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu

z dnia 11 kwietnia 2017 roku, sygn. akt III K 318/16

I.  zaskarżony wyrok wobec oskarżonego S. M. utrzymuje w mocy;

II.  na podstawie art. 105 § 1 i § 2 k.p.k. prostuje oczywistą omyłkę pisarską zawartą w pkt IV zaskarżonego wyroku w ten sposób, że w miejsce nieprawidłowego terminu „12.03.2016r.” przyjmuje prawidłowy termin: „12.03.2017r.”, stwierdzając jednocześnie, że na podstawie art. 63 §1 k.k. zaliczeniu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności wobec oskarżonego podlega okres jego rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie od dnia 19 października 2016 roku do dnia 2 grudnia 2016 roku oraz od dnia 12 marca 2017 roku do dnia 21 września 2017 roku;

III.  zasądza od oskarżonego S. M. na rzecz Skarbu Państwa koszty postępowania odwoławczego oraz wymierza opłatę za drugą instancję 600 złotych.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2017 roku – sygn.. akt: III K 318/16 orzekł wobec oskarżonego S. M.:

I.  oskarżonego S. M. uznał za winnego tego, że:

w okresie pomiędzy 1 a 30 listopada 2001 roku w K., powiat (...), działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadził R. Z. (1) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym, w ten sposób, że nie mając możliwości i zamiaru wywiązania się ze zobowiązania sprowadzenia z zagranicy maszyny budowlanej (...), wyłudził od pokrzywdzonego pieniądze w kwocie 2.500 marek, co stanowiło 4.625 złotych, które to pieniądze miały stanowić zaliczkę na zakup powyższej maszyny

i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. i art. 33 § 2 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w wymiarze 20 stawek dziennych, określając wysokość 1 stawki dziennej na 10 zł oraz na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego R. Z. (1) 4.625 zł.

II.  oskarżonego S. M. uznał za winnego tego, że :

w okresie od 22 lipca 2014 roku do 13 stycznia 2015 roku we W. oraz w B., w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wprowadził W. G. w błąd co do charakteru prowadzonej działalności, polegającej na poszukiwaniu skarbów z okresu II wojny światowej na terenie województwa (...), posiadanej wiedzy o istnieniu oraz miejscu ukrycia skarbów, jak również możliwości ich wydobycia oraz udziału pokrzywdzonego w przyszłych zyskach, czym doprowadził pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym, w tym:

- w lipcu 2014 roku w B. na terenie parkingu Sklepu (...), w dwóch transzach, pod pozorem umowy pożyczki doprowadził W. G. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym w łącznej kwocie 120.000 złotych, które to pieniądze pokrzywdzony wydał mu w gotówce,

- w dniu 29 lipca 2014 roku we W., w Kancelarii Notarialnej notariusza B. R., pod pozorem umowy pożyczki doprowadził W. G. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym w kwocie 80.000 złotych, które to pieniądze pokrzywdzony wydal mu w gotówce,

- w dniu 13 stycznia 2015 roku we W., doprowadził W. G. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym w kwocie 5.000 złotych, które to pieniądze pokrzywdzony przekazał mu w gotówce, to jest pieniędzmi w łącznej kwocie 205.000 złotych , stanowiącymi mienie znacznej wartości, przy czym czynu tego dopuścił się będąc uprzednio skazanym wyrokiem Sądu Rejonowego dla Wrocławia-Krzyki z dnia 12 lipca 2005 roku w sprawie II K 397/05 za czyn z art. 205 § 1 d.k.k., tj. za przestępstwo podobne, na kare roku pozbawienia wolności, którą odbył w okresie od dnia 19 października 2009 roku do dnia 18 stycznia 2010 roku oraz od dnia 9 maja 2012 roku do dnia 13 września 2012 roku,

i za to na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierzył oskarżonemu karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz grzywnę w wymiarze 100 stawek dziennych, określając wysokość 1 stawki dziennej na 10 zł oraz na podstawie art. 46 § 1 k.k. orzekł obowiązek naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonego W. G. 205.000 zł.

III.  na podstawie art. 85 i § 2 k.k. oraz art. 86 § 1 i § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego kary łączne:

- 2 lat i 1 miesiąca pozbawienia wolności,

- grzywnę 100 stawek dziennych po 10 zł każda stawka.

IV. na podstawie art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonemu na poczet kary łącznej pozbawienia wolności okres jego zatrzymania i tymczasowego aresztowania:

- od 19 października 2016 roku, godz. 9.55 do 2 grudnia 2016 roku, godz. 9.55,

- od 12 marca 2016 roku, godz. 9.55,

(do dnia dzisiejszego – prawidłowo: SA do dnia 11 kwietnia 2016 roku, co jest datą wydania wyroku przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu).

V.na podstawie art. 230 § 2 k.p.k. orzekł zwrot pokrzywdzonemu W. G. dowód rzeczowy opisany pod poz. Drz. 339/16 – k. 83 akt sprawy.

VI.na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. i art. 17 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca oskarżonego – radca prawny M. P., zaskarżając wyrok co do pkt I w całości oraz co do pkt II w zakresie dotyczącym orzeczenia o karze.

We wniesionej apelacji, obrońca odnośnie pkt I części dyspozytywnej (pkt I części wstępnej wyroku) zarzucił:

1.  obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć istotny wpływ na treść wyroku, a to art. 7 k.p.k. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, skutkujące dokonaniem ustalenia, że oskarżony wyłudził od pokrzywdzonego R. Z. (1) pieniądze w kwocie 2500 marek na skutek:

a)  niedostrzeżenia faktu, że pokrzywdzony R. Z. (1) dopiero po 14 latach zdecydował się na złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez oskarżonego co wobec śmierci jego teścia A. C. w 2009 r. uniemożliwiło oskarżonemu dowiedzenie okoliczności zwrotu środków pieniężnych na jego rzecz na ręce A. C.;

b)  uznania za wiarygodne zeznania świadków R. Z. (2), M. Z., R. Z. (1) pomimo wykazania istotnych wzajemnych sprzeczności w zeznaniach świadków co do miejsca, kwoty i osób towarzyszących podczas przekazania środków pieniężnych oskarżonemu, treści sporządzonego przez oskarżonego oświadczenia, które rzutują na wiarygodność zeznań świadków;

c)  uznania za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonego co do rozliczenia się z pokrzywdzonym na ręce jego teścia A. C. i powodów dla których zaliczka nie została zwrócona, choć z uwagi na znaczny upływ czasu (15 lat) oskarżony, który nie inicjował niniejszego postępowania miał prawo nie pamiętać szczegółów rozliczenia bądź posiadać stosownego pokwitowania przekazania środków pieniężnych na rzecz przedsiębiorstwa w Niemczech;

d)  pominięcie faktu, że pokrzywdzony był z oskarżonym skonfliktowany na tale sprawy o kradzież samochodu osobowego, którego użytkował oskarżony o która podejrzewał pokrzywdzonego co mogło wpłynąć na tak późne złożenia przez pokrzywdzonego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa,

z ostrożności procesowej ponadto zarzucił:

1.  rażącą niewspółmierność jednostkowej kary bezwzględnej 8 miesięcy pozbawienia wolności, która to kara przekracza stopień zawinienia oskarżonego i rozmiaru wyrządzonej przez oskarżonego szkody majątkowej w wysokości 4625 zł, znacznego upływu czasu od momentu przekazania pieniędzy do wyrokowania, zachowania oskarżonego, to jest umożliwienia pokrzywdzonemu dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej poprzez podpisanie przez oskarżonego oświadczenia jak również rażącej dysproporcjonalności kary z kara wymierzoną oskarżonemu za czyn z punktu II części wstępnej wyroku, które to okoliczności przemawiają za wymierzeniem oskarżonemu kary łagodniejszego rodzaju.

Odnośnie pkt II części dyspozytywnej wyroku (pkt II części wstępnej wyroku) obrońca zarzucił:

1.  rażącą niewspółmierność jednostkowej kary bezwzględnej 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, która to kara przekracza stopień zawinienia oskarżonego i rozmiaru wyrządzonej przez oskarżonego szkody majątkowej, zachowania oskarżonego, to jest przyznania się oskarżonego do odebrania kwoty 120.000 zł od pokrzywdzonego, deklaracji oskarżonego co do zwrotu przekazanych środków pieniężnych, umożliwienia pokrzywdzonemu dochodzenia roszczeń na drodze cywilnej poprzez podpisanie przez oskarżonego notarialnej umowy pożyczki, negatywnego wpłynięcia wymierzonej kary na możliwość naprawienia przez oskarżonego szkody, które to okoliczności przemawiają za wymierzeniem oskarżonemu kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

Apelujący wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia przypisanego mu czynu z punktu I części wstępnej wyroku oraz wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania za czyn z punktu II części wstępnej wyroku z jednoczesnym zobowiązaniem oskarżonego do naprawienia wyrządzonej pokrzywdzonemu W. G. szkody majątkowej;

bądź:

2.  uchylenie w tej części zaskarżony wyrok i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

Z ostrożności procesowej wniósł:

3.  o wymierzenie oskarżonemu za czyn opisany w pkt I części wstępnej wyroku kary łagodniejszego rodzaju, a w konsekwencji wymierzenie oskarżonemu kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności z zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 3 z jednoczesnym zobowiązaniem oskarżonego do naprawienia pokrzywdzonym szkody.

Pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego W. G. w odpowiedzi na apelację (tom VI, k. 288-289) częściowo poparł apelację obrońcy oskarżonego, wnosząc o wymierzenie oskarżonemu karę łączną 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 3 lat z jednoczesnym zobowiązaniem oskarżonego do naprawienia pokrzywdzonemu W. G. szkody poprzez zapłatę kwoty nie mniejszej niż 5.694,44 zł miesięcznie, podczas 3-letniego okresu próby, do łącznej wysokości 205.000 zł.

Prokurator wniósł o nieuwzględnienie apelacji obrońcy oskarżonego i utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

apelacja obrońcy oskarżonego nie jest zasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

1.  Odnośnie apelacji dotyczącej pkt I części dyspozytywnej wyroku (pkt I części wstępnej).

Zarzuty zawarte w pkt 1-d apelacji obrońcy oskarżonego S. M. zmierzały do wykazania błędnych ustaleń faktycznych Sądu I instancji, a w konsekwencji niezasadnego przyjęcia winy oskarżonego co do popełnienia czynu przypisanego w pkt I części dyspozytywnej wyroku. W tym zakresie Sąd dysponował wiarygodnymi dowodami w postaci osobiście sporządzonego zobowiązania przez oskarżonego zwrotu pokrzywdzonemu R. Z. (1) pieniędzy przekazanych celem zakupu maszyny budowlanej w Niemczech przez oskarżonego, czego ten nie dokonał. Oskarżony nie zaprzeczył przyjęcia pieniędzy od pokrzywdzonego. Powyższy fakt przekazania oskarżonemu pieniędzy przez pokrzywdzonego R. Z. (1) potwierdzili świadkowie R. Z. (2) oraz M. Z.. Różnica co do formy zapłaty pieniędzy wynikała stąd, że świadkowie, a w szczególności R. Z. (1) twierdzili, że przekazano oskarżonemu pieniądze w postaci polskich złotych w ilości 5.000 zł, zaś oskarżony wyjaśnił, ze otrzymał 2.500 marek niemieckich. Powyższa różnica została wyjaśniona w sposób przekonywający przez pokrzywdzonego R. Z. (1) na rozprawie sądowej (k. 165 odwrót). Z zeznań świadka wynika, że pieniądze zostały przekazane oskarżonemu w listopadzie 2001 roku w postaci polskich złotych (5.000 zł), na co wówczas nie otrzymał pokwitowania. Przekazane pieniądze stanowiły równowartość 2.500 marek niemieckich. Potwierdził to świadek R. Z. (2) – syn pokrzywdzonego (k. 202 odwrót). Z uwagi na fakt, iż oskarżony unikał kontaktu z R. Z. (1), nie dostarczył maszyny budowlanej, podczas przypadkowego spotkania obu mężczyzn, pokrzywdzony zażądał od oskarżonego sporządzenia pisemnego zobowiązania zwrotu pieniędzy w kwocie 2.500 marek niemieckich, skoro oskarżony był obywatelem niemieckim i – jak oświadczył – otrzymywał wynagrodzenie w tej walucie. Oskarżony w dniu 7 stycznia 2002 roku sporządził osobiście powyższe zobowiązanie zwrotu pokrzywdzonemu 2.500 marek niemieckich (k. 63 akt), czego nie zrealizował do chwili obecnej. W świetle zeznań cytowanych wyżej świadków, a także powyższego dokumentu, za niewiarygodną należy uznać wersję, jakoby oskarżony zwrócił pieniądze A. C. – teściowi pokrzywdzonego, skoro sporządził powyższe zobowiązanie zwrotu pieniędzy R. Z. (1) w dniu 7 stycznia 2002 roku. Za niewiarygodne Sąd I instancji uznał także wyjaśnienia oskarżonego jakoby zwrócił pieniądze w postaci różnych przedmiotów przekazywanych A. C. ( obecnie nieżyjącemu). Oskarżony nie posiadał na to żadnych dokumentów ani nie podał jakichkolwiek dowodów, które uwiarygodniałyby powyższą wersję. Nie bez znaczenia jest także to, że oskarżony przedstawił kolejną wersję obronną, wyjaśniając, że wpłacił 2.500 marek firmie w G. tytułem zaliczki na maszynę budowlaną, nie przedstawiając jakiegokolwiek dokumentu potwierdzającego taką wpłatę. Oskarżony wyjaśnił, że skoro pozostałej kwoty nie wpłacił pokrzywdzony, pieniądze podlegały przepadkowi. Powyższej wersji zaprzeczył pokrzywdzony i żaden dowód nie przekonuje o wiarygodności wyjaśnień oskarżonego.

Zarzut apelacyjny sprowadzający się do wykazania, że pokrzywdzony złożył zawiadomienie o przestępstwie po upływie 14 lat od zdarzenia (19.11.2015 r., k. 1), a zatem jego zeznania są niewiarygodne, jak również późne zgłoszenie miałoby wynikać z tego, że oskarżony podejrzewał pokrzywdzonego o kradzież samochodu – okazał się całkowicie chybiony.

Z zeznań pokrzywdzonego R. Z. (1) złożonych na rozprawie sądowej (k. 165 verte) wynika, że nie zawiadamiał Policji o zdarzeniu, gdyż stracił nadzieję na odzyskanie od oskarżonego pieniędzy, a ponadto uznał, że ze względu na wykrytą u niego chorobę nowotworową, postanowił tę sprawę „jeszcze załatwić” (cytat z zeznań R. Z.).

Sad Apelacyjny uznał, ze ustalenie przez Sąd I instancji sprawstwa oskarżonego w zakresie czynu przypisanego w pkt I części dyspozytywnej zostało oparte na podstawie właściwie ocenionych dowodów. W żadnym zakresie Sąd I instancji nie przekroczył granic wyznaczonych przepisem art. 7 k.p.k., zaś ocenę dowodów należy uznać za swobodną, nie zaś dowolna. Wywiedziona apelacja i zawarte w niej zarzuty oraz ich uzasadnienie, nie podważają prawidłowych ustaleń Sądu I instancji.

Za niezasadny należało uznać zarzut rażącej niewspółmierności wymierzonej oskarżonemu kary jednostkowej 8 miesięcy pozbawienia wolności oraz kary grzywny 20 stawek dziennych po 10 zł każda stawka. Powyższa kara z art. 286 § 1 k.k. oscyluje w granicach minimalnej sankcji z powyższego przepisu, a zatem nie zawiera cech jej surowości, a zwłaszcza cechy rażącej niewspółmierności.

2.  Odnośnie apelacji dotyczącej pkt II części dyspozytywnej wyroku (pkt II części wstępnej).

Apelujący nie kwestionował ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd I instancji w zakresie przypisanego oskarżonemu czynu w pkt II części dyspozytywnej wyroku (po zmianie w porównaniu do opisu czynu z pkt II części wstępnej).

Zarzut rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności orzeczonej w wymiarze roku i 6 miesięcy – uznać należało za niezasadny. Obrońca oskarżonego przedstawił wersję, iż wymierzenie oskarżonemu za ten czyn kary jednostkowej, a następnie kary łącznej pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, spowoduje, iż oskarżony naprawi wyrządzoną szkodę w mieniu pokrzywdzonego, do czego przyczyni się nałożony na oskarżonego obowiązek naprawienia szkody.

Powyższej argumentacji nie podzieliły sądy obu instancji. Zważyć bowiem należy, że dotychczasowy tryb życia oskarżonego w postaci wielokrotnego wchodzenia w kolizję z prawem poprzez oszukańcze działania wobec szeregu osób, wysokość mienia, którym pokrzywdzeni niekorzystnie rozporządzili, pozostawanie oskarżonego na wolności stanowi realne zagrożenie dla innych osób, które uwierzą w kolejną opowieść oskarżonego zmierzającą do ich oszukania.

Dotychczas stosowane środki resocjalizacyjne nie odniosły zamierzonego celu, skoro oskarżony po opuszczeniu w dniu 13 września 2012 roku zakładu karnego, po odbyciu kary roku pozbawienia wolności, ponownie, w okresie od 22 lipca 2014 roku do 13 stycznia 2015 roku popełnił kolejne, podobne przestępstwo do poprzedniego. Resocjalizacja oskarżonego winna zatem przebiegać w warunkach izolacyjnych.

Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, iż postanowieniem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 24 listopada 2016 roku – sygn.. akt: III Kop 148/16 (karty 785-790) oskarżony S. M. został przekazany Republice Federalnej Niemiec celem przeprowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego o przestępstwo określone jako „oszustwo o charakterze zawodowym”.

Wykonanie powyższego postanowienia Sąd Okręgowy odroczył do czasu zakończenia postępowań karnych prowadzonych wobec oskarżonego na terenie Polski.

Z przyczyn wyżej przedstawionych, apelacja nie została uwzględniona, zaś zaskarżony wyrok utrzymano w mocy.

Sąd Apelacyjny w trybie art. 105 § 1 i § 2 k.p.k. sprostował oczywistą omyłkę pisarską zawartą w pkt IV zaskarżonego wyroku co do obliczenia terminu tymczasowego aresztowania oskarżonego w tej sprawie i zaliczenia tego okresu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności.

Tymczasowe aresztowanie w przedmiotowej sprawie winno zostać określone:

- od 19.X.2016 r. (t.II, k. 241, 740; t. IV, k. 668) do 2.XII.2016 r. (t. IV, k. 53);

oraz

- od 12.III.2017 r. (t.IV, k. 53 – wprowadzono do wykonania 100 dni pozbawienia wolności do 21.IX.2017 r. (data wyroku S.A.).

Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego znajduje uzasadnienie w art. 636 § 1 k.p.k. oraz art. 2 ust. 1 pkt 5 i art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych.

SSA Witold Franckiewicz SSA Wiesław Pędziwiatr SSA Cezariusz Baćkowski