Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powódka M. N. wniosła o zasądzenie od pozwanego D. W. kwoty 5 000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 kwietnia 2017 r. do dnia zapłaty oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że mieszka wraz z niespełna trzyletnim synem D. P. w domu swojej matki – L. N. posadowionym na działce o numerze ewidencyjnym (...) położonej przy ul. (...) w W. Pozwany jest właścicielem sąsiedniej działki o numerze ewidencyjnym (...), przez którą przebiega przyłącze wodociągowe doprowadzone do nieruchomości L. N.. Powódka wyjaśniła, że na przełomie pierwszego i drugiego kwartału 2015 r. pozwany po raz pierwszy zakręcił zawór doprowadzający wodę bieżącą do nieruchomości przy ul. (...), pozbawiając tym samym gospodarstwo domowe powódki dostępu do wody. Wyrokiem z dnia 17 września 2015 r. Sąd Rejonowy w Olsztynie nakazał pozwanemu przywrócenie posiadania L. N. polegającego na korzystaniu z instalacji przyłącza wodociągowego przebiegającego przez nieruchomość pozwanego, a prowadzącego do nieruchomości matki powódki, poprzez odkręcenie zaworu głównego do przyłącza, który znajduje się na nieruchomości pozwanego. Nadto Sąd zakazał pozwanemu dalszych naruszeń posiadania polegającego na korzystaniu z instalacji przyłącza wodociągowego przebiegającego przez nieruchomość pozwanego, a prowadzącego do nieruchomości matki powódki. Wobec przedłużających się naruszeń posiadania, L. N. zmuszona została zlecić wykonanie na własny koszt przyłącza wodociągowego doprowadzającego wodę do jej nieruchomości . Koszt wykonania przyłącza wyniósł 6 765 zł. Powódka podniosła, że wskutek naruszeń dokonanych przez pozwanego jej gospodarstwo domowe przez okres nieomal dwóch lat pozbawione było dostępu do bieżącej wody. W tym czasie powódka urodziła syna. Pozbawiona dostępu do wody, miała trudności z codziennymi czynnościami pielęgnacyjnymi dziecka. Powódka zaznaczyła, że jest osobą niedowidzącą, co jeszcze bardziej pogłębia rozmiar poniesionej przez nią krzywdy. Poprzez pozbawienie dostępu do wody, została wyrządzona jej krzywda polegająca na obniżeniu standardu jej życia. Powódka dodała, że zmuszona była dostarczać wodę do zajmowanej nieruchomości wiadrami od właścicieli sąsiednich nieruchomości. Wskutek działań pozwanego, poniosła krzywdę, stąd też roszczenie o zapłatę 5 000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Pozwany D. W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazał, że z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem zawiadomił matkę powódki L. N., że nie wyraża zgody na dalsze korzystanie przez nią z instalacji wodociągowej stanowiącej jego prywatną własność. Pozwany wyjaśnił, że nie zgodził się na dalsze korzystanie przez L. N. z jego prywatnego przyłącza, ponieważ ciśnienie wody w przyłączu spadło na tyle, że nie miał możliwości korzystania z wody w łazience na pierwszym piętrze własnego domu. O tych trudnościach zawiadamiał zarówno L. N. jak i jej pełnomocnika. Ponadto automatyczny system nawadniania ogrodu powodował znaczne, bądź też całkowite pozbawienie wody dla celów gospodarstwa domowego pozwanego. W odległości 25 m od posesji matki powódki powstała nowa sieć wodociągowa wybudowana na koszt Zakładu (...) Sp. z o.o. w B., do której mogła przyłączyć swoje gospodarstwo domowe L. N.. Pozwany zaznaczył również, że powódka nie była stroną umowy użyczenia dostępu do sieci wodociągowej. Dodał, że w czasie, w którym występowały utrudnienia w dostawie wody, prowadzono negocjacje w kancelarii notarialnej J. Z. w O., które miały doprowadzić do odpłatnego ustanowienia służebności, jednak z przyczyn leżących po stronie L. N., do zawarcia umowy nie doszło. Pozwany wyjaśnił, że wyrażając zgodę na włączenie się L. N. do własnej sieci wodociągowej, nie mógł przewidzieć, że ciśnienie w instalacji spadnie tak znacznie. Wówczas nie planował również wybudowania domów jednorodzinnych, a co więcej pierwotna zgoda na korzystanie z sieci wodociągowej i energii elektrycznej dotyczyła wyłącznie czasu budowy prowadzonej przez L. N.. Pozwany wskazał, że czasowy brak wody zarówno w jego gospodarstwie domowym i prowadzonym zakładzie, jak też u L. N. wynikał z przyczyn obiektywnych. W ocenie pozwanego, nie istnieje adekwatny związek przyczynowo- skutkowy pomiędzy ewentualnym nienależytym wykonaniem umowy użyczenia zawartej przez niego z L. N., a krzywdą na którą powołuje się powódka. Zadośćuczynienie w formie pieniężnej może zostać przyznane wyłącznie za krzywdę wyrządzoną czynem niedozwolonym, a nienależyte wykonanie zobowiązania samo przez się nie może być uznane za delikt. Dodał, że obniżenie standardu życia nie jest dobrem osobistym w rozumieniu art. 23 i 24 kc. (k. 31-39)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Umową z dnia 22 czerwca 2001 r. L. N. kupiła od pozwanego D. W. i jego żony nieruchomość stanowiącą niezabudowaną działkę gruntu o nr ewidencyjnym (...)położoną w W.przy ul. (...). Pozwany D. W. jest właścicielem sąsiednich działek o numerach ewidencyjnych (...). Na działce zakupionej od pozwanego L. N. wybudowała dom. Pozwany zgodził się na to, aby L. N. korzystała ze znajdującej się na jego posesji i wybudowanej z jego prywatnych środków instalacji wodociągowej. L. N. wykonała przyłącze doprowadzające wodę do domu na działce nr (...). Zawór główny sieci wodociągowej znajdował się na działce pozwanego. L. N. korzystała z sieci wodociągowej pozwanego nieodpłatnie i bez żadnych przeszkód do 2015 r..

(bezsporne: umowa sprzedaży z dnia 22.06. 2001 r. k. 8-10v akt SR w Olsztynie X C 2324/15, zeznania pozwanego k. 52-52v, częściowo zeznania L. N. k. 50v-51v)

Pismem z dnia 30 maja 2015 r. pozwany powiadomił matkę powódki L. N., że w związku ze słabym ciśnieniem wody w przyłączu wodociągowym do budynku przy ul. (...) będącym jego własnością oraz planowanym zwodociągowaniem działki o nr (...) przeznaczonej pod zabudowę, od dnia 1 września 2015 r. wstrzyma przesył wody do budynku L. N. przy ul. (...). Jednocześnie wskazał na możliwość podłączenia budynku przy ul. (...) do nowo powstałej sieci wodociągowej w ul. (...) w bezpośrednim sąsiedztwie. Pozwany wypowiedział L. N. umowę użyczenia polegającą na korzystaniu z jego prywatnego wodociągu. Pismem z dnia 27 lutego 2016 r. poinformował L. N., że umowa użyczenia przestanie obowiązywać po dniu 1 marca 2016 r.. Pozwany zakręcił zawór główny znajdujący się na jego nieruchomości odcinając tym samym dopływ wody do nieruchomości powódki.

(dowód: zawiadomienie k. 43, zawiadomienie k. 41, zeznania L. N. k. 50v-51v, zeznania pozwanego k. 52-52v)

Wyrokiem z dnia 17 września 2015 r. wydanym w sprawie z powództwa L. N. przeciwko D. W. o ochronę naruszonego posiadania prowadzonej pod sygn. akt X C 2324/15, Sąd Rejonowy w Olsztynie nakazał pozwanemu przywrócenie posiadania L. N. polegającego na korzystaniu z instalacji przyłącza wodociągowego przebiegającego przez nieruchomość pozwanego, a prowadzącego do nieruchomości matki powódki, poprzez odkręcenie zaworu głównego do przyłącza, który znajduje się na nieruchomości pozwanego. Nadto Sąd zakazał pozwanemu dalszych naruszeń posiadania polegającego na korzystaniu z instalacji przyłącza wodociągowego przebiegającego przez nieruchomość pozwanego, a prowadzącego do nieruchomości matki powódki. Na polecenie Sądu, po wyznaczeniu dodatkowego terminu z zagrożeniem grzywną, pozwany przywrócił L. N. możliwość korzystania z jego instalacji wodociągowej.

(dowód: wyrok SR w Olsztynie z dnia 17.09. 2015 r. k. 83-84 akt SR w Olsztynie X C 2324/15, dokumenty z akt sprawy SR w Olsztynie X Co 2122/16)

Ostatecznie L. N. zleciła wykonanie przyłącza wodociągowego doprowadzającego wodę do jej nieruchomości z sieci gminnej.

(dowód: zeznania L. N. k. 50v-51v, zeznania powódki k. 51v-52)

Powódka M. N. od około 6 lat mieszka na stałe z matką L. N. w budynku przy ul. (...) w W. (...) W dniu 9 stycznia 2015 r. powódka urodziła syna. Po odcięciu przez pozwanego dostępu do wody, powódka i jej matka zaopatrywały się w wodę u sąsiadów i znajomych. Przynosiły je w wiadrach i w 5 –litrowych butelkach. Powódka jest osobą niedowidzącą.

(dowód: zeznania powódki k. 51v-52, zeznania L. N. k. 50v-51v)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie Sąd ustalił w oparciu o zgromadzone dokumenty, których wiarygodności i autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron, jak również w oparciu o zeznania świadka L. N., powódki i pozwanego. W rozpoznawanej sprawie bezspornym pozostawał fakt, że matka powódki za zgodą pozwanego korzystała nieodpłatnie ze stanowiącej jego własność sieci wodociągowej, jak również, że w 2015 r. pozwany wypowiedział L. N. umowę użyczenia przyłącza wodociągowego, wskutek czego L. N. i zamieszkująca z nią wspólnie powódka wraz z synem zostali pozbawieni dostępu do bieżącej wody. Kwestia naruszenia posiadania L. N. przez pozwanego była przedmiotem postępowania prowadzonego przed Sądem Rejonowym w Olsztynie pod sygn. akt X C 2324/15. Zeznania stron i świadka L. N. Sąd uznał za wiarygodne w takim zakresie w jakim znajdują potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie dokumentach i w częściach ze sobą zbieżnych. I tak zeznania świadka L. N. nie zasługują na wiarę w zakresie w jakim świadek zeznała, że umowa sprzedaży działki, którą zawarła z pozwanym w 2001 r. obejmowała również zapewnienie dostępu do wody. Wbrew twierdzeniom świadka, żaden tego rodzaju zapis nie znajduje się w umowie sprzedaży z dnia 22 czerwca 2001 r.. Umowa użyczenia przyłącza wodociągowego była wyłącznie umową ustną pomiędzy L. N. a D. W.. Pozostałe rozbieżności w zeznaniach stron i przesłuchanego świadka wynikają z relacjonowania zdarzeń z ich subiektywnego punktu widzenia, jak również z braku komunikacji między L. N. a D. W., spowodowanego narastającym od lat konfliktem. Nie sposób jednoznacznie wskazać, co stało się przyczyną takiego stanu rzeczy, niewątpliwie jednak u podłoża konfliktu leżą relacje rodzinne. Stosunki pomiędzy pozwanym a L. N., zawarta przez nich umowa użyczenia i jej rozwiązanie, przekładają się pośrednio na kwestie istotne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, a sprowadzające się do ustalenia czy pozwany w sposób bezprawny i zawiniony naruszył dobro osobiste powódki M. N..

Podstawę prawną roszczenia pozwu stanowi art. 448 kc, zgodnie z którym w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przesłanką odpowiedzialności z art. 448 kc jest nie tylko bezprawne, ale i zawinione działanie sprawcy naruszenia dobra osobistego. Dla skutecznego skorzystania z ochrony prawnej przewidzianej w w/w przepisie konieczne jest wykazanie przez uprawnionego, że wskazane działanie lub zaniechanie zobowiązanego doprowadziło do naruszenia jego dóbr osobistych, a nadto, że działanie takie miało charakter bezprawny i zawiniony.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy stwierdzić, że prawo do niezakłóconego korzystania z dostępu do wody i wynikające z tego prawo do określonego standardu życia, nie jest dobrem osobistym podlegającym ochronie prawa cywilnego.

Kodeks cywilny nie zawiera definicji dobra osobistego. W art. 23 k.c. przytoczono jedynie przykładowo dobra za takie uznawane, dopuszczając istnienie i tworzenie się innych dóbr. Próby sprecyzowania użytego w art. 23 kc. pojęcia podjęła się nauka i orzecznictwo, zgodnie akcentując właściwości, jakie musi wykazywać określona wartość, aby mogła zyskać rangę dobra osobistego. Podkreśla się, że są to wartości niemajątkowe, nieodłącznie związane z człowiekiem i jego naturą, stanowiące o jego wyjątkowości i integralności, jego godności i postrzeganiu w społeczeństwie, umożliwiające mu samorealizację i twórczą działalność, niepoddające się wycenie w ekonomicznych miernikach wartości. Dobra te nie zależą od ludzkiej woli ani wrażliwości. Do katalogu dóbr wymienionych przez ustawodawcę dodać można wiele innych, takich jak prawo do intymności i prywatności, płeć, prawo do planowania rodziny, tradycja rodzinna, pamięć o osobie zmarłej lub więź między członkami rodziny (vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2010 r., III CZP 76/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2011 r., II CSK 537/10, LEX nr 846563). Szczególny związek dobra osobistego z naturą człowieka wyłącza możliwość ujmowania w tych kategoriach dóbr innego rodzaju, wprawdzie wpływających na jakość ludzkiego bytowania, ale pochodzących z zewnątrz, niewywodzących się z istoty człowieczeństwa.

Tak też ocenić należy dobro określone przez powódkę jako prawo do określonego standardu życia związanego z niezakłóconym korzystaniem z bieżącej wody. Prawo takie, mimo powszechnego charakteru dostępu do sieci wodociągowych, jest realizacją dostępu do dóbr cywilizacyjnych, ułatwiających i uprzyjemniających codzienne bytowanie, ale utrata możliwości korzystania z dostępu do wody nie godzi w podstawowe atrybuty człowieka. Utrudnia i komplikuje jego życie, jednak zapobieżenie tym niewygodom jest możliwe, chociaż wiąże się z wydatkami. Potwierdzeniem powyższej tezy jest fakt– bezsporny w rozpoznawanej sprawie- wybudowania przez L. N. przyłącza doprowadzającego wodę do jej nieruchomości z sieci gminnej.

Niezależnie od powyższego, strona powodowa nie wykazała również, aby działanie pozwanego polegające na pozbawieniu L. N. możliwości korzystania z jego sieci wodociągowej było działaniem bezprawnym i zawinionym. Uwzględnienie powództwa L. N. przeciwko D. W. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt X C 2324/15 nie przesądza o odpowiedzialności pozwanego w niniejszej sprawie. Podkreślenia w tym miejscu wymaga fakt, że w sprawie o ochronę naruszonego posiadania Sąd bada jedynie ostatni fakt posiadania i fakt jego naruszenia. Nie zajmuje się kwestią zgodności posiadania z prawem, czy też dobrej wiary.

Oceniając działanie pozwanego, należy stwierdzić, że łączyła go z matką powódki, nie zaś z samą powódką, umowa użyczenia przyłącza sieci wodociągowej. Umowa ta została zawarta ustnie na czas nieokreślony i polegała na nieodpłatnym korzystaniu przez L. N. z instalacji wodociągowej pozwanego.
Zgodnie z art. 710 kc, przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

W doktrynie ugruntował się pogląd, że jeżeli umowa zawarta na czas nieoznaczony nie określa celu użyczenia, wówczas możliwe jest jej wypowiedzenie w terminie uwzględniającym interesy obu stron. Specyfika umowy użyczenia, w której jedna strona bez żadnego ekwiwalentu zmuszona jest do rezygnacji z korzystanie ze swojego prawa, powoduje, że dający w użyczenie nie może być pozbawiony możliwości rozwiązania istniejącego stosunku prawnego. Odmowa uznania za dopuszczalne rozwiązania w drodze wypowiedzenia umowy użyczenia zawartej na czas nieoznaczony i nie określającej celu użyczenia mogłoby prowadzić do nie dającej się zaakceptować sytuacji, w której dający rzecz w użyczenie nigdy nie odzyskałby prawa do swojej rzeczy. Brak jest także podstaw do wywodzenia, że wypowiedzenie umowy użyczenia wymaga dla swej skuteczności istnienia realnie istniejącej przyczyny wypowiedzenia. Przyjęcie ww. postulatu powodowałoby nierówność wobec prawa i nakazywało właścicielowi rzeczy bezterminowe i nieodpłatne znoszenie ograniczenia swego prawa.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, należy stwierdzić, że umowa użyczenia została zawarta przez pozwanego z matką powódki na czas nieokreślony i że strony nie oznaczyły celu użyczenia. Zatem w świetle poczynionych powyżej uwag dla rozwiązania łączącej strony umowy wystarczające było złożenie przez pozwanego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy. Z dokumentów zgromadzonych w sprawie, jak również z zeznań pozwanego – potwierdzonych przez świadka L. N.- wynika, że pozwany kilkakrotnie informował matkę powódki o wypowiedzeniu umowy użyczenia, wskazując na możliwość podłączenia budynku przy ul. (...) do nowo powstałej sieci wodociągowej ul. (...) (co też ostatecznie L. N. uczyniła).. Niezależnie od powyższego, należy zwrócić również uwagę na to, że pozwany w pismach kierowanych do L. N. wyjaśniał powody, dla których zmuszony został podjąć decyzję o rozwiązaniu umowy użyczenia. Okoliczności na jakie wskazywał pozwany – niskie ciśnienie w sieci, konieczność zaopatrywania w wodę kilku działek, w tym budynków mieszkalnych i zakładu produkcyjnego, stanowią wystarczający powód dla wypowiedzenia umowy użyczenia, również przy przyjęciu odmiennej niż w/ w koncepcji dotyczącej możliwości zakończenia stosunku umowy użyczenia.

Reasumując należy stwierdzić, że pozwany wypowiadając L. N. umowę użyczenia przyłącza wodociągowego realizował przysługujące mu jako właścicielowi w/w przyłącza uprawnienie. Działania pozwanego w w/w zakresie nie sposób, w ocenie Sądu, uznać za bezprawne.

Mając powyższe na uwadze, Sąd na podstawie art. 448 kc (a contrario) powództwo oddalił.

O kosztach procesu
Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc, zasądzając od powódki jako strony, która przegrała proces, na rzecz pozwanego poniesione przez niego koszty procesu w łącznej kwocie 934 zł, na którą składają się koszty zastępstwa procesowego- 900 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa – 34 zł.

SSR Magdalena Wołejko-Czubek

ZARZĄDZENIE

1.(...)

2.(...)

3. (...) O.,

O., dnia 19 grudnia 2017 r.