Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

Protokolant: st. sekr. sądowy Maria Nalewczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 października 2017 r. w Warszawie

sprawy M. L.

przeciwko Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołania M. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 23 stycznia 2017 r. znak: (...) oraz

z dnia 21 grudnia 2016 r. znak: (...) oraz

z dnia 16 maja 2017 r. znak: (...)

1.  umarza postępowanie dotyczące odwołań od decyzji z dnia 23 stycznia 2017 r. znak: (...) oraz z dnia 21 grudnia 2016 r. znak: (...) w zakresie w jakim zostały one zmienione decyzją z dnia 12 lipca 2017 r. znak: (...) oraz decyzją z dnia 13 lipca 2017r. znak: (...);

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 16 maja 2017 r. znak: (...) w części w ten sposób, że przyjmuje do obliczenia kapitału początkowego okres studiów doktoranckich jako okres nieskładkowy, wliczając w podstawie wymiaru okresy nauki w szkole wyższej w łącznej wysokości: 8 lat 2 miesiące 0 dni i przyjmuje, że łączny okres nieskładkowy przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wynosi 14 lat 5 miesięcy i 1 dzień tj. 173 miesiące i ustala że kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 95 395,96 zł (słownie: dziewięćdziesiąt pięć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt pięć 96/100) .

UZASADNIENIE

Dnia 24 lutego 2017r. M. L. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 21 grudnia 2016r. znak: (...) oraz decyzji z dnia 23 stycznia 2017r. znak: (...).

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wyjaśniła, że nie zgadza się z decyzją organu rentowego w zakresie ustalenia kapitału początkowego, w szczególności w zakresie ustalonego przez ten organ wymiaru jej okresów nieskładkowych. Odwołująca wskazała,
że w okresie od 1 października 1974r. do 8 lutego 1979r. odbywała studia magisterskie
na Wydziale Chemicznym Politechniki (...), które ukończyła w przepisowym terminie uzyskując dyplom magistra inżyniera. Z kolei w okresie od 1 marca 1979r.
do 28 lutego 1983r. odwołująca odbywała na ww. Wydziale studia doktoranckie, jednakże
nie przystąpiła do egzaminu doktorskiego po ich zakończeniu z ważnych przyczyn osobistych. W ocenie odwołującej okres studiów doktoranckich podlega zaliczeniu jako okres nieskładkowy i nie jest wymagane, aby studia te zostały ukończone obroną pracy doktorskiej. Odwołująca wskazała również, że uwzględnieniu przy obliczeniu kapitału początkowego podlegają również okresy sprawowania przez nią opieki nad dziećmi od 3 czerwca 1987r.
do 31 sierpnia 1991r. oraz od 2 czerwca 1993r. do 19 grudnia 1996r., łącznie 7 lat, 9 miesięcy i 15 dni. Odwołująca wyjaśniła, że jej dzieci ze względów zdrowotnych nie kwalifikowały się do wysłania przedszkola, co znajduje potwierdzenie w zaświadczeniach lekarzy. W oparciu
o powyższe okoliczności odwołująca wniosła o ponowne wyliczenie kapitału początkowego
i przysługującej jej emerytury (odwołanie od decyzji ZUS z 21.12.2016r. oraz z 23.012017r.
z załącznikami k. 2-12 a.s.).

Ponadto w dniu 14 czerwca 2017r. M. L. złożyła odwołanie
od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 16 maja 2017r. znak: (...) w przedmiocie odmowy ponownego ustalenia jej kapitału początkowego. Sprawie nadano sygnaturę akt VII U 868/17 (odwołanie od decyzji ZUS z 16.05.2017r. k. 2 a.s. sygn. akt VII U 868/17).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 24 lipca 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania w zakresie, w jakim na mocy decyzji z dnia 12 lipca 2017r. znak: (...) oraz decyzją z dnia 13 lipca 2017r. znak: (...) roszczenia odwołującej się zostały zaspokojone,
a w pozostałym zakresie o oddalenie odwołania.

Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy wyjaśnił, że na wniosek odwołującej decyzją z dnia 23 stycznia 2017r. ustalił jej ostateczną wysokości i podjął wypłatę od dnia 1 stycznia 2017r. Decyzją z dnia 21 grudnia 2016r. organ rentowy ustalił wartość kapitału początkowego w kwocie 78.893,32 zł. Kolejną zaś decyzją, z dnia 16 maja 2017r. organ rentowy odmówił odwołującej uwzględnienia do kapitału początkowego przedłużonego okresu urlopu wychowawczego od dnia 3 czerwca 1990r. do 31 sierpnia 1991r. od dnia 2 czerwca 1996r. do 19 grudnia 1996r. z tytułu opieki nad dziećmi, na które przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny. Decyzją z dnia 12 lipca 2017r. organ rentowy zastosował art. 185a ustawy emerytalnej poprzez dodanie do okresów nieskładkowych okresu odbytych studiów wyższych w pełnym wymiarze 4 lat i 6 miesięcy, co spowodowało wzrost kapitału początkowego do kwoty 86.156,07 zł. Natomiast decyzją z dnia 13 lipca 2007r. przeliczono wysokość emerytury odwołującej z uwzględnieniem nowej wartości kapitału początkowego
i wypłacono odwołującej wyrównanie od dnia 1 stycznia 2017r. Odnosząc się z kolei
do zarzutów podniesionych w odwołaniu organ rentowy wskazał, iż w jego ocenie uwzględnienie okresu odbywania przez odwołującą studiów doktoranckich jest uzależnione od ich zakończenia, co w jej przypadku nie nastąpiło. Ponadto organ rentowy nie uwzględnił jako okresów nieskładkowych okresów urlopu wychowawczego, gdyż odwołująca
nie udowodniła, że w tych okresach przysługiwał jej na dzieci zasiłek pielęgnacyjny (odpowiedź na odwołanie k. 13-14 a.s.).

Zarządzeniem z dnia 31 lipca 2017r. sprawa z odwołania M. L. prowadzona pod sygn. akt VII U 868/17 została połączona ze sprawą o sygn. akt
VII U 867/17 celem łącznego rozpoznania o rozstrzygnięcia oraz dalszego prowadzenia
pod sygn. akt VII U 867/17 na podstawie art. 219 k.p.c. (zarządzenie z 31.07.2017r. k. 7 a.s. sygn. akt VII U 868/17).

Na rozprawie w dniu 6 września 2017r. M. L. oświadczyła,
że popiera odwołania w części, w jakiej domagała się zaliczenia jako okresu nieskładkowego studiów doktoranckich (protokół rozprawy z 06.09.2017r. k. 23 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca M. L. w okresie od 1 października 1974r. do 8 lutego 1979r. odbywała studia magisterskie na Wydziale Chemii Politechniki (...). Następnie odwołująca podjęła studia doktoranckie w Zakładzie (...) Wydziału Chemii Politechniki (...), które odbywała w okresie od 1 marca 1979r.
do 28 lutego 1983r. Po wykonaniu części eksperymentalnej pracy doktoranckiej odwołująca przystąpiła do pisania rozprawy doktorskiej pt. „(...)” (dyplom ukończenia studiów magisterskich k. 5 a.s., zaświadczenie prodziekana Wydziału Chemii Politechniki (...) k. 7 a.r. akta emerytalne, zaświadczenie z Działu Ewidencji Studentów Politechniki (...) k. 3 a.r. akta kapitałowe).

W okresie od 1 września 1983r. do 31 grudnia 2016r. odwołująca była zatrudniona
w (...) w W. – (...) i wykonywała pracę kustosza. W trakcie zatrudnienia odwołująca korzystała z urlopu wychowawczego na córkę K., urodzoną w dniu
5 stycznia 1987r., w okresie od 3 czerwca 1987r. do 31 sierpnia 1991r. oraz na syna P., urodzonego w dniu (...), w okresie od 2 czerwca 1993r. do 19 grudnia 1996r. Ponadto odwołująca pobierała zasiłek opiekuńczy w okresach: od 18 do 24 grudnia 1991r.,
od 15 do 23 stycznia 1992r., od 21 do 26 lutego 1992r., 9 do 17 marca 1992r.,
od 15 do 17 kwietnia 1994r., od 26 do 29 maja 1992r., od 19 do 31 października 1992r.,
od 1 do 7 listopada 1992r., oraz od 19 grudnia 1992r. do 23 kwietnia 1993r. (świadectwo pracy k. 5 a.r., zaświadczenie o pobieraniu zasiłku opiekuńczego k. 7 a.r. akta kapitałowe, zaświadczenia o zatrudnieniu k. 8-9 a.r., odpisy skrócone aktów urodzenia k. 10 i 11 a.r., informacja z (...) k. 36 a.r. akta emerytalne).

W dniu 9 grudnia 2016r. M. L. złożyła w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziale w W. wniosek o emeryturę. Do wniosku odwołująca załączyła kwestionariusz zawierający informację o okresach składkowych i nieskładkowych oraz załączniki celem wykazania ww. okresów. Po rozpoznaniu powyższego wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w dniu 21 grudnia 2016r. decyzję znak:
(...) na podstawie której ustalił kapitał początkowy M. L. w wymiarze 78.893,32 zł. Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy przyjął łącznie 6 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 3 miesiące
i 17 jako okres 1/3 okresu składkowego i okres sprawowania opieki nad dziećmi w wymiarze 6 lat, łącznie 8 lat, 3 miesiące i 17 dni okresów nieskładkowych, przyjmując do jego wyliczenia przychód z okresu 10 lat z przedziału lat 1984-1998. Ponadto na mocy decyzji
z dnia 22 grudnia 2016r. znak: (...) organ rentowy przyznał odwołującej prawo do emerytury od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego, tj. od dnia 8 grudnia 2016r. (wniosek o emeryturę z 09.12.2016r. z załącznikami k. 1-11 a.r. akta emerytalne, decyzja ZUS z 21.12.2016r. ws. ustalenia kapitału początkowego k. 30-34 a.r. akta kapitałowe, decyzja ZUS ws. przyznania emerytury z 22.12.2016r. k. 15 a.r. akta emerytalne).

Wnioskiem z dnia 2 stycznia 2017r. odwołująca wniosła o przeliczenie emerytury
w związku z doliczeniem składek zapisanych na jej koncie po przyznaniu emerytury. Decyzją z dnia 23 stycznia 2017r. znak: (...) organ rentowy ustalił wysokość emerytury odwołującej w kwocie 1.959,49 zł brutto i podjął jej wypłaty od dnia 1 stycznia 2017r. (wniosek z 02.01.2017r. k. 18 a.r., decyzja ZUS z 23.01.2017r. ws. ustalenia wysokości i podjęcia wypłaty emerytury k. 21 a.r. akta emerytalne).

Decyzją z dnia 16 maja 2017r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił ponownego ustalenia kapitału początkowego odwołującej informując ją o konieczności przedłożenia zaświadczenia lekarskiego o stanie fizycznym, psychicznym lub psychofizycznym dziecka. Jednocześnie organ rentowy poinformował, że do obliczenia kapitału początkowego przyjął 2 lata, 3 miesiące i 17 dni łącznego okresu studiów i zasiłków chorobowych po ograniczeniu do 1/3 uwzględnionych okresów składkowych oraz 6 lat urlopu wychowawczego (decyzja ZUS z 16.05.2017r. ws. odmowy ponownego ustalenia kapitału początkowego k. 35 a.r. akta kapitałowe, pismo ZUS z 16.05.2017r. k. 37 a.r. akta emerytalne).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w lipcu 2017 roku wydał kolejne decyzje
w przedmiocie ustalenia kapitału początkowego oraz wysokości emerytury. Decyzją z dnia
12 lipca 2017r. znak: (...) organ rentowy ustalił kapitał początkowy odwołującej w wymiarze 86.156,07 zł. Do ustalenia kapitału początkowego organ rentowy przyjął łącznie 6 lat, 10 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz okres 3 miesięcy i jeden dzień, okres sprawowania opieki nad dziećmi w wymiarze 6 lat oraz okres nauki w szkole wyższej w wymiarze 4 lat i 6 miesięcy, łącznie 10 lat, 9 miesięcy i 1 dzień okresów nieskładkowych. Z kolei decyzją z dnia 13 lipca 2017r. znak: (...) organ rentowy ustalił wysokość emerytury odwołującej w kwocie 2.069,41 zł brutto (decyzja ZUS ws. ponownego ustalenia kapitału początkowego z 12.07.2017r. k. 38 a.r. akta kapitałowe, decyzja ZUS ws. ponownego przeliczenia wysokości emerytury z 13.07.2017r. k. 38-39 a.r. akta emerytalne).

M. L. odwołała się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 grudnia 2016r., z dnia 16 maja 2017r. oraz decyzji z dnia 23 stycznia 2017r., inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołania k. 2-12 a.s. oraz k. 7 a.s. sygn. akt VII U 868/17).

W toku postępowania Sąd zobowiązał organ rentowy do przedstawienia hipotetycznego wyliczenia kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu studiów doktoranckich odwołującej jako okresu nieskładkowego. Wykonując zobowiązanie Sądu organ rentowy wskazał, że uwzględniając okres studiów doktoranckich odwołującej jako okres nieskładkowy prowadzi do ustalenia okresu nauki w szkole wyższej w wymiarze 8 lat i 5 miesięcy;
po ograniczeniu do 1/3 okresów składkowych okres ten wynosi 8 lat i 2 miesiące,
z kolei łączny okres przyjęty do obliczenia kapitału początkowego wynosi 14 lat, 5 miesięcy
i 1 dzień, tj. 173 miesiące. Hipotetyczny kapitał początkowy obliczony z uwzględnieniem ww. okresów wyniósłby 95.395,96 zł (protokół rozprawy z 06.09.2017r. k. 23-24 a.s., hipotetyczne wyliczenie kapitału początkowego k. 26-27 a.s. oraz k. 31-32 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, załączonych do akt sprawy oraz akt rentowych. Zebrane w sprawie dokumenty Sąd uznał w całości za wiarygodne, gdyż ich wartość dowodowa nie była kwestionowana przez strony postępowania a ich treść nie budziła zastrzeżeń. Sąd miał przy tym na względzie, że stan faktyczny sprawy był w zasadzie bezsporny; konfrontacja stron dotyczyła możliwości zakwalifikowania okresu studiów doktoranckich odbywanych przez odwołującą jako okresu nieskładkowego, a także możliwości doliczenia do okresów nieskładkowych okresu sprawowania przez odwołującą opieki nad małoletnimi dziećmi oraz uwzględnienia tych okresów przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Postępowanie w zakresie odwołania M. L. od decyzji z dnia
21 grudnia 2016r. znak: (...) oraz decyzji z dnia 23 stycznia 2017r. znak: (...) podlegało umorzeniu na podstawie art. 477 ^{( 13)} § 1 k.p.c. wobec częściowego uwzględnienia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych dochodzonych przez odwołującą roszczeń na mocy decyzji z dnia 12 lipca 2017r. znak: (...) oraz z dnia 13 lipca 2017r. znak: (...). W pozostałym zaś zakresie, dotyczącym zaskarżenia przez odwołującą decyzji z dnia 16 maja 2017r. znak:
(...), wniesione przez nią odwołanie Sąd Okręgowy uznał za zasadne
i skutkujące stosowną zmianą przedmiotowej decyzji.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół możliwości uwzględnienia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy wyliczeniu kapitału początkowego odwołującej –
a tym samym wysokości jej emerytury – okresów sprawowania przez nią opieki
nad małoletnimi dziećmi oraz okresu studiów doktoranckich jako okresów nieskładkowych. W toku postępowania, na rozprawie w dniu 6 września 2017r. odwołująca poparła swoje stanowisko w części, w jakiej domagała się zaliczenia do okresu nieskładkowego okresu studiów doktoranckich (k. 23 a.s.).

Na wstępie należy zaznaczyć, że w przypadku odwołującej, jako osoby urodzonej
po dniu 31 grudnia 1948 r., zasady obliczania wysokości emerytury określają przepisy
art. 25-26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017r. poz. 1383). W myśl art. 26 ustawy emerytalnej emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej
w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem
ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy wynika, że podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek
na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych
na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego
w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa
w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych,
z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Kapitał początkowy, zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustala się
dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia
w życie ww. ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). W myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.
Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1)  okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3)  okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się
z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 174 ust. 3).

Odnosząc się w pierwszej kolejności do rozstrzygnięcia w zakresie częściowego umorzenia niniejszego postępowania Sąd Okręgowy ustalił, że po zaskarżeniu przez odwołującą decyzji z dnia 23 stycznia 2017r., z dnia 21 grudnia 2016r. oraz decyzji z dnia
16 maja 2017r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w dniu 12 i 13 lipca 2017r. kolejne decyzje, na podstawie których dokonał odpowiednio ponownego obliczenia kapitału początkowego odwołującej oraz ponownego ustalenia wysokości przysługującej jej emerytury. Na mocy powyższych decyzji organ rentowy uwzględnił przy wyliczeniu kapitału początkowego jako okres nieskładkowy okres studiów magisterskich odwołującej
na Wydziale Chemii Politechniki (...) od 1 października 1974r. do 31 marca 1979r. (w wymiarze 4 lat i 6 miesięcy), co prowadziło do ustalenia wymiaru kapitału początkowego w kwocie 86.156,07 zł. Przeliczenie kapitału początkowego odwołującej skutkowało
do ustalenia wysokości przysługującej jej emerytury w kwocie 2.069,41 zł brutto miesięcznie od dnia 1 stycznia 2017r. oraz wypłacenia jej wyrównania od dnia przyznania świadczenia. Zgodnie zaś z treścią art. 477 ¹³ § 1 k.p.c. zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub
w części. Mając na względzie, że decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z lipca
2017 roku częściowo uwzględniały dochodzone przez odwołującą roszczenia postępowanie
w sprawie, w oparciu o ww. podstawę prawną, podlegało umorzeniu w stosownej części.
W tych okolicznościach Sąd orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku na podstawie
art. 477 ¹³ § 1 k.p.c.

W niniejszej sprawie początkowo odwołująca domagała się również uwzględnienia
do obliczenia kapitału początkowego jako okresu składkowego okresu sprawowania opieki nad małoletnimi dziećmi K., urodzoną w dniu (...) – w okresie
od 3 czerwca 1987r. do 31 sierpnia 1991r. oraz P., urodzonym w dniu (...) – w okresie od 1 czerwca 1996r. do 19 grudnia 1996r. Po zapoznaniu się ze stanowiskiem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych prezentowanym w odpowiedzi na odwołanie, odwołująca na rozprawie w dniu 6 września 2017r. ostatecznie ograniczyła swoje odwołanie w części dotyczącej zaliczenia okresu studiów doktoranckich jako okresu nieskładkowego.
Odnosząc się jednak do kwestii ewentualnej możliwości zaliczenia okresu sprawowania opieki nad dziećmi Sąd Okręgowy wskazuje, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych na mocy decyzji z dnia 12 i 13 lipca 2017r. zaliczył okresy urlopu wychowawczego odwołującej
w związku ze sprawowaniem przez nią opieki nad dwójką małoletnich dzieci kolejno
od 3 czerwca 1987r. do 2 czerwca 1990r. w przypadku córki K. oraz od 2 czerwca 1994r. do 1 czerwca 1996r. w przypadku syna P., w łącznym wymiarze 6 lat jako okresy nieskładkowe. Zaznaczyć należy, że organ rentowy nie mógł zaliczyć jako okresu nieskładkowego więcej niż 6 lat okresu sprawowania opieki nad dziećmi zgodnie
z wnioskiem odwołującej – a więc odpowiednio okresów opieki nad córką od 2 czerwca 1990r. do 31 sierpnia 1991r. oraz opieki nad synem od 1 czerwca 1996r. do 19 grudnia 1996r. – gdyż zgodnie z art. 7 pkt 5 lit. b ustawy emerytalnej konieczne jest wykazanie pobierania zasiłku pielęgnacyjnego. Zgodnie treścią ww. przepisu okresami nieskładkowymi są przypadające przed dniem nabycia prawa do emerytury lub renty okresy urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących opiekujących się małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych oraz okresy niewykonywania pracy - z powodu opieki nad dzieckiem:

a)  w wieku do lat 4 - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie - bez względu na liczbę dzieci - do 6 lat,

b)  na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny przysługuje zasiłek pielęgnacyjny - dodatkowo w granicach do 3 lat na każde dziecko;

Z powyższego przepisu wynika, że co do organ rentowy może uwzględnić okres urlopu wychowawczego bądź innego urlopu związanego z opieką nad małoletnim dzieckiem
w maksymalnym wymiarze do 3 lat na każde dziecko, lecz nie więcej niż 6 lat. Zaliczenie okresu sprawowania opieki nad dzieckiem wykraczające poza wskazany wyżej wymiar czasu, lecz w wymiarze nie wyższym niż 3 lata na każde dziecko, jest możliwe po wykazaniu przez wnioskodawcę, że ze względu na stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny dziecka rodzicowi przysługiwał zasiłek pielęgnacyjny. W przypadku sprawowania przez odwołującą opieki nad dziećmi wspomniane wyżej okresy od 2 czerwca 1990r. do 31 sierpnia 1991r. oraz od 1 czerwca 1996r. do 19 grudnia 1996r. wykraczały poza okresy 3-letnie, o których mowa w art. 7 pkt 5 lit. a), wobec czego aby możliwe było ich zaliczenie jako okresów nieskładkowych konieczne było wykazanie przez odwołującą, że w związku ze stanem zdrowia dzieci przysługiwał jej na nie zasiłek pielęgnacyjny. Taka okoliczność nie została jednak przez odwołującą wykazana, a w piśmie informacyjnym z 4 marca 2017r. przedłożonym do ZUS przez (...) w W. były pracodawca odwołującej wskazał, że w jej aktach osobowych nie ma żadnych informacji dotyczących uprawnienia do zasiłku pielęgnacyjnego na dzieci.

Przechodząc do rozważań w zakresie możliwości zaliczenia okresu studiów doktoranckich jako okresu nieskładkowego Sąd Okręgowy zaznacza, że w toku postępowania przed organem rentowym odwołująca przedłożyła zaświadczenie Prodziekana Wydziału Chemicznego Politechniki (...) z dnia 2 kwietnia 1984r. potwierdzające,
iż w okresie od 1 marca 1979r. do 28 lutego 1983r. odwołująca odbywała studia doktoranckie w Zakładzie Katalizy Heterogennej ww. uczelni wyższej. To niekwestionowane przez organ rentowy co do jego prawdziwości zaświadczenie nie zawierało informacji odnośnie złożenia egzaminu doktoranckiego oraz obrony rozprawy doktorskiej przez odwołującego.
Na tej podstawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, iż okres składkowy nie podlega zaliczeniu, gdyż zgodnie z przyjętym przez organ rentowy stanowiskiem sam fakt odbycia studiów doktoranckich nie jest wystarczający do zaliczenia ich do stażu pracy, a konieczne jest ich zakończenie.

Powyższego stanowiska nie sposób jednak podzielić. Warunek ukończenia nauki występuje bowiem w art. 7 pkt 9 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym okres nieskładkowy należy rozumieć okres nauki w szkole wyższej, właśnie pod warunkiem ukończenia tej nauki. Warunek ten nie występuje natomiast w sytuacji regulowanej przez art. 7 pkt 9a ww. ustawy, dotyczącym uwzględnienia jako okresu nieskładkowego okresu studiów doktoranckich,
i w tym zakresie przepis ten kontrastuje z art. 7 ust. 9. Zgodnie bowiem z ust. 9a, przez okres nieskładkowy rozumieć należy okres studiów doktoranckich i aspirantury naukowej, niezależnie od zakończenia nauki. Stosowanie w tym przypadku wymogu ukończenia nauki na zasadzie analogii nie jest dopuszczalne, gdyż może mieć to miejsce wyłącznie
w przypadku, gdyż stosowanie przepisów w drodze analogii może mieć miejsce wyłącznie
w przypadku stwierdzenia występowania luki prawnej (zob. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2009 r. III CZP 41/09). Przepis art. 7 ust. 9 oraz art. 7 ust. 9a ustawy emerytalnej zawierają odmienne regulacje dotyczące co prawda podobnych, aczkolwiek nie identycznych kwestii. Nie mamy tu do czynienia z brakiem przepisów,
a z różnymi przepisami odnoszącymi się do różnych stanów faktycznych. Ustawodawca
w sposób wyraźny dokonał, pod kątem kwalifikacji okresów jako nieskładkowych, zróżnicowania sytuacji osób odbywających naukę w szkole wyższej na jednym kierunku
(ust. 9), osób odbywających studia doktoranckie i aspirantury naukowej (ust. 9a) oraz osób odbywających asystenckie studia przygotowawcze (9b). Przyjąć więc należy, iż powyższe zróżnicowanie jest celowe, a zatem nie może być mowy o luce, która umożliwiałaby zastosowanie proponowanej przez organ rentowy metody wykładni. Wbrew więc stanowisku organu rentowego niewykazanie przez odwołującego okoliczności złożenia egzaminu doktoranckiego oraz obrony rozprawy doktorskiej jest na tle wykładni literalnej art. 7 ust. 9a bez znaczenia. Sam bowiem fakt odbywania studiów doktoranckich, co zostało potwierdzone wspomnianym wyżej zaświadczeniem z dnia 2 kwietnia 1984r., jest wystarczające dla zaliczenia okresu tych studiów jako nieskładkowego stażu pracy, stanowiącego podstawę dla ustalenia wysokości kapitału początkowego.

Powyższy pogląd dotyczący zaliczania okresu studiów doktoranckich do okresu nieskładkowego znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądów powszechnych.
Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 czerwca 2016 r. (III AUa 140/16) stwierdził, że warunkiem uwzględnienia okresu studiów doktoranckich przy ustalaniu prawa i wysokości emerytury lub renty albo kapitało początkowego jako okresów składkowych jest przedłożenie przez ubezpieczonego ubiegającego się o dane świadczenie dokumentu potwierdzającego opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne przez jednostkę prowadzącą studia. W przypadku braku możliwości potwierdzenia faktu opłacenia składek
na ubezpieczenia społeczne z powodu braku dokumentacji płacowej z okresu, w którym odbywały się studia, wówczas okres ten nie zostanie zaliczony jako nieskładkowy.
Z kolei Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 czerwca 2007 r.
(III AUa 1196/06) wskazał wprost, że „ do zaliczenia okresu studiów doktoranckich
do okresów nieskładkowych nie jest wymagane, aby zostały one zakończone obroną pracy doktorskiej”.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał, że skarżona decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 16 maja 2017r. znak: (...) podlegała zmianie na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 2 k.p.c. Orzekając o zmianie skarżonej decyzji Sąd miał
na względzie hipotetyczne wyliczenie dokonane przez organ rentowy, który został zobowiązany przez Sąd do wyliczenia kapitału początkowego odwołującej z uwzględnieniem okresu studiów doktoranckich odwołującej jako okresu nieskładkowego. Wykonując zobowiązanie Sądu organ rentowy przyjął ww. sporny okres do obliczenia kapitału początkowego okres nieskładkowy i wliczył do podstawy wymiaru okresy nauki w szkole wyższej w łącznej wysokości 8 lat i 2 miesięcy i ustalił kapitał początkowy odwołującej
w wymiarze 95.395,96 zł. Uwzględniając okresy nieskładkowe dotychczas uwzględniane przez organ rentowy w wymiarze 3 miesięcy i 1 dnia oraz 6 lat opieki nad dziećmi (urlopu wychowawczego) należało przyjąć, że odwołująca legitymuje się łącznym stażem okresów nieskładkowych w wymiarze 14 lat, 5 miesięcy i 1 dnia, tj. 173 miesięcy. Dokonane przez organ rentowy wyliczenie nie budziło wątpliwości Sądu, uwzględniało dotychczasowe ustalenia w zakresie okresów nieskładkowych odwołującej, a ponadto odwołująca
na rozprawie w dniu 12 października 2017r. zgodziła się z przedstawionym przez organ rentowy wyliczeniem kapitału początkowego (k. 34 a.s.), toteż Sąd orzekając w niniejszej sprawie oparł się na tym wyliczeniu i orzekł jak w punkcie 2 sentencji wyroku.

SSO Marcin Graczyk

Zarządzenie: (...)

(...)