Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód I. (...)z siedzibą w W. wniósł o uznanie za bezskuteczną wobec siebie umowy sprzedaży z dnia 24 listopada 2014r., zawartej przed notariuszem I. K. (Rep. A Nr (...)), pomiędzy B. C. (1) i D. C. (1) a W. T. i R. T., dotyczącej własności nieruchomości położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Lidzbarku Warmińskim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Ponadto, domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanych kosztów procesu, w tym również kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podała, że w dniu 10 kwietnia 2014r. pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda – Bankiem (...) S.A. i B. C. (1), doszło do zawarcia porozumienia regulującego spłatę zadłużenia, wynikającego z niespłaconego limitu debetowego, udzielonego na podstawie umowy limitu debetowego z dnia 30 lipca 2012r. z późniejszymi zmianami.

W związku z niewywiązywaniem się z tego porozumienia, bank wystawił przeciwko niej bankowy tytuł egzekucyjny, który następnie został opatrzony sądową klauzulą wykonalności.

W dniu 24 listopada 2014r., B. i D. C. (1) zawarli z pozwanymi umowę sprzedaży, na mocy której przenieśli własność nieruchomości położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Lidzbarku Warmińskim prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Na mocy umów sprzedaży wierzytelności z dnia 21 czerwca 2016r. i 18 lipca 2016r., wierzytelność przysługująca bankowi wobec B. C. (1) przeszła najpierw na Subfundusz I. 4, wydzielony w ramach I. (...) w W., a następnie – na powoda.

Powód prezentował stanowisko, że sprzedaż opisanej nieruchomości została dokonana z jego pokrzywdzeniem, uniemożliwiając mu uzyskanie zaspokojenia swojej wierzytelności z majątku, który przypadłby B. C. (1) w razie zniesienia wspólności ustawowej, w skład której nieruchomość ta wchodziła.

Powód przyznał, że wierzytelność przysługująca mu wobec B. C. (1) nie została stwierdzona tytułem egzekucyjnym. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego twierdził jednak, że fakt ten nie może mieć wpływu na zasadność przedmiotowego powództwa. Przedmiotem skargi pauliańskiej jest wierzytelność istniejąca i zaskarżalna w chwili dokonania zaskarżonej czynności i wytoczenia powództwa. Wierzytelność ta nie musi być natomiast ani wymagalna w chwili wytoczenia powództwa, ani stwierdzona wyrokiem. Bez znaczenia pozostaje także fakt, że wchodziła ona w skład majątku wspólnego małżonków.

W ocenie powoda, dłużniczka działała z zamiarem pokrzywdzenia powoda, bowiem sprzedając nieruchomość stała się ona niewypłacalna lub niewypłacalna w wyższym stopniu niż przed zawarciem umowy. Powód zwrócił uwagę na fakt, że zawarcie umowy nastąpiło po wypowiedzeniu porozumienia przez bank i na niespełna 3 miesiące przed wystawieniem przez bank (...) tytułu egzekucyjnego.

Zdaniem powoda, pozwani byli świadomi faktu, iż dłużniczka działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. W omawianej sytuacji znajdzie zastosowanie domniemanie z art. 527 par. 3 k.c., bowiem pozwana jest siostrą dłużniczki, a ponadto strony umowy sprzedaży łączył stosunek powinowactwa (k. 2 – 8).

Pozwani W. T. i R. T. wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie na ich rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwani podnieśli zarzut przedawnienia roszczenia, będącego podstawą wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwani podali, że kwestionują żądanie pozwu co do zasady i wysokości, a nadto negują wszystkie twierdzenia pozwu za wyjątkiem tych, których wyraźnie nie przyznają.

Zdaniem pozwanych, zawarcie umowy sprzedaży nie nastąpiło z pokrzywdzeniem powoda. Państwo C. otrzymali całość ceny sprzedaży. Co więcej, proces sprzedaży był długotrwały i został poprzedzony zawarciem umowy przedwstępnej. Zapłata ceny sprzedaży została rozłożona na raty i była przekazywana sukcesywnie. Czynność sprzedaży nie nastąpiła zatem nagle, w związku z powstaniem długu. Data zawarcia umowy wynikała z faktu, że D. C. (1) posiadał ubezpieczenie w KRUS i nie było możliwości sprzedaży przed przejściem przez niego na emeryturę (co nastąpiło 23 czerwca 2014r.). Natomiast pozwani zawsze chcieli kupić tę nieruchomość, z uwagi na jej walory przyrodnicze.

Pozwani podnieśli, że B. C. jest obecnie na emeryturze, co jest świadczeniem pewnym i stałym. Zastanawiającym jest zatem fakt braku prowadzenia egzekucji i nieprzedstawienia postanowienia o jej umorzeniu z powodu bezskuteczności. Zdaniem pozwanych, powyższe świadczy o braku niewypłacalności.

Pozwani podali, iż o rzekomych długach B. C. (1) dowiedzieli się przy wytoczeniu sprawy oraz z wezwań kierowanych pod ich adresem. Stanowczo zaprzeczyli, jakoby działali ze świadomością pokrzywdzenia powoda. Od państwa C. pozwani dowiedzieli się, iż dochodzony dług jest przedawniony, a z przekazanego przez nich dokumentu wynika, że sąd odmówił nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Zdaniem pozwanych, powód nie wykazał samego istnienia długu ani jego wymagalności.

Pozwani wskazali, że także przedłożone do pozwu dokumenty uzasadniają wniosek, iż dług B. C. jest przedawniony. Roszczenie powoda jest związane z limitem debetowym w rachunku bankowym. Tymczasem roszczenia z tytułu prowadzenia rachunku bankowego przedawniają się z upływem 2 lat od daty wypowiedzenia umowy (art. 731 k.c.). Wszczęcie postępowania egzekucyjnego w oparciu o bankowy tytuł wykonawczy nie przerwało biegu tego terminu, co wynika z treści uchwały SN, wydanej w sprawie sygn. akt III CZP 29/16. Tymczasem, wierzytelność chroniona skargą pauliańską musi być zaskarżalna (k. 88 – 91).

Żądanie powoda zostało doprecyzowane w toku sprawy (pismo z 18 września 2017r., k. 112 – ostatni akapit).

Sąd ustalił, co następuje:

B. i D. C. (1) od 2003r. byli współwłaścicielami na prawach ustawowej wspólności małżeńskiej nieruchomości położonych w S.:

- obejmującej działkę nr (...), o powierzchni 2,96 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bartoszycach Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w L. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),

- obejmującej działkę nr (...), o powierzchni 0,3 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bartoszycach Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych w L. prowadzi księgę wieczystą o numerze (...),

Pozwana W. T. jest siostrą B. C. (1), a pozwany R. T. jest jej szwagrem.

bezsporne – potwierdzone dowodem w postaci wydruku z księgi wieczystej z k. 52 – 55 i kopii wypisu aktu notarialnego z k. 103 - 105

W dniu 30 lipca 2012r., w ramach prowadzonej działalności gospodarczej B. C. (1) zawarła z Bankiem (...) Spółka Akcyjna w G. umowę, na podstawie której bank przyznał jej limit debetowy w rachunku bankowym, w celu finansowania krótkoterminowych bieżących potrzeb finansowych kredytobiorcy o charakterze rozliczeniowym. Kwota limitu została ustalona na 74 778 zł . Kredytobiorca zobowiązał się do utrzymywania w całym okresie kredytowania średnich miesięcznych wpływów w wysokości 74 778 zł. Kwota ta miała być weryfikowana przez bank w okresach miesięcznych.

dowód: umowa z k. 166 - 169

W dniu 10 kwietnia 2014r. B. C. (1) zawarła z Bankiem (...) Spółka Akcyjna w G. porozumienie nr (...) w sprawie spłaty zadłużenia powstałego z tytułu umowy limitu debetowego z dnia 30 lipca 2012r.

W treści tego porozumienia dłużniczka oświadczyła, że uznaje, iż na dzień 10 kwietnia 2014r. bankowi przysługuje niesporna i wymagalna wierzytelność z tytułu niespłaconego limitu debetowego udzielonego na podstawie umowy z dnia 30 lipca 2012r. z późniejszymi zmianami w łącznej kwocie 55 083,04 zł, w tym: 54 124,79 zł – tytułem należności głównej, 914,81 zł – tytułem odsetek umownych, 13,44 zł – tytułem odsetek karnych, 30 zł – tytułem innych opłat.

Dłużniczka zobowiązała się do spłaty tego zadłużenia w ratach zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik do porozumienia. Brak spłaty którejkolwiek raty miał skutkować powstaniem zadłużenia przeterminowanego, od którego bank miał prawo pobierać umowne odsetki za opóźnienie, w wysokości czterokrotności stopy procentowej kredytu lombardowego NBP.

Umowa przewidywała, że w przypadku opóźnienia z zapłatą co najmniej 2 rat, bank ma prawo rozwiązać porozumienie za 30 – dniowym terminem wypowiedzenia.

W treści porozumienia wyraźnie wskazano, że nie stanowi ono odnowienia długu w rozumieniu art. 506 k.c.

dowód: porozumienie z k. 23 – 27

Pismem z 12 listopada 2014r. Bank (...) Spółka Akcyjna w G. złożył B. C. oświadczenie o wypowiedzeniu powyższego porozumienia, z uwagi na niespłacenie w terminie należności.

Postanowieniem z dnia 13 stycznia 2015r., Sąd Rejonowy w Olsztynie oddalił wniosek wierzyciela Banku (...) S.A. w G. przeciwko B. C. o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z 30 grudnia 2014r. nr 257/14/ (...) , z przyczyn formalnych.

W dniu 17 lutego 2017r. Bank (...) Spółka Akcyjna w G. wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny o numerze nr 41/15/ (...), któremu została nadana sądowa klauzula wykonalności.

Postanowieniem z dnia 18 stycznia 2016r., Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Elblągu przekazał sprawę egzekucyjną z wniosku Banku (...) S. A. w G. przeciwko B. C. (1), prowadzoną pod sygnaturą Km 1858/15 Komornikowi Sądowemu przy SR w Ostródzie, uznając się niewłaściwym do jej prowadzenia. W treści uzasadnienia postanowienia wskazano, że nastąpił zbieg egzekucji co do świadczenia z ZUS.

dowód: wypowiedzenie z k. 102, okoliczności po części bezsporne

W dniu 24 listopada 2014r., przed notariuszem I. K. (Rep. A Nr (...)) została zawarta umowa, na podstawie której B. C. (1) i D. C. (1) sprzedali W. T. i R. T. nieruchomość, dla której prowadzona jest księga wieczysta KW Nr (...)). Pozwani nadal pozostają jej właścicielami.

Na mocy tego samego aktu notarialnego B. C. (1) i D. C. (1) sprzedali W. T. i R. T. nieruchomość, obejmującą działkę rolną nr (...), położoną w S., dla prowadzona jest księga wieczysta KW Nr (...), o powierzchni 0,3 ha.

W dniu 9 marca 2017r. pozwani sprzedali tę działkę osobie trzeciej.

Łączna cena sprzedaży nieruchomości, wskazana w akcie notarialnym z 24 listopada 2014r., wynosiła 48 900 zł.

dowód: wydruki z ksiąg wieczystych z k. 52 – 55 i z k. 67 - 71

W dniu 25 maja 2010r. matka pozwanej i B. C. – R. K. darowała B. C. prawo odrębnej własności lokalu, położonego w O., dla którego Sąd Rejonowy w Olsztynie prowadzi księgę wieczystą KW Nr (...).

W 2012r. B. C. zaciągnęła pożyczkę w (...) S.A. w W., która została zabezpieczona hipoteką ustanowioną na tej nieruchomości.

W dniu 27 lutego 2015r. B. C. darowała tę nieruchomość pozwanej.

R. K. zmarła w dniu 27 stycznia 2016r.

W dniu 2 marca 2017r. pozwana ponownie darowała tę nieruchomość B. C., a B. C. w dniu 10 marca 2017r. zbyła ją na rzecz osób trzecich. Zgodnie z treścią umowy, cena sprzedaży miała zostać przelana bezpośrednio na rzecz banku.

dowód: wydruk z księgi wieczystej z k. 60 – 66, kopia aktu zgonu z k. 152, kopie wypisów aktów notarialnych z k. 131 – 141, 149 – 151, 153 – 156, 156 - 161

W dniu 21 czerwca 2016r., pomiędzy bankiem (...) Spółka Akcyjna w G. a Subfunduszem (...) 4, wydzielonym w ramach (...) 101 Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności, określonych szczegółowo w załączniku nr 1.

Zgodnie z par. 4 umowy, wierzytelności miały przejść na kupującego pod warunkiem z chwilą uznania rachunku banku kwotą stanowiącą cenę za sprzedane wierzytelności.

Umowa została zawarta w formie pisemnej, z podpisami poświadczonymi notarialnie.

W treści załącznika nr 1 do umowy sprzedaży wierzytelności została wymieniona wierzytelność przysługująca bankowi z tytułu umowy zawartej w dniu 10 kwietnia 2014r., stwierdzonej bankowym tytułem egzekucyjnym z 17 lutego 2015r. nr (...)/ (...), któremu Sąd Rejonowy nadał klauzulę wykonalności w postępowaniu prowadzonym pod sygnaturą V GCo 118/15.

Pismem z 5 lipca 2016r. przedstawiciel banku potwierdził, że cena sprzedaży wskazana w umowie z 21 czerwca 2016r. została uiszczona w całości.

dowód: umowa z k. 28 – 39, pismo z k. 40 - 41

W dniu 18 lipca 2016r., pomiędzy Subfunduszem (...) 4, wydzielonym w ramach (...) (...) z siedzibą w W. a powodem została zawarta umowa sprzedaży wierzytelności, określonych szczegółowo w załączniku nr 1.

Zgodnie z par. 4 umowy, wierzytelności miały przejść na kupującego pod warunkiem z chwilą uznania rachunku banku kwotą stanowiącą cenę za sprzedane wierzytelności.

Umowa została zawarta w formie pisemnej, z podpisami poświadczonymi notarialnie.

W treści załącznika nr 1 do umowy sprzedaży wierzytelności została wymieniona wierzytelność przysługująca bankowi z tytułu umowy zawartej w dniu 10 kwietnia 2014r., stwierdzonej bankowym tytułem egzekucyjnym z 17 lutego 2015r. nr (...)/ (...), któremu Sąd Rejonowy nadał klauzulę wykonalności w postępowaniu prowadzonym pod sygnaturą V GCo 118/15.

Pismem z 12 sierpnia 2016r. zbywca potwierdził, że cena sprzedaży wskazana w umowie z 21 czerwca 2016r. została uiszczona w całości.

dowód: umowa z k. 42 – 50, pismo z k. 51

Pismami z 1 lutego 2017r. powód wezwał pozwanych do spełnienia zobowiązania.

dowód: pisma z k. 56 i 57

Brak jest podstaw do zakwestionowania autentyczności złożonych do akt sprawy dokumentów.

Sąd z daleko idącą ostrożnością oceniał zeznania pozwanej i uznał je za wiarygodne jedynie w zakresie, jaki znajduje jednoznaczne potwierdzenie w pozostałych zgromadzonych w sprawie dowodach, za wyjątkiem przedstawionych przez nią dokumentów prywatnych (umowy przedwstępnej i dowodów wpłat).

Przez przeoczenie, Sąd nie zażądał akt sprawy V GCo 11/15 (wniosek o dopuszczenie dowodu z dokumentów zawartych w tych aktach został sformułowany w pkt 3 b i c). Fakt wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego i opatrzenia go klauzulą wykonalności został jednak uznany za bezsporny.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlega oddaleniu.

Na gruncie rozpatrywanej sprawy powód dochodził uznania za bezskuteczną w stosunku do niego umowy sprzedaży z dnia 24 listopada 2014r., zawartej pomiędzy B. C. (1) i D. C. (1) a W. T. i R. T., dotyczącej nieruchomości położonej w S., dla której Sąd Rejonowy w Lidzbarku Warmińskim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) (art. 527 k.c.).

Pozwani wnosili o oddalenie powództwa, kwestionując zaistnienie przesłanek skargi pauliańskiej. Podważali fakt istnienia i wymagalności wierzytelności powoda, jej zaskarżalność, istnienie pokrzywdzenia po stronie powoda oraz świadomość po ich stronie działania przez dłużniczkę z zamiarem pokrzywdzenia wierzyciela.

Zdaniem pozwanych, powód nie wykazał tych przesłanek, w szczególności – zaistnienia pokrzywdzenia. Jeżeli nawet pokrzywdzenie miało miejsce, pozwani nie byli świadomi tego faktu, bowiem dużo wcześniej zawarli z dłużniczką i jej małżonkiem umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości, regulując w ratach na ich rzecz cenę sprzedaży.

Pozwani powoływali się na informację od państwa C., z której wynikało, iż roszczenie jest przedawnione. Zdaniem pozwanych, skoro nastąpiło przedawnienie, wierzytelność nie może być uznana za zaskarżalną.

Na dalszym etapie sprawy pozwani zakwestionowali ważność i skuteczność załączonych do pozwu umów cesji, nie precyzując jednak zgłaszanych w tym zakresie zarzutów.

Stosownie do treści art. 527 w zw. z art. 6 k.c., powód był obowiązany wykazać w niniejszym postępowaniu zaistnienie następujących przesłanek:

- pokrzywdzenia wierzyciela będącego rezultatem dokonanej przez dłużniczkę i jej małżonka czynności prawnej z pozwanymi, na mocy której pozwani otrzymali korzyść majątkową,

- działania dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu niż przed dokonaniem czynności (art. 527 par. 2 k.c.). Pokrzywdzenie powstaje na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność lub utrudnienie albo opóźnienie zaspokojenia wierzyciela. Chodzi o taką sytuację, gdy cały majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie jego długów albo gdy można wprawdzie uzyskać zaspokojenie, ale z dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu i ryzyka. Dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, gdy zdaje sobie sprawę, że dokonanie czynności prawnej może spowodować niemożność zaspokojenia się wierzycieli z jego majątku (por.: M. Sychowicz w pracy zbior. pod red. G. Bieńka: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. T. 1-2, Komentarz do art. 527 Kodeksu cywilnego, LexisNexis, 2011).

Czy czynność prawna dłużnika krzywdzi wierzycieli, należy oceniać nie według chwili dokonania tej czynności, lecz według chwili jej zaskarżenia, tj. wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności.

Wobec ustalenia istnienia bliskiego stosunku pomiędzy dłużniczką a pozwanymi (będącymi jej siostrą i szwagrem) Sąd doszedł do przekonania, że znajdzie zastosowanie domniemanie z art. 527 par.3 k.c. Wierzyciel nie miał zatem obowiązku udowodnienia, że pozwani nie wiedzieli o świadomości dłużnika pokrzywdzenia wierzycieli i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogli się o tym dowiedzieć. To pozwani musieli dowieść okoliczności przeciwnych, żeby obalić to domniemanie.

Analizując całokształt zgromadzonego w aktach sprawy materiału dowodowego należy uznać, że sam fakt powstania wierzytelności poprzednika prawnego powoda wobec B. C. wynika jednoznacznie z treści dokumentów w postaci porozumienia z dnia 10 kwietnia 2014r. oraz oświadczenia o wypowiedzeniu tego porozumienia z dnia 12 listopada 2014r. (doręczonego dłużniczce zapewne kilka dni później).

Sąd nie dopatrzył się podstaw do zakwestionowania ważności i skuteczności załączonych umów cesji wierzytelności

Ewentualne wątpliwości mogą wynikać z braku pełnej wiedzy co do stanowiska dłużniczki w zakresie odnoszącym się do dalszego istnienia zobowiązania.

Kwestionując istnienie i wymagalność wierzytelności pozwani twierdzili zarazem, że nawiązali kontakt z państwem C. i uzyskali od nich informację, że dług jest przedawniony. Wydaje się, że gdyby omawiana wierzytelność została spłacona, dłużniczka w pierwszej kolejności powołałaby się wobec siostry na tę właśnie okoliczność (ewentualnie wskazałaby na inne okoliczności skutkujące wygaśnięciem lub zmianą treści stosunku prawnego).

Powyższy argument przemawia za podzieleniem stanowiska powoda co do istnienia i wymagalności podlegającej ochronie wierzytelności, zwłaszcza że dłużniczka nie podejmuje kierowanej do niej korespondencji z sądu, a brak jest danych pozwalających na ustalenie, że zmieniła adres zamieszkania.

Nie ulega także wątpliwości, że wedle przedstawionych dowodów wpłat ceny sprzedaży, znaczna część ceny sprzedaży została uiszczona przez pozwanych mniej więcej w czasie, gdy pozwana zawierała porozumienie z bankiem lub już po zawarciu tego porozumienia. Mimo to jednak, środki te nie zostały następnie przeznaczone na spłatę zobowiązania wobec poprzednika prawnego powoda, a przynajmniej nie w całości. Brak jest przy tym możliwości ustalenia, czy i w jakiej części zostały wpłacone na rzecz ewentualnych innych wierzycieli.

W ocenie Sądu, powód nie sprostał jednak w niniejszym postępowaniu w pełni obowiązkowi wykazania przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela.

Należy zauważyć, że zaoferowane przez niego dowody nie dają obrazu sytuacji materialnej dłużniczki, a tym samym nie pozwalają na stwierdzenie, czy i w jaki sposób zawarcie umowy sprzedaży wpłynęło na jej wypłacalność. Samo uprawdopodobnienie faktu braku możliwości regulowania wymagalnych zobowiązań nie jest wystarczające.

Z pewnością nie jest dostatecznym dowodem w powyższym zakresie przedstawienie dokumentów świadczących o samym powstaniu wymagalnej wierzytelności o znacznej wysokości. Nie wiadomo bowiem w istocie, z jakich przyczyn dłużniczka nie reguluje tej należności (o ile faktycznie jej nie reguluje). Powstaje pytanie, czy dłużniczka nie możliwości jego uregulowania czy też np. nie chce go obecnie uregulować (np. pozostając w mylnym przekonaniu o jego przedawnieniu).

O pokrzywdzeniu nie może też samoistnie świadczyć wyzbycie się składnika majątkowego na rzecz osoby trzeciej.

Brak jest danych pozwalających na przyjęcie, że dłużniczka w ogóle zaprzestała spłacania swoich wymagalnych zobowiązań. O innych zobowiązaniach dłużniczki wiadomo jedynie tyle, że w 2012r. zaciągnęła ona pożyczkę zabezpieczoną hipoteką (na kwotę 600 000 zł) na nieruchomości darowanej jej przez matkę. Skoro następnie (w marcu 2017r.) dłużniczka osobiście mieszkanie to sprzedała osobom trzecim, a cena sprzedaży została w całości przelana na rzecz banku, powstaje pytanie, czy nadal posiada ona zadłużenie z tego tytułu. Na istnienie w pewnym okresie co najmniej jednej innej wierzytelności może także wskazywać fakt, że w toku postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Komornika Sądowego przy SR w Elblągu pod sygnaturą Km 1858/15, nastąpił zbieg egzekucji skierowanej do świadczenia emerytalnego dłużniczki (nie wiadomo jednak, z jakiego tytułu, w jakiej wysokości i w jakim okresie).

Z informacji uzyskanej od pozwanej wynika, że dłużniczka pobiera świadczenie emerytalne, a w przeszłości prowadziła działalność gospodarczą. Posiadała sklepy, kawiarnie, samochody, prawdopodobnie także uprawiała działkę (znajdował się na niej zarybiony staw). Brak jest przy tym jakichkolwiek danych pozwalających na ustalenie, czy i w jakim okresie działalność gospodarcza była przez dłużniczkę prowadzona z powodzeniem. Wgląd do wyszukiwarki (...) nakazuje przyjąć, że działalność rozpoczęła się w 1990r., a zakończyła - w 2015r. Należy zauważyć, że udzielony dłużniczce w drugiej połowie 2012r. limit debetowy był znacznej wysokości, co pozwala na wniosek, że bank musiał wówczas wysoko oceniać zdolność kredytową dłużniczki.

Nie wiadomo, czy i jaki majątek zgromadziła dłużniczka m.in. w okresie prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności – czy i jaki tytuł prawny przysługuje jej wobec nieruchomości położonej w S., wskazanej jako adres jej zamieszkania, jakie ruchomości posiada, jaki jest obecny stan jej rachunków (np. czy ewentualni dłużnicy spłacili na jej rzecz swoje zobowiązania). Należy zauważyć, że gdyby nieruchomość rolna w S. nadal pozostawała w majątku dłużniczki, to postępowanie związane z uzyskaniem z niej zaspokojenia (zwłaszcza zważywszy fakt jej przynależności do majątku wspólnego) byłoby zapewne równie długotrwałe, czasochłonne i obarczone nie mniejszym ryzykiem, co egzekucja z ewentualnych innych nieruchomości dłużniczki.

Z przedłożonego przez powoda postanowienia Komornika Sądowego przy SR w Olsztynie o przekazaniu sprawy według właściwości wynika jedynie, że wobec dłużniczki było prowadzone jakieś postępowanie egzekucyjne (co najmniej ze świadczenia emerytalnego), z wniosku Banku (...) i że na dzień 18 stycznia 2016r. zaległość nadal istniała w znacznej wysokości.

Także jednak ta okoliczność sama w sobie nie świadczy o stanie niewypłacalności. Przede wszystkim nie wiadomo dokładnie, kiedy postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte (numer sygnatury sprawy egzekucyjnej wskazuje jedynie, że w 2015r.), a kiedy zakończone, a także – jaki był jego ostateczny skutek. Skoro egzekucja miałaby być prowadzona w oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny z 17 lutego 2015r., należy zapewne doliczyć jakiś czas na uzyskanie sądowej klauzuli wykonalności. W tej sytuacji, bez wiedzy o stanie majątku dłużniczki i o możliwościach prowadzenia z niego egzekucji, trudno ocenić, w jaki sposób zbycie nieruchomości zwiększyło nakład pracy, czas i ryzyko związane z uzyskaniem zaspokojenia.

Rozważając możliwość zażądania z urzędu akt postępowania egzekucyjnego Sąd doszedł do przekonania, że takie postępowanie naruszyłoby zasady kontradyktoryjności i równości stron w procesie cywilnym, zwłaszcza wobec faktu reprezentowania powoda przez zawodowego pełnomocnika.

Odnosząc się do argumentów pozwanych, będących podstawą stanowiska o przedawnieniu wierzytelności wobec B. C. (1) należy stwierdzić, co następuje.

Nie ulega wątpliwości, że przesłanką skargi pauliańskiej (art. 527 i n. k.c.) jest istnienie zaskarżalnej wierzytelności pieniężnej wobec osoby, która dokonała czynności prawnej objętej żądaniem ubezskutecznienia (wyrok SN z dnia 15 lutego 2007 r., II CSK 452/2006, OSNC 2008/A, poz. 20).

Pomiędzy stronami powstał spór co do faktu, czy można uznać za zaskarżalną czynność prawną, jeżeli sam dłużnik nie podniósł w postępowaniu sądowym zarzutu przedawnienia.

W ocenie Sądu jednak, już sam upływ terminu przedawnienia powoduje, że zobowiązanie zyskuje charakter naturalny, a zatem – zostaje pozbawione przymiotu zaskarżalności.

Na marginesie należy zwrócić uwagę na fakt, że skoro nie toczyło się powództwo o zapłatę przeciwko dłużniczce, nie miała ona w istocie okazji do podniesienia zarzutu przedawnienia wobec powoda. Jak wynika z twierdzeń pozwanych, jest najprawdopodobniej świadoma takiej możliwości. Tymczasem, powoływany przez powoda wyrok Sądu Okręgowego w Nowym Sączu (III Ca 555/14) zapadł na tle odmiennego stanu faktycznego, w sytuacji gdy roszczenie wobec dłużnika było stwierdzone tytułem wykonawczym, a uwzględnienie zarzutu przedawnienia wymagałoby wytoczenia przez dłużnika powództwa przeciwegzekucyjnego.

W związku z powyższym, należało dokonać oceny, czy nastąpił upływ terminu przedawnienia.

Wbrew twierdzeniom pozwanych, charakter roszczenia przemawia za tym, że przedawnia się ono w terminie trzyletnim, na podstawie art. 118 k.c. (por.: wyrok SN z 2 października 2008r., sygn. akt II CSK 212/08).

Nawet gdyby liczyć termin przedawnienia od połowy grudnia 2014r. , to w chwili zamknięcia rozprawy trzyletni termin przedawnienia roszczenia wobec dłużniczki nie upłynął.

Postępowanie o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu musiało zostać zakończone w 2015r. (powód nie wykazał okoliczności związanych ze wszczęciem i zakończeniem postępowania egzekucyjnego). Sąd podziela pogląd wyrażony w uchwale SN z dnia 29 czerwca 2016r. (sygn. akt III CZP 29/16), choć należy odnotować, że należy on do kontrowersyjnych. Zatem należy uznać, że uzyskanie bankowego tytułu wykonawczego przez poprzednika prawnego powoda i prowadzenie w oparciu o ten tytuł egzekucji nie wywołuje wobec powoda skutku w postaci przerwania biegu terminu przedawnienia.

Powód nie powoływał się na zaistnienie innych zdarzeń, mogących skutkować przerwaniem biegu terminu przedawnienia.

Wobec braku wykazania pokrzywdzenia po stronie powoda, badanie pozostałych przesłanek skargi pauliańskiej było zbędne.

Na marginesie jedynie należy zauważyć, że przedstawione przez pozwanych dokumenty w postaci umowy przedwstępnej zawartej w formie pisemnej oraz dowodów wpłat mają niewielki walor dowodowy (teoretycznie mogły zostać sporządzone post factum). Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie daje zaś odpowiedzi na pytanie, na co przeznaczone zostały ewentualnie uzyskane od pozwanych środki.

Nie ulega wątpliwości, że tuż po dacie uzyskania wiedzy o roszczeniu powoda wobec pozwanych (luty 2017r.) mają miejsce następujące czynności prawne (w marcu 2017r.):

- darowizna lokalu mieszkalnego przez W. T. B. C. (1) i bardzo szybka sprzedaż tej nieruchomości osobom trzecim (trudno uwierzyć, że zwrotna darowizna nie nastąpiła celem sprzedaży mieszkania znalezionym już wcześniej nabywcom, a zatem że nie było żadnego porozumienia pomiędzy siostrami),

- sprzedaż przez pozwanych drugiej z zakupionych od B. i D. C. nieruchomości – położonej w S., o powierzchni 0,3 ha.

W ocenie Sądu jednak, sam sposób postępowania pozwanych w roku 2017r., po uzyskaniu pisma wierzyciela wzywającego ich do wykonania świadczenia, nie może być podstawą jednoznacznych wniosków co do stanu ich świadomości w 2014r., nawet jeżeli z racji wykonywanego zawodu pozwana ma ponadprzeciętną świadomość prawną. Fakty te mają natomiast znaczenie przy ocenie zeznań pozwanej, nakazując zachowanie daleko idącej ostrożności.

Sąd nie dał zatem wiary wyjaśnieniom pozwanej co do przyczyn przenoszenia własności lokalu, położonego w O., pomiędzy siostrami. Niezależnie od tego, trudno traktować sprzedaż lokalu w dniu 10 marca 2017r. jako dokonaną z pokrzywdzeniem wierzyciela, skoro cena sprzedaży w całości trafiła do wierzyciela hipotecznego, który zapewne i tak korzystałby z pierwszeństwa w przypadku sprzedaży egzekucyjnej.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 k.p.c.

SSR Anna Kabzińska