Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 lipca 2015 r. K. R. wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą z siedzibą we W. kwoty 1.734,31 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lipca 2014 r. do dnia zapłaty. Nadto wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 7 września 2010 r. strony zawarły umowę ubezpieczenia na życie, potwierdzoną certyfikatem o serii i nr (...). Powódka wskazała, że powyższa umowa została wypowiedziana przez działającego w imieniu powódki brokera ubezpieczeniowego, który wniósł o zwrot 100% wartości środków zgromionych na rachunku. Pozwana spółka odmówiła wypłaty całości środków, potrącając na swoją rzecz kwotę 1.734,32 zł tytułem opłaty likwidacyjnej, stanowiącej 75% wartości rachunku. W ocenie powódki, pobranie opłaty likwidacyjnej poprzez przejęcie całości lub znacznej części zgromadzonych środków rażąco narusza jej interesy, jako konsumenta, jest wyrazem nierówności stron oraz kształtuje jej prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Zdaniem powódki, postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia regulujące wysokość opłaty likwidacyjnej spełniają kryteria wskazane w art. 385 ¹ § 1 k.c., a w konsekwencji - nie wiążą powódki. ( pozew k. 2-7).

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwany zaprzeczył, jakoby zawarł z powódką umowę ubezpieczenia, wskazując, że umową ubezpieczenia, na podstawie której powódka została objęta ochroną ubezpieczeniową jest grupowa umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym - zawarta pomiędzy pozwaną, a (...) S.A. Pozwany wskazał, że powódka nie jest stroną umowy ubezpieczenia, gdyż zgodnie z postanowieniami grupowej umowy ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...), umowa ta jest umową zawartą na cudzy rachunek i jest uregulowana w art. 808 k.c. Umowa ta została zawarta pomiędzy pozwaną, a (...) S.A., dlatego wyłącznie te podmioty są stronami ww. umowy, a powódka może być li tylko uznawana za uczestnika stosunku ubezpieczenia, a nie jego stronę. Pozwany podkreślił, że nie jest zobligowany do zwrotu powódce żądanej przez nią kwoty, gdyż zgodnie z art. 805 k.c. i art. 808 § 2 k.c., roszczenie o zwrot składki do zakładu ubezpieczeń przysługuje jedynie ubezpieczającemu, a nie osobie ubezpieczonej. Pozwany podniósł zarzut braku po jego stronie legitymacji biernej w niniejszej sprawie. Nadto pozwany wskazał, że postanowienia OWU nie zawierają klauzul niedozwolonych w rozumieniu art. 358 ¹ k.c., albowiem ww. umowa nie została zawarta z konsumentem, tylko pomiędzy przedsiębiorcami (tj. pozwanym i (...) S.A.). ( sprzeciw od nakazu zapłaty k. 31-43).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 września 2010 roku K. R., na swój wniosek, została objęta ochroną ubezpieczeniową na warunkach grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym (...). Objęcie powódki ochroną ubezpieczeniową zostało potwierdzone certyfikatem serii i nr (...). Ubezpieczającym był (...) S.A., a K. R. - ubezpieczonym. Okres odpowiedzialności ubezpieczeniowej ustalony został od dnia 7 września 2010 roku do dnia 7 września 2025 roku. Wysokość składki zainwestowanej została określona na kwotę 22.500 zł; składki pierwszej - 4.500 zł, a składki bieżącej - 124 zł (płatnej do 7 dnia każdego miesiąca). Wysokość świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu zgonu miała wynosić 1% * składka zainwestowana + (liczna jednostek uczestnictwa funduszu w dacie umorzenia *wartość jednostki uczestnictwa funduszu w dacie zgonu ubezpieczonego). Wysokość świadczenia ubezpieczeniowego z tytułu dożycia do końca okresu odpowiedzialności miała wynosić 100% * wartość rachunku w dacie umorzenia. Ochrona ubezpieczeniowa udzielana była na podstawie Umowy grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem (...) S.A. (...) zawartej dnia 24 września 2009 roku pomiędzy Towarzystwem (...) S.A., a (...) S.A. ( bezsporne, certyfikat k. 10).

Pismem z dnia 30 czerwca 2014 roku broker ubezpieczeniowy, działając na rzecz powódki, wypowiedział ww. umowę ubezpieczenia i wniósł o zwrot 100% wartości rachunku. W odpowiedzi na powyższe pozwany odmówił zwrotu żądanych przez powódkę środków. Tożsamy wniosek do pozwanego został ponowiony w piśmie z dnia 19 grudnia 2014 r. Pismem z dnia 21 stycznia 2015 r. pozwany wyjaśnił, że w związku ze złożonym przez powódkę w dniu 6 listopada 2013 r. oświadczeniem o rezygnacji z ubezpieczenia (...), pozwany na mocy Rozdziału 14 punkt 4 i 6 Warunków (...) rozwiązało przedmiotowy stosunek ubezpieczeniowy, a następnie pozwany dokonał całkowitego wykupu, poprzez umorzenie wszystkich jednostek uczestnictwa funduszu znajdujących się na rachunku powódki (2.313,41 zł) i wypłacił na jej rzecz kwotę równą wartości rachunku, pomniejszoną o opłatę likwidacyjną w kwocie 1.734,31 zł. ( bezsporne, korespondencja między stronami k. 11-16).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych w jego opisie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Dokumenty te nie były kwestionowane przez żadną ze stron, a w ocenie Sądu nie było podstaw, by podawać w wątpliwość okoliczności faktyczne wynikające z ich treści.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu, jako nieudowodnione, albowiem powódka nie wykazała, jaka była treść postanowień warunków grupowego ubezpieczenia na życie i dożycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...), na których abuzywność się powoływała. Powyższej dokumentacji powódka nie złożyła do akt sprawy pomimo zobowiązania jej do tego przez Sąd, pod rygorem odmowy przedstawienia dowodu zgodnie z przepisem art. 233 § 2 k.p.c. ( k. 88).

Proces cywilny jest procesem kontradyktoryjnym, a co za tym idzie strony zobowiązane są do przedstawiania okoliczności związanych z toczącym się postępowaniem oraz dowodów na ich poparcie, przy czym strony muszą mieć świadomość, że w razie nie sprostania ciężarowi dowodu to na nich spadają wszelkie negatywne konsekwencje, związane w szczególności z oddaleniem powództwa i obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania stronie przeciwnej. Rola sądu nie polega na wykonywaniu obowiązków procesowych ciążących na stronach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 27 listopada 1996 r., III AUa 26/96, OSNC 1997/1/4). Zatem, gdy twierdzenia istotne dla rozstrzygnięcia sprawy nie zostaną udowodnione, to o merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy decyduje rozkład ciężaru dowodu.

W myśl przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Umowy te zgodnie z art. 385 ¹ k.c. podlegają kontroli pod względem zgodności z dobrymi obyczajami oraz interesami konsumentów. Postanowienia umów sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszające interesy konsumenta nie wiążą go. W myśl art. 385 ² k.c., oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść.

Na podstawie art. 385 ² k.c., oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny. By określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za niedozwolone postanowienie umowne spełnione muszą zostać cztery warunki: 1/ postanowienie umowy nie zostało uzgodnione indywidualnie, 2/ postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, 3/ rażąco naruszając jego interesy, 4/ postanowienie nie dotyczy głównych świadczeń stron.

W związku z nieprzedstawieniem w toku procesu treści warunków ubezpieczenia Sąd nie miał możliwości dokonania weryfikacji abuzywności tych postanowień w oparciu o ww. kryteria. Zaoferowany przez strony materiał dowodowy był ewidentnie niewystarczający do dokonania analizy charakteru postanowień łączącego strony stosunku prawnego, co - wobec treści art. 6 k.c. - skutkowało koniecznością oddalenia powództwa.

Należy podkreślić, że powódka nie tylko nie przedłożyła do akt sprawy warunków ubezpieczenia, ale także ich nie zacytowała - ani w pozwie, ani w dalszych pismach procesowych. Dlatego Sąd nie miał możliwości zbadania, czy postanowienia, w oparciu o które pozwany pobrał od powódki opłatę likwidacyjną, stanowiły niedozwolone postanowienia umowne. W ocenie Sądu, sam fakt pobrania opłaty likwidacyjnej, choć między stronami bezsporny, nie stanowił wystarczającej podstawy do uwzględnienia powództwa w niniejszej sprawie. Dopiero bowiem analiza całokształtu warunków łączącego strony stosunku prawnego mogłaby skutkować uznaniem danego postanowienia za abuzywne, a tym samym –niewiążące konsumenta.

Podobne stanowisko zajął również Sąd Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 czerwca 2015 r. ( sygn. akt XVII AmC 3098/14), stwierdzając, że „w przypadku produktu o tak skomplikowanej konstrukcji, jakim niewątpliwie jest umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, nie jest możliwe dokonanie rzetelnej oceny zapisu, nie dysponując dokumentami precyzującymi charakter umowy, świadczenia stron, czy warunki rezygnacji z uczestnictwa w ubezpieczeniu.”. W obrocie prawnym występuje obecnie wiele wariantów umowy ubezpieczenia z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Postępowanie obejmujące kontrolę incydentalną wzorca umownego wymaga dokładnego określenia treści kontrolowanego wzorca i miejsca jego ulokowania, ponieważ taka treść określa zakres postępowania rozpoznawczego ( vide: uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2015 r., III CZP 87/15, Lex nr 1963644).

Skoro zatem dokumenty precyzujące charakter umowy oraz jej poszczególne zapisy, w tym dotyczące skutków przedterminowego rozwiązania umowy, nie zostały przedstawione przez powódkę do zamknięcia rozprawy, skutkowało to brakiem możliwości oceny kwestionowanych w pozwie postanowień umownych w aspekcie ich abuzywności.

Mając powyższe na uwadze, Sąd oddalił powództwo (pkt 1. wyroku).

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania (pkt 2. wyroku) znajduje oparcie w przepisie art. 98 § 1 k.p.c. Wobec oddalenia powództwa w całości, Sąd zasądził od powódki na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego w kwocie 600 zł, zgodnie z przepisem § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem proszę doręczyć pełnomocnikowi pozwanego.

Dnia 5 października 2016 roku.