Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 listopada 2013 roku Sąd Rejonowy w Skierniewicach, w sprawie o sygn. akt III RC 175/13, z powództwa M. N. i N. N. (1) przeciwko W. N. o podwyższenie alimentów, zasądził alimenty od pozwanego na rzecz M. N. w kwocie po 900 złotych miesięcznie poczynając od 10.06.2013 r. płatnych do 10-go każdego miesiąca z góry do rąk powódki M. N. wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, podwyższył alimenty od pozwanego na rzecz małoletniej N. N. (1) z kwoty po 600 złotych miesięcznie ustalonej przez Sąd Okręgowy w Łodzi I Wydział Cywilny z dnia 11.01.2012 roku w sprawie (...)do kwoty po 900 złotych miesięcznie poczynając od 10.06.2013 r. płatnych do 10–go każdego miesiąca do rąk przedstawicielki ustawowej B. N. z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat, w pozostałej części powództwo oddalił, wyrokowi w pkt 1 i 2 nadał rygor natychmiastowej wykonalności, odstąpił od obciążania powódek opłatą od oddalonej części powództwa oraz nakazał pobrać od pozwanego W. N. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 360 złotych tytułem kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka M. N. ur. (...) i małoletnia N. N. (1) ur. (...) są córkami B. N. oraz pozwanego W. N..

Wyrokiem z dnia 26 lipca 2011 r. wydanym w sprawie (...) Sąd Rejonowy w S.zasądził od pozwanego W. N. tytułem alimentów na rzecz małoletnich M. N. i N. N. (1) kwoty po 600 zł na rzecz każdej z nich.

W dniu 28.07.2011 r. do Sądu Okręgowego w Ł. wpłynął pozew W. N. skierowany przeciwko B. N. o rozwód. Wyrokiem z dnia 11 stycznia 2012 r. wydanym w sprawie (...) Sąd Okręgowy w Łodzi I Wydział Cywilny rozwiązał przez rozwód związek małżeński W. N. i B. N. zd. K., powierzył wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron obojgu rodzicom ustalając, że miejscem zamieszkania dzieci będzie każdorazowe miejsce zamieszkania ich matki, zobowiązał oboje rodziców do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania małoletnich dzieci stron i w związku z tym uznał za wystarczające alimenty od W. N. na rzecz małoletnich córek M. N. i N. N. (1) w kwocie po 600 zł miesięcznie na rzecz każdej z córek (łącznie 1200 zł) ustalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Skierniewicach w dniu 26 lipca 2011 r. w sprawie (...), nie orzekał o kontaktach pozwanego z małoletnimi córkami i ustalił sposób korzystania przez strony z mieszkania położonego w miejscowości M. 7.

Powódka M. N. ma 18 lat i jest uczennicą III klasy Technikum (...) w S.. W związku z uczęszczaniem do szkoły powódka opłaca: ubezpieczenie - 40zł oraz komitet rodzicielski, składki klasowe 2 zł miesięcznie, dodatkowo składki po 5 zł z 5-6 razy w roku. W listopadzie na 2 tygodnie wyjeżdża do Niemiec. Co do zasady wyjazd ten jest darmowy. Musi mieć ze sobą jedynie pieniądze na opłaty. Na ten wyjazd musi mieć około 300 zł. Nie uczęszcza na korepetycje.

Powódka mieszka w mieszkaniu w bloku z mamą, siostrami i babcią. Ma 2 siostry. Starsza ma 20 lat, młodsza 16 lat. Technikum do którego uczęszcza powódka trwa 4 lata. Powódce do ukończenia szkoły pozostało jeszcze 1,5 roku. Do szkoły M. N. chodzi pieszo. Ma bilet miesięczny na zajęcia dodatkowe (46 zł). Dwa razy w tygodniu dojeżdża autobusem na basen. Opłata wynosi 3-4 zł za godzinę. Ponadto chodzi na zajęcia plastyczne, koszt których wynosi 40 zł miesięcznie. Powódka czasami dostaje kieszonkowe 10 zł tygodniowo. Po zakończeniu nauki w szkole średniej powódka zamierza podjąć studia na (...). Chciałaby korzystać z dodatkowych zajęć plastycznych w W.. Są tam 3 semestry, raz w tygodniu są zajęcia. Na każdy semestr przypadają 3 miesiące nauki. Sam semestr kosztuje 800zł, do tego dochodzą koszty dojazdu i koszt zakupu materiałów. Koszt materiałów na jeden semestr wynosi około 100 zł. Raz w tygodniu są płatne zajęcia, dodatkowo w ramach tej opłaty 800 zł można jeździć ile razy się chce w ciągu tygodnia na zajęcia darmowe.

Powódka często choruje. Leczy się na sprawy kobiece i ma problemy skórne. Leczenie rozpoczęła 2 miesiące temu. W tym miesiącu na leki wydała 200 zł. Te leki będzie brała przez 1,5 roku. Leki od ginekologa kosztują 40 zł, a leki dermatologiczne kosztują około 160 zł. Leczy się państwowo, miała tylko jedną wizytę prywatną, za którą wraz z badaniami zapłaciła 120 zł. M. N. ma problemy ze wzrokiem. Chodzi na badania kontrolne co 3 miesiące i ma przepisane okulary korekcyjne.

Powódka na zorganizowanie sobie wypoczynku letniego w tym roku wydała kwotę 600 zł (była pod namiotem). Dodatkowo na wyjścia przeznacza 300 – 350 zł rocznie. Obiadów nie je w szkole, zabiera ze sobą kanapki przygotowywane w domu. Wyżywienie dla powódki kupuje mama. Poza alimentami pozwany nie daje córce żadnych pieniędzy. Dostała na 18- tkę w otrzymała od ojca kwotę 1000 zł i za te pieniądz pojechała na wakacje. Pozwany nie kontaktuje się często z córką. Powódce brakuje pieniędzy na dodatkowe zajęcia, chciałaby chodzić na korepetycje z jęz. angielskiego.

Małoletnia N. N. (1) chodzi do I klasy Liceum (...) w S.. Na książki dla córki przedstawicielka ustawowa wydała 700 zł, a na plecak 100zł. Ubezpieczenie córki w szkole wynosi 67 zł rocznie, komitet rodzicielski 10 zł miesięcznie, a składki klasowe 4 zł miesięcznie. Dodatkowo matka daje córce kieszonkowe w kwocie po 25 zł tygodniowo. N. chodzi na dodatkowe zajęcia gry na gitarze, których koszt wynosi 20 zł tygodniowo. Małoletnia uczęszcza również na zajęcia (...), których koszt to kwota 80 zł, a zakup kimono 110 zł (jednorazowo). Dwa razy w tygodniu chodzi na basen (koszt 4 zł za 1 godz.). Na ubranie dla N. matka przeznacza 1000 zł rocznie, a na zakup obuwia 1000 zł rocznie. Na środki czystości dla córki wydaje 100 zł miesięcznie. N. choruje na chorobę refluks żołądkowo- przełykowy. Leczy się od podstawówki. Przyjmuje stale leki, których koszt wynosi 200 zł miesięcznie. Zdarzają się także przeziębienia i wówczas na leki matka wydaje 300 zł rocznie. Córka posiada telefon komórkowy, do którego kupuje doładowania za 25 zł miesięcznie. N. chodzi na korepetycje z chemii (40zl /godz). Od września była 4 razy na korepetycjach. Na wakacje nie wyjeżdża. Ma bilet miesięczny (46 zł), gdyż dojeżdża do szkoły. Miesięczny koszt utrzymania N. z wszystkimi zajęciami dodatkowymi wynosi 900-1100 zł. Ojciec dodatkowo przekazał córce 300 zł.

Matka powódek B. N. ma 42 lata. Poza powódkami ma na utrzymaniu studiującą córkę W. (lat 20). Przedstawicielka ustawowa razem z dziećmi mieszka w mieszkaniu u swojej mamy. Rodzina ma trudne warunki mieszkaniowe. Jedna z córek śpi z babcią, druga śpi na podłodze, a trzecia córka śpi z matką. B. N. zatrudniona jest od 1 marca 2013 r. na czas określony w Instytucie (...) w S.. Umowę ma zawartą do końca listopada br. Z tytułu zatrudnienia uzyskuje średnie miesięczne wynagrodzenie w wysokości 1.181,28 zł netto. Partycypuje w kosztach utrzymania mieszkania i na ten cel przekazuje matce kwotę 300 zł miesięcznie, ale prowadzi oddzielne gospodarstwo domowe. Na wyżywienie wydaje około 800 zł miesięcznie (kupuje żywność dla siebie i córek). Jej mama artykuły żywnościowe dla siebie kupuje osobno. W 2012 r. uzyskała dochód brutto 16992,39 zł.

Pozwany W. N. ma 44 lata, z zawodu jest operatorem maszyn i urządzeń. Pracuje obecnie w N., jako glazurnik i zarabia 160 koron na godzinę, pracując 150 godzin – zarabia miesięcznie (...) koron norweskich, co w przeliczeniu na złotówki daje kwotę 9.000 zł. miesięcznie (stosunek korony norweskiej do złotego wynosi 0,5). Pozwany pracuje w N. od 2011r. Ma zawarty kontrakt do końca br. Płaci alimenty na córki: 1000 zł przekazuje córce W., natomiast na rzecz M. i N. płaci po 600 zł miesięcznie. W Polsce pozwany posiada dom jednorodzinny położony w miejscowości M. i ponosi jego koszty utrzymania. Na okres zimowy zakupił węgiel za kwotę ponad 3000 zł. W okresie wakacyjnym rozbudował dom, na co wydał około 30.000 zł. Nie zaciągał na ten cel kredytu. Obecnie w domu należącym do pozwanego zamieszkuje jego matka. Natomiast w N.pozwany wynajmuje mieszkanie, którego miesięczne utrzymanie wynosi 6000 koron tj. około 3.000 zł + światło w okresie letnim około 500 zł, w okresie zimowym około 1000 zł. W N. utrzymuje się sam, a na życie wydaje około 2000 zł. Pozwany posiada samochód, którym dojeżdża do pracy. Koszty dojazdów wynoszą od 500 do 2000 zł. Nie ma zaciągniętych żadnych kredytów. Poza alimentami przekazuje córkom dodatkowe pieniądze, np. córka M. z okazji 18 urodzin otrzymała od ojca kwotę 1000 zł. Pozwany nie pobiera zasiłków rodzinnych. W 2012r. pozwany osiągnął dochód po uwzględnieniu ulg 261.252,00 koron norweskich (około 130626,00 zł) zaś jego dochód jako podstawa emerytalna wyniósł (...) koron norweskich (około (...),5 zł.).

W chwili ustalania ostatniego zobowiązania alimentacyjnego W. N. pracował wN., jako pracownik budowlany z wynagrodzeniem 7.000 – 8.000 zł. Matka małoletnich pracowała na umowę zlecenie i zarabiała 1210 zł. Koszty małoletnich dzieci wynosiły wówczas po 600 zł. Koszty utrzymania wspólnie zajmowanego domu ponosił W. N..

Małoletnia N. N. (1) uczyła się w gimnazjum. Chodziła na basen i na siłownię. Koszt siłowni wynosił 80 zł, a basenu wynosił około 3 zł.

Sąd I instancji zważył, iż w sprawie niniejszej nie ulega wątpliwości, iż od momentu ustalenia alimentów na poziomie po 600 zł miesięcznie uzasadnione wydatki związane z utrzymaniem N. i M. wzrosły; obecnie dziewczęta są rok starsze. Na wzrost kosztów utrzymania powódek poza upływem czasu, a więc ich wiekiem, wpływ ma przede wszystkim wzrost cen żywności, środków czystości, artykułów domowych, artykułów szkolnych, kosztów leczenia oraz wzrost wydatków na zajęcia dodatkowe (np. basen, siłownia, korepetycje, nauka gry itp.), jaki nastąpił w czasie od ostatniego orzekania o wysokości alimentów. Sąd Rejonowy podkreślił, iż powódki nie posiadają własnego źródła dochodu i nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Po podliczeniu wszelkich wskazanych przez powódkę M. N. i przedstawicielkę ustawową małoletniej N. N. (1) wydatków (uwzględniając wydatki poniesione) Sąd I instancji przyjął, iż miesięczny koszt utrzymania powódek kształtuje się na poziomie kwot około 900-1100 zł. Koszt utrzymania dziewczyn wzrósł zatem o ponad 400 zł – każdej z nich.

Sąd Rejonowy zauważył, że od ostatniej sprawy o alimenty formalnie nie uległa zmianie sytuacja materialna matki dziewczynek; B. N. nadal zatrudniona jest w Instytucie (...) w S. na umowę na czas określony (do 30 listopada 2013 r. ) z wynagrodzeniem w kwocie 1.181,38 zł netto miesięcznie. Po tej dacie jednakże sytuacja związana z jej zatrudnieniem jest niepewna, nie wiadomo, czy będzie miała jeszcze pracę, czy też nie.

Z kolei w ocenie Sądu I instancji poprawiła się sytuacja finansowa pozwanego. W chwili ustalania ostatnich alimentów jego dochody wynosiły 7000 – 8000 zł miesięcznie, obecnie W. N. zarabia 9.000 zł. miesięcznie, zaś jego dochody w skali roku wyniosły 130.626 zł. Poza alimentami płaconymi na powódki w łącznej kwocie 1200 zł, pozwany dobrowolnie przekazuje tytułem alimentów kwotę 1000 zł na utrzymanie swojej najstarszej, studiującej córki W.. Poza córkami pozwany nie ma innych osób na utrzymaniu. W Polsce jest właścicielem domu jednorodzinnego położonego w miejscowości M., którego ponosi koszty utrzymania. W bieżącym roku dokonał rozbudowy budynku mieszkalnego, na co przeznaczył środki finansowe w wysokości 30.000 zł. Nie posiada żadnych zobowiązań kredytowych. Natomiast w Norwegii mieszka w wynajętym mieszkaniu, którego koszty utrzymania wynoszą 3.000 zł plus światło 500 – 1000 zł (w zależności od pory roku). Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwany do Polski przyjeżdża 3 – 4 razy w ciągu roku i sporadycznie spotyka się z córkami, przez co nie jest więc zaangażowany w wychowanie córek, utrzymuje z nimi rzadkie kontakty. Biorąc nadto pod uwagę, iż matka powódek poświęca im swój czas, wychowuje je, dba o ich zdrowie, oraz troszczy się o rozwój córek, znaczną dysproporcję dochodów matki powódek oraz pozwanego, okoliczność, iż pozwany nie kwestionował kosztów utrzymania dzieci wskazanych przez stronę powodową, a także standard życia pozwanego, tj. m.in. fakt, iż stać go na rozbudowę domu oraz dodatkowe koszty jakie ponosi w związku z utrzymaniem domu, Sąd I instancji uznał za zasadne, w oparciu o dyspozycję art. 133 § 1 kro i art. 135 kro i art. 138 kro, aby pozwany ponosił koszty utrzymania swoich dzieci w ok. 90%.

Z uwagi na wartość przedmiotu sporu oraz częściowe uwzględnienie pozwu Sąd obciążył pozwanego kosztami sądowymi w wysokości 360 zł na podstawie art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398) w zw. z art. 100 k.p.c.

W dniu 23 grudnia 2013 roku apelację od powyższego wyroku wniosła pełnomocnik pozwanego, zaskarżając go w części, tj. w punktach 1, 2 i 6.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie prawa materialnego, w szczególności art. 133 § 1 k.r.o. polegające na błędnej wykładni skutkującej obciążeniem pozwanego w całości obowiązkiem materialnego utrzymania zarówno pełnoletniej powódki M. N., jak i małoletniej N. N. (1), wbrew obowiązkowi alimentacji dzieci, który obciąża oboje rodziców oraz art. 13 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych poprzez nieprawidłowe ustalenie kosztów postępowania obciążające pozwanego w wysokości 360 zł oraz naruszenie prawa procesowego, w szczególności art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie w uzasadnieniu wyroku podstawy prawnej przyjętego terminu wymagalności wyroku jako datę 10 czerwca 2013 roku, tj. datę wniesienia pozwu.

W konkluzji wniosła o zmianę zaskarżonego w części wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego alimentów na rzecz M. N. kwoty po 800 zł miesięcznie oraz na rzecz małoletniej N. N. (1) kwoty po 800 zł miesięcznie, płatne od daty doręczenia pozwanemu odpisu pozwu oraz obciążenie kosztami postępowania pozwanego w wysokości 120 zł.

W odpowiedzi na apelację przedstawicielka ustawowa małoletniej N. N. (1) wniosła o oddalenie apelacji.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 25 marca 2014 roku pełnomocnik pozwanego poprała apelację. Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji /protokół rozprawy z dnia 25 marca 2014 roku 00:10:28, 00:15:01, 00:16:00/.

Sąd Okręgowy poczynił następujące ustaleniach faktyczne:

W dniu 3 grudnia 2013 roku pozwany został zwolniony okresowo ze stanowiska pomocnika w F. A.. Powodem okresowego zwolnienia był brak zleceń, ponieważ inwestor przesunął rozpoczęcie prac na wiosnę 2014 roku. Projekty zostały zgłoszone i zaakceptowane przez zmianę i na dzień 3 grudnia 2013 roku były gotowe do rozpoczęcia.

Wniosek pozwanego o zasiłek dla bezrobotnych w okresie pozostawania bez pracy został odrzucony od dnia 17 grudnia 2013 roku.

Pozwany podejmuje prace dorywcze, bez zarejestrowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje jako własne ustalenia faktyczne Sądu I instancji, a także przyjętą przez ten Sąd argumentację prawną.

Podstawą rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest przepis art. 138 k.r.o., który stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

Przy ustalaniu, czy zachodzą przesłanki, o których stanowi powołany przepis, należy brać pod uwagę wszelkie okoliczności, mogące świadczyć o zmianie stosunków, a zwłaszcza możliwości zarobkowych i majątkowych stron. Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zwiększenie lub zmniejszenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji, istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego lub istotne zmniejszenie się możliwości zaspokajania potrzeb własnymi siłami. Wynika z tego, że rozstrzygnięcie o żądaniu opartym na art. 138 k.r.o. wymaga porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania.

W ocenie Sądu II instancji w okresie 2,5 lat doszło do istotnej zmiany stosunków pomiędzy stronami, która uzasadnia częściowe uwzględnienie powództwa.

Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i zasadnie ustalił, że od ostatniego orzekania w przedmiocie alimentów niewątpliwie wzrosły usprawiedliwione potrzeby zarówno pełnoletniej powódki M. N. jak i małoletniej powódki N. N. (1), które obecnie kształcą się w szkołach średnich. Powszechnie znaną jest okoliczność, że potrzeby dzieci rosną wraz z wiekiem. Wskazanych przez stronę powodową kosztów utrzymania obu powódek pozwany w toku procesu nie kwestionował.

Sąd Okręgowy wskazuje ponadto, że również sytuacja materialna i życiowa pozwanego uzasadnia podwyższenie alimentów na rzecz obu powódek. W przeciągu 2,5 lat od daty ostatniej konkretyzacji obowiązku alimentacyjnego pozwanego względem córek niewątpliwie wzrosło wynagrodzenie pozwanego, który na dzień wydania wyroku przez Sąd I instancji osiągał dochód w wysokości ok. 9.000 zł, tj. o 1.000-2.000 zł niż w lipcu 2011 roku.

Apelujący podnosił, iż został zwolniony z pracy, a pracodawca znajduje się w upadłości. Jednakże ze złożonego do akt sprawy dokumentu wynika, iż obecnie pozwany został zwolniony z pracy jedynie okresowo z uwagi na brak zleceń i przesuniecie prac przez inwestora na wiosnę 2014 roku. Tymczasowość pozostawania pozwanego bez stałego zatrudnienia nie może stanowić na obecnym etapie postępowania uzasadnionej przesłanki zmniejszenia jego obowiązku alimentacyjnego, w szczególności, iż inwestor przesunął termin rozpoczęcia prac na wiosnę 2014 roku, tj. najbliższy przypadający okres czasu. Dodatkowo, jak wynika zarówno z twierdzeń strony powodowej jak i pełnomocnika pozwanego, aktualnie pozwany podejmuje prace dorywcze, niezarejestrowane.

Podkreślenia wymaga, iż dzieci mają prawo do równej stopy życiowej z rodzicami. Wprawdzie bezsporną okolicznością jest, iż koszty utrzymania w Norwegii są wyższe niż w Polsce, to jednak Sąd Okręgowy zwraca uwagę, iż nawet biorąc pod uwagę wyższe koszty życia w Norwegii, a także chwilowy brak stałego zatrudnienia, to jednak pozwany był w stanie łożyć alimenty na rzecz każdej z powódek w wysokości po 900 zł.

Nie nastąpiło zatem istotne pogorszenie sytuacji majątkowej i zarobkowej pozwanego, gdyż pozwany przebywając w dalszym ciągu na terenie Norwegii i płacą nadal alimenty w podwyższonej wysokości na pewno dysponuje określonymi możliwościami zarobkowymi.

Za niezasadny uznać należało również zarzut naruszenia praca procesowego w postaci art. 328 § 2 k.p.c. dotyczący błędnie ustalonej daty początkowej zasądzonych alimentów na rzecz powódek. Ustalona przez Sąd Rejonowy początkowa data płatności alimentów na dzień 10 czerwca 2013 roku, tj. datę wytoczenia powództwa, stanowi datę właściwą. Podkreślenia wymaga bowiem okoliczność, iż obowiązek alimentacyjny jest obowiązkiem ustawowym i należą się od daty wytoczenia powództwa w sprawie, gdyż stanowią pokrycie bieżących potrzeb uprawnionego do alimentacji (tak. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 8 czerwca 1976 r., III CRN 88/76, OSNCP 1977 nr 2, poz. 33, L.).

W podobny sposób, jako nietrafny, Sąd Okręgowy ocenił zarzut apelacji dotyczący obciążenia pozwanego kosztami postępowania w kwocie 360 zł. Podkreślić należy, iż nie można uznać, że pozwany uznał powództwo przy pierwszej czynności w sytuacji, gdy już w odpowiedzi na pozew w całości nie uznawał powództwa na rzecz M. N.. Zdaniem Sądu II instancji, Sąd Rejonowy obciążył pozwanego obowiązkiem uiszczenia kosztów postępowania w prawidłowej wysokości, tj. od uwzględnionej części powództwa.

Na podstawie przedstawionych rozważań Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jak niezasadną.