Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym 19 października 2016 roku M. K. wniosła o uchylenie uchwały:

a)  Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy pozwanej (...) S.A. z siedzibą w Ł., numer 14, podjętą dnia 19 września 2016 r. w przedmiocie prze­znaczenia zysku netto za rok obrotowy od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia 31 marca 2016 r. w wysokości 1 039 909,36 zł w następujący sposób:

-

17 080 zł na wypłatę akcjonariuszom dywidendy, tj. w wysokości 5 groszy na 1 akcję,

-

1 022 829,36 zł na kapitał rezerwowy;

b)  Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy pozwanej (...) S.A. z siedzibą w Ł., numer 15, podjętą dnia 19 września 2016 r. w przedmiocie przeznaczenia zysku netto za rok obrotowy od dnia 1 kwietnia 2014 r. do dnia 31 marca 2015 r. w wysokości 700 825 zł w następujący sposób:

-

17 080 zł na wypłatę akcjonariuszom dywidendy, tj. w wysokości 5 groszy na 1 akcję,

-

683 745 zł na kapitał rezerwowy.

Strona powodowa wniosła także o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa proce­sowego w wysokości sześciokrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa zarzuciła, że zaskarżone uchwały naruszają dobre obyczaje poprzez wyłączenie znacznej części zysku netto, wypracowa­nego przez pozwaną spółkę za okresy od dnia 1 kwietnia 2014 r. do dnia 31 marca 2015 r. i od dnia 1 kwietnia 2015 roku do dnia 31 marca 2016 roku, od podziału między akcjo­nariuszy. Wskazano, że po dziesięciu latach bez żadnej dywidendy akcjonariuszom przy­znano dywidendę mniejszą niż 2% zysku spółki za dwa ubiegłe lata obrotowe. Natomiast bezpośrednio do wypłaty na rzecz powódki przypada za każdy rok kwota jedynie 930,50 zł. Ponadto, zdaniem powódki, zaskarżone uchwały zostały powzięte w celu obejścia przepisów prawa oraz wbrew stanowisku Sądu Okręgowego w Łodzi, wyrażonym w wyroku z dnia 25 marca 2016 r. (sygn. akt X GNc 925/15). Zatem naruszenie dobrych obyczajów, według powódki, polega na ograniczaniu do minimum zysku podlegającego podziałowi między akcjonariuszy w sytuacji gdy stan finansowy spółki jest bardzo dobry i pozwala na wypłatę znacznie wyższej dywidendy. Co więcej, naruszenie dobrych obyczajów polega także na różnicowaniu uprawnień akcjonariuszy spółki. Akcjonariat większościowy dąży do maksymalnego zaniżenia środków wypłacanych powódce w sytuacji gdy sam partycypuje pośrednio w zyskach pozwanej.

W dalszej części uzasadnienia pozwu powódka argumentowała, że sytuacja, która ma miejsce w przedmiotowej sprawie, a polegająca na wypłacie dywidendy w wysokości 5 gr za 1 akcję, jest działaniem, które w sposób oczywisty zmierza do obejścia przepisów prawa i pokrzywdzenia powódki. Zdaniem strony powodowej, wartość dywi­dendy powinna być ustalana w oparciu o aktualną sytuację finansową spółki i uwzględ­niać jej pozycję majątkową. Tymczasem, w ocenie powódki, pozwana próbuje obejść obowiązek wypłacenia powódce przysługujących jej środków finansowych poprzez przy­znawanie dywidend w wysokości zupełnie nieadekwatnej do sytuacji finansowej spółki (pozew k. 2-13).

Postanowieniem z 2 listopada 2016 r. powódka została zwolniona od kosztów sądowych w zakresie opłaty od pozwu (postanowienie k. 273).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powódki kosztów procesu. Pozwana zakwestionowała twierdzenie powódki, jakoby zaskarżone uchwały były sprzeczne z dobrymi obyczajami albo miały na celu pokrzywdzenie akcjonariuszy mniejszościowych. Pozwana podniosła, że złożone przez nią wnioski o dofinansowanie ze środków UE planowanych inwestycji, w razie przyznania dotacji, wymagać będą wkładu własnego Spółki w kwocie ponad 6 mln zł, dlatego też zarząd nie rekomenduje uchwalenia wypłaty dywidendy do czasu zakończe­nia inwestycji. Ponadto zarząd pozwanej Spółki związany jest umową kredytową z 24.09.2013 r., na podstawie której – po uchyleniu przez sąd uchwały nr 13 z 1.09.2015 r. o podziale zysku za rok obrotowy od 1.04.2014 r. do 31.03.2015 r. - uzyskał od Banku zgodę na wypłatę dywidendy w ograniczonej wysokości, do 5 gr za akcję. Ponadto strona pozwana zarzuciła nieudowodnienie przez powódkę działania pozwanej w celu jej pokrzywdzenia – skoro powiększanie kapitału spółki skutkuje wzrostem wartości jej udziałów (akcji), nie zaś uszczupleniem jej praw, a także brak dowodów na działanie pozwanej sprzeczne z dobrymi obyczajami, mając na uwadze cel działania wspólników, jakim jest dobro spółki oraz zapewnienie jej prawidłowego funkcjonowania i rozwoju (odpowiedź na pozew k. 281-284).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana (...) Spółka Akcyjna w Ł. została wpisana do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem (...). A.­szem większościowym tej spółki są Zakłady (...) Spółka Akcyjna w Ł. oraz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.. Prezesem zarządu spółki jest S. S.. Pierwsza z powołanych spółek posiada 1 730 600 akcji tej spółki uprawnionych do 860 220 głosów na zgromadzeniu, co stanowi 58,855% wszystkich głosów akcjonariuszy. Druga z powołanych spółek posiada 1 431 800 akcji tej spółki, uprawniających do 488 380 głosów na zgromadzeniu, co stanowi 33,414% wszystkich głosów akcjonariuszy. Większościowym akcjonariuszem Zakładów (...) Spółki Akcyjnej jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W tej ostatniej spółce (...) jest prezesem zarządu i posiada 204 udziały a E. S. posiada 180 udziałów (dowód: lista akcjonariuszy k. 14, odpisy z KRS k. 18, 20-21, 23).

Akcjonariuszem pozwanej spółki był mąż powódki - W. K. (bezsporne). Powódka akcje pozwanej spółki nabyła w drodze dziedziczenia testamento­wego po zmarłym mężu W. K., co stwierdzone zostało postanowie­niem Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi z dnia 28 listopada 2013 roku, sygn. akt III Ns 1611/13 (dowód: poświadczona kopia odpisu postanowienia k. 25).

Powódka jest akcjonariuszem mniejszościowym (...) S.A. Posiada 18 610 akcji serii (...), B i C tej spółki. W związku z posiadanymi akcjami, powódce przy­sługuje 82 210 głosów na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy pozwanej spółki. Ilość głosów posiadanych przez powódkę odpowiada 5,625% udziału we wszystkich głosach na zgromadzeniu (dowód: lista akcjonariuszy k. 14).

Powódka nie prowadzi żadnej działalności w spółce. Nigdy nie była zatrudniona w spółce (bezsporne).

W dniu 24 września 2013 roku pozwana (...) S.A. zawarła z Ban­kiem Ochrony (...) S.A. w W. umowę kredytową, w której zarząd pozwanej (w pkt 3 podpunkt 9 załącznika nr 1 do ww. umowy) zobowiązał się, pod rygorem wypowiedzenia umowy lub podwyższenia oprocentowania banku o 2,00 punkty procentowe, do nierekomendowania w okresie od dnia podpisania umowy do dnia 31 marca 2018 roku, wypłaty dywidendy. Dopuszczono możliwość wypłaty dywidendy w podanym okresie jedynie za zgodą Banku (dowód: poświadczona kopia umowy wraz załącznikiem k. 307-318).

W dniu 7 lipca 2016 roku Bank (...) wyraził zgodę na wypłatę dywidendy akcjonariuszom „za rok 2015/2016” przez pozwaną spółkę, w wysokości 34 610 zł (dowód: poświadczona kopia pisma Banku k. 319).

Powódka, z uwagi na trudną sytuację życiową i materialną, w jakiej znalazła się po śmierci męża, wystąpiła do pozwanej (...) S.A. z wnioskiem o umorzenie posiadanych akcji za wynagrodzeniem. Wniosek ten został poddany pod głosowanie na Zgromadzeniu w dniu 29 września 2014 roku. Uchwała nr 21 w tym przedmiocie nie została przegłosowana, z uwagi na brak odpowiedniej liczby głosów. W praktyce za uchwałą głosowała jedynie powódka (bezsporne).

W dniach 31 sierpnia i 1 września 2015 roku odbyło się kolejne Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, które w dniu 1 września 2015 r. podjęło uchwałę numer 13 w przedmiocie przeznaczenia zysku netto za rok obrotowy w wysokości 700 825 zł na kapitał rezerwowy. Powódka reprezentowana była na zgromadzeniu przez pełnomocnika. Pełnomocnik powódki głosował przeciwko powołanej wyżej uchwale oraz zgłosił swój sprzeciw co do niej, który został zaprotokołowany (bezsporne).

Powyższa uchwała z 1.09.2015 r. została zaskarżona do Sądu Okręgowego w Łodzi. Sąd ten, prawomocnym wyrokiem z 25 marca 2016 r. (sygn. akt X GC 925/15), uchylił ową uchwałę, uznając ją za sprzeczną z dobrymi obyczajami i krzywdzącą powódkę (bezsporne).

W dniu 19 września 2016 r. odbyło się kolejne Zwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy pozwanej spółki, podejmując m.in.:

a)  uchwałę numer 14 w przedmiocie przeznaczenia zysku netto za rok obrotowy od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia 31 marca 2016 r. w wysokości 1 039 909,36 zł w następujący sposób:

-

17 080 zł na wypłatę akcjonariuszom dywidendy, tj. w wysokości 5 groszy na 1 akcję,

-

1 022 829,36 zł na kapitał rezerwowy;

b)  uchwałę numer 15 w przedmiocie przeznaczenia zysku netto za rok obrotowy od dnia 1 kwietnia 2014 r. do dnia 31 marca 2015 r. w wysokości 700 825 zł w nastę­pujący sposób:

-

17 080 zł na wypłatę akcjonariuszom dywidendy, tj. w wysokości 5 groszy na 1 akcję,

-

683 745 zł na kapitał rezerwowy.

Powódka reprezentowana była na zgromadzeniu przez pełnomocnika. Pełno­mocnik powódki głosował przeciwko powołanym wyżej uchwałom oraz zgłosił swój sprzeciw co do nich, który został zaprotokołowany (bezsporne – kopia odpisu aktu nota­rialnego protokołu walnego zgromadzenia k. 71-87).

Pozwana (...) S.A. prowadzi działalność gospodarczą polegającą na produkcji i sprzedaży chemii motoryzacyjnej, gospodarczej i przemysłowej. Pozwana od wielu lat prowadzi swoją działalność z powodzeniem, pozyskuje nowe rynki zbytu i uzyskuje wysokie przychody ze sprzedaży produkowanych towarów. W okresie od 1 stycznia 2000 do 31 marca 2015 roku wypracowała zysk w kwocie 12 900 049,75 zł, poniosła stratę w wysokości 3 519 419,41 zł. W okresie od 1 kwietnia 2012 roku do 31 marca 2013 roku spółka wypracowała zysk w kwocie 571 679,34 zł netto. W okresie od 1 kwietnia 2013 roku do 31 marca 2014 roku wypracowała zysk w kwocie 657 957,41 zł. W roku od 1 kwietnia 2014 roku do 31 marca 2015 roku spółka wypracowała zysk w kwocie 700 825 zł netto. W okresie od 1 kwietnia 2015 r. do 31 marca 2016 r. pozwana osiągnęła natomiast zysk netto w wysokości 1 039 909,36 zł. Wartość praw majątkowych spółki składających się na wartości niematerialne i prawne wynosi 1 206 801,48 zł. Wartość środków trwałych przedsiębiorstwa pozwanej wynosi 17 958 826,43 zł (bezsporne – wykaz wyników finansowych k. 89-90, sprawozdania finansowe k. 92-121, 136-149, 151-186 i 204-223, kopie dokumentów opinii biegłego rewidenta k. 122-134, 198-203).

W zasadzie od początku swojej działalności spółka prowadzi politykę polegającą na przekazywaniu zysku na kapitał rezerwowy i nie wypłaca dywidendy akcjonariuszom. Nastawiona jest na rozwój i inwestycje. Co roku, część zysku brutto (ok. 1%) przekazuje w formie darowizny wybranym przez siebie podmiotom (bezsporne).

Spółka wypłacała wynagrodzenia także innym osobom pełniącym określone funkcje m.in.: S. S. - prezes zarządu spółki, w okresie od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2015 roku otrzymał wynagrodzenie w wysokości 1 116 325,32 zł, E. S. - przewodnicząca Rady Nadzorczej, w okresie od 1 stycznia 2011 roku do 31 grudnia 2015 roku, otrzymała wynagrodzenie w wysokości 212 169,29 zł, K. K. - członek zarządu Dyrektor Ekonomiczny, otrzymała wynagrodzenie w wysokości 547 572,26 zł (bezsporne - wykaz wypłat k. 644 akt o sygn. X GC 925/15).

Pozwana spółka, wraz z Zakładami (...) Spółką Akcyjną w Ł., w 2015 roku podjęły się realizacji inwestycji polegającej na rozbudowie i przebu­dowie zakładu produkcyjnego (...) S.A. wraz z infrastrukturą towarzyszącą, w Ł. przy ul. (...) (dowód: poświadczona kopia decyzji o pozwoleniu na budowę k. 304-306).

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą powództwa w niniejszej sprawie jest przepis art. 422 § 1 k.s.h., zgod­nie z którym uchwała zgromadzenia wspólników sprzeczna ze statutem spółki bądź dobrymi obyczajami i godząca w interesy spółki lub mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza może być zaskarżona w drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa o uchylenie uchwały. Zgodnie z art. 422 § 2 pkt 2 k.s.h., każdy akcjonariusz, który głosował przeciwko uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu nabywa prawo do wytoczenia wskazanego wyżej powództwa.

Termin do wniesienia powództwa określa art. 424 § 1 k.s.h., na miesiąc od dnia otrzymania wiadomości o uchwale. Zatem, skoro powódka (przez pełnomocnika) uczest­niczyła w dniu 19 września 2016 roku w Zwyczajnym Walnym Zgromadzeniu A.­riuszy (...) S.A., od tej daty biegł termin do wytoczenia powództwa o uchy­lenie uchwał opisanych w pozwie. Powództwo w niniejszej sprawie zostało wytoczone w dniu 19 października 2016 roku, a zatem termin określony w art. 424 § 1 k.s.h. został dotrzymany. Bezspornie też powódka głosowała przeciwko zaskarżonym w pozwie uchwałom, a po ich powzięciu zażądała zaprotokołowania sprzeciwu. Nie istniały zatem żadne formalne przeszkody pozwalające na kwestionowanie skuteczności wystąpienia z powództwem w niniejszej sprawie.

Odnośnie samego meritum żądania pozwu, zasadniczo analogiczne żądania powódki, dotyczące podobnej uchwały podjętej w dniu 1.09.2015 r. o podziale zysku za rok obrotowy tej samej spółki od 1.04.2014 r. do 31.03.2015 r., zostały poddane szcze­gółowej analizie prawnej w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z 25 marca 2016 r. (sygn. akt X GC 925/15). Sytuacja w niniejszej sprawie różni się tym, że zarówno w podjętej ponownie – i ponownie zaskarżonej przez powódkę - uchwale dotyczącej podziału zysku pozwanej spółki za rok obrotowy od 1.04.2014 r. do 31.03.2015 r., jak i w zaskarżonej uchwale dotyczącej podziału zysku pozwanej spółki za kolejny rok obrotowy (od 1.04.2015 r. do 31.03.2016 r.), część zysku pozwanej przeznaczona została na wypłatę akcjonariuszom dywidendy. Argumentację prawną Sądu Okręgowego w przyto­czonej sprawie o sygn. akt X GC 925/15, Sąd rozpoznający sprawę niniejszą - po zbada­niu i ocenie materiału dowodowego w obecnej sprawie w sposób samodzielny i nieza­leżny od ustaleń poczynionych w jakichkolwiek innych sprawach - zasadniczo podziela, dla porządku przytaczając jej najważniejsze tezy.

Przedmiotem zaskarżonych uchwał jest przeznaczenie zysku za kolejne dwa lata obrotowe, częściowo na kapitał rezerwowy, a częściowo na wypłatę dywidendy dla akcjonariuszy. Przy czym kwota przeznaczona na wypłatę dywidendy za rok obrotowy od 1.04.2015 r. do 31.03.2016 r. (uchwała nr 14) stanowi 1,64% zysku netto pozwanej spółki za ww. rok, zaś kwota przeznaczona na wypłatę dywidendy za rok obrotowy od 1.04.2014 r. do 31.03.2015 r. (uchwała nr 15) stanowi 2,44% zysku netto pozwanej spółki za ww. rok.

Prawo do udziału w zysku rocznym spółki (nazywane też prawem do dywi­dendy) jest podstawowym prawem majątkowym wspólnika i to prawem o charakterze bezwzględnym. Ani bowiem umowa spółki, ani zgromadzenie wspólników (walne zgro­madzenie) nie może pozbawić wspólników tego prawa na przyszłość. Zarazem jednak z prawa do udziału w zysku nie wynika obowiązek rozporządzania przez spółkę zyskiem na rzecz wspólników.

Z przepisów art. 191 § 1 i art. 347 § 1 k.s.h. wynikają dwie kumulatywne przesłanki powstania prawa do zysku in concreto (czyli prawo do dywidendy – zysku przeznaczonego przez spółkę dla wspólników). Po pierwsze, spółka osiągnęła zysk w danym roku obrotowym, przy czym zysk ten wykazuje sprawozdanie finansowe (w przy­padku spółki akcyjnej – zbadane przez biegłych rewidentów). Pod drugie zaś, zgroma­dzenie (wspólników, walne) przeznaczyło całość (część) tego zysku na dywidendę dla wspólników, po dokonaniu obowiązkowych, przewidzianych ustawą (por. art. 396 § l k.s.h.) albo umową spółki (por. art. 191 § 2 i art. 347 § 3 k.s.h.) odpisów. Zgromadzenie może postanowić o innym przeznaczeniu zysku, jeżeli ustawa albo umowa spółki nie stanowią inaczej.

W judykaturze przyjmuje się, że pozbawienie prawa do dywidendy, na skutek wieloletniej polityki wspólnika większościowego naruszającej w dłuższym okresie równowagę pomiędzy interesami spółki i prawami wspólników mniejszościowych, należy uznać za sprzeczne z zasadą lojalności, rozumianą jako obowiązek poszanowania słusznych interesów korporacyjnych tych wspólników (por. wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 15 października 2014 roku, I ACa 560/14, Lex nr 1552092).

Uchwała zgromadzenia akcjonariuszy może być uznana za krzywdzącą akcjona­riusza zarówno wówczas, gdy cel pokrzywdzenia istniał w czasie podejmowania uchwały, jak i wtedy, gdy treść uchwały spowodowała, że jej wykonanie doprowadziło do pokrzywdzenia wspólnika. Jeżeli spółka w zasadzie nie wypłaca dywidendy mimo tego, że jest w dobrej kondycji finansowej, a z zysku spółki korzystają większościowi akcjonariusze, będący jednocześnie członkami zarządu spółki lub jej pracownikami, to uchwała o nieprzeznaczeniu rocznego zysku do podziału między wspólników może zostać uchylona na podstawie art. 422 § 1 k.s.h., jako mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza. Jakkolwiek decyzja o przeznaczeniu zysku na inne cele niż wypłata dywi­dendy pozostaje zasadniczo w sferze dyskrecjonalnej władzy walnego zgromadzenia akcjonariuszy (art. 347 § 1 k.s.h.), to jednak skorzystanie z tego uprawnienia w konkret­nym przypadku może podlegać kontroli sądu w następstwie wniesienia powództwa o uchylenie podjętej w tym przedmiocie uchwały. Granice tej kontroli zakreślają jedynie przesłanki z art. 422 § 1 k.s.h. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 lutego 2015 r. I ACa 1648/14, Legalis nr 1249564). Przeznaczenie zysku na kapitał zapasowy w sytuacji gdy spółka znajduje się w bardzo dobrej kondycji finansowej, nie znajduje uzasadnienia faktycznego i nie powinno uzyskać ochrony prawnej (por. glosa Katarzyny Bilewskiej do wyroku SN z dnia 10 lipca 2009 roku, II CSK 91/09, teza nr 1, Lex 126529/1).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy stwierdzić należy, że zaskarżone uchwały dotyczące przeznaczenia zysku w ok. 98% na kapitał rezerwowy a pozostawiające na wypłatę dywidendy jedynie ok. 2% zysku spółki, są sprzeczne z dobrymi obyczajami i krzywdzą powódkę.

Bezspornym było między stronami, że w pozwanej spółce przez lata wypraco­wany zysk nie był dzielony między wspólników lecz przeznaczany na kapitał rezerwowy. Pozwana jest w dobrej kondycji finansowej, co wprost wynika ze znajdujących się w aktach sprawy dokumentów. O ile zatem w pierwszych latach działalności spółek, wyłą­czenie zysku z podziału było w pełni uzasadnione okresem rozwoju i budowania poten­cjału gospodarczego, o tyle dalsze utrzymywanie tego rodzaju praktyki musiałoby znaleźć oparcie w relacjach ekonomicznych. Tylko bowiem sytuacja ekonomiczna spółki, jej program rozwoju gospodarczego, pozwala na pozbawienie akcjonariuszy prawa do części zysku pozostającego we właściwych relacjach do wyników finansowych spółki. Strona pozwana na takie okoliczności się powoływała, ale – podobnie jak w sprawie o sygn. akt X GC 925/15 - ich nie udowodniła. Twierdziła, że jej sytuacja finansowa nie jest tak dobra, bo posiada znaczne zobowiązania długo- i krótkookresowe (kredyty), działa na trudnym rynku chemii motoryzacyjnej cechującym się dużą sezonowością sprzedaży i tym bardziej zapobiegliwe kumulowanie doraźnego zysku ma dla jej bezpie­czeństwa i akcjonariuszy duże znaczenie. Ponadto zabezpieczyła środki na sfinansowanie planowanej zmiany lokalizacji (przeniesienie produkcji i administracji do nowobudowa­nej fabryki). Jednakże fakt zaciągania kredytów nie świadczy o złej kondycji finansowej podmiotu; przeciwnie - świadczy o dużych możliwościach finansowych i zdolności kredytowej, podobnie jak i realizacja zmiany lokalizacji w związku z budową nowej fabryki.

Pomimo podnoszonych przez pozwaną okoliczności stwierdzić należy, że sytua­cja ekonomiczna pozwanej spółki jest dobra a spółka osiąga zysk, nawet przy prowadza­nych inwestycjach. Z okoliczności podawanych przez stronę pozwaną nie wynika, by warunki spłaty kredytu wymagały zwiększenia kapitału zapasowego i by spółka nie mogła go spłacać na dotychczasowych zasadach. Fakt, że grupa kapitałowa podjęła się nowej inwestycji i budowy nowej fabryki, świadczy o bardzo korzystnej sytuacji spółek należącej do tej grupy, w tym pozwanej . Tylko bowiem w obliczu dobrej koniunktury podmioty gospodarcze podejmują decyzję o zamrożeniu znacznej ilości środków pienięż­nych w nieruchomościach, co stanowi przecież inwestycję długoterminową i nie pozwoli na szybkie uruchomienie tych środków w wypadku zaistnienia konieczności jakiejkol­wiek nieprzewidzianej inwestycji.

Ponadto pozwana nie udowodniła, że opracowana przez nią strategia rozwoju pozbawiająca jednocześnie wspólników prawie całej dywidendy, jest niezbędna, by utrzymać się na rynku. Jedynym miarodajnym dowodem na tę okoliczność byłby dowód z opinii biegłego sądowego, jednakże pozwana z takim wnioskiem dowodowym nie wystąpiła.

Sąd podziela także stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 marca 2009 r, II CSK 522/08, że „decyzja o przeznaczeniu zysku rocznego na cele zwią­zane z działalnością spółki i dalszym jej rozwojem, która wyłącza prawo do dywidendy, powinna uwzględniać między innymi cel jej działalności, konieczne do jego realizacji i dalszego rozwoju przedsięwzięcia, oraz uwarunkowania rynkowe, jak również to, że prawo do udziału w wypracowanym zysku jest jednym z najważniejszych uprawnień wspólnika, właściwe rozważenie interesu spółki i wspólnika decyduje o pozytywnej ocenie uchwały zgromadzenia wspólników”. Wynika stąd, że w spółce kapitałowej wprawdzie zawsze nadrzędny jest interes spółki wobec interesu wspólnika, jednakże ocena tego interesu spółki musi opierać się na dowodach, a te przedstawione w niniejszej sprawie dla zniweczenia prawa akcjonariuszy do zysku, nie są wystarczające. Długo­trwałe pozbawienie akcjonariusza (powódki) zysku – tak samo jak jego bardzo znaczne ograniczenie do 2% - w wyniku przeznaczenia go na kapitał zapasowy, który i tak jest znaczny, musi być uznane za naruszające dobre obyczaje. Tego rodzaju uchwałę należy także uznać za krzywdzącą akcjonariusza.

Wskazać także należy na słuszny pogląd wyrażony w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2004 r, I CK 537/03, (OSNC 2004/12/204), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że walne zgromadzenie (w spółce akcyjnej) może przeznaczyć cały zysk do podziału, przeznaczyć go w całości na kapitał zapasowy lub rezerwowy albo tez podzielić go częściowo między akcjonariuszy i kapitał zapasowy lub rezerwowy. Według Sądu Najwyższego, znaczny stopień dyskrecjonalnej władzy walnego zgroma­dzenia w zakresie przeznaczania zysku nie oznacza jednak dowolności, uchwała nie może bowiem naruszać ani zasady równouprawnienia akcjonariuszy, ani w inny sposób krzywdzić wspólników, zwłaszcza mniejszościowych. Nie ma wątpliwości, że prawo do udziału w zysku rocznym jest obok prawa poboru akcji, prawa głosu oraz uprawnienia do tzw. kwoty likwidacyjnej jednym z trzech najważniejszych uprawnień udziałowych w spółce akcyjnej. Z tego względu prawo do dywidendy podlega swoistej ochronie prawnej przewidzianej w art. 422 § 1 k.s.h. Praktyka wskazuje przy tym, że typowym i częstym przypadkiem pokrzywdzenia akcjonariuszy mniejszościowych jest pozbawienie dywi­dendy lub jej uchwalenie w minimalnej wysokości”.

Z kolei w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku, II CSK 564/09, zaprezentowano również podzielany przez Sąd Okręgowy pogląd, z którego wynika, że jeżeli spółka w zasadzie nie wypłaca dywidendy mimo tego, że jest w dobrej kondycji finansowej, a z zysku spółki korzystają większościowi akcjonariusze, będący jednocze­śnie członkami zarządu spółki lub jej pracownikami, to uchwała o nieprzeznaczeniu rocznego zysku do podziału między wspólników może zostać uchylona na podstawie art. 422 § 1 k.s.h. jako mająca na celu pokrzywdzenie akcjonariusza (podobnie wyr. SN z dnia 27 marca 2013 roku, I CSK 407/12 – OSP 2013/11/108).

Jak wynika z przedstawionych wyżej ustaleń faktycznych, sytuacja pozwanej jest dobra a z drugiej strony pozwana nie udowodniła, że miała takie obiektywne potrzeby kapitałowe, które uzasadniałyby tak znaczny kapitał rezerwowy oraz przeznaczenie na dywidendy wręcz symbolicznej części osiągniętego zysku.

Tak drastycznego ograniczenia zaskarżonymi uchwałami wypłat dywidendy dla wspólników (w szczególności po wieloletnim wstrzymywaniu jej wypłaty w ogóle) nie usprawiedliwia okoliczność, że pozwana spółka zobowiązała się wobec (...) S.A. w umowie kredytowej, do tego, że jej zarząd nie będzie rekomendował wypłat dywidendy do 2018 roku. Pozwana nie wykazała stosownymi środkami dowodowymi, że taka opcja w umowie kredytowej była konieczna, ekonomicznie uzasadniona oraz że nie istniała realna możliwość innego ukształtowania umowy kredytowej (z tym lub innym bankiem), w taki sposób, aby zaspokojone mogły być również prawa akcjonariuszy. Okoliczności te wymagają wiedzy specjalnej z dziedziny bankowości, a zatem przedstawione przez pozwaną dowody z dokumentów nie są w tej mierze wystarczające.

Reasumując, stwierdzić należy, że zaskarżone uchwały przeznaczające wypra­cowany zysk za dwa lata obrotowe niemal w całości na kapitał rezerwowy krzywdzą powódkę będącą akcjonariuszem mniejszościowym a także są sprzeczne z dobrymi obyczajami, gdyż nie uwzględniają w odpowiednim stopniu słusznych interesów tej akcjonariuszki w sytuacji, gdy sytuacja finansowa pozwanej spółki jest dobra i na przeszkodzie wypłacie większej części zysku nie stały potrzeby kapitałowe czy nawet inwestycyjne spółki – a przynajmniej nie zostało to udowodnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd uchylił zaskarżone uchwały w przedmiocie przeznaczenia zysku spółki, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami i mające na celu pokrzywdzenie powódki (akcjonariusza mniejszościowego).

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zasądzając je od strony pozwanej, która przegrała proces, na rzecz powódki, która proces wygrała.

Na koszty poniesione przez powódkę złożyła się opłata za czynności reprezen­tującego ją radcy prawnego, ustalona w wysokości podwójnej stawki minimalnej na podstawie § 8 ust. 1 pkt 22 w zw. z § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 1804, w brzmieniu pierwotnym).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 623 z późn. zm.) w zw. z art. 98 k.p.c., Sąd obciążył stronę pozwaną kosztami sądowymi nieuiszczonymi przez powódkę zwol­nioną od ich ponoszenia, w postaci opłaty od pozwu.

ZARZĄDZENIE

doręczyć odpis wyroku z uzasadnieniem pełnomocnikowi strony pozwanej