Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art.184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, odmówił J. C. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy uznał za udowodnione przez ubezpieczonego 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 8 lat 10 miesięcy i 11 dni pracy w warunkach szczególnych.

Do pracy w szczególnych warunkach Zakład nie zaliczył zatrudnienia w (...) S.A. w okresie od dnia 23 czerwca 1975 r. do dnia 8 lutego 1977 r. ponieważ w świadectwie pracy w szczególnych warunkach zakład pracy wykazał stanowisko: pomoc drukarza, które nie jest zgodne z powołanym zarządzeniem nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego (Wykaz A, dział VII, poz. 4 pkt 17 – drukarz) oraz okresu pracy w Zakładach (...) od dnia 11 września 1978 r. do dnia 31 lipca 1984 r. z uwagi na fakt, że ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionego przez zakład pracy z podaną nazwą stanowiska oraz powołaniem na odpowiednie rozporządzenie i zarządzenie.

J. C. uznał decyzję organu rentowego za krzywdzącą i w dniu 24 maja 2017 r. złożył odwołanie wnosząc o zmianę decyzji i przyznanie emerytury.

Na uzasadnienie swojego stanowiska ubezpieczony podał, iż w (...) pracował od dnia 23 czerwca 1975 r. do dnia 8 lutego 1977 r. w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych na stanowisku „drukarz”, co zostało poświadczone w pierwotnie wystawionym świadectwie pracy przez zakład. Kiedy ponownie ubiegał się o świadectwo pracy stanowisko pracy zostało zmienione na „pomoc drukarza”. W zakresie zaś pracy w Zakładach (...) od dnia 11 września 1978 r. do dnia 31 lipca 1984 r. ubezpieczony wyjaśnił, iż pracował tam w pełnym wymiarze czasu pracy i w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. C. urodził się w dniu (...)

Wniosek o emeryturę ubezpieczony złożył w dniu 21 marca 2017 r.

Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

(wniosek o emeryturę – k. 1 - 4 akt ZUS)

Do dnia 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony ma 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

(karta przebiegu zatrudnienia – k.25 kat ZUS)

Organ rentowy, jako okres pracy w warunkach szczególnych uwzględnił zatrudnienie w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w okresie od dnia 1 grudnia 1987 r. do dnia 30 października 1996 r. – 8 lat 10 miesięcy i 11 dni.

(okoliczności bezsporne)

J. C. w okresie od dnia 23 czerwca 1975 r. do dnia 8 lutego 1977 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w Ł. na stanowisku pomoc drukarza.

Ubezpieczony został zatrudniony w dniu 23 czerwca 1975 r. na podstawie umowy o pracę na okres próbny do dnia 5 lipca 1975 r. na stanowisku pomoc drukarza na wydziale wykańczalni. Przez pierwsze dwa tygodnie ubezpieczony uczył się pracy na stanowisku drukarza, a potem wykonywał pracę samodzielnie.

(świadectwo pracy w warunkach szczególnych – k. 12 akt ZUS; świadectwo pracy, umowa o pracę, karta obiegowa zmiany, zakres obowiązków, karta zatrudnienia w aktach osobowych – k.20, zeznania ubezpieczonego protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2017 r. 00:01:45 – 00:22:02 w zw. z min.00:35:43)

Do obowiązków ubezpieczonego w Zakładach (...) należało barwienie wzorów na tkaninie. Ubezpieczony pracę tę wykonywał cały czas, bez przestojów i samodzielnie bez żadnej pomocy. Ubezpieczony wykonywał wszelkie czynności związane z obsługą maszyn drukarskich. Ubezpieczony drukował tkaninę na szablonach, przewoził farby drukarskie, przystosowywał i szył szablony, wykonywał prace związane z uruchomieniem maszyny drukarskiej, czyścił i konserwował maszynę drukarską. W przypadku zerwania tkaniny naciągał ją.

Maszyna którą obsługiwał ubezpieczony przesuwała tkaninę, a ubezpieczony uzupełniał barwnik i ustawiał maszynę, gdy była zmiana wzoru.

(zeznania ubezpieczonego protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2017 r. 00:01:45 – 00:22:02 w zw. z min.00:35:43, zakres obowiązków, umowa o pracę w aktach osobowych – k.20)

Ubezpieczony otrzymał świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wydane przez (...) W SA, w którym wskazano, że w okresie od 23 czerwca 1975 r. do 8 lutego 1977 r. wykonywał prace związane z prawidłową obsługą maszyny drukarskiej, jej konserwacją i czyszczeniem na stanowisku pomoc drukarza wydział wykańczalni, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymienione w wykazie A, dział VII pozycja 4 punkt 17 stanowiącym załącznik do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

(świadectwo pracy w szczególnych warunkach w aktach osobowych – k.20)

W okresie od dnia 11 września 1978 r. do dnia 31 lipca 1984 r. ubezpieczony był zatrudniony w Zakładach (...) w Z., gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracę na stanowisku aparatowy barwników i półproduktów na wydziale barwników helaktynowych.

(świadectwo pracy – k.13; zeznania ubezpieczonego protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2017 r. 00:01:45 – 00:22:02 w zw. z min.00:35:43; karta obiegowa zmiany, umowa o pracę, angaże w aktach osobowych – k.13, karty zarobkowe – k.14-17)

Do obowiązków ubezpieczonego należało załadowanie półproduktów (składników barwników) do kadzi o pojemności koło 20.000 litrów, gdzie był tworzony barwnik. Do kadzi wlewano również kwas solny, siarkowy, tak aby nastąpiła reakcja, następnie wsypywano sodę, aby wyrównać (...). Próbki były sprawdzane w laboratorium i w zależności od wyników dodawano sodę. Ubezpieczony obsługiwał zbiorniki z kwasami, które były połączone z kadzią.

Od kierownika ubezpieczony otrzymywał informację jaką ilością substancji ma dodać do kadzi.

Po południu ubezpieczony zbierał barwnik z prasy do wózków.

Pracownicy nie mieli przerw w pracy. Ubezpieczony otrzymywał posiłki regeneracyjne oraz dodatki za szkodliwe warunki pracy.

(zeznania ubezpieczonego protokół rozprawy z dnia 15 listopada 2017 r. 00:01:45 – 00:22:02 w zw. z min.00:35:43; zeznania świadka J. J. dnia 15 listopada 2017 r. 00:24:29 – 00:34:56; karty zarobkowe – k. 14-17)

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego i załączonych do akt sprawy, których wiarygodność nie była przez strony kwestionowana oraz zeznań odwołującego się i świadka J. J..

Zeznania świadka i ubezpieczonego Sąd ocenił, jako wiarygodne, gdyż są ze sobą spójne. Świadek ten w spornym okresie był zatrudniony w Zakładach (...) na równoległym stanowisku, stąd ma wiedzę jaką pracę wykonywał ubezpieczony.

Sąd dał wiarę zeznaniom ubezpieczonego, iż w Zakładach (...) wykonywał prace polegające na obsłudze maszyny drukarskiej na wydziale wykańczalni. Zeznania te znajdują potwierdzenie w dowodach z dokumentów takich jak umowa o pracę i zakres obowiązków.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom ubezpieczonego, że pracował na stanowisku drukarza. Stanowisko to nie zostało wskazane w żadnym dokumencie z akt osobowych. Z umowy o pracę i zakresu obowiązków wynika, że ubezpieczony został zatrudniony na tym stanowisku. W świadectwie pracy pracodawca również wpisał stanowisko pomoc drukarza, co oznacza iż w okresie zatrudnienia stanowisko to nie uległo zmianie. Niemniej jednak z treści tych dokumentów wynika, iż ubezpieczony zajmował się obsługą i konserwacją maszyny drukarskiej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art.184 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2017 roku, poz.1383) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Stosownie do treści art.184 ust.2 ww. ustawy, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2013 r., emerytura, o której mowa w ust.1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Prawo do emerytury na podstawie art.184 ww. ustawy przysługuje ubezpieczonemu, który na dzień wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) spełnił określone w niej wymogi stażowe, a po tej dacie osiągnął wymagany wiek, niezależnie od tego czy w chwili osiągnięcia tego wieku wykonywał pracę w szczególnych warunkach, czy wykonywał inną pracę i czy pozostawał w zatrudnieniu.

Definicja ustawowa „pracy w szczególnych warunkach” została zawarta w art.32 ust.2 ww. ustawy o emeryturach i rentach. Zgodnie z tym przepisem, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Stosownie do treści art.32 ust.4 ww. ustawy wiek emerytalny, o którym mowa w ust.1 rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki na podstawie, którym osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Za dotychczasowe przepisy (w rozumieniu art.32 ust.4 ww. ustawy) należy uważać przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz.43), ale wyłącznie w zakresie regulowanym przez ww. ustawę o emeryturach i rentach, a więc co do wieku emerytalnego, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków, na jakich osobom wykonującym prace określone w ust.2 i ust.3 art. 32 tej ustawy przysługuje prawo do emerytury (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002 roku, III ZP 30/01 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 września 2009 roku, II UK 31/09, Lex nr 559949). Pracę taką pracownik musi wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), aby nabyć prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Zgodnie z treścią §3 i 4 ww. rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W niniejszej sprawie sporne między stronami było zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach okresu pracy ubezpieczonego:

1)  od 23 czerwca 1975 r. do 8 lutego 1977 r. (1 rok 7 miesięcy i 16 dni) w Zakładach (...) w Ł.,

2)  od 11 września 1978 r. do 31 lipca 1984 r. (5 lat 10 miesięcy i 20 dni) w Zakładach (...) w Z.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż w Zakładach (...) w Ł. ubezpieczony zajmował się obsługą, konserwacją i czyszczeniem maszyny drukarskiej. Do obowiązków ubezpieczonego należało drukowanie wzorów na tkaninie. Ubezpieczony wykonywał prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych. Prace te zostały wymienione w wykazie A dział VII punkt 4 stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia. Ubezpieczony wykonywał te prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Dodatkowo należy wskazać, iż w zarządzeniu Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w dziale VII w punkcie 4 dotyczącym prac przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych pod pozycją 17 wymieniono stanowisko drukarza. Nawet jeśli przyjąć, że ubezpieczony nie wykonywał prac drukarza (co jednak byłoby sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym) to należy zauważyć, iż w dziale VII ww. zarządzenia w punkcie 4 pod pozycją 46 wymieniono stanowisko pomocnika w oddziale produkcyjnym bez doprecyzowania tego stanowiska, co pozwala do pracy w szczególnych warunkach zaliczyć także pracę na stanowisku pomoc drukarza.

W toku postępowania pełnomocnik organu rentowego nie składał żadnych wniosków dowodowych celem wykazania, iż prace pracownika zatrudnionego na stanowisku drukarza w Zakładach (...) różniły się od prac podanych przez ubezpieczonego. Z zeznań ubezpieczonego jednoznacznie wynika, iż samodzielnie odsługiwał maszynę drukującą wykonując prace przy produkcji i wykańczaniu wyrobów włókienniczych.

W Zakładach (...) w Z. ubezpieczony wykonywał prace przy produkcji barwników stosowanych w farbiarstwie, włókiennictwie. Prace te zostały wymienione w dziale IV punkt 28 wykazu A stanowiącego załącznik do ww. rozporządzenia. Prace te ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku aparatowego barwników. Stanowisko aparatowego jest wymienione w dziale IV punkt 28 podpunkt 1 wykazu A stanowiącego załącznik do ww. zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7.

W toku postępowania ubezpieczony nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach wydanego przez Zakład Produkcji (...) w Z., niemniej jednak brak tego dokumentu nie skutkuje odmową uznania zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie jako pracy w szczególnych warunkach.

W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, iż regulacja §2 ww. rozporządzenia statuująca ograniczenia dowodowe nie ma zastosowania w postępowaniu odwoławczym przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji okoliczność i okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach sąd uprawniony jest ustalać także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy, w tym nawet zeznaniami świadków (uchwała Sądu Najwyższego z 27 maja 1985 r. III UZP 5/85; uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84; wyrok Sądu Najwyższego z 30 marca 2000 r. II UKN 446/99). Nie ulega, zatem wątpliwości, iż po przeniesieniu sprawy na drogę postępowania sądowego, okoliczność pracy w szczególnych warunkach mogła zostać wykazana wszelkimi środkami dowodowymi. Sąd był uprawniony i jednocześnie zobowiązany do wszechstronnego wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy, na podstawie wszelkich dostępnych dowodów.

Nie bez znaczenia dla oceny czy ubezpieczony wykonywał pracę w szczególny warunkach jest okoliczność, iż zajmowane przez ubezpieczonego stanowiska (drukarza, pomocy pracownika produkcji, aparatowego) zostały sprecyzowane w załączniku nr 1 do ww. zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7. Wykaz ten stanowi - jako, że ma charakter informacyjny, techniczno-porządkujący, uściślający ogólne pojęcia istniejące w rozporządzeniu Rady Ministrów - swego rodzaju wskazówkę, dowód, że takie a nie inne czynności były przez pracownika istotnie wykonywane w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego z 29 stycznia 2008 roku, I UK 192/07, Lex nr 447272).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż do stażu pracy w szczególnych warunkach należy zaliczyć okres zatrudnienia ubezpieczonego w Zakładach (...) od 23 czerwca 1975 r. do 8 lutego 1977 r. i w Zakładach (...) w Z. od 11 września 1978 r. do 31 lipca 1984 r. Ubezpieczony wykonywał prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w pierwszym z przedsiębiorstw przy wykańczaniu i produkcji wyrobów włókienniczych a w drugim przy produkcji barwników stosowanych w farbiarstwie i włókiennictwie.

Reasumując, ubezpieczony spełnił wszystkie warunki wymagane do przyznania prawa do emerytury na podstawie art.184 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach

-

ukończył 60 lat – 16 lutego 2017 roku,

-

do 31 grudnia 1998 roku ma 25 lat stażu pracy,

-

nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego,

-

do 31 grudnia 1998 roku wykazał staż pracy w szczególnych warunkach ponad 15 lat w tym: 1 rok 7 miesięcy i 16 dni w Zakładach (...) w Ł.; 5 lat 10 miesięcy i 11 dni w Zakładach (...) w Z. oraz 8 lat 10 miesięcy i 11 dni w O. Przedsiębiorstwie (...).

Ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę w dniu 21 marca 2017 roku. Stosownie do treści art.100 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach prawo do emerytury powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jej nabycia. Świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (art.129 ust.1 ww. ustawy o emeryturach i rentach).

Z tego względu Sąd Okręgowy, na podstawie art.477 ¹⁴§2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. C. prawo do emerytury od dnia 1 marca 2017 r.

(AL)

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi ZUS.

2.  Pouczyć pełnomocnika ZUS o prawie, terminie i sposobie złożenia apelacji.

3.  Wypożyczyć pełnomocnikowi ZUS akta rentowe, zobowiązując do zwrotu w razie złożenia apelacji.

5 grudnia 2017 r.