Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2017 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy (...) spółki jawnej z siedzibą w S.

przeciwko A. R.

o odszkodowanie

na skutek zażalenia powoda

na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 kwietnia 2017 r. sygn. akt VI P 3/16

p o s t a n a w i a :

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Szczecinie VI Wydziałowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska SSO (del.) Gabriela Horodnicka

-Stelmaszczuk

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 11 kwietnia 2017 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zawiesił postępowanie w sprawie do czasu prawomocnego zakończenia postępowania karnego przeciwko A. R., toczącego się przed Sądem Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie pod sygn. akt VII K 20/17.

W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji podniósł, że w świetle wniesionego do Sądu Rejonowego aktu oskarżenia, ustalenia których będzie musiał dokonać w sprawie, są identyczne z tymi, których będzie musiał dokonać sąd karny. Oba sądy muszą bowiem ustalić czy A. R. w ogóle dopuścił się zarzucanych mu zachowań, czy zachowania te prowadziły do naruszenia tajemnicy jego ówczesnego pracodawcy oraz czy wyrządził nimi temu pracodawcy szkodę.

Sąd Okręgowy wskazał, że wspólne dla obu spraw są zarówno istotne okoliczności faktyczne, jak i ustalenia prawne. Nadto szkoda, której wyrządzenie przypisuje się pozwanemu w akcie oskarżenia jest kwotowo wyższa niż szkoda, za którą odszkodowania powód dochodzi w niniejszym procesie, a zatem o ile w sprawie karnej doszłoby do wydania wyroku skazującego, Sąd pierwszej instancji będzie nim związany zarówno co do faktu wyrządzenia szkody, jak i jej wysokości.

W zażaleniu na powyższe postanowienie powód (...) spółka jawna z siedzibą w S. zarzucił naruszenie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. przez zawieszenie postepowania do czasu zakończenia postępowania karnego, mimo braku spełnienia przesłanek procesowych przewidzianych w tym przepisie. Wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i prowadzenie w dalszym ciągu postępowania w sprawie, powód wskazał, że sąd w postępowaniu regulowanym kodeksem postępowania cywilnego ma obowiązek sam, w oparciu o wskazany przez strony materiał dowodowy, ustalić czy spełnione są przesłanki odpowiedzialności pozwanego. Zawieszenie postępowania z uwagi na toczące się postępowanie karne jest dopuszczalne wyjątkowo, gdy przeprowadzone dowody nie dają możliwości ustalenia odpowiedzialności pozwanego na gruncie prawa cywilnego, czy też prawa pracy, a toczące się postępowanie karne może doprowadzić do stwierdzenia popełnienia przestępstwa.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Zażalenie powoda zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. sąd może zawiesić postępowanie z urzędu jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej.

Przepis ten daje sądowi możliwość fakultatywnego zawieszenia postępowania w sytuacji, gdy wynik innej, toczącej się już sprawy karnej, ma zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia rozpatrywanej sprawy. Ujawnienie się czynu, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej zachodzi wtedy, gdy fakt popełnienia przestępstwa lub wykroczenia dyscyplinarnego ma prejudycjalne znaczenie dla odpowiedzialności cywilnej pozwanego. Inny charakter ma natomiast przypadek, w którym przepisy uzależniają powstanie określonych skutków od tego, czy miało miejsce przestępstwo. W tym przypadku sąd w postępowaniu cywilnym nie jest władny oceniać tej okoliczności samodzielnie, lecz powinien obligatoryjnie zawiesić postępowanie do czasu stwierdzenia jej przez sąd karny, chyba że rozstrzygnięcie tej kwestii w postępowaniu karnym okaże się niemożliwe z przyczyn procesowych.

Zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c. z uwagi na toczące się postępowanie karne nie jest obligatoryjne. Sąd ma zatem obowiązek rozważenia wszystkich okoliczności i podjęcia decyzji w konkretnej sytuacji celowej. Zawieszenie postępowania na podstawie wskazanego przepisu jest uzasadnione, jeżeli ustalenie czynu (przestępstwa) w drodze karnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej, zaś ocena w tym zakresie należy do sądu merytorycznie rozpoznającego sprawę (wyroki z dnia: 21 lutego 2007 r., I CSK 412/06; 14 stycznia 2009 r., IV CSK 358/08 oraz 2 lutego 2010 r., II PK 157/09, OSNP 2011 nr 13-14, poz. 179, postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 14 maja 2012 r. I PK 26/12).

Słusznie zatem powód wskazuje, że zawieszenie postępowania cywilnego w oczekiwaniu na wydanie wyroku karnego powinno następować wyjątkowo.

Tylko w przypadku, gdy w sprawie cywilnej lub pracowniczej mogłoby zapaść rozstrzygnięcie sprzeczne z ewentualnym wynikiem postępowania karnego, właściwym jest zawieszenie postępowania w celu uniknięcia ewentualnej sprzeczności obu rozstrzygnięć, zaś ewentualne prawomocne skazanie pracownika może również rzutować na orzeczenie sądu pracy, rozpoznającego sprawę również w zakresie czy pracownik dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lutego 2010 r. II PK 157/09 niepubl., wyroku z dnia 14 stycznia 2009 r. IV CSK 358/08 niepubl., w wyroku z dnia 21 lutego 2007 r. I CSK 412/06 niepubl;., w wyroku z dnia 5 marca 1999 r. OSNP nr 9 z 2000 poz. 350).

Trzeba mieć na uwadze, że przepis art. 177 § 1 k.p.c. wskazuje przypadki fakultatywnego zawieszenia postępowania. W zakresie sytuacji opisanej w punkcie 4 powołanego przepisu powołać można trafny pogląd wyrażony w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1974 r. w sprawie II CZ 25/74, że postępowanie karne nie musi z reguły prowadzić do zawieszenia postępowania w sprawie cywilnej. Sąd powinien prowadzić postępowanie dowodowe w sprawie cywilnej i zawiesić postępowanie tylko w takim przypadku, gdy materiał zebrany w ten sposób nie daje podstaw do uwzględnienia powództwa, a nie można wyłączyć, że w postępowaniu karnym zapadnie wyrok skazujący, który przesądzając o winie pozwanych, miałby wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej. Natomiast jak wynika z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 1965 r. w sprawie II PZ 20/65, zawieszenie postępowania w sprawie cywilnej ze względu na toczące się postępowanie karne bez przeprowadzenia w sprawie cywilnej postępowania dowodowego jest nieuzasadnione. Dopiero gdyby wyczerpująco zebrany w sprawie cywilnej materiał dowodowy nie dawał dostatecznych podstaw do uwzględnienia powództwa, zawieszenia postępowania o wyrównanie szkody, która jest także przedmiotem toczącego się postępowania karnego, byłoby uzasadnione.

Potwierdzeniem powyższego stanowiska jest również treść postanowienia Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 30 sierpnia 1983 r. (IV PZ 34/83), zgodnie z którym w sprawie o odszkodowanie za niedobór nie ma z reguły podstaw do zawieszenia postępowania w związku z toczącym się postępowaniem karnym z tytułu ujawnionego niedoboru (art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c.) jeżeli materiał zebrany w sprawie uzasadnia uwzględnienie powództwa w całości lub części. Dopiero o ile sąd cywilny dojdzie do wniosku, że nie ma podstaw do obciążania pozwanego odpowiedzialnością odszkodowawczą, wówczas zachodzą podstawy do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

Przy rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien zatem przeprowadzić całe zawnioskowane przez strony postępowanie dowodowe i dopiero wówczas może rozważać ewentualne zawieszenie postępowania. Pamiętać bowiem należy, że nawet wydanie przez sąd karny wyroku uniewinniającego nie musi powodować oddalenia powództwa przez sądem pracy.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

SSA Barbara Białecka SSA Urszula Iwanowska SSO (del.) Gabriela Horodnicka

-Stelmaszczuk