Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Olsztynie VI Wydział Cywilny Rodzinny w składzie:

Przewodniczący: SSO Elżbieta Schubert

Sędziowie: SO Hanna Niewiadomska(spr.)

SSR del. do SO Grzegorz Olejarczyk

Protokolant: st. sekr. sądowy Sylwia Łastowska

po rozpoznaniu w dniu 18 października 2017 roku w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa małoletnich B. K. (1) i N. K. reprezentowanych przez matkę A. C.

przeciwko T. K.

i z powództwa małoletnich B. K. (1) i N. K. reprezentowanych przez ojca T. K.

przeciwko A. C.

o alimenty

na skutek apelacji pozwanego – powoda wzajemnego

od wyroku Sądu Rejonowego w Giżycku

z dnia 20 grudnia 2016 roku

sygn. akt III RC 45/16

I.  zmienia zaskarżone orzeczenie w punkcie 1 – szym o tyle tylko, że zasądza od pozwanej wzajemnej A. C. na rzecz małoletnich B. i N. K. alimenty w kwocie po 200 zł (dwieście złotych) miesięcznie na rzecz każdego z nich, łącznie po 400 zł (czterysta złotych) miesięcznie, płatne do dnia 15-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami w wypadku opóźnienia w płatności każdej z rat, do rąk ojca małoletnich T. K., poczynając od dnia 1 października 2017 r.;

II.  oddala apelację pozwanego – powoda wzajemnego w pozostałej części;

III.  oddala apelację powódki – pozwanej wzajemnej w całości;

IV.  odstępuje od obciążenia powódki - pozwanej wzajemnej kosztami sądowymi od zasądzonych alimentów;

V.  koszty procesu za instancję odwoławczą miedzy stronami wzajemnie znosi.

Sygn. akt VI RCa 122/17

UZASADNIENIE

Przedstawiciel ustawowy małoletnich B. K. (1) i N. K. A. C. w pozwie przeciwko T. K. wniosła o zasądzenie alimentów w kwotach po 800zł miesięcznie na każde dziecko, płatnych z góry do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności każdej raty, do rąk matki małoletnich powodów.

W uzasadnieniu przedstawiła, że pozostawała w związku konkubenckim z pozwanym T. K.. Z tego związku w dniu (...) urodził się B., a w dniu (...) N.. Posiada również dwóch synów z poprzedniego związku, K. i P., a na P. otrzymuje alimenty w kwocie 700 zł miesięcznie.

Podała, że w czerwcu 2015 roku wyprowadziła się wraz z dziećmi od pozwanego. Dzieci są zaopatrzone we wszelkie niezbędne do nauki i spędzania czasu wolnego rzeczy pomimo, że pozwany odmówił jej przekazywania jakichkolwiek kwot na utrzymanie synów oraz przekazania rzeczy dzieci takich jak książki, podręczniki, przybory szkolne, całoroczne ubrania, bielizna, obuwie, czy zabawki o które prosiła. Matka małoletnich została zmuszona do ponownego zakupienia i skompletowania wszystkich niezbędnych dla synów rzeczy. Dalej zwróciła uwagę, że pomiędzy stronami występuje duża dysproporcja możliwości zarobkowych i majątkowych, gdyż pozwany osiąga wynagrodzenie w kwocie około 8 000 zł miesięcznie, a ona tylko 2 000 zł. Nie posiada nieruchomości, a potrzeby mieszkaniowe musi zaspokajać wynajmując mieszkanie na wolnym rynku. Miesięczny koszt mieszkania wynosi 1 600 zł. Podniosła, że średni miesięczny koszt utrzymania każdego z małoletnich sięga kwoty 1 450 zł.

Pozwany T. K. w odpowiedzi na wniosek o zabezpieczenie wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu wskazał, że od czasu wyprowadzenia się powódki naprzemiennie opiekują się dziećmi, gdyż co tydzień od czwartku do czwartku chłopcy przebywają raz u matki, raz u ojca. Ponoszą więc zbliżone koszty bieżącego ich utrzymania w czasie kiedy dzieci przebywają u nich. Wskazał, że od urodzenia dzieci ponosi większość kosztów ich utrzymania i czyni tak nadal. Aktualnie finansuje znaczną większość potrzeb dzieci, prócz wyżywienia, odzieży, obuwia, kosztów zajęć pozalekcyjnych synów, podręczników, lekarstw, wyjazdy rekreacyjne, również zagraniczne.

Według pozwanego sytuacja finansowa matki dzieci nie jest zła. Jej dochody, to kwota 3000 zł miesięcznie. Jest współwłaścicielką domu w B., otrzymuje wsparcie finansowe od swojej matki.

Odnosząc się do swojej sytuacji majątkowej wskazał, że w ostatnich 3 miesiącach po potrąceniu rat spłacanych pożyczek, zarobił netto około 4660 zł. Spłaca też kredyt zaciągnięty we frankach szwajcarskich, z ratą miesięczną 2400 zł.

Następnie pozwany T. K. wystąpił przeciwko A. C. z powództwem wzajemnym, domagając się zasądzenia pod pozwanej na rzecz małoletnich B. K. (1) i N. K. alimentów w kwotach po 400 zł miesięcznie na dziecko, do dnia 20 każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi w przypadku opóźnienia, do jego, a nadto zasądzenie pod pozwanej kosztów procesu wzajemnego.

Przedstawił w uzasadnieniu pozwu, że w okresie V/VI 2016r. poniósł na dzieci następujące wydatki: 6600 zł – wczasy w Turcji, 1100 zł pobyt w górach, 420 zł odzież i obuwie, 43 zł zajęcia komunijne dzieci, 20 zł turniej szachowy, 20 zł park linowy, 67 zł inne rozrywki, ok. 330 zł lekarstwa, środki higieniczne, 390 zł wydatki związane ze szkołą, 240 zł wydatki związane z piłką nożną, 88 zł opłaty za zajęcia szachowe, 60 zł fryzjer, 2686 zł zakup rocznego kursu angielskiego, 484 zł urodziny B., 34z ł koszty utrzymania królika.

Potrzeby dzieci zaspokaja niemal w 100% samodzielnie, kosztem własnych potrzeb i wyrzeczeń, jak też dzięki stałemu zadłużaniu się.

Pozwana wzajemna z kolei mimo twierdzeń, że koszty utrzymania dzieci rodzice ponoszą po połowie, w ostatnich miesiącach 2016 r. zwracała powodowi wzajemnemu połowę kosztów obiadów szkolnych, zajęć szachowych, zajęć piłkarskich. Od początku 2016 r. zaprzestała jakiegokolwiek zwrotu płatności na rzecz ojca.

A. C. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa wzajemnego i zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazała, że małoletni przebywają w systemie opieki równoważnej tydzień u ojca i tydzień u matki, zaś każde z nich ponosi w tym czasie koszty ich utrzymania. Podała, że zakupuje dzieciom odzież, obuwie, finansuje im spędzanie wolnego czasu, ponosi koszty leczenia. Zaprzeczyła aby sytuacja finansowa pozwanego była tak zła, że zaspokaja on potrzeby dzieci kosztem własnych potrzeb i wieloma wyrzeczeniami.

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2016 . Sąd Rejonowy w Giżycku oddalił oba powództwa i zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu.

Sąd ten ustalił, że A. C. i T. K. pozostawali w związku konkubenckim w okresie od sierpnia 2005 roku do czerwca 2015 roku. Ze związku tego mają dwoje dzieci B. K. (2) urodzonego (...) i N. K. urodzonego (...)

Dalej Sąd I instancji ustalił, że w czerwcu 2015 roku, A. C. wyprowadziła się z mieszkania T. K.. Strony nie mogły dojść do porozumienia w kwestii miejsca pobytu dzieci, dlatego sprawują nad nimi opiekę naprzemienną: co tydzień we czwartek chłopcy przenoszą się z domu jednego rodzica do drugiego. Dzieci mają dwa zestawy ubrań, gdyż ich rodzice nie mogą porozumieć się co do zakupów na ich rzecz.

A. C. określiła, że na miesięczne koszty utrzymania każdego z synów składają się: wyżywienie 400 zł, ubrania – 200 zł, obuwie 250 zł. Do tego dochodzą koszty leczenia w kwocie około 10 zł miesięcznie, środki czystości - 50 zł, koszt utrzymania dwóch telefonów powodów – 70 zł, zajęcia N. 70zł. Pracuje jako technik elektroradiologii, jej średni miesięczny przychód wynosi 3583 zł. Mieszka w O. w mieszkaniu aktualnie stanowiącym własność jej matki, które ta jej użycza. Koszt czynszu wynosi 640 zł. Za energię elektryczną płaci 200 zł miesięcznie. Prócz powodów posiada na utrzymaniu syna P. Z. na którego otrzymuje alimenty w kwocie 700 zł miesięcznie.

T. K. wskazał, że wyżywienie dzienne każdego z powodów kosztuje 15 zł dziennie, w ciągu18 miesięcy wydał na odzież 4000 zł, (ok. 222 zł miesięcznie). Obuwie w skali miesiąca kosztuje łącznie 220 zł, lekarstwa 67 zł, koszt nauki angielskiego ok. 233 zł miesięcznie (2800:12), obiady w szkole 100 zł, zajęcia szachowe 80 zł. Jest sędzią sądu rejonowego

Zarabia około 7 248 zł. Otrzymuje dochody z wynajmu mieszkania, ostatnio w kwocie 700 zł miesięcznie. Jest właścicielem domu jednorodzinnego położonego w O.. W lipcu 2016 r. podpisał umowy deweloperskie na zakup dwóch mieszkań i dwóch miejsc postojowych, w budynku wznoszonym przy ul. (...) w O., za łączną kwotę 645.573 zł.

Dalej Sąd Rejonowy ustalił, że każde z rodziców ponosi zwykłe codzienne koszty utrzymania synów oraz szczególne wynikające z zachorowania dzieci, lub wizyty u lekarzy. Oboje zapewniają dzieciom również rozrywki, typu wyjścia do kina i w ich ulubione miejsca, dokonują zakupów zabawek i książek, przyborów szkolnych. Pozwany (powód wzajemny) dodatkowo organizuje i opłaca zajęcia dodatkowe dzieci – język angielski, zajęcia sportowe, szachy oraz opłaca ich obiady w szkole i inne należności szkolne. W 2015 i 2016 r. małoletni w wakacje przebywali wraz z ojcem na wyjazdach zagranicznych oraz z mamą nad morzem.

Sąd I instancji ustalił ponadto, że w Sądzie Rejonowym w Giżycku pod sygnaturą akt IIINsm 456 /15 toczy się postępowanie z wniosku A. C. z udziałem T. K. o ustalenie miejsca pobytu małoletnich B. i N. K..

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Rejonowy w oparciu o art. 133 § 1 oraz art. 135 § 1 kro doszedł do przekonania, że oba powództwa nie zasługiwały na uwzględnienie.

W uzasadnieniu wskazał, że zarówno powódka (pozwana wzajemna) jak i pozwany (powód wzajemny) wykazują zaangażowanie wychowaniem dzieci nad którymi sprawują opiekę naprzemienną. Jak wskazał Sąd Rejonowy obie strony ponoszą zwykłe koszty utrzymania dzieci w czasie ich naprzemiennego pobytu takie jak mieszkanie, media, wyżywienie, odzież, okresowe leczenie i są one zbliżone. W tej sytuacji nie można stwierdzić, że którekolwiek z rodziców pełni rolę pierwszoplanowego opiekuna lub wykonuje wyłącznie obowiązek alimentacyjny określony w art. 135 § 1 kro.

Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że T. K. dodatkowo organizuje i finansuje małoletnim zajęcia dodatkowe (język, angielski, piłka nożna, szachy), obiady w szkole oraz wydatki szkolne, jednakże w ocenie tego Sądu pozwany osiąga znacznie wyższe dochody niż matka chłopców, co nie uzasadnia obciążenia jej ich kosztami. Tym bardziej, że udział dzieci w zajęciach dodatkowych był samodzielną decyzją pozwanego, stąd winien się on liczyć z tym, że to on poniesie jej skutki finansowe.

W ocenie Sądu I instancji brak było podstaw do stwierdzenia, że dzieci żyją na niższej stopie życiowej niż którekolwiek z rodziców. Ich wszelkie potrzeby, łącznie z potrzebą zorganizowania wolnego czasu w ramach swoich możliwości zabezpieczają każdy z rodziców.

Apelację od powyższego wyroku wniosły obie strony.

Powódka (pozwana wzajemna) zaskarżyła wyrok w części powództwa głównego, domagając się jego zmiany poprzez zasądzenie od pozwanego (powoda wzajemnego) alimentów w wysokości po 800 zł miesięcznie na rzecz każdego z synów, łącznie 1 600 zł miesięcznie do jej rąk.

W uzasadnieniu wskazała, że Sąd Rejonowy błędnie i na jej niekorzyść ocenił ciężar obowiązków alimentacyjnych między stronami, pomimo wykazania, że koszty podstawowych potrzeb i utrzymania małoletnich w praktyce pochłaniają całość jej dochodów oraz nieuwzględnienie faktu, że ojciec małoletnich ma znacznie wyższe dochody niż ona.

Pozwany(powód wzajemny) wniósł apelację od powyższego wyroku w części w której oddalono powództwo wzajemne przeciwko matce małoletnich powodów oraz odnośnie orzeczenia o kosztach procesu.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zgromadzonego materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że:

-

dochody matki małoletnich są znacznie niższe niż ojca,

-

matka dzieci nie może partycypować w kosztach utrzymania dzieci (zajęcia dodatkowe, obiady w szkole),

-

nie uwzględnił wpłat dokonywanych przez matę powódki (pozwanej wzajemnej) na jej rzecz,

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego art. 133 § 1 kro i art. 135 § 1 kro poprzez przyjęcie, że:

-

matka dzieci może im kupować co chce i wedle własnego uznania, podczas, gdy ojciec zobowiązany jest do zapewnienia najpotrzebniejszych potrzeb finansowych dzieci,

-

nieuwzględnienie braku możliwości komunikacji z matką dzieci, co generuje wydatki,

-

nieuwzględnienie środków finansowych, które matka dzieci otrzymuje od swojej matki,

3.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

-

dokonanie swobodnej oceny dowodów i uznanie wydatków przedstawianych przez matkę małoletnich na ich rzecz,

-

uznanie za prawdziwe twierdzeń powódki (pozwanej wzajemnej) o braku jakiejkolwiek pomocy finansowej od swojej matki,

4.  naruszenie art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie jego wniosku dowodowego o dopuszczeniu dowodu z opinii (...) w O. znajdującej się w aktach sprawy o ustalenie miejsca pobytu dzieci,

5.  naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenia uzasadnienia w sposób uniemożliwiający kwestionowanie wyroku.

W konsekwencji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od matki małoletnich powodów na rzecz małoletniego B. K. (1) i N. K. alimentów w kwocie po 400 zł miesięcznie na każdego z nich, łącznie 800 zł miesięcznie płatnych z góry do 20 –go każdego miesiąca do jego rąk ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie od powódki (pozwanej wzajemnej) kosztów procesu i postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu podniósł, że potrzeby dzieci powinni zaspokajać obydwoje rodzice według ich hierarchii tj. najpierw powinny być zaspokojone najważniejsze ich potrzeby (wyżywienie, odzież, szkoła, zajęcia dodatkowe) a dopiero potem przyjemności. Wskazał, że od stycznia 2016 r. matka małoletnich preferuje oferowanie im przyjemności przyjmując, że on zapewni ich najważniejsze potrzeby finansowe. Zwrócił uwagę, że to on w całości opłaca zajęcia dodatkowe synów – język angielski, treningi i turnieje piłkarskie, zajęcia szachowe, obiady w szkole. Podał, że brak komunikacji z matką dzieci skutkuje tym, że nie może ustalić z nią wydatków w związku z czym rzeczy dla małoletnich kupowane są podwójnie, co generuje koszty.

Powódka (pozwana wzajemna) A. M. w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie w całości.

W uzasadnieniu wskazała, że zaspokaja zarówno bytowe, jak i duchowe potrzeby dzieci pomimo, iż osiąga dochody znacznie mniejsze niż pozwany (powód wzajemny). Podała, że ojciec dzieci ma możliwości finansowe aby finansować zajęcia dodatkowe małoletnich i ich obiady w szkole, bez uszczerbku dla utrzymania siebie.

Pozwany (powód wzajemny) w odpowiedzi na apelację powódki (pozwanej wzajemnej) w zakresie powództwa głównego wniósł o jej oddalenie.

W uzasadnieniu wskazał, że w całości ponosi wydatki na obiady szkolne małoletnich i ich zajęcia dodatkowe podczas, gdy matka małoletnich ma możliwości finansowe aby je współfinansować.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego (powoda wzajemnego) zasługiwała na uwzględnienie w części.

Zarzuty powódki (pozwanej wzajemnej) sformułowane przeciwko rozstrzygnięciu Sądu Rejonowego należało uznać za nietrafne, a tym samym nieskuteczne.

Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, a zakres tych świadczeń wyznaczają z jednej strony usprawiedliwione potrzeby dziecka, z drugiej możliwości zarobkowe i majątkowe rodzica – art. 133 § 1 oraz art.135 § 1 kr i o.

Koszty utrzymania dzieci są niewątpliwie wysokie. Prócz potrzeb wynikających z egzystencji, rodzice powinni zapewnić małoletnim również możliwości rozwoju duchowego oraz zabezpieczyć potrzeby edukacji, typu: zakup zabawek, książek organizacji zajęć dodatkowych.

Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu I instancji, że sytuacja małoletnich B. i N. jest na tyle nietypowa, że żadnego z ich rodziców nie można określić pierwszoplanowym. Oboje rodzice ponoszą zwykłe koszty utrzymania dzieci w czasie ich naprzemiennego pobytu, typu mieszkanie, media, wyżywienie, odzież. Koszty te kształtują się na podobnym poziomie u każdego z rodziców. Tym samym nie można stwierdzić, że któreś z rodziców wykonuje obowiązek określony w art. 135 § 1 kro w większym zakresie. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko wyrażone przez Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że fakt, iż A. C. z uwagi na swoje dochody nie może dzieciom zorganizować wakacji lub ferii w bardziej komfortowych warunkach lub za granicą, nie może skutkować zobowiązaniem ojca dzieci do finansowania organizacji tego czasu na poziomie, który sam dzieciom oferuje. T. K. nie musi też wspomagać matki w zakupach przedmiotów do rekreacji, którą małoletni mają zapewnioną na właściwym poziomie. Tym samym Sąd Okręgowy uznał zarzuty powódki (pozwanej wzajemnej) sformułowane przeciwko zaskarżonemu wyrokowi za nietrafne.

Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika natomiast, że w czasie wspólnego zamieszkiwania rodziców małoletnich dbali oni w równym stopniu o rozwój fizyczny i duchowy synów, przekazując chłopcom swoje pasje, próbując skierować ich zainteresowanie wartościowym spędzaniem wolnego czasu. Robią to nadal, z tym, że zajęcia chłopców organizuje i finansuje T. K. ponosząc w związku z tym duże wydatki. Wskazać należy, że małoletni uczęszczają na zajęcia dodatkowe z języka angielskiego, piłki nożnej, na szachy. Niewątpliwie generuje to wysokie koszty. Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw aby w całości obciążyć tymi kosztami ojca dzieci, skoro oboje rodzice podjęli decyzję aby dzieci na nie uczęszczały. Zgodzić się należy ze skarżącym, że oboje rodzice winni ponosić koszty utrzymania dzieci z zachowaniem hierarchii ważności tych wydatków. Nie może być bowiem tak, że ojciec dzieci finansuje im zajęcia dodatkowe, wyjazdy na turnieje, obiady w szkole i inne wydatki szkolne, a matka przyjemności typu wyjścia do kina czy do ulubionych restauracji.

Nie uzasadnia powyższego również zaakcentowana przez Sąd Rejonowy dysproporcja w zarobkach stron. W ocenie Sądu Okręgowego skoro rodzice małoletnich sprawują nad nimi opiekę naprzemienną winni po równo ponosić koszty ich utrzymania, w tym koszty organizowania im czasu wolnego.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu Okręgowego, skoro ojciec dzieci wydatkuje przynajmniej kwotę 400 zł miesięcznie tytułem opłat za zajęcia dodatkowe ( j. angielski, piłka, szachy ) i obiady w szkole każdego z chłopców, ich matka winna zwracać mu połowę tych kosztów. Tym samym Sąd uwzględnił apelację pozwanego (powoda wzajemnego) i zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od powódki (pozwanej wzajemnej) na rzecz małoletnich B. i N. K. alimenty w kwotach po 200 zł miesięcznie na rzecz każdego z nich, oddalając apelację pozwanego (powoda wzajemnego) w pozostałej części.

Sąd Okręgowy mając na uwadze sytuację finansową powódki (pozwanej wzajemnej) na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania jej kosztami sądowymi od zasądzonych alimentów oraz na podstawie art. 100 k.p.c. zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu za instancje odwoławczą.