Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VIII Ca 565/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:

SSO Jadwiga Siedlaczek

Sędziowie:

SSO Rafał Krawczyk

SSO Hanna Matuszewska

Protokolant:

st. sekr. sąd. Izabela Bagińska

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2013 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. E.

przeciwko (...) Towarzystwu Ubezpieczeń (...) Spółce Akcyjnej w S. i (...) Spółce Akcyjnej w G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Grudziądzu

z dnia 29 maja 2013 r.

sygn. akt I C 1850/12

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda Z. E. na rzecz pozwanego (...) Towarzystwa Ubezpieczeń (...) Spółki Akcyjnej w S. kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą;

3.  zasądza od powoda Z. E. na rzecz pozwanego(...) Spółki Akcyjnej w G. kwotę 300 zł (trzysta złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt. VIII Ca 565/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 maja 2013 r. Sąd Rejonowy w Grudziądzu w sprawie z powództwa Z. E.przeciwko (...) Towarzystwu Ubezpieczeń (...) S.A. w S. i (...) S.A. w G. o zapłatę: umorzył postępowanie co do kwoty 1.696,06 zł (pkt. 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt.2), zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) Towarzystwa Ubezpieczeń (...) S.A. w S., kwotę 197,00 zł, tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt. 3), zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) S.A. w G., kwotę 112,92 zł, tytułem zwrotu kosztów postępowania (pkt.4).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 22.05.2012r. powód Z. E.zgłosił dostawcy energii (...) S.A. problemy, które wystąpiły w instalacji energetycznej, co spowodowało trudności w odbiorze energii w jego domu. Pracownik dostawcy energii dokonał naprawy części instalacji elektroenergetycznej powoda, która polegała na wymianie licznika zużycia energii. W godzinach wieczornych pojawiły się zaniki napięć powodujące przygasanie żarówek oraz nieprawidłowe działanie urządzeń RTV i AGD, mi.in. samoczynne wyłączanie się telewizora. Powód ponownie zgłosił dostawcy energii nieprawidłowości dot. działania sieci elektroenergetycznej i jeszcze tego samego dnia zgłosło się dwóch pracowników (...) S.A., którzy po dokładnym sprawdzeniu instalacji i urządzeń eletroenergetycznych stwierdzili, że przyczyną awarii jest luźny przewód w instalacji zbiorczej, w wyniku czego doszło do podwyższenia napięcia w instalacji zbiorczej, a następnie zniszczenia sprzętu RTV i AGD znajdującego się w mieszkaniu powoda. Zniszczeniu uległy następujące urządzenia: telewizor marki (...) S. (...) (...), rok zakupu 2006, telewizor O. 7090 VT C., rok zakupu 1998, kuchenka mikrofalowa marki (...), rok zakupu 2005, lodówko – zamrażarka marki (...), rok produkcji 2008, monitor (...), rok produkcji 2006, komputer stacjonarny ( płyta główna i zasilacz, rok zakupu 2006, zakupiony jako składak oraz pralka marki (...), rok zakupu 2005. Po usunięciu awarii został sporządzony protokół poawaryjny

W dniu 29.06.2012r. powód dokonał zgłoszenia szkody bezpośrednio ubezpieczającemu tj. (...) S.A. za pomocą formularza internetowego, a następnie zwrócił się o wypłatę należnego odszkodowania. (...) S.A. obsługujący sieć niskiego napięcia do której powód jest podłączony była ubezpieczona w zakresie OC za szkody związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w(...) S.A. w S.. Pozwane Towarzystwo po zgłoszeniu szkody przeprowadziło postępowanie likwidacyjne, w którym sporządzono kosztorys dotyczący wysokości poniesionej szkody, ustalając ją na kwotę 1696,06 zł. Pismem z dnia 30.07.2012r. pozwany odmówił przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej w ramach zawartej umowy ubezpieczenia. Wyjaśnił, że zgodnie z umową ubezpieczenia przewidziano franszyzę redukcyjną w wysokości 5.000 zł. Franszyza stanowi umownie określoną kwotę, której zapłata leży bezpośrednio po stronie ubezpieczonego ( tzw. udział własny ubezpieczonego). Szkody poniżej tej kwoty nie są objęte przez ubezpieczyciela ochroną ubezpieczeniową. Ponieważ wysokość poniesionej szkody pozwany wyliczył na kwotę 1696,06 zł, szkoda ta nie przekroczyła wysokości franszyzy. W dniu 1.06.2012r. powód zakupił sprzęt notebook za cenę 2199 zł, a w dniu 25.07 2012r. zakupił nową chłodziarko - zamrażarkę firmy(...) za kwotę 1170 zł. Ponadto powód zakupił nową pralkę za kwotę 1300 zł.

Sąd Rejonowy wskazał, iż stan faktyczny ustalił na podstawie dokumentów przedłożonych przez pozwanych oraz częściowo na podstawie zeznań powoda. Twierdzenia powoda w zakresie przyczyn awarii sieci elektroenergetycznej w jego mieszkaniu i jej skutków, zniszczenia sprzętu RTV i AGD oraz komputera również były dla Sądu wiarygodne, albowiem znajdowały potwierdzenie w złożonym do akt protokole poawaryjnym. Nieprzekonywujące natomiast dla Sądu Rejonowego były zeznania powoda co do zakresu uszkodzeń w/w sprzętu , albowiem powód w swoich zeznaniach odwoływał się wyłącznie do ekspertyz sporządzonych na jego zlecenie, które strona pozwana kwestionowała.

Powołując się na ustalony wyżej stan faktyczny Sąd Rejonowy wskazał iż zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z kolei art. 822 par.1 k.p.c. stanowi, że przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. W ocenie Sądu I instancji niewątpliwie powód wykazał, że odpowiedzialność za zdarzenie ponosi (...) S.A., co w sposób jednoznaczny wynika z protokołu poawaryjnego, a ponadto pozwana wypłaciła już powodowi tyt. odszkodowania kwotę 1696,06 zł.

W ocenie Sądu I instancji powód nie udowodnił jednak rozmiaru szkody i jej wysokości. Wprawdzie nie budzi wątpliwości fakt, że na skutek zdarzenia uległ uszkodzeniu sprzęt wymieniony przez powoda w pozwie, co znajduje również potwierdzenie w przedłożonym protokole poawaryjnym, jednak zakres uszkodzeń poszczególnych urządzeń nie został wykazany, podobnie jak wysokość szkody. Powód dochodzi odszkodowania odpowiadającego równowartości nowego sprzętu, nie uwzględniając okresu eksploatacji urządzeń i stopnia ich zużycia. Powód przedstawił tylko ekspertyzy wykonane na jego żądanie oraz faktury zakupu nowego sprzętu. Nie wnosił natomiast o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego celem ustalenie rzeczywistej wysokości szkody.

Zgodnie z art. 361 par.2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Stosownie więc do cyt. przepisu zasada pełnego odszkodowania oznacza, że poniesiony uszczerbek majątkowy powinien zostać w całości wynagrodzony, jednakże odszkodowanie nie powinno przekroczyć wysokości poniesionej szkody. Naprawienie szkody nie może być bowiem źródłem wzbogacenia. Uszkodzone w wyniku awarii prądu urządzenia w dniu szkody nie były nowymi rzeczami, a urządzeniami używanymi, o wieloletnim okresie eksploatacji. Przedmioty te były zatem w znacznym stopniu zużyte. Powód winien zatem wykazać realną wartość szkody, wobec kwestionowania przez pozwanych wysokości dochodzonego odszkodowania, czego jednak nie uczynił. Dlatego uwzględniając powyższe Sąd I instancji orzekł jak w pkt. 2 wyroku. Wobec cofnięcia przez powoda powództwa w pozostałym zakresie, na skutek spełnienia w tej części żądania przez pozwaną (...) S.A. postępowanie należało umorzyć w powyższym zakresie na podstawie art. 355 k.p.c. ( pkt.1 wyroku).

Nadto Sąd Rejonowy wskazał, iż zmiana powództwa nie może być dokonana w formie ustnej na rozprawie, tak jak miało to miejsce w niniejszej sprawie ( pełnomocnik powoda na rozprawie w dniu 15.05 2013r. wskazał, iż domaga się zasądzenia in solidum od (...) Towarzystwa Ubezpieczeń (...) S.A. w S. i(...) S.A. w G. kwoty 4.762,94 zł wraz z odsetkami od wniesienia pozwu oraz kosztami postępowania), lecz w formie pisma procesowego ( art. 193 par.2(1) k.p.c.).

Sąd I instancji podkreślił, iż powód pierwotnie domagał się od pozwanego (...) Towarzystwa Ubezpieczeń (...) S.A. w S. kwoty 1459 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania ( odpowiedź na sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 106 akt) i w tym zakresie powód przegrał proces, należało zasądzić od powoda na rzecz w/w pozwanego kwotę 197 zł ( 180 zł koszty zastępstwa procesowego i 17 zł opłata skarbowa) na podstawie art. 98 par 1 i art. 99 k.p.c. w związku z par. 6 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) – pkt.3 wyroku.

Od pozwanej (...)S.A. w G. powód domagał się zasądzenia kwoty 5000 zł wraz z odsetkami i kosztami postępowania, przy czym w związku z dokonaną w toku postępowania wpłatą w kwocie 1696,06 zł, powód ograniczył w tej części powództwo, co było równoznaczne z przegraniem przez pozwaną sprawy w powyższym zakresie ( 33,92%). Dlatego na podstawie art. 100 k.p.c. Sąd dokonał stosunkowego rozdzielenia kosztów biorąc pod uwagę iż powód poniósł koszty w kwocie 867 zł (opłata od pozwu w kwocie 250 zł, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 600 zł i opłata skarbowa w kwocie 17 zł ), natomiast pozwana poniosła koszty w kwocie 600 zł (koszty zastępstwa procesowego) – pkt. 4 wyroku.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód zaskarżając wyrok w części co do punktu 2,3 i 4 wyroku i zarzucając :

obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię tj. art. 361 § 2 k.c. oraz ar 363 § 2k.c. poprzez niewłaściwe przyjęcie, że powód nie udowodnił rozmiaru szkody i jej wysokości poprzez ustalenie, że dochodzenie odszkodowania odpowiadającego równowartości nowego sprzętu nie jest uprawnione, gdyż nie uwzględnia okresu eksploatacji urządzeń zniszczonych i stopnia ich zużycia a także nieuzasadnione uznanie za nieudowodnione rozmiaru szkody i jej wysokości, przedstawionych przez powoda ekspertyz oraz faktur zakupu nowego sprzętu opierając się na twierdzeniu , że takie naprawienie szkody stanowiłoby dla powoda źródło wzbogacenia podczas gdy wypłacone odszkodowanie nie zrekompensowało powodowi szkody i powód ponosi ujemne skutki szkody w sensie życiowym znajduje się w sytuacji życiowej gorszej niż przed zdarzeniem.

Wskazując na powyższe zarzuty powód wnosił o: zmianę wyroku w części dotyczącej pkt 2,3, i 4 poprzez zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 4.762,94 zł oraz zasądzenie na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem I i II instancji według norm przepisanych lub według zestawienia kosztów przedłożonego na dzień zamknięcia rozprawy jeżeli zestawienie takie zostanie przedłożone

ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w części dotyczącej pkt. 2 , 3 i 4 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji przy uwzględnieniu kosztów postepowania w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem II instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwany(...) Towarzystwo Ubezpieczeń (...) S.A. w S. wnosiło o oddalenie apelacji i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego ad.1. kosztów postepowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwany (...) S.A. w G. w odpowiedzi na apelację również wnosił o jej oddalenie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego ad. 2 kosztów postepowania z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne Sądu I instancji oraz dokonaną przez ten Sąd ocenę dowodów, w związku z czym nie zachodzi potrzeba powtórzenia poczynionych już ustaleń (postanowienie SN z 26.04.2007 r., II CSK 18/07, Lex 966804). Sąd Okręgowy w pełni akceptuje również zaprezentowane w uzasadnieniu skarżonego orzeczenia rozważania prawne. Sąd Rejonowy właściwie ocenił zebrany materiał dowodowy, kierując się przy tym zasadami logicznego rozumowania. Dokonał także prawidłowej oceny merytorycznej zgłoszonych przez powoda roszczeń. W konsekwencji, zarzuty podniesione w treści apelacji, w ocenie Sądu II instancji, stanowią w istocie gołosłowną polemikę z prawidłowymi wskazaniami i rozważaniami Sądu I instancji.

Kwestią sporną między stronami pozostawała wysokość odszkodowania, jakie pozwani powinni wypłacić powodowi w związku z uszkodzeniem należących do niego sprzętów. Zasada odpowiedzialności pozwanego (...) S.A nie budziła przy tym żadnych wątpliwości. Natomiast jeśli chodzi o odpowiedzialność pozwanego (...) Towarzystwa Ubezpieczeń(...) S.A. w S. to zgodnie z umową ubezpieczeniową przewidziano franszyzę redukcyjną w wysokości 5.000, zł co oznacza, iż odpowiedzialność ubezpieczyciela wchodziłaby w grę w przypadku ustalenia wysokości szkody ponad kwotę 5.000,zł. Franszyza sanowi umownie określoną kwotę, której zapłata leży po stronie ubezpieczającego.

Pozwany ubezpieczyciel oszacował powstałą szkodę na kwotę 1.696,06,zł i pozwany (...)S.A kwotę te wypłacił powodowi. Poszkodowany uznał otrzymane świadczenie za zbyt niskie, nieadekwatne do rozmiaru doznanej szkody. Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 6 k.c., ciężar udowodnienia zarówno zaistnienia zdarzenia, z którym na określonych zasadach normy prawne wiążą obowiązek naprawienia szkody przez dłużnika, wystąpienia szkody, jak również adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem a szkodą spoczywa na powodzie, albowiem to on wywodzi z powyższych faktów skutki prawne.

W tym miejscu przypomnieć należy, iż uszkodzeniu uległo mienie powoda w postaci: telewizora marki (...) S. (...) (...) rok zakupu 2006, telewizor O. 7090 VT C. rok zakupu 1998, kuchenka mikrofalowa marki (...) rok zakupu 2005, lodówko – zamrażarka marki (...) rok produkcji 2008, monitor (...) rok produkcji 2006, komputer stacjonarny ( płyta główna i zasilacz, rok zakupu 2006 zakupiony jako składak oraz pralka marki (...), rok zakupu 2005.

Na okoliczność wysokości szkody dotyczącej:

- lodówko- zamrażarki powód przedłożył fakturę jej zakupu z 2008r na kwokę 1.550, zł(k.20),ekspertyzę firmy coolclima (k.19) z której wynika iż doszło do spalenia silnika sprężarki i układu sterującego i koszt naprawy przekracza wartość urządzenia a nadto przedłożył fakturę zakupu nowej chłodziarki zamrażarki na kwotę 1.170, zł (k.21 )- szkoda została wypłacona do kwoty 697,92 zł +10,14zł

- monitora (...) oraz komputera stacjonarnego powód przedłożył ekspertyzę firmy (...) (k. 22) z której wynika iż „uszkodzenie podstawowych elementów elektronicznych sprawia ,że naprawa jest ekonomicznie nieuzasadniona” a nadto przedłożył fakturę zakupu nowego notebooka na kwotę 2.199, zł (k. 23)- szkoda została wypłacona do kwoty 62,50zł+60zł,

- telewizora marki (...) S. (...) (...) rok zakupu 2006i telewizora O. 7090 VT powód przedłożył ekspertyzę (...)(k.24) z której wynika iż sprzęt ten jest nienaprawialny z uwagi na brak części zamiennych i powód ocenił ich wartość na 1000 i 700, zł - szkoda została wypłacona do kwoty92,50zł +30zł,

- kuchenki mikrofalowej marki (...) powód przedłożył ekspertyzę Audio Video Serwis (k.24) z której wynika iż koszt naprawy to 90, zł- szkoda została wypłacona w kwocie 90, zł,

- pralki marki (...) powód przedłożył ekspertyzę firmy (...)z której wynika iż uszkodzony jest programator i silnik a koszt naprawy przewyższa wartość sprzętu. Powód oceniła, iż koszt zakupu nowego sprzętu to kwota 1.300, zł- szkoda została wypłacona w kwocie 448, zł.

Sąd Okręgowy w całości zgadza się z poglądem wyrażonym przez apelującego, iż powód miał prawo realizacji roszczenia odszkodowawczego, które mieści się w granicach odpowiedzialności, określonych w art. 361 i art. 363 k.c Jednak wbrew stanowisku apelującego nie oznacza to, że zobowiązany ma obowiązek zapłacić odszkodowanie w wysokości odpowiadającej wartości nowo zakupionych sprzętów. Zgodnie z art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. Z powyższego uregulowania wynika, że w przypadku uszkodzenia sprzętu RTV czy AGD naprawienie szkody winno przybrać postać naprawy, bądź wypłaty odszkodowania odpowiadającego kosztom tej naprawy, albo też gdy naprawa jest niemożliwa bądź nieopłacalna, poszkodowany może domagać się zapłaty odszkodowania odpowiadającego wartości sprzętu przed szkodą. Wbrew stanowisku powoda przywrócenie do stanu poprzedniego w sensie art. 363 § 1 k.c. – w razie uszkodzenia rzeczy w sposób niewyłączający możliwości jej naprawienia – nie może polegać na zobowiązaniu dłużnika do świadczenia wartości nowej rzeczy. Odszkodowanie nie może przewyższać rzeczywistej wysokości uszczerbku majątkowego poniesionego przez poszkodowanego (wyrok SN z dnia 15.10.2010r. V CSK 78/10 niep.). W wypadku uszkodzenia rzeczy w stopniu umożliwiającym przywrócenie jej do stanu poprzedniego, osoba odpowiedzialna za szkodę obowiązana jest zwrócić poszkodowanemu "wszelkie celowe, ekonomicznie uzasadnione wydatki. W ocenie Sądu i w oparciu o obowiązujące orzecznictwo, jeżeli do naprawienia uszkodzonej rzeczy niezbędna jest wymiana elementów lub części, to należy przyjąć, że pełne odszkodowanie obejmuje koszt „nowych" części i innych materiałów potrzebnych do wykonania naprawy, oraz koszt robocizny. Szkoda to uszczerbek poniesiony przez poszkodowanego, niezależnie od tego, czy został już naprawiony. Obojętny jest także cel uzyskania odszkodowania - uprawniony może - po otrzymaniu stosownej kwoty - naprawić zaistniałą szkodę, bądź nie. Już w wyroku z dnia 22 lutego 2007 r., IACa 1179/06 Sąd Apelacyjny w Poznaniu uznał, że: "Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawiać." Orzeczenie powyższe zapadło na tle stanu faktycznego dotyczącego naprawy samochodu, ale treść jego tezy ma walor ogólny. W obrębie odpowiedzialności odszkodowawczej, przy obowiązywaniu zasady pełnej kompensacji szkody, która wynika z podstawowej normy art. 361 § 2 k.c., prawidłowo wykonana naprawa ma za zadanie przywrócenie jego stanu technicznego, komfortu użytkowania i walorów estetycznych. Koszty, które należy w związku z tym ponieść, to wszelkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, w tym koszty robocizny oraz koszty nowych części i materiałów stosowanych przez autoryzowany warsztat do naprawy. Należy jeszcze raz podkreślić, iż zgodnie z art. 6 k.c., ciężar udowodnienia wysokości szkody spoczywał na powodzie. Tymczasem jeśli chodzi o lodówko zamrażarkę z ekspertyzy przedłożonej przez powoda wynika jedynie, iż koszt naprawy przewyższa wartość urządzenia. Powód nie wykazał natomiast wartości tego sprzętu ani kosztu naprawy. Podobna sytuacja dotyczy monitora (...) oraz komputera stacjonarnego, pralki marki (...). Jeśli chodzi kuchenkę mikrofalową to została wypłacona powodowi kwota 90, zł stanowiąca koszt jej naprawy wynikający z przedłożonej ekspertyzy. Natomiast jeśli chodzi o telewizory i to rok zakupu 1998 r. i 2006 r. to wprawdzie wynika z ekspertyzy przedłożonej przez powoda iż ich naprawa jest niemożliwa z uwagi na brak części zamiennych. Nie oznacza to jednak, iż pełne wyrównanie szkody uprawnia powoda do zakupu nowych telewizorów. Odszkodowanie nie może przewyższać rzeczywistej wysokości uszczerbku majątkowego poniesionego przez poszkodowanego. Powód winien wykazać wartość tego sprzętu przed szkodą a tymczasem powód wskazał jedynie według jego własnej oceny jaka była jego wartość nie przedkładając na te okoliczność żadnych dowodów.

Mając powyższe na uwadze Sąd II instancji, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację (punkt 1 sentencji).

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Koszty zastępstwa procesowego pełnomocników procesowych reprezentujących pozwanych ustalił – zgodnie z § 6 pkt 3 i § 12 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, na kwoty po 300, zł (punkt 2 i 3 sentencji).