Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Powalska

Protokolant : sekr. sąd. Patrycja Tokarek

po rozpoznaniu w dniu 21 kwietnia 2017 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko B. S.

o zapłatę

1.  uchyla w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym wydany w sprawie o sygn. akt I Nc 122/16 przez Sąd Okręgowy w Sieradzu w dniu 1 grudnia 2016 roku;

2.  oddala powództwo;

3.  zasądza od powoda (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz pozwanej B. S. kwotę 5417 (pięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego;

4.  nakazuje pobrać od powoda (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 6 969 ( sześć tysięcy dziewięćset sześćdziesiąt dziewięć) złotych tytułem brakującej opłaty, od której uiszczania pozwana była zwolniona.

Sygn. akt I C 16/17

UZASADNIENIE

W dniu 03 listopada 2016 roku powód (...) Bank Spółka Akcyjna w W. wytoczył przeciwko pozwanej B. S. w postępowaniu nakazowym powództwo o zapłatę kwoty 185.791,20 zł wraz z odsetkami szczegółowo opisanymi w treści żądania, a także wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W dniu 01 grudnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Sieradzu wydał w przedmiotowej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym zgodnie z żądaniem pozwu na podstawie art. 485 § 3 k.p.c.

W ustawowym terminie od powyższego nakazu zarzuty wniosła pozwana domagając się uchylenia nakazu zapłaty i oddalenia powództwa w całości, zwolnienie od kosztów sądowych i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Strona pozwana w treści pisma podniosła następujące zarzuty: nieudowodnienie istnienia wysokości oraz wymagalności wierzytelności dochodzonej pozwem, brak wykazania wysokości odsetek naliczonych prze powoda, nieważność umowy kredytowej, zamieszczenie w umowie niedozwolonych klauzul umownych, brak wykazania przekazania przez bank pozwanej środków pieniężnych i brak wymagalności roszczenia.

Na rozprawie w dniu 14 marca 2016 roku strony i ich pełnomocnicy nie stawili się. Sąd odroczył wówczas rozprawę i zobowiązał pełnomocnika powoda do złożenie
w terminie 14 dni umowy kredytowej. której dotyczy należność z dnia 26.09.2014 roku, wypowiedzenia tej umowy i wyliczenia dochodzonych pozwem odsetek, jedynie
w kontekście zarzutów podniesionych w zarzutach od nakazu zapłaty. Wezwanie Sądu
w tym przedmiocie pełnomocnik powoda odebrał w dniu 17 marca 2017 roku. Na rozprawie w dniu 21 kwietnia 2017 roku nikt się nie stawił, pełnomocnik powoda został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy, (protokoły rozpraw – k. 68, 73; potwierdzenie odbioru k. 69).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 03 listopada 2016 roku (...) Bank SA w W. wystawił wyciąg z ksiąg banku, w którym wskazano, że na dzień wystawienia wyciągu pozwana B. S. posiada wymagalne zadłużenie w wysokości 185.791,20 zł z tytułu zawartej w dniu 26 września 2014 roku umowy kredytu gotówkowego nr (...) przeznaczonego częściowo na spłatę zobowiązań finansowych ( dowód: wyciąg z ksiąg banku – k.22).

Dokładne warunki tej umowy nie są znane, nie jest także znana wysokość oprocentowania, jakiemu miał podlegać kredyt, nie są znane warunki jego spłaty i warunki przedłużenia bądź nieprzedłużenia umowy przez Bank, jak również warunki wypowiedzenia umowy – powód nie złożył bowiem do akt sprawy dowodu z dokumentu w postaci umowy z dnia 26 września 2014 roku zawartej z pozwaną, ( bezsporne).

W dniu 29 sierpnia 2016 roku powód wezwał pozwaną do spłaty zadłużenia,
w terminie 7 dni od daty doręczenia wezwania, wskazując, że na dzień sporządzenia pisma zadłużenie wynosiło 182.679,96 zł. Wezwanie zostało doręczone pozwanej 31 sierpnia 2016 roku, (dowód: wezwanie wraz z potwierdzeniem odbioru k. 24,25,26).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów z dokumentów.

W odniesieniu do wyciągu z ksiąg banku stwierdzić należy, że dokument ten nie ma mocy prawnej dokumentu urzędowego, w niniejszym procesie, w którym strona pozwana jest konsumentem, zatem nie stanowi on dowodu tego, co zostało w nim zaświadczone
i nie korzysta ze szczególnych uprawnień procesowych co do jego mocy dowodowej. Powyższe zostanie dokładniej omówione poniżej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści art. 496 k.p.c. w razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok,
w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza.

Powód twierdził, że jego roszczenie znajduje swoje źródło w umowie kredytu gotówkowego nr (...) przeznaczonego częściowo na spłatę zobowiązań finansowych zawartej z pozwaną, jednakże nie przedstawił tej umowy Sądowi do oceny. Należy przy tym zaznaczyć, że pozwana zaprzeczyła istnieniu umowy i jakiegokolwiek zadłużenia oraz zakwestionowała jego wysokość dochodzoną pozwem, negowała także datę wymagalności roszczenia oraz sposób i zakres wyliczenia odsetek.

Zgodnie z treścią przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia twierdzenia faktycznego spoczywa na tej stronie, która z tego twierdzenia wywodzi skutki prawne. W konsekwencji w przedmiotowej sprawie to powód winien udowodnić, że pozwana powinna zapłacić mu należność w wysokości 185.791,20 zł z odsetkami umownymi jak w pozwie. Stosownie bowiem do treści art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że obecnie Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód.

Sąd orzekający w przedmiotowej sprawie w pełni podziela zaś stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 17 grudnia 1996 roku (I CKU 45/96, OSNC 1997/6-7/76), że rzeczą sądu nie jest zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Powód winien zatem udowodnić, kiedy i na jakich dokładnie warunkach zawarł z pozwaną umowę bankową, aby można było ustalić (i aby Sąd mógł to zweryfikować) czy zaszły okoliczności faktyczne skutkujące ustaleniem, że pozwana nie wywiązała się z tej umowy. Powód powinien udowodnić jaka była wysokość oprocentowania udzielonego kredytu, warunki i wysokość jego spłaty, termin spłaty zobowiązania (datę wymagalności poszczególnych spłat), warunki przedłużenia bądź nieprzedłużenia umowy przez Bank, jak również warunki ewentualnego wypowiedzenia umowy. Dopiero wtedy możliwym byłoby ustalenie kiedy pozwana powinna dokonywać spłat kredytu i kiedy stały się wymagalne poszczególne kwoty z tego tytułu. Nie może ulegać wątpliwości, że poszczególne spłaty były wymagalne w różnych terminach i od dat ich wymagalności należy liczyć termin naliczania odsetek, nie zaś od daty postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności, ani tym bardziej od daty zakończenia umowy. Poszczególne kwoty były na pewno wymagalne wcześniej, jednak bez treści umowy kredytowej, nie sposób ustalić kiedy dokładnie. Bez złożenia dowodu z dokumentu w postaci umowy bankowej, wobec kwestionowania tych okoliczności przez pozwaną, nie możliwe było ustalenie powyższych okoliczności. Nie wiadomo także jakie opłaty i prowizje, zgodnie z umową mogły zostać pozwanej naliczone, a zapewne zostały one przez powoda wliczone do łącznej sumy zadłużenia.

Zasadności roszczenia powoda co do zasady i co do jego wysokości nie dowodzą złożone przez powoda dokumenty w postaci wyciągu z ksiąg banku z dnia 3 listopada 2016 roku oraz przesądowego wezwania do zapłaty.

W tym miejscu należy podkreślić, że w wyroku z 15 marca 2011 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Prawo bankowe w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 244 § 1 i art. 252 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego w części, w jakiej nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, jest niezgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 zdanie pierwsze i art. 76 konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 20 konstytucji . Trybunał Konstytucyjny oceniał część przepisu prawa bankowego , która nadaje księgom rachunkowym banku oraz wyciągom z tych ksiąg moc prawną dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta. Co do zasady moc prawna dokumentów urzędowych jest związana z wykonywaniem zadań publicznych, a nie działalnością podmiotów prywatnych, jakimi są obecnie banki w Polsce.

Trybunał zważył m.in., że konstrukcja przewidziana w art. 95 ust. 1 prawa bankowego, wprowadzona do polskiego systemu prawnego po II wojnie światowej była powtarzana w kolejnych przepisach regulujących działalność banków. Ze względu na zasadnicze przeobrażenia ustrojowo-gospodarcze obecnie stanowi relikt gospodarki nakazowo-rozdzielczej. Nie znajduje także uzasadnienia w pozanormatywnym przymiocie instytucji zaufania publicznego jaki przysługuje bankom, ze względu na ściśle prawny i procesowy charakter tego unormowania. Trybunał stwierdził brak konstytucyjnie wartościowych argumentów uzasadniających utrzymywanie zakwestionowanego w niniejszej sprawie przywileju bankowego. Trybunał Konstytucyjny uznał, że uprzywilejowanie ksiąg bankowych i wyciągów z tych ksiąg w postępowaniu cywilnym prowadzi do naruszenia zarówno zasady równości stron w procesie, jak i zasady sprawiedliwości społecznej wywodzonej z art. 2 konstytucji. Jest to rozwiązanie sprzeczne z konstytucyjną zasadą polityki państwa wynikającą z art. 76 konstytucji - zasadą ochrony praw konsumentów. Przywilej banku powoduje bowiem umocnienie istniejącej z natury rzeczy przewagi podmiotu profesjonalnego - banku - wobec konsumenta.

Konsekwentnie należy zatem uznać, że złożony przez powoda wyciąg z ksiąg banku z dnia 03 listopada 2016 roku nie ma mocy prawnej dokumentu urzędowego w niniejszym procesie, w którym strona pozwana jest konsumentem, zatem nie stanowi on dowodu tego, co zostało w nim zaświadczone i nie korzysta ze szczególnych uprawnień procesowych co do jego mocy dowodowej.

Zasadności żądania pozwu nie dowodzi również wystawione przez powoda wezwanie do zapłaty, który to dokument sam w sobie oczywiście nie może stanowić i nie stanowi dowodu na istnienie zobowiązania pozwanej (tak co do zasady, jak i co do wysokości). Jest to tzw. dokument prywatny, którego formalna moc dowodowa, jak stanowi art. 245 k.p.c., ogranicza się do domniemania, że powód złożył oświadczenie nim objęte. Tylko w takim zakresie dokument ten nie budzi wątpliwości Sądu. Natomiast materialna moc dowodowa omawianego wezwania bez poparcia go odpowiednimi dokumentami źródłowymi, jest nikła. Formalna moc dowodowa dokumentu prywatnego, jak stanowi art. 245 k.p.c., ogranicza się do domniemania, że złożono oświadczenie nim objęte, tylko w takim zakresie dokument ten nie budzi wątpliwości Sądu, natomiast materialna moc dowodowa tego dokumentu bez poparcia go odpowiednimi dokumentami źródłowymi, jest nikła. Treść oświadczenia zawartego w dokumencie prywatnym nie jest bowiem objęta domniemaniem zgodności z prawdą zawartych w nim twierdzeń. Zatem dokument prywatny nie jest dowodem rzeczywistego stanu rzeczy – nie jest dowodem wysokości zadłużenia pozwanej (por. wyrok SN z dnia 25 września 1985 r., IV PR 200/85, OSNC 1986, nr 5, poz. 84).

Powód już w pozwie, a najpóźniej po zakwestionowaniu udowodnienia wysokości roszczenia (co zostało podniesione w zarzutach), czyli najpóźniej w odpowiedzi na zarzuty winien zgłosić wszelkie twierdzenia i wnioski dowodowe na poparcie swoich twierdzeń celem wykazania zasadności i wysokości roszczenia. Zaznaczyć należy, że z przepisu art. 207 § 6 k.p.c. jednoznacznie wynika, że powód zobowiązany jest zgłosić w pozwie dowody i twierdzenia na poparcie swoich żądań. Przepis ten łączy się ściśle z unormowaniem art. 6 § 2 k.p.c., który wyraża jeden z ciężarów procesowych stron w postaci obowiązku wspierania postępowania. Z powinności wspierania postępowania wynika obowiązek powoływania wszystkich twierdzeń i dowodów w jak najwcześniejszej fazie postępowania, tj. w czasie w którym to jest możliwe, jeżeli wystąpi taka potrzeba wywołana przez powstałą sytuację procesową (zob. Uzasadnienie do projektu ustawy, Druk Sejmowy nr 4332, Sejm VI Kadencji; SSN J. Górowski, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom I, Komentarz do art. 1-366, red. A. Marciniak, K. Piasecki, Warszawa 2014 r., art. 207 NB 16, s. 887) . Sankcją za niepowołanie przez strony we właściwym czasie dowodów i twierdzeń na poparcie swoich żądań jest ich pominięcie. Przesłanką kluczową z punktu widzenia wykładni przepisu art. 207 § 6 k.p.c. i uznania czy twierdzenie i dowód jest spóźniony, jest ocena, czy potrzeba ich powołania istniała w chwili, w której było składane pismo procesowe (pozew, odpowiedź na pozew czy sprzeciw, ew. dalsze pismo przygotowawcze), a strona tego zaniechała mimo, że powinna była je złożyć. Z kolei o tym, czy strona powinna była powołać twierdzenia i dowody w pozwie, odpowiedzi na sprzeciw lub w dalszym piśmie przygotowawczym, decyduje to, czy twierdzenie lub dowód pozostaje w logicznym związku z uzasadnieniem jej żądania. Zatem spóźnienie może wystąpić nawet wtedy już na etapie początkowym procesu, gdy strona powinna była twierdzenie i dowód powołać już pozwie lub odpowiedzi na pozew (zob. K. Weitz, P. Grzegorczyk, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t 1, cz. 1. Postępowanie rozpoznawcze, red. T. Ereciński, Warszawa 2012, art. 207 NB 23, s. 1004).

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że powołanie dowodów na wykazanie zasadności roszczenia, zarówno w aspekcie „czy się należy”, jak i aspekcie „ile się należy”, obciążało powoda już pozwie, a najpóźniej w odpowiedzi na zarzuty. Powód powinien był w pozwie nie tylko, jasno wykazać czego się domaga, ale też powołać dowody na wykazanie zasadności swojego żądania. Poza sporem bowiem pozostaje, że zawsze zachodzi obiektywna potrzeba powołania w pozwie dowodów na wykazanie zasadności swoich roszczeń w zakresie żądanej ochrony prawnej. W przedmiotowej sprawie powód, reprezentowany przez pełnomocnika, nie udowodnił zasadności swojego roszczenia nawet po wezwaniu Sądu do złożenia stosownych dokumentów.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, że powód nie udowodnił, że pozwana winna uiścić na jego rzecz kwotę dochodzoną pozwem, zatem powództwo zasługiwało na oddalenie w całości, jako nieudowodnione co do wysokości. Niemożliwe przy tym było, przy takim zasobie materiału dowodowego, uwzględnienie roszczenia chociażby w części, ze względów omówionych wyżej.

Z tych wszystkich względów należało na podstawie przepisu art. 496 k.p.c. uchylić nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym i powództwo oddalić.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął po myśli art. 98 § 3 k.p.c. w zakresie kosztów zastępstwa procesowego na podstawie § 2 pkt 6 w związku z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. „zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych”, oraz nakazał poniesienie przez powoda kosztów brakującej opłaty na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. „o kosztach sądowych w sprawach cywilnych” Dz. U. z 2016 r. , poz. 623.