Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 13. 04. 2017 r.

Sąd Rejonowy w Bytowie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

przewodniczący: sędzia Wiesław Sługiewicz

protokolant stażysta Daria Bujak

po rozpoznaniu na rozprawie

sprawy z wniosku J. P.

z udziałem z udziałem uczestników postępowania:

1.  Skarbu Państwa - (...),

2.  J. A. (1) (M.),

3.  K. P. (1),

4.  B. A. (1),

5.  S. M.,

6.  I. G.,

7.  Z. A. (1),

8.  J. A. (2),

9.  J. A. (3),

10.  M. A.,

11.  A. H.,

12.  D. Z.,

13.  J. B.,

14.  K. S.,

15.  B. S.,

16.  P. S.,

17.  L. A.,

18.  K. (A.) P.

19.  A. A. (2),

20.  K. M.,

21.  A. J.,

22.  T. A. (O.),

23.  T. A. (B.),

24.  Z. J.,

25.  A. L. (1)

26.  B. A. (2),

27.  Z. F.,

28.  D. P.

29.  M. S.,

30.  T. A. – żona J. A. (1) (z M.),

31.  M. W. (z d. A.) – córka J. A. (1),

32.  G. A. – syn J. A. (1),

33.  E. A. (1) – córka J. A. (1),

34.  P. A.

o stwierdzenie nabycia udziału w prawie odrębnej własności lokalu mieszkalnego

postanawia:

1.  stwierdzić, iż J. P. nabyła przez zasiedzenie w złej wierze w miejsce spadkobiercy po Z. Ż. - Skarbu Państwa – Starosty (...) udział 18/60 w prawie odrębnej własności lokalu mieszkalnego, położonego w B., przy ulicy (...), dla którego Sąd Rejonowy Bytowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą k.w. nr (...) wraz z udziałem ¼ w nieruchomości wspólnej, dla której Sąd Rejonowy Bytowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą k.w. nr (...)

⚫

od dnia 03. 05. 2014 r.,

2.  stwierdzić, iż J. P. nabyła przez zasiedzenie w złej wierze w miejsce wszystkich spadkobierców po K. Ż. - ich udziały w sumie 15/60 w prawie odrębnej własności lokalu mieszkalnego położonego w B., przy ulicy (...), dla którego Sąd Rejonowy Bytowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą k.w. nr (...) wraz z udziałem ¼ w nieruchomości wspólnej, dla której Sąd Rejonowy Bytowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczysta k.w. nr (...)

⚫

od dnia 03. 04. 2014 r.,

3.  oddalić wniosek w pozostałym zakresie, tj. ponad nabyte – jak stwierdzono wyżej - udziały, tj. łącznie ponad udział 33/60 części ww. nieruchomości,

4.  ustalić, iż wnioskodawczyni i uczestnicy postępowania, każdy we własnym zakresie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 77/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni J. P. oraz pozostali wnioskodawcy A. L. (1) i K. P. (1) wnieśli o stwierdzenie, iż G. P. z dniem 02. 06. 2004 roku nabyła w drodze zasiedzenia w udziale wynoszącym 47/60 własność nieruchomości lokalu mieszkalnego wraz z udziałami w nieruchomości wspólnej, położonego w B. przy ul. (...). Dodali, że uzasadnieniu złożonego w dniu 28. 02. 2017 r. pisma procesowego z dnia 20. 02. 2017 r. [ k - 522 i nast.] zawarte zostało wyliczenie ww. udziału. Zasiedzenie więc ich zdaniem polegać powinno na stwierdzeniu nabycia udziałów Skarbu Państwa oraz pozostałych spadkobierców po K. Ż. i Z. Ż.. Wedle ich propozycji data początkowa biegu zasiedzenia to 02. 06. 1984 roku jako data śmierci Z. Ż.. Od tego czasu G. P. nieprzerwanie posiadała ten lokal. Objęła ten lokal w posiadanie w dobrej wierze, będąc w przekonaniu, że ten lokal jej się należy w drodze spadkobrania. Współposiadała ten lokal w momencie śmierci Z. Ż.. Modyfikacja podmiotowa wniosku była następstwem tego, iż zaproponowali dobrą wiarę posiadania, a w konsekwencji przyjęcie jako wnioskodawców dzieci G. P., a jako moment, od którego należy liczyć dobrą wiarę, zaproponowali przyjęcie momentu początkowego posiadania - 02. 06. 1984 roku jako datę, kiedy samodzielnie zaczęła sprawować to posiadanie i ten moment był miarodajny dla oceny dobrej lub złej wiary. Późniejsze okoliczności nie miały wpływu na tą ocenę. G. P. traktowała Z. Ż. jak ojca i posiadała ten lokal jak właścicielka, będąc przekonana, że ma do niego pełne prawo. Rodzeństwo J. P. zamierzało - po stwierdzeniu zasiedzenia - zrzec się udziałów tym mieszkaniu na rzecz J. P., która utrzymywała tą nieruchomość, opłacała podatki i ją zajmowała.

A. L. (1) oraz K. P. (1) stwierdzili, iż ich wolą jako nowych wnioskodawców było również zakończenie tego postępowanie zgodnie z wnioskiem.

Uczestnik postępowania Skarb Państwa – Starosta (...) wniósł o oddalenie wniosku co do udziału Skarbu Państwa w przedmiotowym lokalu, nabytym na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 20. 04. 2000 roku (I NS 1/00). Wniósł także o dopuszczenie dowodu z dokumentów w aktach sprawy VI Ns 260/14 - to jest sprawy o dział spadku po Z. Ż. na okoliczność złożenia wniosku o dział spadku w marcu 2014 roku, który przerwał bieg zasiedzenia. Powołał się na uchwałę SN z dnia 18. 06. 1968 roku III CZP 46/68, w której Sąd stwierdził, iż wniesienie wniosku o dział spadku przez jednego ze spadkobierców przerywa bieg zasiedzenia.

Skarb Państwa podkreślił, że dotąd wnioskodawcy wskazywali, że początek biegu zasiedzenia rozpoczął się 02. 06. 1984 roku z chwilą śmierci Z. Ż. i zakończył się 02.06. 2014 roku, a więc po złożeniu wniosku o dział spadku przez Skarb Państwa.

W odpowiedzi na wniosek [ k - 50 i nast.] wskazał, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie także z innej przyczyny a mianowicie z uwagi na niespełnienie przesłanek koniecznych do zasiedzenia. Przy nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie należy łącznie spełnić dwie przesłanki:

1)  posiadać nieruchomość nieprzerwanie jako posiadacz samoistny,

2)  wykazać się odpowiednio długim, ustawowo określonym, terminem posiadania.

Zgodnie ze stanowiskiem doktryny prawniczej posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie władania jak właściciel. Słowo „jak” odsyła do prawa podmiotowego, a więc do art. 140 kodeksu cywilnego. Posiadacz samoistny to ten, kto może faktywnie korzystać z rzeczy z wyłączeniem innych osób, a więc pobierać pożytki i inne przychody z rzeczy, może również rzeczą rozporządzać [ G., kodeks cywilny. Komentarz, W. 2011, s. 323]. W ocenie uczestnika postępowania zawartej w odpowiedzi na wniosek, wnioskodawca nie wykazał, na tym etapie postępowania, jak również nie powołał żadnych dowodów poza przesłuchaniem stron, na okoliczność posiadania samoistnego lokalu mieszkalnego. Dowód z zeznań świadków - zawarty w piśmie z dnia 12 listopada 2014 roku - nie wskazuje na okoliczności, na które świadkowie mają zeznawać. Wskazać należało do obowiązków wnioskodawcy należy określenie okoliczności, na jakie powołuje dany dowód. S Nadto wnioskodawczyni winna była wykazać również, iż nie było innych uprawnionych posiadaczy samoistnych. Na tą okoliczność wnioskodawczyni nie powołała żadnych dowodów. Dlatego w ocenie uczestnika wnioskodawczyni nie wykazała przesłanek niezbędnych do zasiedzenia. Nadto dowód z przesłuchania stron może nie być wystarczający na potwierdzenie wszystkich okoliczności, w szczególności posiadania całości przedmiotowego lokalu przez okres 30 lat przez:

⚫

G. P. i

⚫

przez wnioskodawczynię J. P..

Wniósł także o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania od wnioskodawców, wskazując, że posiadanie mogło jedynie odbywać się w złej wierze i nie było ono posiadaniem samoistnym mieszkańców.

W załączniku do ostatniego protokołu rozprawy z dnia 13. 04. 2017 r. uczestnik postępowania Skarb Państwa – Starosta (...) zauważył, ze dobrą wiarę wyłącza zarówno pozytywna wiedza o braku przysługującego prawa, jak i brak takiej wiedzy wynikający z braku należytej staranności, a więc niedbalstwa. O dobrej lub złej wierze decydują konkretne okoliczności danej sprawy i na ich podstawie należy badać stan świadomości konkretnego posiadacza, w tym również wypełnienie obowiązku dołożenia należytej staranności. Dobra wiarę posiadacza wyłącza ujawnienie takich okoliczności, które u przeciętnego człowieka powinny wzbudzić poważne wątpliwości, że nie przysługuje mu prawo do korzystania z rzeczy w dotychczasowym zakresie. Zła wiara wiąże się bowiem z powzięciem przez posiadacza informacji, które – racjonalnie ocenione – powinny wzbudzić w nim uzasadnione podejrzenie, że nie przysługuje mu takie prawo do władania rzeczą. A. faktycznie wykonuje (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 28 grudnia 1979 r., II CR 471/79, OSNC 1980, Nr 6, poz. 127; z dnia 6 maja 2009 r., IICSK 594/08, LEX nr 510969, z dnia 13 stycznia 2010 r., II CSK 374/09, LEX nr 677771 i z dnia 11 sierpnia ?011 r., I CSK 642/10, LEX nr 960517; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2015 r. I CSK 360/14). Poprzedniczka prawna wnioskodawców G. P., będąca dalszą krewną poprzednich właścicieli K. Ż. oraz Z. Ż. nie mogła w sposób uzasadniony przypuszczać, iż po ich śmierci nabędzie całość nieruchomości, albowiem nie była jedynym ustawowym ani testamentowym spadkobiercą ww., czego powinna być w pełni świadoma. Dobrą wiarę spadkobiercy mogłoby w tym wypadku uzasadniać przykładowo istnienie testamentu ustanawiającego go jedynym spadkobiercą, który to testament następnie okazałby się nieważny, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca [ k – 550c-550d].

Pozostali uczestnicy postępowania dodali, że ich wolą było zakończenie tego postępowanie zgodnie z wnioskiem i nie widzieli tutaj żadnej sprzeczności swoich interesów w interesami wnioskodawców. Uważali bowiem, że skoro tym mieszkaniem władała przez tyle lat G. P., a następnie J. P. to powinno ono przypaść wnioskodawczyni J. P..

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

Sąd Rejonowy w Bytowie w sprawie I Ns 1/00 postanowił stwierdzić prawomocnym postanowieniem z dnia 20. 04. 2000 r., że:

Spadek po K. Ż. zmarłej 22 marca 1977 r. w B., ostatnio zamieszkałej u B. na podstawie ustawy nabyli:

⚫

mąż spadkodawczyni Z. Ż. 1/2 części,

⚫

bracia spadkodawczyni: Z. A. (2) i J. A. (4) – oboje po 1/6 części,

⚫

dzieci brata B. A. (3):

a)  J. A. (1),

b)  B. A. (1),

c)  S. M.,

d)  I. G.,

e)  Z. A. (1),

f)  J. A. (2),

g)  E. A. (2) i

h)  Ł. J.

– wszyscy po 1/48 części,

Sąd Rejonowy w Bytowie w sprawie I Ns 1/00 postanowił stwierdzić prawomocnym postanowieniem z dnia 20. 04. 2000 r., że:

Spadek po Z. Ż., który zmarł 2 czerwca 1984 r. u B. i ostatnio stale zamieszkiwał w B. nabyła:

a)  G. P., córka H. i M. w 3/5 części - na podstawie testamentu z dnia 25. 10. 1982 r. oraz

b)  Skarb Państwa – Starosta Powiatowy w B. w 2/5 części,

[dowody: k – 2-7, k – 13-14, k – 16-20, k – 52-52v, k – 64-64v, k – 77-77v, k – 86, k – 90-90v akt I Ns 1/00].

Skarb Państwa – Starosta (...) wystąpił z wnioskiem o dokonanie działów spadków:

⚫

po K. Ż. oraz

⚫

po Z. Ż.,

który wpłynął do Sądu Rejonowego w Lęborku VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w B. (obecnie Sąd Rejonowy w Bytowie) w dniu 04. 07. 2014 r.

[dowód: k – 2 – 20 akt VI Ns 260/14, a obecnie I Ns 72/15].

Małżonkowie K. Ż. oraz Z. Ż. byli współwłaścicielami na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej odrębnej własności lokalu, położonego w B. przy ulicy (...), który nabyli na podstawie umowy użytkowania wieczystego, sprzedaży udziału w budynku i lokali, stanowiących odrębne nieruchomości z dnia 15. 01. 1973 r. W takim charakterze zostali wpisani do lokalowej księgi wieczystej k.w. nr (...) . Ten wpis nie uległ zmianie do dnia zamknięcia rozprawy w tej sprawie

[dowody: k – 1-2, 5-8, k – 9, k – 10-12, k – 18-23 w aktach księgi wieczystej k.w. nr (...), k – 355 – 357, k – 518-520 odpisy księgi wieczystej k.w. nr (...); k – 86 akt I Ns 1/00 odpis księgi wieczystej nieruchomości wspólnej k.w. nr (...) ].

G. P. jako kilkuletnie dziecko zamieszkała wraz z K. Ż. oraz jej mężem Z. Ż. w przedmiotowym mieszkaniu i nieprzerwanie mieszkała tam do swojej śmierci. Początkowo mieszkała tam jako dziecko oddane na wychowanie odwiedzając swych biologicznych rodziców, a następnie po śmierci K. Ż. mieszkała razem z Z. Ż., a także mężem S. P. i tróją dzieci, które w tej sprawie wystąpiły jako wnioskodawcy. Z. Ż. oraz S. P. zmarli. W przedmiotowym lokalu nadal mieszkała G. P. uważając, iż skoro Z. Ż. sporządził testament na jej rzecz. To ona władała nim jak właściciel ponosząc sama wszelkie koszty jego utrzymania. Jej troje dzieci od urodzenia mieszkało z nią w tym lokalu mieszkalnym:

⚫

J. P. - urodziła się (...) – mieszkała w nim z matka nieprzerwanie do jej śmierci, a następnie sama z córką aż do dnia zamknięcia rozprawy,

⚫

A. L. (1) – urodziła się (...) i wyprowadziła się z tego mieszkania po wyjściu za mąż w dniu 21. 02. 2009 r., a więc przed śmiercią matki G. P.,

⚫

K. P. (1) – urodził się (...) i wyprowadził się z tego mieszkania jeszcze przed śmiercią matki G. P..

G. P. urodziła się w dniu (...), a zmarła w dniu 19. 05. 2010 r. por. k – 27 akt I Ns 276/12 (fakt znany Sądowi z urzędu oraz zainteresowanym stronom z racji prawomocnego zakończenia sprawy I Ns 276/12 – k – 462v tych akt ].

Wszystkie koszty utrzymania mieszkania spoczywały na G. P., a po jej śmierci na wnioskodawczyni – J. P..

Ze strony urzędników Starostwa Powiatowego oraz jego poprzednika Urzędu Rejonowego w B. jako statio fisci Skarbu Państwa nikt nigdy tym mieszkaniem się nie interesował od śmierci Z. Ż. aż do chwili zamknięcia rozprawy i w tym okresie nikt nigdy nie zgłaszał pretensji do tego mieszkania wobec mieszkających tam G. P. i jej dzieci. G. P. natomiast zachowywała się odwrotnie - uważała, że te mieszkanie należy tylko do niej skoro w nim mieszkała (centrum życiowej jej rodziny, jaką sama założyła). Po jej śmierci posiadanie na takiej samej zasadzie wyłączności objęła wnioskodawczyni J. P. mieszkając tam z własnym dzieckiem.

Posiadanie G. P., a po jej śmierci wnioskodawczyni J. P. było niezakłócone, nieprzerwane i zaczęło się na zasadzie wyłączności z chwilą śmierci Z. Ż., a trwało aż do chwili zamknięcia rozprawy w tej sprawie

[dowody: k – 462v – z urzędu zwrócono uwagę na datę urodzin G. P., k - 552 oraz k – 461v -462 zeznania wnioskodawczyni J. P., k – 552-553 zeznania wnioskodawczyni A. L. (2), k – 553 zeznania wnioskodawcy K. P. (1), k – 462-462v zeznania świadka H. A., k – 462v-463 zeznania świadka S. A., k - 463-463v zeznania świadka T. K., k – 463v zeznania świadka I. G., k – 464 zeznania świadka M. G., k – 464 – 464v zeznania świadka T. G.].

Zeznania przesłuchanych osób (w przypadku wnioskodawczyni włączono do jej zeznań – gdyż podtrzymała – treść tego, co oświadczyła w ramach informacyjnego słuchania stron oraz z uwagi na ekonomię procesową) nie zostały podważone przez kogokolwiek w toku tego postępowania. Tym samym należało przyjąć zeznania wnioskodawców i świadków - wbrew twierdzeniu uczestnika postępowania Skarbu Państwa - Starosty (...) – że ich zeznania były spójne i wskazywały jednoznacznie i zgodnie na:

⚫

po pierwsze - posiadanie mieszkania przez G. P. na zasadzie wyłączności po śmierci Z. Ż. w sposób ciągły, nieprzerwany aż do jej śmierci w dniu 19. 05. 2010 r. (centrum życiowe rodziny),

⚫

po drugie – ponoszenie przez nią wszelkich kosztów utrzymania lokalu, zarządzanie nim,

⚫

po trzecie – na objęciu - po śmierci matki K. P. (2) – posiadania tego lokalu przez wnioskodawczynię J. P. na takich samych zasadach i władaniu nim również jak właścicielka; mieszkała tam z córką do dnia zamknięcia rozprawy (centrum życiowe rodziny).

Posiadanie cudzej rzeczy, aby mogło być uznane za samoistne, a więc wywołujące skutek prawny zasiedzenia, nie może ograniczać się do wewnętrznego przekonania posiadacza, lecz musi być dostrzegalnym z zewnątrz jego postępowaniem z rzeczą jak właściciel. Posiadaczem samoistnym jest więc ten, którego zakres faktycznego władania rzeczą jest taki sam, jak właściciela i który znajduje się w położeniu pozwalającym na korzystanie z rzeczy w taki sposób, jak może to uczynić właściciel [postanowienie SN z dnia 11 sierpnia 2016 r., I CSK 504/15, t. 2 Legalis numer 1488834, (...)

Z zeznań świadków oraz pozostałych wnioskodawców jednoznacznie wynikało spełnienie tego warunku. Nie sposób bowiem zajmować na stałe lokal mieszkalny jako centrum życiowe rodziny i nie być dostrzegalnym z zewnątrz jego postępowaniem z rzeczą jak właściciel przez inne osoby.

Przepis art. 339 k.c. stanowi, że domniemywa się, że ten, kto rzeczą faktycznie włada, jest posiadaczem samoistnym [domniemanie posiadania samoistnego] .

W doktrynie prawa podkreśla się, że:

1)  domniemanie samoistności posiadania jest doniosłe praktycznie, ponieważ rozstrzyga wątpliwości, które mogą powstać w praktyce, w zakresie rozstrzygnięcia, czy wykonywane władztwo ma postać posiadania samoistnego, zależnego czy dzierżenia; oznacza ono, że ten, kto faktycznie włada rzeczą ( corpus), uważany jest za posiadacza samoistnego; musi on zatem jedynie wykazać corpus; ma ono także znaczenie w sporze pomiędzy posiadaczami albo posiadaczami a dzierżycielami, żądającymi wydania rzeczy, a także przy zasiedzeniu własności ( art. 172 i 174 k.c. ),

2)  domniemanie usuwalne - domniemanie samoistności posiadania należy do grupy domniemań usuwalnych, ponieważ jego obalenie jest możliwe w toku każdego postępowania, w którym charakter posiadania ma znaczenie dla rozstrzygnięci a sprawy; ciężar obalenia tego domniemania spoczywa na tym, kto wywodzi z tego skutki prawne [ art. 339 KC red. G. 2016, wyd. 7/G.].

Mając na uwadze przytoczone poglądy prawne wyrażone przez orzecznictwo i doktrynę prawa – które podziela Sąd Rejonowy jako oczywiste i utrwalone – stan faktyczny, ustalony w tej sprawie w pełni wskazuje, iż posiadanie lokalu mieszkalnego G. P. oraz jej córki J. P. było posiadaniem samoistnym, a domniemanie z art. 339 k.c. – mimo zwrócenia uwagi na nie wprost przez Sąd na ostatniej rozprawie – nie zostało obalone. Uczestnik postępowania Skarb Państwa – Starosta (...) nie wniósł o dopuszczenie jakiegokolwiek dowodu w celu jego obalenia, a wywody przeczące tej konkluzji z tego powodu należało uznać za całkowicie dowolne. Zresztą nie sposób było uznać z czysto logicznego punktu widzenia – niezależnie od domniemania z art. 339 k.c. – posiadania lokalu mieszkalnego za inne niż samoistne, skoro G. P. mieszkała tam z dziećmi, skoro było to jej centrum życiowe od daty śmierci Z. Ż. aż do jej śmierci, posiadanie to przejęła z tą chwilą wnioskodawczyni J. P. mając tam również centrum życiowe wraz ze swoją córką aż do dnia zaniknięcia rozprawy (mieszkała tam od urodzenia).

Przepis art. 172 k.c. stanowił, że:

⚫

§ 1. posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (zasiedzenie),

⚫

§ 2. po upływie lat trzydziestu posiadacz nieruchomości nabywa jej własność, choćby uzyskał posiadanie w złej wierze.

Dobra wiara i jej znaczenie. Dobra wiara posiadacza nie jest przesłanką nabycia własności nieruchomości. Możliwe jest zatem uzyskanie własności tego rodzaju rzeczy przez podmiot, który od samego początku zdawał sobie sprawę, że jego właścicielskie władanie rzeczą nie ma żadnej podstawy prawnej. Dobra wiara posiadacza ma natomiast wpływ na skrócenie wymaganego terminu zasiedzenia z 30 do 20 lat. Istotnym udogodnieniem dla posiadacza w tym zakresie jest to, że ocenie podlega dobra lub zła wiara w chwili uzyskania posiadania rzeczy. Stan świadomości władającego rzeczą po tym momencie nie ma już znaczenia. Niezbędne jest podkreślenie, iż miarodajny jest moment uzyskania posiadania samoistnego, a nie władania rzeczą w ogóle. Ma to znaczenie w sytuacjach, w których doszło do zmiany charakteru posiadania z zależnego na samoistne na skutek samodzielnych działań posiadacza – ocenie podlega wówczas właśnie chwila, w której doszło do takiej zmiany [ art. 172 KC red. G. 2016, wyd. 7/G., t. 5].

G. P. wiedziała, że nie jest właścicielką przedmiotowego lokalu, skoro:

⚫

po pierwsze – nie toczyło się postępowanie spadkowe po K. Ż.,

⚫

po drugie – Z. Ż. sporządził testament, gdyż to on był współwłaścicielem lokalu, w którym wspólnie mieszkali,

⚫

po trzecie – od dnia założenia księgi wieczystej k.w. nr (...) w 1973 r. K. Ż. oraz Z. Ż. byli wpisani jako wyłączni współwłaściciele lokalu mieszkalnego na prawach wspólności ustawowej,

⚫

po czwarte – z art. 2 ustawy z dnia 06. 07. 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (zwana dalej u.k.w.h.) wynikało, że księgi wieczyste są jawne; nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę [jawność],

⚫

po piąte - w wypadku założenia księgi wieczystej dla danej nieruchomości w złej wierze jest:



ten, kto wie, że treść księgi wieczystej jest niezgodna z rzeczywistym stanem prawnym, albo



ten, kto z łatwością mógł się o tym dowiedzieć - art. 6 ust. 2 u.k.w.h.

⚫

po szóste – Sąd Rejonowy podzielił wywód prawny Skarbu Państwa – Starosty (...) co do przyjęcia złej wiary u G. P. w momencie śmierci Z. Ż. (w momencie rozpoczynanie biegu posiadania samoistnego) zawarty w załączniku do protokołu rozprawy z dnia 13. 04. 2017 r. [ k – 550c – 550d] i uzupełniając go należało podkreślić, iż:



po pierwsze – G. P. wiedziała, że zmarła K. Ż. nie posiadała dzieci i nie pozostawiła testamentu (mieszkali razem przez całe lata), natomiast posiadała - obok męża – rodzeństwo, a więc istniały w chwili otwarcia spadku K. Ż. inne osoby dziedziczące z ustawy oprócz męża zmarłej - vide! dokumenty w aktach spawy I Ns 1/00,



po drugie – że testament Z. Ż. nie mógł objąć całej masy spadkowej po obu spadkodawcach, skoro było wiadomo, że dziedziczyły po K. Ż. obok niego także inne osoby – rodzeństwo spadkodawczyni – nikt bowiem nie może przenieść więcej praw niż sam posiada,



po trzecie – nawet ewentualne błędne przekonanie, iż Z. Ż. w testamencie – którego treść znała – zapisał jej całe mieszkanie przy ulicy (...) w B., nie usprawiedliwiało jej i tym samym nie pozwalało na przypisanie jej dobrej wiary w momencie rozpoczynania biegu zasiedzenia.

Powyższe elementy wskazują, iż G. P. w chwili rozpoczynania biegu posiadania samoistnego niewątpliwe była w złej wierze, a domniemanie z art. 7 k.c. zostało wyłączone. Na obszarze uregulowanym przez u.k.w.h. domniemanie z art. 6 ust. 2 u.k.w.h. ma pierwszeństwo przez domniemaniem z art. 7 k.c. jako lex specilis i tej konkluzji nie może zmienić to, iż tę ustawową definicję złej wiary umieszczono przy regulacji dotyczącej rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych. Skoro rękojmia jest fundamentem prawa wieczystoksięgowego, to w zakresie, w jakim jest stosowana (działy I-Sp, II, III oraz IV), zastosowanie musi znajdować – z logicznego punktu wiedzenia - zastosowanie także definicja złej wiary z art. 6 ust. 2 u.k.w.h. i to nawet w sytuacji, gdy nie chodzi o rękojmię. Ta definicja ustawowa pozostaje bowiem w ścisłej relacji z art. 2 u.k.w.h. i dopiero te regulacje - obie łącznie - nadają sens uregulowaniom wieczystoksięgowym w rozumieniu naczelnej zasady postępowania wieczystoksięgowego wyrażonej w regulacji z art. 1 ust. 1 u.k.w.h. - księgi wieczyste prowadzi się w celu ustalenia stanu prawnego nieruchomości, która jest jednocześnie główną dyrektywą interpretacyjną.

W ocenie Sądu Rejonowego prowadzi to do konkluzji o wyłączeniu art. 7 k.c. na obszarze objętym przepisami wieczystoksięgowymi w tym oczywiście także tej sprawie.

Mając na uwadze powyższe rozważania przychylić należało się do stanowiska wnioskodawców, że początek biegu zasiedzenia wyznaczyła data śmierci Z. Ż. – 02. 06. 1984 r. W tym okresie przepisy art. 172 k.c. przewidywały inne terminy biegu zasiedzenia (krótsze):

⚫

10 lat - w dobrej wierze,

⚫

20 lat - w złej wierze.

Z dniem 01. 10. 1990 r. nastąpiła zmiana stanu prawnego, która sprowadziła się do wydłużenia ww. okresów i obowiązywała do dnia zamknięcia rozprawy. Z przepis art. 9 tej noweli do k.c. - ustawy o zmianie ustawy kodeks cywilny z dnia 28 lipca 1990 r. (Dz. U. nr 55, poz. 321) - wynikało, że do zasiedzenia, którego bieg rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się od tej chwili przepisy niniejszej ustawy; dotyczy to w szczególności możliwości nabycia prawa przez zasiedzenie. Ustawodawca zastosował więc przedłużenie terminów, które nie zakończyły biegu zasiedzenia z upływem dnia 30. 09. 1990 r. Taka sytuacja miała miejsce w tej sprawie.

Z przepisu art. 112 zd. 1 k.c. wynikało, że termin oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Wobec tego skoro bieg zasiedzenie rozpoczął się z dniem 02. 06. 1984 r., to koniec biegu zasiadywania (z wyłączeniem udziału Skarbu Państwa ) przypadł na dzień 02. 06. 2014 r. To oznaczało, iż od dnia 03. 06. 2014 r. J. P. nabyła w złej wierze udział 15/60 jak w pkt. 2) uzasadnianego postanowienia.

Do dnia 30. 09. 1990 r. obowiązywał zakaz ustawowy wykluczający możliwość nabycia przez zasiedzenie prawa własności Skarbu Państwa. Przepis art. 10 ustawy o zmianie ustawy kodeks cywilny z dnia 28 lipca 1990 r. (Dz.U. nr 55, poz. 321) przewidywał w takiej sytuacji, że jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy istniał stan, który według przepisów dotychczasowych wyłączał zasiedzenie nieruchomości, a według przepisów obowiązujących po wejściu w życie tej ustawy prowadzi do zasiedzenia , zasiedzenie biegnie od dnia wejścia jej w życie; jednakże termin ten ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał przed wejściem w życie ustawy, lecz nie więcej niż o połowę.

Tym samym bieg zasiedzenia udziału Skarbu Państwa rozpoczął się z dniem 01. 10. 1990 r. i powinien zakończyć się z upływem dnia 01. 10. 2020 r. Nie mniej jednak termin ten z mocy powyższej regulacji podlegał skróceniu o okres czasu wyznaczony datami, tj. od 02. 06. 1984 r. do 30. 09. 1990 r. Sąd Rejonowy – orzekając w pkt. 1) uzasadnianego postanowienie uwzględnił skrócenie biegu zasiedzenia o ten okres, co oznaczało, iż wnioskodawczyni J. P. w złej wierze nabyła w miejsce spadkobiercy po Z. Ż. - Skarbu Państwa – Starosty (...) udział 18/60 w prawie przedmiotowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego – od dnia 03. 06. 2014 r.

W tym miejscu przypomnieć należało ww. ustalenie, że Skarb Państwa – Starosta (...) wystąpił z wnioskiem o dokonanie działów spadków:

⚫

po K. Ż. oraz

⚫

po Z. Ż.,

który wpłynął do Sądu Rejonowego w Lęborku VI Zamiejscowy Wydział Cywilny w B. (obecnie Sąd Rejonowy w Bytowie) w dniu 04. 07. 2014 r. Wniosek ten wpłynął więc już po nabyciu ww. udziału Skarbu Państwa 18/60 przez zasiedzenie przez wnioskodawczynię J. P., a więc wtedy, kiedy nastąpiło pierwotne nabycie udzialu w prawie własności w miejsce Skarbu Państwa. To z kolei spowodowało skonsumowanie posiadania samoistnego, a w wypadku jego braku nie mogło być mowy o dalszym biegu zasiadywania. Przeciwne stanowisko by prowadziło do niemożliwej logicznie sytuacji dalszego zasiadywania swej własności.

Zarzut podniesiony przez uczestnika Skarb Państwa – Starostę (...) polegający na twierdzeniu złożenia wniosku o dział spadku w marcu 2014 roku, który miał przerwać bieg zasiedzenia był wiec oczywiście. Wniosek o dział spadku wpłynął bowiem nie w marcu 2014 r., lecz w dniu 04. 07. 2014 r., a więc za późno z punktu widzenia uczestnika postępowania Skarbu Państwa – Starosty (...).

W orzecznictwie sformułowano stanowisko, że akcje podejmowane przeciwko posiadaczowi muszą mieć charakter zaczepny, prowadzić do bezpośredniego pozbawienia władztwa i odpowiadać wymaganiom art. 123 § 1 k.c., aby skutkowały przerwaniem biegu terminu zasiedzenia. Działania podejmowane w latach 2006-2008 wobec Gminy M. R. pozbawione są znaczenia prawnego, gdyż dotyczą okresu po nabyciu przez nią prawa własności przez zasiedzenie [postanowienie SN z dnia 8 grudnia 2016 r., I CSK 82/16, LEGALIS nr 1564966]. Takich działań w okresie trwania posiadania samoistnego wnioskodawczyni i jej matki – poprzedniczki prawnej o charakterze bezpośrednim - jak w zacytowanym orzeczeniu – uczestnik postępowania nie podjął ani poprzez Starostę (...), ani jego poprzednika Kierownika Urzędu Rejonowego w B.. Tym samym doprowadziła ta bierność do zasiedzenia udziału Skarbu Państwa w przedmiotowej odrębnej własności lokalu.

Wnioskodawcy wnieśli o stwierdzenie nabycia przez wnioskodawczynię udziału 47/60 w prawie odrębnej własności przedmiotowego lokalu. Sąd Rejonowy stwierdził nabycie 18/60 oraz 15/60 części w prawie własności, co oznaczało, że w sumie wnioskodawczyni nabyła udział 33/60 w prawie odrębnej własności przedmiotowego lokalu. Należało więc oddalić wniosek ponad udział 33/60 w prawie odrębnej własności przedmiotowego lokalu albowiem reszta udziałów należała do wnioskodawców – po 9/60 i nikt spośród nich nie mógł ich zasiedzieć w okolicznościach ustalonych w tej sprawie. Zresztą wnioskodawcy wprost podkreślali, iż żądanie wniosku o zasiedzenie nie obejmowało w tej sprawie udziałów wnioskodawców, a Sąd Rejonowy pod tym względem był związany tym żądaniem – art. 13 § 2 k.p.c. w zw. z art. 321 § 1 k.p.c. W tym przypadku wnioskodawcy dokonali - w ocenie Sadu Rejonowego – omyłki rachunkowej proponując stwierdzenie zasiedzenia w udziale wynoszącym 47/60 odrębnej własności przedmiotowego lokalu mieszkalnego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy orzekł jak w postanowieniu:

⚫

w pkt. 1), 2) oraz 3) – na zas. art. 172 § 1 i 2 k.c., 175 k.c. oraz art. 176 § 1 i 2 k.c. przy zastosowaniu regulacji przytoczonych w uzasadnieniu,

⚫

w pkt. 4) – na zas. art. 520 § 1 k.p.c.