Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem zaocznym z dnia 28 marca 2017 roku Sąd Rejonowy w Rawie Mazowieckiej w sprawie z powództwa G. C., A. Z. i A. G. przeciwko J. F. o zapłatę:

1. zasądził solidarnie od pozwanego na rzecz powodów kwotę 1530,58 złotych wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w skali roku od dnia 3 października 2016 roku do dnia zapłaty z tym zastrzeżeniem, że od dnia 1 stycznia 2016 roku wysokość odsetek nie może przekraczać w stosunku rocznym dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie,

2. oddalił powództwo w pozostałym zakresie,

3. wyrokowi w punkcie pierwszym nadał rygor natychmiastowej wykonalności,

4. zasądził solidarnie od pozwanego na rzecz powodów kwotę 526,80 złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Pozwem z dnia 3 października 2016 roku powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego solidarnie na ich rzecz kwoty 3832,11 złotych wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, z tym zastrzeżeniem, że odsetki te nie mogą przekraczać odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 3662,11 złotych od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tymi kosztami zastępstwa procesowego. Powodowie wskazali, że pozwany zawarł z nimi umowę pożyczki opiewającą na łączną kwotę 4950 złotych, płatną w 24 miesięcznych ratach. Podnieśli, że pozwany spłacił 7 rat w łącznej kwocie 1690 złotych oraz w okresie od dnia wniesienia pozwu zapłacił łącznie kwotę 316 złotych. Sąd Rejonowy uznał, iż przytoczone przez powodów okoliczności faktyczne wskazane w pozwie budzą uzasadnione wątpliwości, co uniemożliwiało wydanie wyroku zaocznego uwzględniającego roszczenie w całości. W świetle ustalonego stanu faktycznego Sąd ocenił, iż pozwany zawarł z powodami umowę pożyczki opiewającą na łączną kwotę 3536,58 złotych, która miała być spłacona do dnia 10 marca 2017 roku w 24 miesięcznych ratach. Na powyższą sumę złożyła się rzeczywista kwota pozostawiona do dyspozycji pożyczkobiorcy tj. 3000 złotych oraz odsetki umowne w maksymalnej wysokości 536,58 złotych. Sąd przyjął, iż kwota główna pożyczki nie obejmuje kwoty 1320 złotych z tytułu kosztów ubezpieczenia pożyczki, którą uznał za niedozwoloną klauzule umowną oraz kwoty 630 złotych z tytułu prowizji, którą ocenił jako próbę dochodzenia odsetek przekraczających odsetki maksymalne, co jest sprzeczne z ustawą. Ponadto Sąd Rejonowy nie znalazł także żadnej podstawy do obciążenia pozwanego poniesionymi przez stronę powodową kosztami działań windykacyjnych opiewającymi na łączną kwotę 170 złotych. Powyższe ocenił jako karę umowną zastrzeżoną na wypadek niespłacenia przez pozwanego pożyczki, które to zastrzeżenie w zakresie zobowiązań pieniężnych jest niedopuszczalne. Ocena Sądu w zakresie kwoty głównej udzielonej pożyczki wpłynęła na ocenę zasadności wysokości żądanych odsetek. Zdaniem Sądu Rejonowego powodowie nie wskazali w pozwie od jakich kwot dochodzą odsetek oraz wysokości oprocentowania, a brak precyzyjnie określonego żądania uniemożliwił Sądowi jego weryfikację. Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał roszczenie powodów za zasadne w zakresie odsetek w części dotyczącej kwoty 536,58 złotych. Jest to kwota odpowiadająca wysokości odsetek maksymalnych. W pozostałym zakresie jako nieudowodnione roszczenie podlegało oddaleniu. Mając na względzie całokształt okoliczności przedmiotowej sprawy Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie powodów zasługuje na uwzględnienie w zakresie kwoty 1530,58 złotych (od kwoty 3536,58 złotych, na którą złożyły się kwota faktycznie udzielonej pożyczki w wysokości 3000 złotych i odsetki umowne w maksymalnej wysokości 536,58 złotych odjął kwotę wpłaconą przez pozwanego tj. 2006 złotych).

Na podstawie art. 333 § 1 pkt. 3 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w punkcie pierwszym rygor natychmiastowej wykonalności.

W pozostałym zakresie oddalił powództwo jako bezzasadne.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c., stosunkowo je rozdzielając, przy założeniu, że pozwany przegrał proces w 40 %.

Powyższy wyrok zaskarżyła apelacją strona powodowa w części, tj. co do punktu 2 w związku z zasądzeniem powództwa w części mniejszej o kwotę 2131,53 złotych oraz w zakresie punktu 4 w części dotyczącej braku orzeczenia o całości kosztów postępowania należnych powodom, podnosząc zarzuty naruszenia przepisów prawa materialnego oraz procesowego, mające wpływ na wynik sprawy:

1. art. 385 ¹ k.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i w efekcie nieprawidłowe przyjęcie, że postanowienia umowy pożyczki gotówkowej z dnia 6 marca 2015 r. dotyczące zabezpieczenia pożyczki poprzez przystąpienie przez pozwanego do umowy ubezpieczenia są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes pozwanego, a tym samym nie wiążą strony pozwanej,

2. art. 720 § 1 k.c. poprzez uznanie, iż pozwany jest obowiązany do zwrotu kwoty pożyczki mniejszej, a nie takiej samej kwoty pożyczki jaką otrzymał w wyniku zawartej w dniu 6 marca 2015 roku umowy pożyczki gotówkowej,

3. art. 5 pkt. 6 oraz art. 30 ust. 1 pkt. 10 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U . z 2016 r. poz. 1528) poprzez niezastosowanie i w efekcie nieprawidłowe uznanie, iż zastrzeżenie przez pożyczkodawcę prowizji jest sprzeczne z ustawą,

4. art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, a tym samym nieprawidłowe przyjęcie, że ustanowienie zabezpieczenia pożyczki poprzez przystąpienie pozwanego do umowy ubezpieczenia budzi wątpliwości, a także nieprawidłowe przyjęcie, iż pozwany zobowiązany jest do spłaty mniejszej kwoty niż ta którą faktycznie otrzymał,

5. art. 339 § 2 k.p.c. poprzez nieprzyjęcie za prawdziwe twierdzenia powodów, że umowa pożyczki została zabezpieczona poprzez przystąpienie pozwanego do umowy ubezpieczenia, którego koszt wyniósł 1320 zł, pomimo że nie zostały wykazane przez Sąd I instancji okoliczności podważające te twierdzenia na podstawie tego przepisu tj. wykazujące, że twierdzenia powodów budzą uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów dodatkowo kwoty 2131,53 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 3 października 2016 r. do dnia zapłaty z tym zastrzeżeniem, że wysokość odsetek nie może przekroczyć wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie wraz z kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego. Dodatkowo wnieśli o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów nie jest zasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Na wstępie wyjaśnić należy, że niniejsza sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, w związku z czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 505 ¹⁰ § 1 i § 2 k.p.c. orzekł na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego. Zaznaczyć także należy, że w myśl art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Wbrew zapatrywaniom apelujących, zaskarżone orzeczenie należało uznać za prawidłowe, stanowiące wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego. Sąd Okręgowy podziela poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia i w konsekwencji przyjmuje za swoje, uznając za zbędne powielanie ich w całości w treści niniejszego uzasadnienia. W ocenie Sądu odwoławczego Sąd I instancji w sposób właściwy zastosował również odpowiednie przepisy prawne do stanu faktycznego niniejszej sprawy. Zaprezentowana przez ten Sąd ocena prawna nie budzi żadnych zastrzeżeń i nie ma uzasadnionych podstaw do wzruszenia zgodnego z prawem rozstrzygnięcia.

Zarzuty apelujących z zakresu prawa materialnego jak i procesowego, sprowadzają się w istocie do kwestionowania stanowiska Sądu I instancji w zakresie, w jakim Sąd ustalił, iż kwota główna pożyczki jest mniejsza od tej dochodzonej przez skarżących, co wiązało się z poważnymi wątpliwościami Sądu w zakresie wysokości kwoty naliczonych odsetek, kosztów zabezpieczenia pożyczki i windykacji.

W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie zarzuty podniesione w apelacji nie są trafne.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do przypisywanych Sądowi I instancji uchybień procesowych, gdyż z istoty rzeczy wnioski w tym zakresie determinują kierunek dalszych rozważań.

Niezasadny jest zarzut naruszenia art. 233 k.p.c., który generalnie sprowadza się do forsowania własnej, korzystnej dla apelujących oceny stanu faktycznego. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego i wbrew wywodom apelacji dokonał jego wszechstronnej oceny nie naruszając zasady swobodnej oceny dowodów. Podkreślić bowiem należy, iż przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko w przypadku, gdyby nie była oparta na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 r., II CKN 817/00). Skarżący braku logiki w ocenie materiału dowodowego lub sprzeczności tej oceny z doświadczeniem życiowym zdaniem Sądu Okręgowego nie wykazali. Zauważyć bowiem trzeba, że skarżący podnosząc powyższy zarzut nie wskazali, w jaki sposób Sąd I instancji zasadę swobodnej oceny dowodów naruszył, ograniczając się jedynie do zaprezentowania stanowiska ustalonego na podstawie własnej oceny dowodów. Samo natomiast przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze, doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu nie może stanowić o skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Sąd Rejonowy w szczególności, wbrew stanowisku apelujących, słusznie stwierdził, iż materiał dowodowy przedmiotowej sprawy nie pozwala na wyprowadzenie nie budzących wątpliwości wniosków w zakresie zasadności zgłoszonego roszczenia.

Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego, który słusznie podkreślił, iż w aktach sprawy brak jest jakiegokolwiek dowodu w postaci choćby umowy ubezpieczenia czy deklaracji ubezpieczeniowej, który potwierdzałby dokonanie przelewu składki ubezpieczeniowej w imieniu pozwanego na rzecz ubezpieczyciela. W związku z czym rodzi to uzasadnioną wątpliwość, czy pozwany w ogóle do takiej umowy przystąpił. Skarżący w uzasadnieniu apelacji podnieśli, iż dochodzą roszczeń związanych z zawartą z pozwanym umową pożyczki, a nie z umową ubezpieczenia. Jednakże § 11 pkt. 1 przedmiotowej umowy pożyczki jasno wskazuje, że zabezpieczenie pożyczki wraz z odsetkami stanowi przystąpienie do umowy ubezpieczenia. Sąd Rejonowy słusznie wskazał, że gdyby doszło do przyjęcia, że taka umowa została zawarta to tego typu postanowienia należałoby uznać za niedozwoloną klauzulę umowną w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. Przedmiotowe postanowienia umowne zostały zastrzeżone w sposób i wysokości (przekroczenie 1/3 kwoty otrzymanej z tytułu zawartej umowy pożyczki) niemogącej liczyć na aprobatę Sądu. Należy więc podkreślić, iż wbrew stanowisku apelujących Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy, obiektywny - zgodnie z dyrektywami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. ocenił materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i na jego podstawie poczynił prawidłowe ustalenia w zakresie niezbędnym do rozpoznania żądania powodów i wywiedzione przez niego konkluzje były trafne.

Chybiony jest również zarzut naruszenia art. 339 § 2 k.p.c. W realiach niniejszej sprawy Sąd Rejonowy słusznie uznał, iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego uzasadnione wątpliwości budziły twierdzenia powodów. Tym samym nie uzasadniały one uwzględnienia żądań pozwu. Wskazać w tym miejscu należy, że przewidziane w art. 339 § 2 k.p.c. domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego - domniemanie to zastępuje jedynie postępowanie dowodowe i to tylko wówczas, gdy twierdzenia powoda nie budzą uzasadnionych wątpliwości. Jednocześnie zaś wymaga podkreślenia, że przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów. Wprowadzone przez przepis art. 339 § 2 k.p.c. swoiste domniemanie zgodności twierdzeń powoda z rzeczywistym stanem rzeczy nie zwalnia powoda od przytoczenia faktów, które są niezbędne do dokonania subsumcji materialnoprawnej, stanowiącej faktyczną i materialnoprawną podstawę wyroku. Sąd obowiązany jest bowiem, nawet przy uznaniu twierdzeń powoda za prawdziwe, dokonać prawidłowej oceny zasadności żądania pozwu opartego na tych twierdzeniach, z punktu widzenia prawa materialnego; stanowisko takie nie budzi wątpliwości w nauce prawa, znalazło także wyraz w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki: z dnia 15 września 1967 r. - III CRN 175/97, OSNCP 1968, nr 8-9, poz. 142; z dnia 31 marca 1999 r., I CKU 176/97, Prok.i Pr.-wkł. 1999/9/30). Innymi słowy, sąd zawsze jest zobowiązany rozważyć, czy w świetle przepisów obowiązującego prawa materialnego, twierdzenia powoda uzasadniają uwzględnienie żądań pozwu, w zakresie tym bowiem nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c., negatywny zaś wynik takich rozważań powoduje wydanie wyroku zaocznego oddalającego powództwo (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 10 września 2013 roku, I ACa 494/13, Lex numer 1378705).

Omawiany zarzut jest wyrazem niezadowolenia strony powodowej z faktu, iż Sąd Rejonowy przyjął, iż kwota główna pożyczki nie obejmuje kwoty 1320 złotych z tytułu kosztów ubezpieczenia pożyczki. Argumentacja w tym zakresie została przedstawiona przy okazji odniesienia się Sądu Okręgowego do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. Skarżący nie przedstawili jakichkolwiek merytorycznych argumentów, które podważałyby prawidłowość poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń, jak i zaskarżonego rozstrzygnięcia. Uzasadnienie zawarte w apelacji stanowi jedynie polemikę z ustaleniami Sądu I instancji, ponieważ skarżący poprzestali jedynie na własnej ocenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Przechodząc do oceny zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 385 ¹ k.c., art. 720 § 1 k.c. oraz art. art. 5 pkt. 6 oraz art. 30 ust. 1 pkt. 10 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim wskazać należy, iż nie były one zasadne. Wskazane zarzuty opierają się na twierdzeniach, iż Sąd Rejonowy nieprawidłowo zmniejszył wysokość dochodzonego roszczenia poprzez przyjęcie, że kwota główna pożyczki nie obejmuje kwoty 1320 złotych z tytułu kosztów ubezpieczenia pożyczki oraz kwoty 630 złotych z tytułu prowizji. W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji w sposób wyczerpujący i jak najbardziej prawidłowy wskazał w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia stanowisko przemawiające właśnie za takim rozstrzygnięciem i nie ma potrzeby powtarzania tej argumentacji. Próbę jej podważenia przez apelujących należało poczytać jako zwykłą polemikę ze stanowiskiem sądu, która nie mogła odnieść oczekiwanego skutku. W tym miejscu należy wskazać, że wszelkie wywody Sądu Okręgowego sprowadzałyby się w tym zakresie do podkreślenia okoliczności, która również nie umknęła uwadze Sądu Rejonowego, iż strona powodowa jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek krótkoterminowych i przy zawieraniu umów posługuje się wzorcami umownymi. Niedopuszczalna jest zatem sytuacja, w której jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w taki sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną, która prowadzi do pokrzywdzenia drugiej ze stron stosunku prawnego, w tym wypadku konsumenta. W szczególności nie może mieć miejsca przypadek, w którym konsument zostaje obciążony nadmiernymi, a wręcz nawet rażąco wygórowanymi kosztami dochodzenia należności, nijak nie przystającymi do rzeczywistych wydatków ponoszonych w tym zakresie. W ocenie Sądu Okręgowego obciążenie pozwanego kosztami zabezpieczenia pożyczki oraz kosztami prowizji, która jest w istocie próbą dochodzenia odsetek przekraczających odsetki maksymalne zostało pomyślane jako źródło dodatkowego zarobkowania dla pożyczkodawcy. Tego typu praktyki polegające na czerpaniu dodatkowych i niemoralnych profitów zasługują na szczególne potępienie, zwłaszcza gdy sięgają po nie podmioty działające na rynku finansowym.

Skarżący nie przedstawili zatem jakichkolwiek merytorycznych argumentów, które podważałyby prawidłowość poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń jak i zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Mając na uwadze powyższe wobec braku uzasadnionych zarzutów apelacyjnych i wobec braku wystąpienia podstaw, które Sąd odwoławczy powinien wziąć pod uwagę z urzędu, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 505 ¹² §3 k.p.c oddalił apelację.