Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 kwietnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Inowrocławiu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2017 r. w Inowrocławiu

na rozprawie

sprawy z wniosku Parafii R.-Katolickiej pw. św. M. E.

w P.

z udziałem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia:

1.  oddalić wniosek,

2.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 497,00 zł (czterysta dziewięćdziesiąt siedem złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów postepowania.

SSR Marcin Sroczyński

UZASADNIENIE

W dniu 14 marca 2016 roku wnioskodawca Parafia R.- Katolicka pod wezwaniem św. M. E. w P. wniosła o:

- ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na rzecz uczestnika (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na działkach nr (...) położonych w miejscowości P. gmina K., dla których prowadzona jest księga wieczysta (...), której treścią jest znoszenie istnienia dotychczas posadowionych urządzeń przesyłowych i linii napowietrznych 0,4 i 15 kV w tym prawa korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów i modernizacji tych linii wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren odpowiednim sprzętem za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 16.755 zł,

- ustanowienie odpłatnej służebności przesyłu na rzecz uczestnika (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. na działce (...) położonej w miejscowości P. gmina K., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), której treścią jest znoszenie istnienia dotychczas posadowionych urządzeń przesyłowych i linii napowietrznej 15 kV w tym prawa korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania konserwacji, remontów i modernizacji tych linii wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren odpowiednim sprzętem za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 22.741 zł.

W uzasadnieniu wniosku Parafia R.- Katolicka pod wezwaniem św. M. E. w P. wskazała, iż jest właścicielem działek nr (...) położonych w miejscowości P. gmina K. dla których prowadzona jest księga wieczysta (...) i działki (...) położonej w miejscowości P. gmina K. dla której prowadzona jest księga wieczysta (...). Działki te zostały przywrócone na podstawie ugody Komisji Majątkowej w W. z dnia 16 września 1997 roku nr W.KM-I- (...) oraz orzeczenia z dnia 18 lutego 2003 roku Komisji Majątkowej w W. nr W.KM-I- (...). Na wskazanych działkach znajdują się linie energetyczne wchodzące w skład przedsiębiorstwa przesyłowego prowadzonego przez uczestnika. L. nadziemne niskiego i średniego napięcia ograniczają korzystanie przez wnioskodawcę z własności jego nieruchomości. Pismem z dnia 26 listopada 2015 roku wnioskodawca wezwał uczestnika do zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem. Uczestnik postępowania w odpowiedzi na wezwanie, pismem z dnia 1 lutego 2016 roku odmówił ustanowienia odpłatnej służebności przesyłu powołując się na zasiedzenie służebności gruntowych. Działki objęte wnioskiem w poprzednim ustroju socjalistycznym stanowiły własność Skarbu Państwa, co powoduje brak możliwości zasiedzenia służebności gruntowych czy też służebności przesyłu przez uczestnika postępowania na gruncie państwowym.

(...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. wniósł o oddalenie wniosku. W uzasadnieniu wskazała, iż na działce (...) w miejscowości P. gm. K. znajdują się elementy infrastruktury elektroenergetycznej tj. linii niskiego napięcia 0,4 kV jednego stanowiska słupowego krańcowego- rozkracznego typu 2 (...) 10 m, linii wyprowadzonej ze stacji (...). Elementy te zostały posadowione na nieruchomości w roku 1977. Na działce nr (...) znajdują się elementy tej samej linii wybudowanej w 1977 roku w postaci 2 słupów przelotowych typu 1x ŻN 10 m. Dodatkowo na działce tej znajdują się elementy linii średniego napięcia 15 kV stanowiącej odgałęzienie od linii relacji (...) K. – S. do zasilania stacji (...) linia wybudowana w 1966 roku. Na działce nr (...) znajdują się elementy linii średniego napięcia 15 kV relacji (...) K.- K. K. wybudowanej w roku 1962. Uczestnik podniósł zarzut zasiedzenia służebności gruntowej w treści odpowiadającej służebności przesyłu co do infrastruktury posadowionej w roku 1977 – zasiedzenie miało miejsce z upływem 1987 roku na rzecz Skarbu Państwa, co do infrastruktury wybudowanej w roku 1966 zasiedzenie miało miejsce z upływem 1976 roku na rzecz Skarbu Państwa, co do infrastruktury wybudowanej w roku 1962 zasiedzenie miało miejsce z upływem 1972 roku na rzecz Skarbu Państwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

Na działce (...) w miejscowości P. gm. K. znajdują się elementy infrastruktury elektroenergetycznej tj. linii niskiego napięcia 0,4 kV jednego stanowiska słupowego krańcowego- rozkracznego typu 2 (...) 10 m, linii wyprowadzonej ze stacji (...). Elementy te zostały posadowione na nieruchomości w roku 1977. Na działce nr (...) znajdują się elementy tej samej linii wybudowanej w 1977 roku w postaci 2 słupów przelotowych typu 1x ŻN 10 m. Dodatkowo na działce tej znajdują się elementy linii średniego napięcia 15 kV stanowiącej odgałęzienie od linii relacji (...) K. – S. do zasilania stacji (...) linia wybudowana w 1966 roku. Na działce nr (...) znajdują się elementy linii średniego napięcia 15 kV relacji (...) K.- K. wybudowanej w roku 1962.

Dowód: bezsporne, dokumentacja techniczna linii energetycznych k.30-66

Działka (...) w dacie posadowienia linii energetycznej niskiego napięcia 0,4 kV była własnością wnioskodawcy. Działka (...) w dacie posadowienia linii energetycznej 0,4 kV była własnością wnioskodawcy, a w dacie posadowienia linii 15 kV była własnością Skarbu Państwa. Natomiast działka (...) w dacie posadowienia linii energetycznej średniego napięcia 15 kV była własnością Skarbu Państwa. Ugodą z dnia 18 września 1997 roku Komisja Majątkowa zwróciła wnioskodawcy działkę (...). L. energetyczne położone na tych działkach są czynne.

Dowód: decyzja Wojewody (...) z dnia 11 czerwca 1999 roku

akta księgi wieczystej(...) , ugoda z dnia 16 września

1997 roku k. 7, orzeczenie Komisji Majątkowej z dnia 18 lutego 2003 roku

k. 8 zeznania świadków J. K. k. 113, W. K. k.114

Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 roku zostało utworzone Przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...). W skład tego przedsiębiorstwa wszedł Zakład (...) w B.. Następnie w dniu 30 czerwca 1989 roku został sporządzony protokół podziału majątku przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Północny O. Energetyczny z siedzibą w B.. Zarządzeniem z dnia 9 lipca 1993 roku Minister Przemysłu dokonał podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą ,,Zakład (...) w B.. Przedsiębiorstwo to powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Północny O. Energetyczny w B.. Aktem notarialnym z dnia 30 czerwca 2007 roku sporządzonym w Kancelarii Notarialnej Notariusza O. P. w P. Rep. (...) doszło do zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa w wyniku czego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stał się na podstawie § 2 wskazanej wyżej umowy właścicielem składników mienia (...) S.A. w tym prawa własności ruchomości, zwłaszcza ruchomości związanych z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej: linii kablowych i napowietrznych, sieci dystrybucyjnych oraz zespołów elektroenergetycznych stacji i rozdzielni energetycznych, transformatorów. W tym również słupów energetycznych zlokalizowanych na nieruchomości wnioskodawcy.

Dowód: zarządzenie nr 223 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 lutego

1958 roku k. 67-68, protokół z dnia 30 czerwca 1989 roku k.69-71,

zarządzenie z dnia 9 lipca 1993 roku k. 72-73, akt notarialny z dnia

30 czerwca 2007 roku sporządzony w Kancelarii Notarialnej Notariusza

O. P. w P. Rep. (...) k.83-91

Pismem z dnia 26 listopada2015 roku wnioskodawca zwrócił się do uczestnika o zawarcie umowy ustanowienia służebności przesyłu za wynagrodzeniem. Pismem z dnia 1 lutego 2016 roku uczestnik odmówił zawarcia umowy ustanowienia służebności przesyłu.

Dowód: pismo z dnia 26 listopada 2015 roku k. 12, pismo z dnia 1 lutego 2016 roku

k. 15-16

Sąd zważył co następuje

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o przedłożone dokumenty i zeznania świadków. Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich zeznań. Osoby przesłuchane w charakterze świadków w treści swych zeznań prezentowały swoją wiedzę na temat przebiegu linii energetycznych będących przedmiotem postępowania. Odnosząc się do żądania wniosku to jego podstawą prawną był art. 305 ¹ k.c. zgodnie z którym nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c. (tj. urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne urządzenia podobne) prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu). W odpowiedzi na wniosek uczestnik podniósł zarzut zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu w zakresie linii energetycznych niskiego i średniego przebiegających przez działki wnioskodawcy. W związku z tym, że od oceny zasadności tych zarzutów zależało ostateczne rozstrzygnięcie niniejszej sprawy, dalsze postępowania dowodowe zostało ograniczone do badania tych kwestii odwołując się w tym zakresie do orzecznictwa Sądu Najwyższego. W postanowieniu z dnia 26 czerwca 2013 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II CSK 626/12 publik. Lex 1341262 Sąd Najwyższy wyraźnie odróżnił służebność przesyłu od służebności odpowiadającej treścią służebności przesyłu, która mogła zostać nabyta przez zasiedzenie przed dniem 3 sierpnia 2008 roku. Sąd Najwyższy wskazał, iż oba prawa posiadają podobną treść oraz pełnią te same funkcje, co nie oznacza, że można je utożsamiać. Konstrukcja prawna służebności przesyłu została wprowadzona z dniem 3 sierpnia 2008 roku w art. 305 ¹ -305 ⁴ k.c. Przepisy te ukształtowane zostały z jednoznaczną intencją potwierdzenia dotychczasowej praktyki orzeczniczej, która konsekwentnie przyjmowała możliwość ustanowienia na nieruchomości służebności gruntowej, pozwalającej na korzystanie ze znajdujących się na niej urządzeń przesyłowych przez przedsiębiorcę wykorzystującego je w swojej działalności gospodarczej. Natomiast przesłankami zasiedzenia służebności gruntowej jest posiadanie służebności, polegające na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia w zakresie odpowiadającym treści określonej służebności i upływ oznaczonego w ustawie czasu, czyli 20 lub 30 lat, w zależności od tego, czy posiadacz służebności był w dobrej, czy w złej wierze. W ocenie Sądu, linie energetyczne wchodzące w skład przedsiębiorstwa uczestnika są trwałym i widocznym urządzeniem istniejącym przez okres niezbędny do nabycia służebności przez zasiedzenie. L. niskiego napięcia zostały wybudowane na działkach (...) w 1977 roku, posadowione zostały w sposób jawny. Korzystanie przez poprzedników prawnych uczestnika z tak istotnego urządzenia jakim są linie energetyczne wypełniało przesłanki korzystania z trwałego i widocznego urządzenia. Początek tego korzystania należy datować na 1977 rok, co nie było kwestionowane. Stosownie do art. 172 § 1 k.c. posiadacz nieruchomości nie będący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie). Z paragrafu 2 wynika z kolei, że po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze. Przed 1990 rokiem okresy posiadania niezbędne do zasiedzenia wynosiły odpowiednio 10 i 20 lat. Uczestnik i jego poprzednicy prawni byli posiadaczami służebności. Władali bowiem faktycznie nieruchomością jedynie w zakresie przysługującego im prawa, z którym wiązało się określone władztwo nad cudzą nieruchomością (art. 352 k.c.). Korzystali z niej w zakresie prawa służebności tj. celem przeprowadzenia i eksploatacji linii energetycznej. Wykonując te czynności uważali, że mają prawo w takim zakresie korzystać z cudzej nieruchomości, co wynikało z charakteru działalności przedsiębiorstwa energetycznego. Przedsiębiorstwo korzystało z nieruchomości będącej obecnie własnością wnioskodawcy w zakresie wynikającym z przebiegających linii energetycznych. W stanie faktycznym sprawy odnosząc się do linii niskiego napięcia przebiegającej przez nieruchomość wnioskodawcy to powstała 1977 roku i nadal istnieje. Termin zasiedzenia upłynął w 1987 roku. W ocenie Sądu uczestnik w momencie instalowania urządzeń energetycznych niskiego napięcia na nieruchomości wnioskodawca pozostawał w dobrej wierze. Urządzenia te powstały w 1977 roku kiedy to obowiązywała Ustawa z dnia 28 czerwca 1950 roku o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli. Ustawa o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli zobowiązywała właścicieli nieruchomości, na których dokonywane były prace budowlane do umożliwienia wstępu na ich teren osobom upoważnionym. Właściciele nieruchomości nie musieli zatem wyrażać zgody na przeprowadzane prace. Przedsiębiorstwo energetyczne dokonujące inwestycji na podstawie ustawy o powszechnej elektryfikacji wsi i osiedli miało prawo pozostawać w przekonaniu, że przysługuje mu tytuł prawny do budowy urządzeń energetycznych na gruntach.

W tym czasie służebność w zakresie linii niskiego napięcia 0,4 kV znajdowała się w posiadaniu Skarbu Państwa. Posiadanie to przebiegło w ten sposób, iż Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 roku zostało utworzone Przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą ,,Zakłady (...). W skład tego przedsiębiorstwa wszedł Zakład (...) w B.. Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 9 lipca 1993 roku dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą ,,Zakład (...) w B.. Przedsiębiorstwo to powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Północny O. Energetyczny w B.. Aktem notarialnym z dnia 30 czerwca 2007 roku sporządzonym w Kancelarii Notarialnej Notariusza O. P. w P. Rep. (...) doszło do zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa w wyniku czego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stał się na podstawie § 2 wskazanej wyżej umowy właścicielem składników mienia (...) S.A. w tym prawa własności ruchomości, zwłaszcza ruchomości związanych z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej: linii kablowych i napowietrznych, sieci dystrybucyjnych oraz zespołów elektroenergetycznych stacji i rozdzielni energetycznych, transformatorów. W tym również słupów energetycznych niskiego napięcia na nieruchomości wnioskodawcy.

Odnosząc się natomiast linii średniego napięcia 15 kV posadowionej na działce (...) to budowa przedmiotowej linii nastąpiła w okresie istnienia konstrukcji jednolitej własności Skarbu Państwa. Jak wskazuje się w judykaturze z dniem 1 lutego 1989 roku na skutek nowelizacji art.128 k.c. dokonanej Ustawą z dnia 31 stycznia 1989 roku o zmianie ustawy Kodeks cywilny doszło do uchylenia jednolitej własności państwowej, dzięki czemu państwowe osoby prawne uzyskały zdolność prawną do nabywania prawa własności. Ustawa ta nie przekształciła jednak ex lege stosunków własnościowych państwowych osób prawnych w stosunku do składników majątkowych, które w dniu 1 lutego 1989 roku były w zarządzie tych osób. Przekształcenie prawa zarządu przysługującego państwowym osobom prawnym w stosunku do gruntów będących własnością Skarbu Państwa w prawo użytkowania wieczystego, a w stosunku do budynków, innych urządzeń i lokali znajdujących się na tych gruntach w prawo własności nastąpiło dopiero z dniem 5 grudnia 1990 roku na podstawie art. 2 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 29 września 1990 roku o zmianie Ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości. Tym samym od dnia 5 grudnia 1990 roku rozpoczął się bieg zasiedzenia posiadanych w tym dniu przez przedsiębiorstwo przesyłowe linii energetycznych znajdujących na gruntach stanowiących wówczas własność Skarbu Państwa, a aktualnie wnioskodawcy, albowiem od tego dnia mógł wykonywać posiadanie dla ,,siebie” czyli we własnym imieniu i na swoją rzecz ( tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2013 roku wydane w sprawie o sygn. akt I CSK 256/12 publik. Lex nr 1294472). Wobec tego przyjąć należy, że także przedsiębiorstwo państwowe będące poprzednikiem prawnym uczestnika, tj. Zakłady (...), przeprowadzając inwestycję polegającą na budowie linii energetycznej średniego napięcia miało prawo do tego, aby zakładać, iż działania podejmowane w ramach realizacji tej inwestycji są zgodne z prawem. W tym względzie należy również mieć na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2009 roku wydane w sprawie o sygn. akt I CSK 265/08 publik. Lex nr 523632, iż okoliczność, że wnioskodawca działał zgodnie z obowiązującym prawem przy nabywaniu posiadania nie może pozostać bez znaczenia dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza. W ocenie Sądu nabycie posiadania nastąpiło w dobrej wierze i zasiedzenie nastąpiło w 2010 roku. Posiadanie to przebiegło w ten sposób, iż Zarządzeniem Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 25 listopada 1958 roku zostało utworzone Przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą Zakłady (...). W skład tego przedsiębiorstwa wszedł Zakład (...) w B.. Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 9 lipca 1993 roku dokonano podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą ,,Zakład (...) w B.. Przedsiębiorstwo to powstało w wyniku podziału przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą Północny O. Energetyczny w B.. Aktem notarialnym z dnia 30 czerwca 2007 roku sporządzonym w Kancelarii Notarialnej Notariusza O. P. w P. Rep. (...) doszło do zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa w wyniku czego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stał się na podstawie § 2 wskazanej wyżej umowy właścicielem składników mienia (...) S.A. w tym prawa własności ruchomości, zwłaszcza ruchomości związanych z prowadzeniem działalności w zakresie dystrybucji energii elektrycznej: linii kablowych i napowietrznych, sieci dystrybucyjnych oraz zespołów elektroenergetycznych stacji i rozdzielni energetycznych, transformatorów. W tym również słupów linii średniego napięcia na nieruchomości wnioskodawcy. Wbrew stanowisku wnioskodawcy podnoszonego na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2017 roku podstawę dla poczynienia ustaleń dotyczących przeniesienia posiadania służebności na rzecz uczestnika nie stanowił jedynie fakt przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego. W orzecznictwie niekwestionowanym pozostaje, że jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy jest wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również wydanie środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą. Ustawodawca nie wymaga zatem pisemnej formy potwierdzenia przeniesienia posiadania. Zmiana posiadania następuje bowiem w sferze faktycznej i stanowi czynność realną, a nie prawną (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2008 roku w sprawie o sygn. akt I CSK 458/07 publik. Lex nr 484711, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 7 sierpnia 2013 roku wydany w sprawie o sygn. akt I ACa 292/13 publik. Lex nr 1363238). W stanie faktycznym sprawy wnioskodawca wskazał, iż linie energetyczne położone na ich nieruchomościach są własnością uczestnika tym samym doszło do przeniesienia posiadania.

Z uwagi na powyższe ustalenia Sąd uznał zarzut zasiedzenia za zasadny i oddalił wniosek wnioskodawcy o powołane biegłego rzeczoznawcy majątkowego na okoliczność ustalenia wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. Z uwagi na okoliczność, iż data posadowienia linii energetycznych nie była sporna Sąd oddalił wniosek uczestnika o powołanie biegłego sądowego z dziedziny budowy i eksploatacji sieci energetycznych jak również wniosek o ustanowienie służebności przesyłu.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. oraz § 5 pkt.3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych i w tym zakresie zasądzono od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 497,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

SSR Marcin Sroczyński