Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 października 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 października 2012 r. w Szczecinie

sprawy J. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G. W..

o przyznanie świadczenia przedemerytalnego

na skutek apelacji ubezpieczonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 1 lutego 2012 r. sygn. akt VI U 1610/11

uchyla zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję i sprawę przekazuje organowi rentowemu Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w G. W.. do ponownego rozpoznania.

Sygnatura akt III AUa 459/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 1 lutego 2012r. Sąd Okręgowy w Gorzowie Wielkopolskim oddalił odwołanie ubezpieczonego J. R. od decyzji z 3 listopada 2011r. ZUS oddziału w G. o przyznanie świadczenia przedemerytalnego. W ocenie organu rentowego przyczyną odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do świadczenia emerytalnego było niespełnienie wymogu rejestracji w Urzędzie Pracy w przeciągu 30 dni od ustania prawa do renty.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

J. R. ur. w 1949r. pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy do 31 sierpnia 2009r., przez ponad 5 lat.

Wykazał 32 lata 11 miesięcy i 6 dni okresów ubezpieczenia. Od 5 października 2009r. jest zarejestrowany w PUP w G. W.. Prawo do zasiłku nabył od dnia 13 października 2009r. pobierał zasiłek przez okres 12 miesięcy. W okresie jego pobierania nie odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych. Zaświadczenie zostało wydane w dnu 8.09 2010r i 18.10.2011r.

W dniu 19 października 2011r. ubezpieczony złożył wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu swej decyzji przywołał treść art. 2 ust.1 ustawy z 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych, która w sześciu punktach wylicza w sposób wyczerpujący kategorie osób, którym przysługuje prawo do świadczenia przedemerytalnego.

Zdaniem Sądu do ubezpieczonego ma zastosowanie art. 2 ust. 1 pkt. 4, który stanowi, że świadczenie przysługuje osobie, która zarejestrowała się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat i do dnia w którym ustało prawo do renty ukończyła co najmniej 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna i osiągnęła okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Ubezpieczony ukończył 60 lat w dniu 14 sierpnia 2008r., posiada 30 lat stażu ubezpieczeniowego, pobierał rentę do dnia 31 sierpnia 2009r. nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat, zarejestrował się w PUP jako bezrobotny 5 października 2009r., tj uchybił 30 dniowemu terminowi do zarejestrowania się we właściwym PUP od ustania prawa do renty. Okoliczność ta jest bezsporna.

W myśl ust. 4 ZUS może przywrócić termin do złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 3 pkt.3, a więc wniosku o przyznanie świadczenia przedemerytalnego.

Ubezpieczony jak sam przyznał nie złożył takiego wniosku. Sąd Okręgowy przywołał orzeczenia Sądów w świetle, których osoba ubiegająca się o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego musi spełnić łącznie wszystkie przesłanki prawne z art. 2 w/w ustawy. Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴§1 kpc oddalił odwołanie.

W apelacji ubezpieczony wniósł o zmianę wyroku i przyznał, że uchybił terminowi do zarejestrowania w PUP, ale wskazał, że okoliczność ta nie może przesądzać o jego prawie do świadczenia, jako jedynego źródła utrzymania. Wskazując na swoją bardzo trudną sytuację tj. na ciężką chorobę swoją i żony wniósł o przyznanie świadczenia. Uważa, że nie może być pozbawiony praw nabytych ze względu na brak możliwości skorzystania z konsultacji prawniczej

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie, choć nie wszystkie podniesione w niej argumenty zasługują na aprobatę.

Na wstępie zaznaczyć należy, że postępowanie w sprawach emerytalnych, dotyczy to także świadczenia przedemerytalnego, jest dwuetapowe. Przed organem rentowym "sprawa emerytalna" ma charakter administracyjnoprawny i stosuje się do niej przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 180 k.p.a.). Tym samym organ rentowy ma ograniczoną swobodę prowadzenia postępowania dowodowego. Wnioskodawca jednak ma obowiązek przedkładać dowody uzasadniające prawo do świadczeń oraz ich wysokość, określone przepisami ustawy emerytalnej oraz rozporządzeniem ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. W zakresie wykazania okresów składkowych i nieskładkowych, warunkujących nabycie i wysokość świadczenia emerytalnego, przepis art. 117 ust. 1 ustawy emerytalnej wymaga, aby zostały udowodnione dokumentami (zaświadczeniami) lub wpisami w legitymacji ubezpieczeniowej bądź uznane orzeczeniem sądu, z zastrzeżeniem regulacji zwartych w ust. 3 i 4 cytowanego przepisu. Kwestię tę normują także przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. nr 10, poz. 49), w szczególności zastosowanie znajdą (z zastrzeżeniem niesprzeczności z ustawą) § 10-17 ("Dokumentacja wniosków o świadczenia") oraz § 18-28 ("Środki dowodowe"). Decyzja organu rentowego zapada, zatem po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego, zainicjowanego wnioskiem zainteresowanej osoby, którego przedmiotem i celem jest ustalenie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego lub ich wysokości. Istotnym jest, aby ubezpieczony przedstawił w ramach postępowania administracyjnego, jakie toczy się przed organem rentowym wszelkie okoliczności wiążące się z warunkami stawianymi przez ustawę dla przyznania lub ustalania wysokości świadczeń, albowiem w późniejszym postępowaniu, wywołanym odwołaniem do sądu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z systemem orzekania w sprawach z tego zakresu, sąd nie rozstrzyga już o zasadności wniosku, lecz o prawidłowości zaskarżonej decyzji. Sąd Apelacyjny akcentuje, że zakres i przedmiot rozpoznania sądowego wyznacza zawsze treść decyzji organu rentowego. Sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń, i choć samodzielnie oraz we własnym zakresie rozstrzyga wszelkie kwestie związane z prawem lub wysokością świadczenia objętego decyzją, to jego rozstrzygnięcie odnosi się do zaskarżonej decyzji (art. 477 § 2, art. 477 ¹⁴ § 2 i art. 477 ^14a k.p.c.). Na etapie postępowania odwoławczego, sprawa o emeryturę (świadczenie przedemerytalne) - uprzednio administracyjna - staje się sprawą cywilną, a zatem do jej rozpoznania stosuje się przepisy kodeksu postępowania cywilnego, z konsekwencjami w zakresie postępowania dowodowego. Stosownie do treści przepisu art. 473 k.p.c. w postępowaniu przed sądem nie stosuje się żadnych ograniczeń dowodowych. Ten wyjątek od ogólnych zasad wynikających z art. 247 k.p.c. sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi środkami, które Sąd uzna za pożądane i ich dopuszczenie za celowe. Sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 08 kwietnia 1998 r., II UKN 619/98, OSNP 2000/11/439), jednakże – jak to zostało wskazane już wyżej – pozostaje związany granicami wyznaczonymi treścią zaskarżonej decyzji i istniejącym w dacie jej wydania stanem faktycznym.

W orzecznictwie utrwalone jest już stanowisko Sądu Najwyższego, podzielane także przez Sąd Apelacyjny, z którego wynika, że postępowanie przed Sądem zarówno Okręgowym, jak i Apelacyjnym stanowi dalszy ciąg postępowania prowadzonego przez organ rentowy, zakończony wydaniem decyzji, której treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu ubezpieczeń społecznych. Innymi słowy przedmiotem osądu sądu ubezpieczeń społecznych może być tylko stan rzeczy rozpoznany przez organ rentowy w wydanej decyzji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2007 r., III UZ 1/07, OSNP 2008/7-7/117 i z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601). W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do świadczenia z ubezpieczeń społecznych Sąd ocenia zatem jedynie legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005/3/43). W podsumowaniu tej części rozważań należy przyjąć, że w niniejszej sprawie, w której wniesiono odwołanie od decyzji organu rentowego, przedmiot oraz zakres rozpoznania i orzeczenie sądu ubezpieczeń społecznych wyznaczyła treść decyzji organu rentowego z dnia 3 listopada 2011 r. oraz istniejący w tej dacie stan faktyczny. Sąd Apelacyjny nie podziela stanowiska ubezpieczonego, że został on pozbawiony praw nabytych. Postępowanie o świadczenie przedemerytalne wszczyna się na wniosek ubezpieczonego i dopiero wydanie decyzji uwzględniającej stanowi o nabyciu prawa do wnioskowanego świadczenia.

W sprawie bezspornym jest fakt, że J. R. nie zarejestrował się we właściwym powiatowym urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia ustania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, pobieranej nieprzerwanie przez okres co najmniej 5 lat. Uchybił terminowi o 5 dni. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie sposób jednak zgodzić się z Sądem Okręgowym, że ubezpieczony nie złożył wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Ubezpieczony jest osobą nieposiadającą wiedzy prawniczej jednakże swoją wolę otrzymania świadczenia wyraził jednoznacznie, wskazując na swoją trudną sytuację rodzinną, swój stan zdrowia, brak orientacji w załatwianiu spraw urzędowych. Okoliczności te jak również nieznaczne uchybienie zakreślonemu przez przepisy terminowi, winny zostać przeanalizowane przez organ rentowy. Jednocześnie organ rentowy winien wziąć pod uwagę to, że o ile ubezpieczony spełniłby wszystkie pozostałe przesłanki do nabycia świadczenia, to czy konsekwencje związane z pozbawieniem go świadczenia przedemerytalnego tylko dlatego, że nie wyraził wniosku o przywrócenie terminu dostatecznie wyraźnie nie będą zbyt daleko idące. Poza powyższym ustaleniem, Sąd Apelacyjny akceptuje w pozostałej części ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego traktując je jak własne, jak również rozważania prawne, nie widząc w związku z tym konieczności ich ponownego szczegółowego przytaczania (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 05 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAP 1999/24/776).

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. uwzględniając apelację ubezpieczonego uchylił zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania.

SSA Barbara Białecka SSA Jolanta Hawryszko SSO del. Beata Górska