Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 sierpnia 2017 r. w Warszawie

sprawy J. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

z udziałem zainteresowanego P. K. (1)

na skutek odwołania J. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 29 sierpnia 2016 r. znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdza, że odwołująca J. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 6570 zł (słownie : sześć tysięcy pięćset siedemdziesiąt) brutto miesięcznie.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 sierpnia 2016 r., nr: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że J. K. od 1 lutego 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o prace u płatnika składek P. K. (1) z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne równą 1850 zł, tj. minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że analiza dokumentów pozyskanych w trakcie prowadzonego postepowania wyjaśniającego wskazuje, że podstawa składek na ubezpieczenia społeczne została ustalona w celu umożliwienia uzyskania wyższych świadczeń przysługujących z tytułu zasiłku macierzyńskiego. W ocenie organu rentowego przemawia za tym przede wszystkim niedostarczenie: akt osobowych za okres grudzień 2012 r.- styczeń 2016 r., dokumentów pozwalających ustalić wymiar urlopu, umowy o pracę. Organ rentowy wskazał, że w okresie 1 grudnia 2013 r. do 31 stycznia 2016 r. J. K. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z podstawą wymiaru składek w przeliczeniu na pełen wymiar czasu pracy równą minimalnemu wynagrodzeniu. Dwukrotnemu zwiększeniu wymiaru czasu pracy towarzyszył siedmiokrotny wzrost podstawy wymiaru składek. Nadto organ rentowy miał na względzie krótki okres dzielący zmianę wymiaru czasu pracy i złożenie wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego. Dodał, że mający zastąpić ubezpieczoną od maja 2016 r. Z. K. jest zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako zleceniobiorca z podstawa wymiaru składek 1500 zł.
Ponadto wskazał, że P. K. (1) jest szwagrem ubezpieczonej, co pozwala domniemywać na poza zawodowe relacje, dzięki którym J. K. mogła liczyć na pomoc w uzyskaniu prawa do wyższych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego ( decyzja z dnia 29 sierpnia 2016 r., 1-4 a.r.).

J. K. w dniu 3 października 2016 r. złożyła odwołanie od powyższej decyzji organu rentowego. Zaskarżając decyzję w całości wniosła o jej zmianę poprzez:

- uznanie, iż jako pracownik u płatnika składek P. K. (1) podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu od dnia 1 grudnia 2012 r. do chwili obecnej, z podstawą wymiaru składek zgodną z dokumentami zewidencjonowanymi w systemie informatycznym ZUS,

- uznanie, zmiany podstawy wymiaru składek od dnia 1 lutego 2016 r. za zasadne i zgodne ze stanem faktycznym zawartej umowy o pracę.

W uzasadnieniu wskazała, że w dniu 1 lutego 2016 r. podpisała umowę o pracę z płatnikiem składek (...). Zaznaczyła, że odpisana umowa jest wyrazem faktycznego zatrudnienia jej na przedmiotowym stanowisku pracy, jest wyrazem rzetelnego oświadczenia woli stron umowy, która skutkowa rzeczywistym realizowaniem wszystkich elementów charakterystycznych dla umowy o pracę wynikających z art. 22 § 1 k.p., za ustalonym przez strony wynagrodzeniem w wysokości 6. 570 zł miesięcznie i jest przejawem realizacji interesów firmy jako pracodawcy oraz P. K. (1) jako właściciela i płatnika składek ( odwołanie z dnia 3 października, k.2-10 a.s., tom I).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi
na odwołanie z dnia 4 listopada 2016 r. wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów procesu według norm przepisanych. Organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone w decyzji z dnia 29 sierpnia 2016 r. wskazując, że decyzja ta jest prawnie i faktycznie uzasadniona. W jego ocenie wysokość wynagrodzenia ustalona aneksem do umowy o pracę J. K. nie miała na celu odpłaty za pracę przez nią wykonywaną, lecz uzyskanie wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, co stanowi tym samym naruszenie zasad współżycia społecznego ( odpowiedź na odwołanie z dnia 4 listopada 2016 r., k.51-53 a.s, tom I).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca J. K., ur. (...), ukończyła studia magisterskie na kierunku zarządzanie i marketing na Uniwersytecie (...) ( dyplom ukończenia studiów, k.49 a.s., tom I).

Od 14 września 1998 r. do 15 grudnia 1998 r. odwołująca pracowała w (...) Sp. z o.o., w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku asystentka kierownika sprzedaży. W okresie 1 kwietnia 1999 r. – 30 września 2000 r. odwołująca pracowała w (...), w pełnym wymiarze czasu pracy, jako konsultant ds. sprzedaży i kredytów ( świadectwo pracy z dnia 21 grudnia 1998 r., k.48 a.s., tom I, świadectwo pracy z dnia 30 września 2000 r., k.47 a.s., tom I).

Odwołująca od 7 maja 2001 r. do 31 października 2001 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku asystentki w (...) Sp. z o.o. Od 1 listopada 2001 r. do 22 października 2007 r. odwołująca pracowała w (...) Sp. z o.o. w wymiarze pełnego etatu, początkowo na stanowisku asystentki, a od 1 września 2003 r. na stanowisku asystentki Zarządu ( świadectwo pracy z dni 31 października 2001r., k.46 a.s., tom I, świadectwo pracy z dnia 22 października 2007 r., k.45 a.s., tom I).

W okresie 1 października 2007 r. do 31 lipca 2011 r. odwołująca była zatrudniona na stanowisku asystentki na region: Europa centralo-wschodnia i Bałkany, w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o.o. ( świadectwo pracy z 1 sierpnia 2011 r., k.44 a.s, tom I).

W dniu 1 grudnia 2012 r. odwołująca zawarła z (...) umowę o prace na czas określony do 31 grudnia 2013 r. W ramach rej umowy odwołująca była zatrudniona na stanowisku przedstawiciel handlowy, w wymiarze ¼ etatu, za wynagrodzeniem 375 zł. Do zadań odwołującej należało m. in.: archiwizacja informacji handlowych pracowników terenowych dotyczących bieżącego kontaktu oraz obsługi klientów firmy, odbiór oraz nadawanie listowej korespondencji firmowej, przyjmowanie oraz bieżące przekazywanie korespondencji do i od adresatów, bieżące administrowanie kontem (...), przekazywanie dokumentów księgowych do podpisu upoważnionym osobom, kopiowanie dokumentów księgowych i innych dokumentów związanych z realizacją projektów i ich archiwizowanie. Przed przystąpieniem odwołującej do pracy pracodawca skierował ją na badania wstępne. Zaświadczeniem z dnia 6 grudnia 2012 r. lekarz medycyny pracy stwierdził, że odwołująca jest zdolna do pracy na ww. stanowisku ( umowa z dnia 1 grudnia 2012 r., k.22 a.s., tom I, zakres obowiązków, k.18-21 a.s., skierowanie na badanie, k.40 a.s., tom I, zaświadczenie lekarskie, k.39 a.s., tom I).

Dnia 31 grudnia 2012 r. strony zawarły aneks do niniejszej umowy, w którym zwiększono wynagrodzenie odwołującej do 400 zł ( aneks z dnia 31 grudnia 2012 r., k.17 a.s., tom I).

Następnie, tj. 31 grudnia 2013 r., odwołująca zawarła z (...) umowę o pracę na czas nieokreślony. Postanowienia umowy przewidywały zatrudnienie odwołującej na stanowisku przedstawiciel handlowy, na ¼ etatu, za wynagrodzeniem 420 zł. Dnia 28 lutego 2014 r. strony zawarły aneks do niniejszej umowy. W myśl postanowień aneksu od 1 marca 2014 r. zmianie uległ wymiar czasu pracy odwołującej ( zwiększono do ½ etatu) oraz jej wynagrodzenie, które wynosiło 840 zł. Strony dnia 1 stycznia 2016 r. podpisały kolejny aneks do niniejszej umowy, w którym zwiększono wynagrodzenie odwołującej do 925 zł (umowa o pracę z dnia 31 grudnia 2013 r., k.15, tom I, aneks do umowy z dnia 28 lutego 2014 r., k.13, tom I).

Z uwagi na sytuację rodzinną P. K. (1) postanowił zatrudnić pracownika na stanowisko handlowca-przedstawiciela firmy. Mając na względzie fakt, iż nowy pracownik przejąłby większość obowiązków w firmie, pracodawca szukał kogoś godnego zaufania. Po przeprowadzonej rekrutacji postanowił powierzyć to stanowisko pracującej już dla niego J. K.. Przy wyborze odwołującej na to stanowisko miało znaczenie jej doświadczenie zawodowo, kwalifikacje, jak również to, iż z uwagi na powiązanie rodzinne była osobą zaufaną ( zeznania informacyjne P. K. (1), k.158 a.s., tom I).

Wobec powyższego dnia 1 lutego 2016 r. strony zawarły aneks do umowy o pracę. W aneksie zmieniono wymiar czasu pracy odwołującej na pełen etat. Zmianie uległo również stanowisko pracy odwołującej na: specjalista do spraw sprzedaży. Wraz z tymi zmianami zwiększono wynagrodzenie odwołującej do 6 570 zł. W związku ze zmianą stanowiska pracy odwołująca została skierowana na badania lekarskie oraz odbyła szkolenie BHP. Do zakresu czynności odwołującej na nowym stanowisku należało:

⚫

bieżący kontakt oraz obsługa klientów firmy w ramach powierzonego projektu: (...) S.A na Terenie RP oraz Krajów UE,

⚫

przygotowanie szczegółowego budżetu projektu i planu zatrudnienia z uwzględnieniem zaplanowanych w projekcie tzw. osobo-miesięcy (person-month) i stawek wynagrodzeń dla poszczególnych osób,

⚫

bieżące wprowadzanie oraz aktualizacja w każdym miesiącu poprawności umieszczanych danych na kartach elektronicznego systemu (...) osób zatrudnionych i realizujących zadania w projekcie,

⚫

bieżąca obsługa zapytań ofertowych poprzez opracowywanie indywidualnych ofert handlowych, negocjowanie ceny stosownie do wielkości zamówienia oraz bieżącej dostępności towaru w magazynie centralnym w O.,

⚫

bezpośredni kontakt oraz koordynacja projektów z biurem oraz handlowcami w Czechach,

⚫

opracowywanie, wdrażanie oraz kontrola indywidualnych poziomów cenowych dla klientów handlowych poszczególnych projektów,

⚫

dokonywanie rozeznania rynku lub uruchamianie odpowiednich procedur przetargowych w przypadku dokonywania zakupów produktów lub usług,

⚫

opisywanie faktur i innych dowodów księgowych w powiązaniu z harmonogramem projektu,

⚫

przekazywanie dokumentów księgowych do podpisu upoważnionym osobom,

⚫

kopiowanie dokumentów księgowych i innych dokumentów związanych z realizacją projektu wraz z ich archiwizowaniem,

⚫

bieżące rejestrowanie kosztów i przychodów projektu, rejestrowanie i analizowanie stanu środków pieniężnych projektu,

⚫

przygotowywanie pism w sprawie zwiększonego wynagrodzenia,

⚫

przygotowanie wniosków o kredyt lub inne źródła zewnętrznego finansowania,

⚫

przygotowanie wniosków w sprawie comiesięcznego przeksięgowania odpowiedniej części wynagrodzeń i narzutów stałych pracowników realizujących zadania w projekcie na konto projektu,

⚫

przygotowanie sprawozdań finansowych, obsługa audytów i kontroli,

⚫

wyznaczanie osób do zadań merytorycznych w realizowanych projektach,

⚫

dokonywanie podziału zadań merytorycznych między poszczególne osoby,

⚫

weryfikowanie pod względem merytorycznym realizowanych i zrealizowanych prac,

⚫

sprawdzanie zgodności realizacji zadań z zatwierdzonym harmonogramem,

⚫

zwoływania spotkań roboczych zespołu projektowego - w miarę potrzeb,

⚫

w sytuacji braku możliwości dotrzymania harmonogramu - dokonywanie w ustalonym trybie uzgodnień z Koordynatorem Głównym projektu,

⚫

zatwierdzanie pod względem merytorycznym dokonywanych wydatków, bieżące zarządzanie projektem,

⚫

nadzór nad osobą zatrudnioną/wyznaczoną do obsługi finansowo-administracyjnej projektu, kart czasu pracy,

⚫

przygotowywanie propozycji w zakresie zatrudnienia,

⚫

nadzorowanie prawidłowego prowadzenia przez osoby realizujące projekt, kart czasu,

⚫

nadzór nad prawidłowym kwalifikowaniem kosztów,

⚫

terminowe i zgodne z umową i regułami przygotowanie sprawozdań merytorycznych z realizacji projektu,

⚫

nadzór nad przygotowaniem sprawozdań finansowych,

⚫

informowanie kierownika jednostki, w której jest realizowany projekt, o nieprawidłowościach związanych z realizacją projektu, a także o wszelkich sytuacjach mogących mieć istotny wpływ na dalszy jego przebieg,

⚫

czynny udział w spotkaniach oraz targach branżowych ( aneks do umowy z dnia 1 lutego 2016r., k.136 a.s., tom I, skierowanie na badania z dnia 1 lutego 2016 r., k.121 a.s, tom I, karta szkolenia BHP, k.119 a.s., tom I, zaświadczenie lekarskiej, k.120 a.s., tom I, zakres obowiązków, k.122-125 a.s., tom I).

Zaznaczenia wymaga, że w okresie 17 listopada 2015 r. do 1 lutego 2016 r. odwołująca odbyła w obecności przedstawicieli firmy (...) szkolenia przygotowujące do realizacji kontraktu handlowego w firmie (...) na stanowisku przedstawiciel handlowego. Szkolenie obejmowało przygotowanie m.in.: z zakresu produktów firmy (...), z technik znakowania tekstyliów reklamowych, z zasad sporządzania indywidulanych raportów, z zasad realizacji reklamacji i zwrotów produktów, a także praktyczną naukę czeskiego ( zaświadczenie, k.42 a.s., tom I).

W ramach pracy na nowym stanowisku odwołująca przede wszystkim zajmowała się obsługą kontraktu z firmą (...). Odwołująca promowała produkty firmy, kontaktowała się z jej przedstawicielami i klientami. Praca odwołującej wiązała się z dużym nakładem czasowym, bowiem specyfika pracy determinowała konieczność odbywania licznych wyjazdów służbowych. Odwołująca obsługiwała obecnych i pozyskiwała nowych klientów dla firmy, uczestniczyła w spotkaniach organizacyjnych, targach, a także zajmowała się współpracą z biurem rachunkowym ( zeznania B. K., k.170-171 a.s., tom I, zeznania B. G., k.171-172 a.s., tom I, I. N., k.172 a.s., tom I, zeznania R. Z., k.172-173 a.s., tom I, zeznania P. K. (2), k.181-182 a.s., tom I, zeznania J. K., k.156-157,182 a.s., tom I).

Celem realizacji obowiązków służbowych pracodawca powierzył odwołującej samochody służbowe: H. (...) oraz M. (...) (umowy powierzenia samochodu służbowego, k.224-228 a.s., tom II).

Wynagrodzenie odwołującej jak i jej podróże służbowe były rozliczane w formie gotówkowej. Odwołująca otrzymała wynagrodzenie za miesiące od lutego do maja w wynikającej z umowy kwocie, tj. 6 570 zł (dowodowy wewnętrzne rozliczenia delegacji, k.248251 a.s., tom II, lista płac, k.76-79 a.s, tom I).

W badaniu z dnia 3 marca 2016 r. lekarz ginekolog stwierdził u odwołującej stan ciąży. Z uwagi na stan zdrowia w okresie od 16 maja 2016 r. do 17 czerwca 2016 r. odwołująca była niezdolna do pracy, natomiast od 18 czerwca 2016 r. wystąpiła z wnioskiem o zasiłek chorobowy ( karta ciąży, k.87 a.s., tom I, karta czasu pracy, k.28 a.s., tom I, k.51-52 a.s., tom I).

W takcie zwolnienia lekarskiego odwołującej jej obowiązki przejął właściciel firmy. W części obowiązków pomagała mu jego żona. Następnie część zadań powierzono mężowi odwołującej Z. K. (zeznania P. K. (1), k.158 a.s., tom I)

W zakresie płatnika składek Sąd Okręgowy ustalił, iż P. K. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...). Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej osiągnął w 2015 r. dochód w wysokości 63 298,42 zł, a w 2016 r. 40 631,46 zł. W firmie oprócz odwołującej zatrudnionych jest jeszcze 3 pracowników, tj. dwóch pracowników fizycznych i jeden przedstawiciel handlowy. Celem dywersyfikacji źródeł przychodów firmy dnia 1 listopada 2011 r. zawarto z firmą (...) umowę o współpracę. W ramach tej umowy P. K. (1) został osobą upoważnioną do reprezentacji firmy (...) na terenie Polski. Oprócz prowadzonej działalności P. K. (1) jest również zatrudniony na podstawie umowy o pracę (PIT za 2015, k.80-86 a.s., tom I, PIT za 2016, k. 305-314 a.s., tom II, zeznania B. K., k.170-171 a.s, tom I, pismo z dnia 19 maja 2017 r., 193-198 a.s., tom I, umowa o współpracę z firmą (...), k.199-212 a.s., tom I-II, umowy o pracę, k.229-233 a.s., tom II, faktury, k.235-247 a.s., tom II).

Z uwagi na zmianę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne oraz wymiaru czasu pracy J. K. z tytułu wykonywanej umowy o pracę u płatnika składek P. K. (1) organ rentowy wszczął postępowanie wyjaśniające w sprawie ( zawiadomienie z dnia 20 lipca 2016 r., k. 7-8 a.r.).

W toku postępowania uzyskano wyjaśnienia złożone przez płatnika składek oraz dokumenty kadrowo-płacowe, w tym: aneks do umowy o pracę z dnia 1 lutego 2016 r., zakres czynności pracownika, skierowanie na badania okresowe, zaświadczenie z przeprowadzonej konsultacji psychologicznej, karty szkolenia BHP, listę obecności za okres od lutego do maja 2016 r., dowody wewnętrznych rozliczeń delegacji ( k.14-31 a.r.).

W oparciu o powyższe Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w dniu 29 sierpnia 2016 r. wydał decyzję nr: (...), którą stwierdził, że J. K. od 1 lutego 2016 r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o prace u płatnika składek P. K. (1) z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne równą 1850 zł, tj. minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. ( decyzja z dnia 29 sierpnia 2016 r., 1-4 a.r.).

Od decyzji z dnia 29 sierpnia 2016 r. J. K. złożyła odwołanie inicjując niniejsze postępowanie sądowe ( odwołanie z dnia 3 października, k.2-10 a.s., tom I).

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów
z dokumentów zawartych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych i osobowych J. K.. Zdaniem Sądu dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia, są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Dodatkowo nie były one kwestionowane przez strony sporu w zakresie ich autentyczności
i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem wynikające z nich okoliczności należało przyjąć za podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd oparł się także na zeznaniach świadków tj. B. K., B. G., I. N., R. Z., P. K. (2), a także wyjaśnieniach odwołującej oraz płatnika składek P. K. (1). Zdaniem Sądu złożone zeznania były logiczne, spójne i wzajemnie się uzupełniały.

Reasumując powyższe, materiał dowodowy zgromadzony w sprawie należało uznać za kompletny i wystarczający do wydania orzeczenia kończącego postępowanie.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie zważył, co następuje:

Odwołanie J. K. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 sierpnia 2016 r., nr: (...) jest uzasadnione i podlega uwzględnieniu.

Wydając zaskarżoną decyzję organ rentowy nie kwestionował faktu wykonywania przez J. K. pracy na podstawie umowy o pracę na rzecz płatnika składek, a jedynie wysokość wynagrodzenia umówionego przez strony na kwotę 6.570 zł brutto miesięcznie, obniżając je do wysokości minimalnego wynagrodzenia. Organ rentowy skorzystał przy tym z prawa kontrolowania wysokości wynagrodzenia w zakresie jego zgodności z prawem i zasadami współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zm., dalej: ustawa systemowa) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a (art. 8 ust.1) . Osoby będące pracownikami, na podstawie art. 11 i art. 12 ust. 1 ustawy systemowej, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom chorobowemu i wypadkowemu. Stosownie do treści art. 13 pkt. 1 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Przechodząc do rozważań dotyczących postawy wymiaru składek należy wskazać, iż zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z zastrzeżeniem ust. 2 (w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną). Z kolei w myśl art. 20 ust. 1 ustawy systemowej, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe.

Na gruncie cytowanych przepisów oczywistym jest, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe pracownika stanowi otrzymywane przez niego wynagrodzenie zasadnicze.

W ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy systemowej organ rentowy może zakwestionować wysokość wynagrodzenia. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntowany jest także pogląd, że organowi rentowemu w ramach powyższych przepisów przysługuje kompetencja do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień. W związku z tym, w ramach obowiązującej go procedury może on„(…) zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa ” (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 roku, sygn. akt III UK 7/09, Legalis). W wyroku z dnia 7 marca 2013 r.( III AUa 1515/12) Sąd Apelacyjny w Gdańsku potwierdził, że art. 86 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych daje organowi rentowemu kompetencje do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień i w ramach obowiązującej go procedury zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę w zakresie wynagrodzenia, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa.

W niniejszej sprawie organ rentowy nie kwestionował samego faktu zatrudnienia J. K. w oparciu o umowę o pracę, a więc nie kwestionował samego tytułu ubezpieczenia. Z tego też powodu, Sąd Okręgowy przyjął, że tytułem do ubezpieczenia była łącząca strony umowa o pracę, zmieniona aneksem z 1 lutego 2016 r. Kwestią sporną wymagającą rozstrzygnięcia Sądu była natomiast wysokość wynagrodzenia ustalona we wskazanym powyżej aneksie do umowy. Organ rentowy, powołując się na krótki okres dzielący zmianę wymiaru czasu pracy i podstawy wymiaru składek od złożenia wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego, więzy rodzinne łączące odwołującą z płatnikiem składek, a także niedostarczenie wnioskowanych akt osobowych uznał, że podstawą wymiaru składek w jej przypadku powinna być kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku w przeliczeniu na okres miesiąca.

Przypomnieć należy, że zgodnie z art. 22 § 1 k.p. stosunek pracy to relacja prawna łącząca pracodawcę i pracownika, na której treść składają się wzajemne prawa i obowiązki. Zasadniczym elementem konstrukcyjnym stosunku pracy jest zobowiązanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Na pracodawcy ciąży zaś obowiązek zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Odpłatny charakter stosunku pracy wiąże się ściśle z obowiązkiem ustalenia przez strony umowy o pracę wysokości wynagrodzenia za pracę (z art. 22 § 1, art. 29 § 1 pkt 3, art. 13 i art. 84 k.p.). Zgodnie z art. 78 § 1 k.p., wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. Należy mieć na uwadze, że umowa o pracę wywołuje skutki nie tylko bezpośrednie, dotyczące wprost wzajemnych relacji między pracownikiem i pracodawcą, lecz także dalsze, pośrednie, w tym w dziedzinie ubezpieczeń społecznych – gdzie kształtuje ona stosunek ubezpieczenia społecznego, określa wysokość składki, a w konsekwencji prowadzi do uzyskania odpowiednich świadczeń. Są to skutki doniosłe nie tylko dla jednostki – pracownika, ale i dla interesu publicznego. Dlatego też ocena postanowień umownych powinna być dokonywana także z punktu widzenia prawa ubezpieczeń społecznych, mając na uwadze interes publiczny i akcentowaną w orzecznictwie zasadę solidarności ubezpieczonych.

Ingerencja Sądu w umówione przez strony stosunku pracy wynagrodzenie powinna mieć miejsce tylko w wypadku rażąco wysokiego pułapu wynagrodzenia za pracę w stosunku do okoliczności danego przypadku ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III UK 7/09, Legalis). W ocenie Sądu Okręgowego, w rozpoznawanej sprawie nie mamy do czynienia z taką rażącą dysproporcją w mechanizmie ustalenia wynagrodzenia za pracę dla J. K..

Sąd miał na względzie, iż właściciel firmy (...) oprócz prowadzenia działalności gospodarczej, wykonywał pracę w oparciu o umowę o pracę. Nadto, jak sam podkreślił, z uwagi na sytuację osobistą nie mógł zająć się firmą w pełnym zakresie, dlatego szukał zaufanej osoby, która przejęłaby jego obowiązki, w tym przede wszystkim zajęła się obsługą kontraktu z firmą (...). Powierzenie takiego stanowiska członkowi rodziny, który dodatkowo zna firmę ze względu na wcześniejsze zatrudnienie w niej, jest w pełni uzasadnione. W ocenie Sądu stosunki osobiste łączące strony nie miały znaczenia w odniesieniu do istoty stosunku prawnego łączącego strony, ani też wysokości umówionego wynagrodzenia, albowiem odwołująca faktycznie pracę wykonywała, a zakres obowiązków uzasadniał przyznanie jej wynagrodzenia we wskazanej kwocie.

Sąd analizując obowiązki odwołującej uwzględnił, że wymagały one umiejętności związanych z zarządzaniem i koordynowaniem, a także umiejętności dotyczących nawiązywania kontaktów i zdobywania klientów. Zadaniem odwołującej było utrzymywanie kontaktów z kontrahentami, co z punktu widzenia działania firmy ma istotne znaczenie dla podtrzymania właściwych relacji z kontrahentami i utrzymania współpracy, istotnej choćby z punktu widzenia uzyskiwanych przychodów. Odwołująca, co zgodnie potwierdzili świadkowie, odbywała szereg spotkań, zajmowała się pozyskiwaniem nowych kontrahentów, uczestniczyła w targach i spotkaniach przedstawicieli. Zadania powierzone odwołującej wiązały się z licznymi podróżami służbowymi, dlatego musiała ona być dyspozycyjna czasowo. Podsumowując jej rolę w firmie, można wskazać, że w istocie zarządzała tą sferą, która dotyczyła realizacji zawartych kontraktów i dbała o rozwój firmy. To z kolei dla funkcjonowania firmy ma znaczenie niebagatelne, szczególnie jeśli firma ma potencjał, chce się rozwijać i zdobywać nowych klientów. Organ rentowy nie miał zatem podstaw, by przyjąć, że kwota minimalnego wynagrodzenia jest adekwatna za wykonywaną przez nią pracę.

Zdaniem Sądu stanowisko organu rentowego, ustalającego dla odwołującej jako specjalisty do spraw sprzedaży wynagrodzenie odpowiadające kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę, stanowi wyraz braku wszechstronnej oceny zakresu jej obowiązków, a zarazem braku rozważenia wysokości godziwego wynagrodzenia w odniesieniu do kwalifikacji, poziomu wykształcenia, doświadczenia, odpowiedzialności za wykonywaną pracę czy rodzaju realizowanych obowiązków.

Sąd ustalając stan faktyczny wskazał, iż odwołująca była pracownikiem firmy. Płatnik składek podpisując z nią aneks z dnia 1 lutego 2016 r., jednocześnie rozszerzył zakres jej obowiązków. W związku z tym faktem, w ocenie Sądu, dokonanie obniżenia wynagrodzenia do minimalnego byłoby czynnością nielogiczną oraz naruszałoby zasady współżycia społecznego, bowiem praca, którą J. K. wykonywała od 1 lutego 2016 r. wymagała większych umiejętności i wiązała się z większym nakładem pracy niż zadania wykonywane przez nią w firmie dotychczas.

Nadto Sąd zważył, iż podwyższanie wynagrodzenia odwołującej było możliwe z punktu widzenia sytuacji finansowej firmy. W niniejszej sprawie odnotowano, iż w 2015 r. zysk firmy wyniósł 63 298,42 zł, a w 2016 r. 40 631,46 zł. Biorąc pod uwagę fakt, iż praca odwołującej miała wymierny efekt na ogólną kondycję finansową firmy, płatnik składek mając takie dochody mógł zapewnić odwołującej wypłacanie wynagrodzenia w kwestionowanej przez organ rentowy kwocie.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd doszedł do przekonania, iż kwalifikacje odwołującej, doświadczenie, ilość i jakość świadczonej pracy, istotność z punktu widzenia interesów pracodawcy przemawiają za uznaniem jako należnej i adekwatnej kwoty wynagrodzenia ustalonej od 1 lutego 2016 r. w wysokości 6.570 zł.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie J. K. od decyzji z dnia 29 sierpnia 2016 r., nr: (...), w konsekwencji, czego na podstawie art. 477 ^{( 14 )}§ 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, że odwołująca J. K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 6570 zł, o czym orzekł w sentencji wyroku.

SSO Marcin Graczyk

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)