Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Bożenna Zalewska

Protokolant: sekr. sąd. Joanna Synak

po rozpoznaniu w dniu 21 listopada 2017 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy W. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o umorzenie należności z tytułu składek

na skutek odwołania W. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 24 marca 2017r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i umarza wnioskodawcy W. M. należności z tytułu składek:

- na ubezpieczenie społeczne za okres(...), (...) w łącznej kwocie 20.506,57 złotych w tym z tytułu składek – 10.739,57 złotych, odsetek – 9.767,00 złotych

- na ubezpieczenie zdrowotne za okres (...), (...) w łącznej kwocie 7.597,42 złotych, w tym z tytułu składek – 4.158,42 złotych, odsetek 3.439,00 złotych

- na fundusz pracy za okres (...), (...) w łącznej kwocie 1712, 10 złotych

SSO Bożenna Zalewska

Sygn. akt VII U 3212/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 marca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. na podstawie art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), dalej: ustawa abolicyjna, odmówił ubezpieczonemu W. M. umorzenia należności z tytułu składek:

⚫

na ubezpieczenia społeczne – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 20.506,57 zł, w tym:

• 10.739,57 zł należność główna

• 3.439 zł odsetki

na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 7.597,42 zł, w tym:

• 4.158,42 zł należność główna

• 3.439 zł odsetki

na Fundusz Pracy – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 1.712,10 zł, w tym:

• 909,10 zł należność główna

• 803 zł odsetki

- wskazując, iż decyzją z dnia 19 października 2015 r. organ określił warunki umorzenia należności składkowych wnioskodawcy, których to warunków w ustawowym terminie ubezpieczony nie wykonał (k. 43 akt składkowych).

Odwołanie z dnia 20 kwietnia 2017 r. od powyższej decyzji wniósł ubezpieczony W. M., wskazując, iż w dniu 07 kwietnia 2016 r. na podstawie zestawienia od pozwanego spłacił wszystkie zaległości składkowe wymagane do spełnienia warunków z decyzji z dnia 19 października 2015 r., dodatkowo pisemnie wnioskując o przeksięgowanie wadliwie zaewidencjonowanych składek (w wyniku błędnych tytułów regulował on stare zaległości, objęte decyzją o umorzeniu, zamiast nowych należności) (k. 2-3 akt sprawy).

W odpowiedzi z dnia 18 maja 2017 r. na odwołanie pozwany organ ubezpieczeniowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego, podtrzymując stanowisko prezentowane w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (k. 4-5 akt sprawy).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony W. M., urodzony w dniu (...), prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, zawieszoną w okresie od dnia 01 listopada 2011 r. do dnia 31 października 2013 r.

okoliczność bezsporna

Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawca zobowiązany był do opłacania składek jedynie na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy.

Obowiązku powyższego ubezpieczona nie realizował w okresie od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r.

okoliczność bezsporna, vide: wniosek o umorzenie należności składkowych z dnia 02 października 2014 r. – k. 36 akt składkowych

Pismem z dnia 02 października 2014 r. ubezpieczony wniósł o umorzenie należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne za okres całości zadłużenia objętego ustawą z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), dalej: ustawa abolicyjna.

dowód: wniosek o umorzenie należności składkowych z dnia 02 października 2014 r. – k. 36 akt składkowych

W wyniku przeprowadzonego postępowania organ ubezpieczeniowy niezaskarżoną decyzją z dnia 19 października 2015 r. w punkcie I ustalił, że zaległość ubezpieczonego W. M. z tytułu nieopłaconych w/w składek wynosiła wg stanu na dzień 07 stycznia 2015 r.:

⚫

na ubezpieczenia społeczne – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 20.506,57 zł, w tym:

• 10.739,57 zł należność główna

• 3.439 zł odsetki

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 7.597,42 zł, w tym:

• 4.158,42 zł należność główna

• 3.439 zł odsetki

⚫

na Fundusz Pracy – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 1.712,10 zł, w tym:

• 909,10 zł należność główna

• 803 zł odsetki

- wskazując w punkcie II, iż warunkiem umorzenia należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu; należności z tytułu składek za okres od dnia 01 stycznia 1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie.

dowód: decyzja pozwanego o ustaleniu wysokości zadłużenia składkowego z dnia 19 października 2015 r. – k. 40-41 akt składkowych

W październiku 2015 r. wnioskodawca uzyskał u pozwanego telefonicznie informację o konieczności zwrócenia się do Urzędu Skarbowego w celu uzyskania informacji o kwocie, koniecznej do zapłaty z tytułu prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Ubezpieczony w kwietniu 2016 r. uzyskał od pozwanego wykaz zaległości, które winien opłacić w celu umorzenia należności podlegających abolicji – dokonał on ich spłaty w terminie wynikającym z decyzji z dnia 19 października 2015 r.

Wpłaty wnioskodawcy, dokonane na rzecz pozwanego w dniu 07 kwietnia 2016 r., pokryły należności składkowe za okresy nie podlegające umorzeniu od marca 2009 r. do lutego 2010 r. oraz od czerwca 2015 r. do lipca 2015 r.

W kwietniu 2017 r. ubezpieczony, w związku z zajęciem należącego do niego rachunku bankowego przez administracyjny organ egzekucyjny (Urząd Skarbowy), powziął informację o ciągle istniejącej zaległości w stosunku do pozwanego – które dotyczyć miały okresów, za które wnioskodawca miał uiścić już należności na rzecz pozwanego po wydaniu decyzji z dnia 19 października 2015 r. Po przedłożeniu przez ubezpieczonego dowodów wpłat wyjaśniano wówczas pomiędzy stronami, przed wydaniem zaskarżonej decyzji, błędne tytuły wpłat na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego oraz Fundusz Pracy – ubezpieczony także w tym zakresie kontaktował się z pozwanym w celu potwierdzenia poprawnego zaliczenia wpłat.

dowód: korespondencja poczty elektronicznej z dnia 27 kwietnia 2017 r. – k. 54 akt składkowych, zeznania ubezpieczonego – protokół skrócony k. 23-24 i protokół elektroniczny k. 25 akt sprawy, korespondencja poczty elektronicznej z dnia 28 kwietnia 2017 r. – k. 55 akt składkowych

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 24 marca 2017 r. pozwany organ na podstawie art. 1 ust. 13 pkt 2 ustawy abolicyjnej, odmówił ubezpieczonemu W. M. umorzenia należności z tytułu składek:

⚫

na ubezpieczenia społeczne – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 20.506,57 zł, w tym:

• 10.739,57 zł należność główna

• 3.439 zł odsetki

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 7.597,42 zł, w tym:

• 4.158,42 zł należność główna

• 3.439 zł odsetki

⚫

na Fundusz Pracy – za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 1.712,10 zł, w tym:

• 909,10 zł należność główna

• 803 zł odsetki

- wskazując, iż decyzją z dnia 19 października 2015 r. organ określił warunki umorzenia należności składkowych wnioskodawcy, których to warunków w ustawowym terminie ubezpieczony nie wykonał.

Decyzja ta w swojej treści nie wskazywała konkretnie kwot należności składkowych niepodlegających umorzeniu, których nie uregulował wnioskodawca.

dowód: decyzja pozwanego o odmowie umorzenia należności składkowych z dnia 24 marca 2017 r. ze zwrotką – 43 akt składkowych

Po otrzymaniu spornej decyzji z dnia 24 marca 2017 r., ubezpieczony dopiero z treści odpowiedzi pozwanego na odwołanie powziął informację o nadal istniejącym zadłużeniu składkowym w kwotach:

⚫

na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca 2006 r. do lipca 2007 r. – 4.425,38 zł

⚫

na Fundusz Pracy – 46.94 zł.

Powyższe, wskazane przez pozwanego, kwoty należności składkowych wnioskodawca opłacił na rzecz organu w dniu 22 listopada 2017 r.

Kwota wpłaty, dokonana przez ubezpieczonego, odpowiadała kwocie należności wskazanej przez pozwanego – zatem ubezpieczony spłacił na rzecz pozwanego zaległe składki niepodlegające umorzeniu.

dowód: korespondencja poczty elektronicznej z dnia 27 kwietnia 2017 r. – k. 54 akt składkowych, zeznania ubezpieczonego – protokół skrócony k. 23-24 i protokół elektroniczny k. 25 akt sprawy, korespondencja poczty elektronicznej z dnia 28 kwietnia 2017 r. – k. 55 akt składkowych, 2 dowody wpłat z dnia 22 listopada 2017 r. – k. 27-28 akt sprawy

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach składkowych oraz w aktach sprawy, których prawdziwość nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do kwestionowania ich wiarygodności z urzędu. Ustalenia faktyczne Sąd poczynił w oparciu o dokumentację dostarczoną przez strony. Dowód z dokumentów zgromadzonych w sprawie w zakresie w jakim posłużyły do ustalenia stanu faktycznego Sąd uznał za w pełni wiarygodny, gdyż dokumenty te nie budziły żadnych wątpliwości i nie były przez strony kwestionowane. Dowody w postaci dokumentów urzędowych Sąd ocenił na podstawie art. 244 § 1 k.p.c. ustalając, że skoro w toku procesu nie zostały skutecznie podważone, stanowią świadectwo tego, co zostało w nich urzędowo poświadczone. Powyższe dowody układają się zdaniem Sądu w spójną całość, wzajemnie się potwierdzając lub uzupełniając. Nie były też kwestionowane przez strony i Sąd dał im wiarę w całej rozciągłości.

Stan faktyczny Sąd ustalił również na podstawie zeznań ubezpieczonego W. M., które były one jasne, spójne, logiczne, jak również znalazły potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Przede wszystkim zaś Sąd wziął pod uwagę, iż ubezpieczony – zgodnie z deklaracja z rozprawy z dnia 21 listopada 2017 r., już następnego dnia dokonał spłaty na rzecz pozwanego wskazanych przez organ kwot. Z tych względów Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania prawdziwości złożonych przez niego zeznań.

Powyższe dowody układają się zdaniem Sądu w spójną całość, wzajemnie się potwierdzając lub uzupełniając, dlatego też Sąd dał im wiarę w całej rozciągłości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego W. M. jest zasadne i jako takie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było, czy pozwany organ ubezpieczeniowy zasadnie podjął decyzję o odmowie umorzenia należności ubezpieczonego z tytułu powiązanego z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy w okresach od marca do lipca 2001 r. oraz od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r.

Zgodnie z treścią art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), dalej: ustawa abolicyjna, na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, z późn. zm.):

1.  która przed dniem 1 września 2012 r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji, o której mowa w ust. 8,

2.  innej niż wymieniona w pkt 1

- umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. oraz należne od nich odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

W art. 1 ust. 6 cytowanej ustawy wskazano, że umorzenie należności, o których mowa w ust. 1, skutkuje umorzeniem nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Należy podkreślić, że zakres podmiotowy cytowanej ustawy jest ograniczony do osób, które w okresie od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1778 j.t. ze zm.), dalej: ustawa systemowa.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy systemowej, obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

W myśl art. 11 ust. 1 tejże ustawy, obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12.

Ustawa systemowa w art. 8 ust. 6 punkt 1 podaje, iż za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych.

W myśl art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2168 j.t. ze zm.), działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

Z kolei art. 13 ust. 1 ustawy systemowej wskazuje, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach: pracownicy - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Zgodnie z art. 13 punkt 4 ustawy systemowej obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne prowadzące działalność pozarolniczą - w okresie od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

W myśl zaś art. 46 ust. 1 ustawy systemowej płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.

Ponadto jak wynika z art. 47 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy, płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie.

Należy również podkreślić, że osoby objęte ubezpieczeniem społecznym podlegają również obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Regulacja ta została wprowadzone do systemu prawnego z dniem 01 stycznia 1999 roku przez art. 1 w związku z art. 172 ustawy z dnia 6 lutego 1997 roku o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. z 1997 r. nr 28 poz. 153 ze zm.) – obowiązującej do dnia 01 kwietnia 2003 roku tj. do daty wejścia w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2003 roku o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. z 2003 r. nr 45 poz. 391 ze zm.), zastąpionej następnie z dniem 01 października 2004 roku ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164 poz. 1027 ze zm.).

Zgodnie z przepisem art. 8 pkt 1 lit. c) ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby objęte ubezpieczeniem społecznym, które są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą. W art. 22 ust. 1 wskazano, że jeżeli spełnione są przesłanki do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym mowa w art. 8, z więcej niż jednego tytułu, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie, z zastrzeżeniem ust. 3-7.

Wreszcie w myśl art. 66 ust. 1 pkt 1 ppkt c) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581) obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi – w tym od dnia 10 lipca 2008 r. z dodatkowym wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2008 r. nr 141 poz. 888), które to wyłączenie nie dotyczy C. T., jako że brak jest informacji o okresach zawieszenia działalności gospodarczej.

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy wskazania wymaga, że w spornych okresach od marca do lipca 2001 r. oraz od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. ubezpieczony W. M. jako osoba wykonująca wyłącznie pozarolniczą działalność gospodarczą podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, zdrowotnemu oraz obowiązkowi opłacania składek na Fundusz Pracy.

Tymczasem, zgodnie z art. 1 ust. 10 ustawy abolicyjnej, warunkiem umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6, jest nieposiadanie na dzień wydania decyzji, o której mowa w ust. 13 pkt 1, niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych, za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do opłacenia których zobowiązana jest osoba prowadząca pozarolniczą działalność lub płatnik składek, o którym mowa w ust. 2, oraz należnych od tych składek odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego. Ubezpieczony zaś – jak wykazało postępowanie dowodowe, i czego nie kwestionował – takie zaległości posiadał.

Z kolei, jak wynika z art. 1 ust. 11 tejże ustawy, niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10, podlegają spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8. Także tego warunku skarżący nie spełnił.

Natomiast, w myśl art. 1 ust. 12 ustawy abolicyjnej, w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności, warunek, o którym mowa w ust. 10, uważa się za spełniony po ich opłaceniu.

Działanie pozwanego organu w przedmiocie wniosku o umorzenie należności składkowych może być dwojakie – mianowicie w myśl art. 1 ust. 13 ustawy abolicyjnej Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzję o:

1.  umorzeniu należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - po spełnieniu warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12, lub

2.  odmowie umorzenia należności, o których mowa w ust. 1 i 6 - w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w ust. 10, z uwzględnieniem ust. 7, 11 i 12.

Należy również podkreślić, że w uzasadnieniu projektu do ustawy z dnia 09 listopada 2012 r. wskazano, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność, jako płatnicy składek, obowiązane są do opłacania należnych składek na własne ubezpieczenia za każdy miesiąc kalendarzowy prowadzenia tej działalności. Są to oprócz składek na ubezpieczenia społeczne, także składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy, a od 01 stycznia 2010 r. w niektórych przypadkach także na Fundusz Emerytur Pomostowych. Składki muszą być opłacane niezależnie od tego, czy osoba w okresie prowadzenia działalności uzyskuje w danym miesiącu dochody, czy też właśnie ponosi straty. Dodatkowo w najtrudniejszym położeniu znajdują się te osoby, w których przypadku zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na własne ubezpieczenia powstało za okres do 28 lutego 2009 r. Wiązało się to często ze zmianą przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwłaszcza w zakresie dotyczącym zbiegu tytułów do ubezpieczeń, co utrudniało osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, prawidłowe określenie tytułu, z którego powinny podlegać tym ubezpieczeniom obowiązkowo. Szczególnie problemy te dotyczyły zmian wprowadzanych do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w pierwszych latach jej obowiązywania. Równocześnie dopiero ustawa o swobodzie działalności gospodarczej uregulowała jednoznacznie okresy, w których przedsiębiorca prowadzi działalność oraz dała możliwość zgłaszania jej zawieszenia. W okresie wcześniejszym takiej możliwości nie było, a ustalanie faktycznego okresu prowadzenia pozarolniczej działalności opierało się często na analizie dokumentacji związanej z tą działalnością składanej w innych urzędach. Prowadziło to często do sporów oraz do przeciągających się spraw w sądzie, co miało bezpośredni wpływ na wysokość odsetek, liczonych już od pierwszego dnia następującego po dniu kiedy składka stawała się wymagalna (tj. od następnego dnia po terminie jej płatności). Sytuacje takie występowały także w przypadku osób, które prowadziły pozarolniczą działalność i równocześnie zostały zgłoszone do ubezpieczeń jako zleceniobiorcy lub jako nakładcy, a także jako pracownicy - z wynagrodzeniem poniżej najniższego (a później minimalnego) wynagrodzenia za pracę.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, miał prawo do egzekwowania należności z tytułu nieopłaconych składek przez okres 10 lat, a od 01 stycznia 2012 r. ma prawo do ich egzekwowania przez okres 5 lat. Równocześnie, w razie braku dobrowolnej spłaty należności, Zakład ma obowiązek podejmowania działań egzekucyjnych, zwiększających obciążenia płatnika o należne opłaty i koszty egzekucyjne. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność na mocy tej ustawy ma jedynie możliwość uzyskania ulgi w opłacaniu składek, poprzez rozłożenie spłaty zadłużenia na raty lub odroczenie terminu zapłaty składek. Może także wystąpić z wnioskiem o umorzenie składek, jednak aby mogło to nastąpić musi spełnić określone przepisami warunki, które są bardzo rygorystyczne. Propozycja regulacji przewiduje możliwość umorzenia składek na własne ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy, oraz odsetek za zwłokę i pozostałych powstałych kosztów (w tym kosztów egzekucyjnych), dla wszystkich osób prowadzących pozarolniczą działalność, które w okresie od dnia 01 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności i nie opłaciły należnych z tego tytułu składek. (…) Proponowane zmiany mają przede wszystkim na celu zniwelowanie barier finansowych dla małych i średnich przedsiębiorców na rynku. Wychodzą naprzeciw osobom prowadzącym pozarolniczą działalność, szczególnie tym, które znajdują się w trudnej sytuacji finansowej między innymi z powodu posiadanego zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek na własne ubezpieczenia za okres do lutego 2009 r., narastającego w związku ze zwiększającą się kwotą odsetek oraz pozostałych należności, powstałych w konsekwencji nieopłacenia składek. Zmiany te, poprzez umorzenie najstarszych - a więc najtrudniejszych do spłaty - zaległości, będą dużym wsparciem dla przedsiębiorców, pozwalającym na odzyskanie płynności finansowej. Pozwolą także na złagodzenie niekorzystnych skutków spowolnienia gospodarczego i utrzymanie się przedsiębiorców na rynku.

Przedsiębiorcy, w stosunku do których na mocy przepisów ustawy nastąpi umorzenie należności na własne ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności, nie będą mieli uwzględnionego okresu, za który zostały umorzone należności, przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalnych i rentowych.

Sąd Okręgowy miał na uwadze kwestię związaną z koniecznością skonkretyzowania przez pozwany organ rentowy nie tylko należności podlegających umorzeniu w trybie ustawy abolicyjnej, co także należności nie podlegających umorzeniu, których uregulowanie jest konieczne dla skorzystania z ustawy abolicyjnej (co wynika z art. 1 ust. 10 ustawy abolicyjnej).

Jak bowiem przyjmuje judykatura, w decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy z 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność powinny zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia. stawa z dnia 9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność wyraźnie przewiduje dwa postępowania prowadzone przez ZUS, które kończą się wydaniem merytorycznej decyzji, a mianowicie postępowanie w sprawie określenia warunków umorzenia należności oraz postępowanie w sprawie umorzenia należności. Ustawa nie daje podstaw do wydania jednej decyzji o charakterze warunkowym. W decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej, [a więc decyzji określającej warunki umorzenia – przypis SO] powinny zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia, o których mowa w przepisach ust. 10-12 art. 1 ustawy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany jest w decyzji z art. 1 ust. 8 warunki te określić, tzn. skonkretyzować poprzez podanie kwot niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i FEP za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca, wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie oraz poprzez wskazanie terminu, w jakim należności te podlegają spłacie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 grudnia 2014 r., III AUa 671/14).

W ramach powyższego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny wskazał, iż konieczność wydania przez ZUS w toku postępowania abolicyjnego dwóch merytorycznych decyzji (najpierw decyzji określającej warunki umorzenia, a następnie decyzji umarzającej lub odmawiającej takiego umorzenia) wynika nie tylko z ich jednoznacznego wymienienia w omawianej ustawie - w ust. 8 i ust. 13 art. 1 – ale również z przepisu ust. 16 art. 1, zgodnie z którym od decyzji, o których mowa w ust. 8 i 13 przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i na zasadach określonych w art. 83 ust. 2, 3, 5-7 ustawy systemowej.

Sąd Apelacyjny wyjaśnił, iż:

⚫

decyzję o umorzeniu należności wydaje się po spłacie niepodlegających umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10 najpóźniej w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, bądź - w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności - po ich opłaceniu

⚫

z kolei decyzję o odmowie umorzenia należności wydaje się, jeśli w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 niepodlegające umorzeniu należności, o których mowa w ust. 10 nie zostaną spłacone albo - w przypadku, gdy w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8, niepodlegające umorzeniu należności, z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, zostaną rozłożone na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności - nie zostaną one opłacone zgodnie z ustalonymi warunkami.

Kluczowe zaś dla rozstrzygnięcia sprawy niniejszej jest zaś ustalenie przez Sąd Okręgowy, iż w decyzji określającej warunki umorzenia z dnia 19 października 2015 r. (k. 40-41 akt składkowych) nie zostały wskazane kwoty należności nie podlegających umorzeniu oraz koszty postępowania egzekucyjnego - podlegające spłacie w ocenie pozwanego jako warunek umorzenia należności określonych w punkcie I tejże decyzji z dnia 19 października 2015 r.

Sąd Okręgowy podzielił w tym względzie stanowisko wnioskodawcy, zgodnie z którym w decyzji, o której mowa w art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej powinny zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia. Do wniosku takiego prowadzi literalna wykładania omawianego przepisu, w którym jest mowa, iż pozwany organ wydaje decyzję określającą warunki umorzenia, w której ustala także kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6, z wyłączeniem kosztów egzekucyjnych. Przepis ten wyraźnie zatem wskazuje na dwa elementy składowe decyzji z art. 1 ust. 8 ustawy, a mianowicie kwoty należności, o których mowa w ust. 1 i 6 oraz warunki umorzenia. Warunki umorzenia, o których mowa w art. 1 ust. 8 ustawy, zostały wskazane w cytowanych już wyżej przepisach ust. 10-12 art. 1 ustawy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązany jest w decyzji z art. 1 ust. 8 warunki te określić, tzn. skonkretyzować poprzez podanie kwot niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i FEP za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie oraz poprzez wskazanie terminu, w jakim należności te podlegają spłacie.

W związku z powyższym uznać zdaniem Sądu Okręgowego należało, iż w punkcie II decyzji z dnia 19 października 2015 r. nie zostały wskazane należności nie podlegających umorzeniu oraz koszty postępowania egzekucyjnego podlegające spłacie jako warunek umorzenia należności określonych w punkcie I tejże decyzji – tymczasem, jak wynika z art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej, powinny jednoznacznie zostać określone nie tylko kwoty należności z tytułu nieopłaconych składek i innych należności wymienionych w ust. 1 i 6, podlegające umorzeniu, ale również warunki umorzenia. Jak wynika z wykładni przepisów tejże ustawy, pozwany winien jednoznacznie warunki te określić, tzn. skonkretyzować poprzez podanie kwot niepodlegających umorzeniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP, FGŚP i FEP za okres od dnia 1 stycznia 1999 r., do których opłacenia jest obowiązany wnioskodawca wraz z wszelkimi kosztami dodatkowymi wymienionymi w ustawie oraz poprzez wskazanie terminu, w jakim należności te podlegają spłacie.

W niniejszej zaś sprawie pozwany organ rentowy, w ocenie Sądu Okręgowego, nie sprostał powyższemu wymogowi.

Organ wskazał co prawda w ramach decyzji z dnia 19 października 2015r. termin spłaty jako 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji (k. 41 akt składkowych), ale uchylił się od wskazania wnioskodawcy kwot podlegających spłacie nie tylko składek, które umorzeniu nie podlegają (a których kwotę samodzielne ustalał z własnej inicjatywy ubezpieczony) oraz kosztów egzekucji, przytaczając jedynie treść art. 1 ust. 10 ustawy abolicyjnej w okrojonej formie („warunkiem umorzenia w/w należności jest spłata należności nie podlegających umorzeniu”). Wydanie decyzji nie zawierającej koniecznego elementu w postaci określenia kwot składek nie podlegających umorzeniu i kosztów dodatkowych w postaci kosztów egzekucji pozbawiało wnioskodawcę możliwości zaskarżenia decyzji w tym zakresie – a w konsekwencji uniemożliwiało Sądowi zweryfikowanie trafności decyzji spornej w sprawie, a więc odmawiającej umorzenia należności składkowych.

Jak bowiem ustalił Sąd Okręgowy – czego de facto pozwany nie kwestionował – w październiku 2015 r., a więc tuż po uzyskaniu decyzji określającej warunki umorzenia należności z dnia 19 października 2015 r., wnioskodawca uzyskał u pozwanego telefonicznie informację o konieczności zwrócenia się do Urzędu Skarbowego w celu uzyskania informacji o kwocie, koniecznej do zapłaty z tytułu prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Dalej, ubezpieczony w kwietniu 2016 r. uzyskał od pozwanego wykaz zaległości, które winien opłacić w celu umorzenia należności podlegających abolicji – dokonał on ich spłaty w terminie wynikającym z decyzji z dnia 19 października 2015 r. Co wynika wprost z akt składkowych, wpłaty wnioskodawcy, dokonane na rzecz pozwanego w dniu 07 kwietnia 2016 r., pokryły należności składkowe za okresy nie podlegające umorzeniu od marca 2009 r. do lutego 2010 r. oraz od czerwca 2015 r. do lipca 2015 r.

Ponadto, w kwietniu 2017 r. ubezpieczony, w związku z zajęciem należącego do niego rachunku bankowego przez administracyjny organ egzekucyjny (Urząd Skarbowy), powziął informację o ciągle istniejącej zaległości w stosunku do pozwanego – które dotyczyć miały okresów, za które wnioskodawca miał uiścić już należności na rzecz pozwanego po wydaniu decyzji z dnia 19 października 2015 r. Po przedłożeniu przez ubezpieczonego dowodów wpłat wyjaśniano wówczas pomiędzy stronami, przed wydaniem zaskarżonej decyzji, błędne tytuły wpłat na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego oraz Fundusz Pracy – ubezpieczony także w tym zakresie kontaktował się z pozwanym w celu potwierdzenia poprawnego zaliczenia wpłat.

Tym samym, ubezpieczony nie tylko w sposób jednoznaczny wykazywał inicjatywę w celu uzyskania informacji o wysokości należności składkowych nie podlegających umorzeniu, które winien spłacić, ale należności te – pomimo błędnego wskazania tytułów – w sposób oczywisty opłacił. Działania wnioskodawcy nie sprowadzały się w tym zakresie wyłącznie do deklaracji – bowiem po otrzymaniu spornej decyzji z dnia 24 marca 2017 r., ubezpieczony dopiero z treści odpowiedzi pozwanego na odwołanie powziął informację o nadal istniejącym zadłużeniu składkowym w kwotach: na ubezpieczenie zdrowotne za okres od czerwca 2006 r. do lipca 2007 r. – 4.425,38 zł oraz na Fundusz Pracy – 46.94 zł. Powyższe, wskazane przez pozwanego, kwoty należności składkowych wnioskodawca opłacił na rzecz organu w dniu 22 listopada 2017 r. (a więc dzień po rozprawie 21 listopada 2017 r., na której zobowiązał się do spłaty zadłużenia składkowego). Kwota wpłaty, dokonana przez ubezpieczonego, odpowiadała kwocie należności wskazanej przez pozwanego – zatem ubezpieczony finalnie, uzyskawszy dopiero w toku sądowego postępowania odwoławczego wiedzę na temat konkretnych kwot niedopłaty, spłacił na rzecz pozwanego zaległe składki niepodlegające umorzeniu.

Zdaniem Sądu Okręgowego w tak ustalonym stanie faktycznym sprawy należało przyjąć, iż ubezpieczony W. M. zachował się z należytą starannością w działaniach zmierzających do wywiązania się z obowiązku uregulowania należności niepodlegających umorzeniu w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się decyzji z dnia 19 października 2015 r., wydanej na podstawie art. 1 ust. 8 ustawy abolicyjnej – czego dodatkowo dowodzi także jego postawa w niniejszym postępowaniu i niezwłoczne dopłacenie brakujących kwot zaległości składkowych.

W związku z powyższym, mając na uwadze iż decyzja organu z dnia 19 października 2015 r. nie wskazywała w żadnej mierze nie podlegających umorzeniu kosztów egzekucji, które ubezpieczony winien uregulować w celu ostatecznego umorzenia zaległości składkowych z tytułu prowadzonej działalności, Sąd Okręgowy uznał, iż wnioskodawca W. M. – jako podmiot profesjonalny, prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą na własny rachunek, zatem osoba działająca z założenia z zachowaniem obiektywnego miernika staranności w zakresie dbałości o swoje interesy – dołożył należytej staranności w zakresie dbałości o swe własne życiowo ważne sprawy, a więc dążenia do wyjaśnienia kwestii zadłużenia i uzyskania od pozwanego potwierdzenia całkowitej spłaty należności nie podlegających umorzeniu.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony w przedmiotowej sprawie materiał dowodowy pozwala uznać, iż organ ubezpieczeniowy, odmawiając skarżącemu umorzenia zaległości z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy za sporne okresy, popełnił błąd i naruszył obowiązujące w tym zakresie przepisy prawa, w szczególności w zakresie ustawy abolicyjnej – na skutek czego wniesione w sprawie odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

W konkluzji, biorąc pod uwagę powyższy stan faktyczny i prawny, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z przywołanymi wyżej przepisami orzekł jak w sentencji wyroku, zmieniając zaskarżoną decyzję pozwanego z dnia 24 marca 2017 r. i umarzając wnioskodawcy W. M. należności z tytułu składek: na ubezpieczenia społeczne za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 20.506,57 zł, w tym: 10.739,57 zł należność główna oraz 3.439 zł odsetki; na ubezpieczenie zdrowotne za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 7.597,42 zł, w tym: 4.158,42 zł należność główna oraz 3.439 zł odsetki; na Fundusz Pracy za okres od marca do lipca 2001 r., od sierpnia 2007 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 1.712,10 zł, w tym: 909,10 zł należność główna oraz 803 zł odsetki.

SSO Bożenna Zalewska