Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 11 lipca 2016 roku

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Hajduczenia

Protokolant: Magdalena Kalata

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2016 roku w Bielsku Podlaskim

na rozprawie

sprawy z wniosku A. R. (1)

z udziałem A. R. (2), R. R. (1), J. W., M. W., F. W., D. W., T. R. i P. R.

o ustanowienie służebności drogi koniecznej

postanawia:

I.  Ustanowić na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 1,9800 ha położonej w H., obręb (...), gmina B., posiadającej urządzoną księgę wieczystą Kw Nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych, stanowiącej własność A. R. (1) służebność drogi koniecznej obciążającą nieruchomości położone w H., obręb (...), gmina B., oznaczone numerami geodezyjnymi: (...) o powierzchni 7,0200 ha i (...) o powierzchni 3,0400 ha, posiadające urządzoną księgę wieczystą Kw Nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych, stanowiące własność A. R. (2) w zakresie wskazanym na stanowiącym integralną część niniejszego postanowienia szkicu biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W. (k. 153) oznaczone kolorem czarnym ze szrafurą i znakami J-K-0532-L-J o powierzchni 631 m ^{( 2)}.

II.  Zasądzić od A. R. (1) na rzecz A. R. (2) tytułem wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej kwotę 3464,19 zł (trzy tysiące czterysta sześćdziesiąt cztery złote dziewiętnaście groszy) płatną w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się postanowienia w niniejszej sprawie z ustawowymi odsetkami jak za opóźnienie w stosunku rocznym w razie uchybienia terminowi płatności.

III.  Nakazać pobrać od wnioskodawcy A. R. (1) na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim) kwotę 1092,46 zł (jeden tysiąc dziewięćdziesiąt dwa złote czterdzieści sześć groszy) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w sprawie.

IV.  Zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania A. R. (2) kwotę 515 zł (pięćset piętnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

V.  Stwierdzić, że zainteresowani ponoszą we własnym zakresie koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 476/15

UZASADNIENIE

Wnioskodawca A. R. (1) jako właściciel działki numer (...) położonej w H., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...), po ostatecznym sprecyzowaniu wniosku domagał się ustanowienia na rzecz każdoczesnego właściciela w/w nieruchomości, służebności drogi koniecznej obciążającej nieruchomości położone w H., obręb (...), gmina B., oznaczone numerami geodezyjnymi (...), dla których Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...), stanowiące własność uczestnika postępowania A. R. (2) w zakresie wskazanym na szkicu biegłego z zakresu geodezji S. W. – załącznik nr 2 za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 3464,19 złotych płatnym w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się postanowienia w sprawie oraz domagał się zasądzenia od uczestnika postępowania A. R. (2) na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych. Uzasadniając wniosek podnosił, że jest właścicielem nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) położonej w H., gmina B., a przedmiotowa nieruchomość, która jest wykorzystywana rolniczo nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Podał, że jego sąsiadem i właścicielem działek sąsiednich oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...) i (...) jest uczestnik postępowania A. R. (2). Wcześniej działki nr (...) stanowiły jedną całość i własność poprzedników prawnych wnioskodawcy i uczestnika postępowania i w wyniku podziału nieruchomości przedmiotowe działki otrzymał odpowiednio ojciec wnioskodawcy i ojciec uczestnika postępowania. Z uzasadnienia wniosku wynika, że w tym czasie strony zgodnie korzystały z w/w nieruchomości, nie było również żadnych problemów z przejściem lub przejazdem z jednej nieruchomości na drugą oraz do najbliższej drogi publicznej ( obecnie drogi gminnej nr (...)) po drodze istniejącej od lat 40 –tych XX-go wieku prowadzącej przez działki oznaczone numerami geodezyjnymi: (...) i (...) stanowiące obecnie własność A. R. (2). Podkreślał, że aktualnie uczestnik postępowania uniemożliwia wnioskodawcy swobodne przejście i przejazd maszyn rolniczych ( pozwem z dnia 25 listopada 2013 roku przeciwko wnioskodawcy i R. R. (1) wystąpił o nakazanie wydania części działek numer (...) o szerokości 5m), a tym samym uniemożliwia racjonalne wykorzystanie nieruchomości, a najłatwiejszy i najkrótszy dostęp do drogi publicznej prowadzi właśnie przez grunt uczestnika postępowania. W ocenie wnioskodawcy A. R. (1) działanie A. R. (2) nie jest motywowane racjonalnymi względami gospodarczymi, lecz niechęcią do wnioskodawcy. Wskazał, że przebieg drogi koniecznej zabezpieczy mu przeprowadzanie bydła oraz dojazd z maszynami rolniczymi i kombajnem zbożowym do jego nieruchomości, a jego interes jako właściciela działki numer (...) przemawia za wytyczeniem służebności drogi koniecznej właśnie w taki sposób.

Uczestnik postępowania A. R. (2), po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska w sprawie, domagał się oddalenia wniosku w formie zaproponowanej przez wnioskodawcę i z ostrożności procesowej wnosił o ustanowienie służebności drogi koniecznej przy przyjęciu innych wariantów wskazanych w opinii głównej i opinii uzupełniającej biegłego z zakresu geodezji S. W., z wyłączeniem przebiegu drogi przez działki uczestnika postępowania oznaczone numerami geodezyjnymi (...) oraz domagał się zasądzenia od wnioskodawcy na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Argumentował, że aktualnie wnioskodawca nie przejeżdża do swoich działek przez działki uczestnika postępowania- wariant 2 opinii podstawowej i jest tak od uprawomocnienia się wyroku w sprawie (...) Sądu Rejonowego w B., natomiast przedmiotowe działki są zagospodarowane rolniczo- są tam uprawy. W/w działkami nie jeździ ani wnioskodawca ani inni uczestnicy postępowania, gdyż poruszają się drogą z innej strony. Podał, że przyjęcie jakiegokolwiek innego wariantu przebiegu służebności, z wyłączeniem nr 2 i 4 spowoduje możliwość uzyskania dojazdu także przez T. R. do działki (...), F. W. do działki (...) oraz J. i M. małżonków W. do działki (...). Według uczestnika postępowania w ten sposób powstałby pewien konglomerat gospodarczy poprzez umożliwienie dojazdu poszczególnym właścicielom w/w działek przez grunty innych właścicieli. Najtańszy natomiast jest wariant 3, zaś przy przyjęciu wariantu przebiegu służebności przez działkę (...), działki (...) stanowiłyby jedną całość gospodarczą, gdyż wnioskodawca wydzierżawił uczestnikowi postępowania R. R. (1) działkę (...) do 2025 roku. A. R. (2) podkreślał, że na wariancie nr 2 przebiegu drogi traciłby tylko on, a zyskaliby inni. Argumentował nadto, że żądanie sformułowane przez wnioskodawcę pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego albowiem nie ma służyć potrzebom działki władnącej, a ma li tylko unicestwić prawo własności uczestnika postępowania A. R. (2).

Uczestnik postępowania R. R. (1) przychylił się do wniosku i proponowanej przez wnioskodawcę wersji przebiegu służebności drogi koniecznej. Podał, że gdyby Sąd obciążyłby jego nieruchomości nr (...) służebnością drogi koniecznej to domagałby się od wnioskodawcy wynagrodzenia za ustanowienie służebności.

Uczestnik postępowania P. R. przychylił się do wniosku wskazując, że przebieg służebności drogi koniecznej przez działki uczestnika postępowania A. R. (2) będzie korzystne dla wszystkich zainteresowanych, za wyjątkiem właściciela działek (...).

Uczestnik postępowania D. W. przychylił się do wniosku prezentują stanowisko analogiczne jak uczestnik postępowania P. R..

Uczestnik postępowania T. R. przychylił się do wniosku co do zasady oponując ustanowieniu drogi koniecznej przez działkę stanowiącą jego własność.

Uczestniczka postępowania M. W. przychyliła się do wniosku co do zasady. Podała, że jej mąż J. W. zawsze przejeżdżał przez działki uczestnika postępowania A. R. (2) w wersji proponowanej przez wnioskodawcę.

Uczestnik postępowania J. W. pozostawił wniosek do uznania Sądu.

Uczestnik postępowania F. W. wskazał, że sprawa jest sprawą rodzinną R. i droga konieczna powinna być wyznaczona z ich własnych gruntów w linii prostej.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Bezsporne w sprawie jest, że wnioskodawca A. R. (1) jest właścicielem m.in. nieruchomości rolnej oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 1,9800 ha położonej w H., obręb (...), gmina B., którą nabył od swoich rodziców J. i R. małżonków R. w dniu 22 lipca 1997 roku na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego Repertorium (...). Przedmiotowa nieruchomość ma założoną księgę wieczystą Kw Nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych. (k. akta i dokumenty Kw Nr (...) ).

Nieruchomość wnioskodawcy sąsiaduje m.in. z działkami uczestnika postępowania A. R. (2) oznaczonymi nr geodezyjnymi (...) i (...).

Pierwotnie, w protokole ustalenia stanu władania gruntami na obszarze wsi H. gromady B. spisanym w dniu 22 kwietnia 1961 roku przed geodetę I. M. wykazano między innymi działkę o numerze geodezyjnym (...), a jako posiadacza gruntów wpisano C. R., s. S. i działkę (...) i jako posiadacza gruntu wpisano S. R., s. J..

W rejestrze pomiarowo- klasyfikacyjnym szczegółowym z 1961 roku gromada B. wieś H. pod numerem kolejnym (...) wykazano m.in. działkę numer (...) o powierzchni 7,015 ha zapisaną na R. S. s. J. oraz pod numerem (...) wykazano działkę numer (...) o powierzchni 3,040 ha zapisaną na C. R. s. S.. Na mocy aktu własności ziemi z dnia 24 marca 1975 roku wydanego przez Naczelnika Powiatu w B. Nr (...) właścicielem m.in. działki oznaczonej numerem geodezyjnym (...) położonej w H., gmina B. stał się C. R. i S. R.. W dniu 22 grudnia 1989 roku C. R. i S. R. na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego (...) (...) przenieśli na rzecz uczestnika postępowania A. R. (2) własność zabudowanego gospodarstwa rolnego położnego w H. i O., gmina B., w tym działki numer (...). Uczestnik postępowania stał się także właścicielem nieruchomości numer (...) na mocy aktu notarialnego z dnia 16 sierpnia 1982 roku Repertorium (...). Działki numer (...) mają założoną księgę wieczystą Kw Nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych, w której jako właściciel przedmiotowych działek jest uczestnik postępowania A. R. (2). ( k. 98-98v akt (...) –informacja ze Starostwa Powiatowego w B., akta i dokumenty Kw Nr (...)).

Działka numer (...) sąsiaduje również z nieruchomościami: nr (...) stanowiącą własność uczestników postępowania małżonków J. i M. W., (...) stanowiącą własność uczestnika postępowania F. W., (...) i (...) stanowiącymi własność uczestnika postępowania D. W., (...) stanowiącą własność uczestnika postępowania T. R., (...) stanowiącą własność uczestnika postępowania P. R., (...) stanowiąca własność uczestnika postępowania R. R. (1) i (...) stanowiącą własność wnioskodawcy . ( k. 59- informacja ze Starostwa Powiatowego w B., akta i dokumenty Kw Nr (...), akta i dokumenty (...), akta i dokumenty Kw Nr (...)).

Wszystkie w/w działki są nieruchomościami wykorzystywanymi rolniczo.

Nie było kwestionowane, że szlak drożny w zakresie objętym wnioskiem stanowił drogę dojazdową do nieruchomości wnioskodawcy i był wykorzystywany już od czasów powojennych przez poprzedników prawnych wnioskodawcy. Z w/w drogi korzystali także inni mieszkańcy wsi.

Poza sporem pozostaje także, że pomiędzy wnioskodawcą a uczestnikiem postępowania A. R. (2) przez tutejszym Sądem Rejonowym toczyły się postępowania, których przedmiotem były nieruchomości stanowiące ich własność.

I tak w sprawie (...) wnioskodawcy R. R. (1) jako właściciel działek oznaczonych numerami geodezyjnymi: (...) i (...) położonych w H., gmina B., dla których Sąd Rejonowy w B. V Wydziała Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) i A. R. (1) jako właściciel działki numer (...) położonej w H., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) po ostatecznym sprecyzowaniu wniosku wnosili o stwierdzenie, że nabyli przez zasiedzenie w dniu 22 sierpnia 2012 roku służebność gruntową przechodu i przejazdu ( służebność drogi koniecznej) biegnącą przez działki stanowiące własności uczestnika postępowania A. R. (2) oznaczone numerami geodezyjnymi: (...) i (...), położone w H., gmina B., dla których Sąd w B. V Wydziała Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) o obszarze określonym na mapie biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W. (k. 181) i na prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w B.z dnia 24 września 2014 roku w/w wniosek został oddalony. Z uzasadnienia sporządzonego do przedmiotowego orzeczenia wynika, że Sąd orzekający przyjął, że choć w/w pas gruntu istniał już co najmniej od czasów powojennych, jednakże utwardzanie drogi przez wnioskodawców gruzem, kamieniami, żwirem miało charakter jedynie punktowy, doraźny i prowizoryczny, a nie trwały, czego wymaga art. 292 kc. ( akta (...) Sądu Rejonowego w B.).

Natomiast w sprawie (...) A. H., po ostatecznym sprecyzowaniu powództwa domagał się nakazania A. R. (1) i R. R. (1) zaniechania naruszeń prawa własności nieruchomości oznaczonych numerami geodezyjnymi (...) położonych w H., gmina B., dla których Sąd Rejonowy w B.V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) poprzez zakazanie pozwanym przechodu, przejazdu, i przegonu bydła przez fragment w/w nieruchomości obejmujący obszar oznaczony literami C-D-E-B-0532-0529-C o powierzchni 516 m ^{( 2)} wskazany na szkicu biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W.- załącznik graficzny nr 2 do opinii z dnia 8 lipca 2015 roku ( k. 117 akt) oraz zakazania pozwanym w/w naruszeń na przyszłość i Sąd Rejonowy w B.wyrokiem z dnia 30 września 2015 roku nakazał pozwanym zaniechania naruszeń prawa własności nieruchomości oznaczonych numerami geodezyjnymi (...) położonych w H., gmina B. poprzez zakazanie pozwanemu R. R. (1) przegonu bydła i pozwanym A. R. (1) i R. R. (1) przejazdu przez fragment fragment w/w nieruchomości obejmujący obszar oznaczony literami C-D-E-B-0532-0529-C o powierzchni 516 m ^{( 2)} wskazany na szkicu biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W.- załącznik graficzny nr 2 do opinii z dnia 8 lipca 2015 roku ( k. 117 akt) i oddalił powództwo w pozostałym zakresie. (k. 152 akt (...) Sądu Rejonowego w B.).

Wniosek zasługiwał na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 145 kc jeżeli nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do tej nieruchomości budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (droga konieczna). Przeprowadzenie drogi koniecznej nastąpi z uwzględnieniem potrzeb nieruchomości nie mającej dostępu do drogi publicznej oraz z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ma prowadzić. Jeżeli potrzeba ustanowienia drogi jest następstwem sprzedaży gruntu lub innej czynności, a między interesowanymi nie dojdzie do porozumienia, sąd zarządzi, o ile jest to możliwe, przeprowadzenie drogi przez grunty, które były przedmiotem tej czynności prawnej. Przeprowadzenie drogi koniecznej powinno uwzględniać interes społeczno – gospodarczy.

Roszczenie o ustanowienie drogi koniecznej przysługuje w przypadku braku dostępu do drogi publicznej. Droga konieczna ma zapewnić taki dostęp do drogi zaliczonej na podstawie ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (Dz. U. Nr 14, poz. 60 z późn. zm.) do jednej z kategorii dróg, z której może korzystać każdy zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami określonymi w tej ustawie lub innych przepisach szczególnych. Dostęp oznacza możność dojścia, dojazdu do nieruchomości. Droga konieczna powinna zapewniać każdy rodzaj dostępu, czyli likwidować naturalną izolację nieruchomości.

Zgodnie z § 2 art. 145 k.c. należy przeprowadzić drogę konieczną z najmniejszym obciążeniem gruntów, przez które droga ta ma prowadzić, mając na uwadze również i interes wnioskodawcy, bowiem nie pozostaje bez wpływu na jego sytuację wybór jednego z kilku zaproponowanych wariantów przebiegu służebności drogi koniecznej.

Niewątpliwym było, że nieruchomość wnioskodawcy nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej. Powyższego dowodzą fragment mapy nieruchomości dołączone do akt sprawy (k. 7), szkice biegłego z zakresu geodezji S. W. i wnioski zawarte w opinii podstawowej ( k.151-154), jak również oględziny nieruchomości dokonane w dniu 16 lipca 2015 roku z udziałem sądu ( k. 113-117 ). Okoliczność ta nie była w trakcie postępowania kwestionowana przez żadnego z zainteresowanych. Kwestią sporną pozostawało jedynie ustalenie przebiegu drogi przez nieruchomości sąsiednie przy uwzględnieniu regulacji przewidzianej w art. 145 kc oraz interesów wszystkich zainteresowanych.

Rozważyć zatem należało 3 wersje przebiegu drogi koniecznej wskazane przez biegłego w opinii podstawowej ( k. 151-154 akt) oraz dwa pozostałe warianty wskazane w opinii uzupełniającej (k. 295-297 akt).

W ocenie Sądu, zarówno potrzeby nieruchomości wnioskodawcy A. R. (1), jak i interesy właścicieli sąsiednich nieruchomości, przemawiają za ustanowieniem drogi koniecznej na nieruchomościach oznaczonych numerami geodezyjnymi (...) stanowiącymi własność uczestnika postępowania A. R. (2). Analiza materiału dowodowego, w tym w szczególności zeznań świadków R. R. (1) (k. 52v-53v) i J. B. (k. 53v-54), opinii biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W.( k. 151-154, k. 295-297) oraz ustalenia poczynione podczas oględzin miejscowych nieruchomości i ustalenia i wnioski końcowe zawarte w opiniach biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości M. O. i zaprezentowane przez biegłą na rozprawie w dniu 30 maja 2016 roku ( k. 205-230, k. 317-326, k. 406-406v, k.415-416) jednoznacznie potwierdzają, że w/w opcja przebiegu drogi koniecznej uwzględnia zarówno interes społeczno- gospodarczy i najmniej obciąża grunty przez które ma przebiegać.

Po pierwsze, w/w szlak drożny ma swoje uzasadnienie historyczne. Nie było bowiem kwestionowane przez uczestnika postępowania A. R. (2), co dodatkowo znajduje odzwierciedlenie w zeznaniach świadków: R. R. (1) i J. B., w stanowisku zainteresowanych oraz w ustaleniach poczynionych na użytek toczących się pomiędzy zainteresowanymi spraw (...) i (...), że przedmiotowa droga istniała od lat 40-tych i korzystał z niej nie tylko wnioskodawca, ale także jego poprzednicy prawni i inni mieszkańcy wsi.

Po wtóre, dokonując porównania różnych wersji przebiegu służebności drogi koniecznej wskazać należy, że opcja zaproponowana przez wnioskodawcę A. R. (1) jest wersją, w której odległość do drogi publicznej jest najkrótsza. Jest to bowiem pas gruntu o szerokości 4 m, długości 157, 75 m i powierzchni 631 m ². Natomiast porównywalnie, przy innych wersjach w/w wyznaczniki kształtują się następująco: wersja 1 – pas gruntu o szerokości 4 m, długości 247 m i powierzchni 1000 m ², wersja 3 – pas gruntu o szerokości 4 m, długości 218 m i powierzchni 882 m ², wersja zaprezentowana w załączniku nr 1 do opinii uzupełniającej- pas gruntu o szerokości 4m, długości 1267,50 m i powierzchni 5070 m ² i wersja zaprezentowana w załączniku nr 2 do opinii uzupełniającej – pas gruntu o szerokości 4 m, długości 228, 25 m i powierzchni 913 m ². Usytuowanie i rozmiar projektowanej drogi przez działki uczestnika postępowania A. R. (2) umożliwiają więc swobodny dojazd na nieruchomość wnioskodawcy i manewrowanie sprzętem rolniczym. Istotne znaczenie przy wyborze wersji przebiegu służebności drogi koniecznej miały opinie biegłego sądowego z zakresu geodezji S. W., który ocenił każdą z wersji z punktu widzenie potrzeb dojazdowych i zagospodarowania gruntów. W opinii podstawowej biegły S. W. wskazał, że wersja 1 przebiegu drogi koniecznej zaproponowana pierwotnie przez uczestnika postępowania A. R. (2) jest wersją najgorszą, gdyż jest to opcja, w której odległość do drogi publicznej jest największa. Także wersja wskazana przez biegłego według niego samego nie jest najlepsza z uwagi na długość proponowanej trasy oraz jej kształt, który wymusza manewrowanie sprzętem rolniczym. Według biegłego wersja 2 w opinii podstawowej jest wersją najlepszą. (k. 150-151 akt). Także w opinii uzupełniającej biegły odniósł się do propozycji przebiegu szlaku drożnego wskazanego przez uczestnika postępowania A. R. (2) w piśmie z dnia 20 października 2015 roku i podał, że jest to opcja najgorsza albowiem, długość tej drogi to 1,27 km, częściowo przebiega przez obszar leśny, najbardziej utrudnia korzystanie z nieruchomości obciążonej wymaga poniesienia największych kosztów na jej urządzenie.

W ocenie Sądu przedmiotowe opinie posiadają niezaprzeczalny walor dowodowy. Jest jasna, spójna, pełna, brak w nich wewnętrznych sprzeczności, które mogłyby je zdyskredytować, a nadto wzajemnie się uzupełniają.

Kluczowe w sprawie ma także okoliczność, że w większości wersji szlaku drożnego, służebność obciąża nieruchomości kliku osób, natomiast w opcji 2 obciążenie dotyczy wyłącznie działek uczestnika postępowania A. R. (2)

Uwzględniając powyższe, Sąd doszedł do przekonania, że należy opowiedzieć się za wersją II przebiegu drogi koniecznej. W dostatecznym stopniu zaspokaja ona potrzeby dojazdowe do nieruchomości wnioskodawcy, a jednocześnie stanowi najmniejsze obciążenie zarówno gruntów uczestnika postępowania A. R. (2). Oceny powyższego nie zmienia powoływanie się przez uczestnika postępowania na zasady współżycia społecznego czy wskazywanie, że ustanowienie służebności drogi koniecznej przez jego działki będzie uderzało jedynie w jego prawo własności, a ustanowiona droga będzie stanowiła dojazd dla innych zainteresowanych do ich nieruchomości rolnych.

Odnosząc się do kwestii klauzul generalnych to podkreślenia wymaga, że powoływanie się na naruszenie zasad współżycia społecznego wymaga wskazania, jaka konkretnie zasada została naruszona, a zastosowanie art. 5 k.c. wymaga wszechstronnej oceny całokształtu szczególnych okoliczności rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu z konkretnym stanem faktycznym. Nie można powoływać się ogólnie na - z natury rzeczy - nieokreślone zasady współżycia, lecz należy konkretnie wskazać, jaka z przyjętych w społeczeństwie zasad współżycia społecznego doznałaby naruszenia w danej sytuacji. Pełnomocnik uczestnika postępowania nie sprecyzował jakie zasady współżycia społecznego zastana naruszone, gdy służebność drogi koniecznej będzie przebiegała przez nieruchomości A. R. (2) numer (...) i (...). W kontekście powyższego nie był możliwy wybór przebiegu drogi koniecznej m.in. przez działkę brata wnioskodawcy- uczestnika postępowania R. R. (1) oznaczoną numerem geodezyjnym (...), nawet jeśli na chwilę obecną działka władnąca (...) znajduje się w dzierżawie w/w uczestnika postępowania i wraz z działką (...) „stanowi zorganizowaną całość”. Jest to bowiem opcja określająca najdłuższy szlak drożny, związana jest z koniecznością poniesienia znacznych nakładów finansowych na urządzenie drogi i obligowałaby wnioskodawcę do wydatkowania najwyższego wynagrodzenia za ustanowienie służebności drogi koniecznej.

Nie można zgodzić się także z wywodami uczestnika postępowania A. R. (2), że przyjęciu opcji nr 2 „ traciłby jedynie on, a zyskiwaliby inni”. W niniejszej sprawie wniosek o ustanowienie służebność drogi koniecznej złożył jedynie wnioskodawca A. R. (1), a służebność ustanawiana jest wyłącznie na rzecz każdoczesnego właściciela danej ( danych) nieruchomości. Oznacza to, że ze szlaku drożnego może korzystać wyłącznie właściciel nieruchomości władnącej, zaś przejazdy innych osób, bez zgody właściciela nieruchomości obciążonych, nie znajdują oparcia w prawie.

Przepis art. 145§1 k.c. nakłada na Sąd uwzględniający wniosek o ustanowienie drogi koniecznej orzeczenie z urzędu o wynagrodzeniu na rzecz właściciela nieruchomości obciążonej. Wynagrodzenie to ma zrekompensować stratę wynikająca dla właściciela nieruchomości z jej obciążenia, czego konsekwencją jest ograniczenie w sposobie korzystania z niej. Nie jest ono uzależnione od poniesienia szkody, a ponadto ma pokrywać koszty urządzenia i utrzymania drogi, jeśli na nim spoczywają. ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2000 roku, V CKN 43/00, OSNC 2000, nr 11, poz. 206). Przepisy Kodeksu cywilnego nie zawierają żadnych wskazówek, jak należy określać wysokość wynagrodzenia. Zarówno piśmiennictwo prawnicze, jak i judykatura wysuwają różne propozycje w tym zakresie, bowiem nie może być jednolitej zasady dla różnorakich, często niemożliwych do przewidzenia stanów faktycznych. Jako kryteria pomocnicze mogą wchodzić w rachubę: szczególne zwiększenie wartości nieruchomości władnącej, obniżenie wartości nieruchomości obciążonej lub straty poniesione przez właściciela nieruchomości służebnej, np. w postaci utraty pożytków z zajętego pod drogę pasa gruntu. Kierując się jednak wskazówką ekwiwalentności można uznać, że właściwym kryterium będzie skumulowany ( skapitalizowany w przypadku świadczenia jednorazowego) rozmiar strat właściciela nieruchomości obciążonej, obejmujący uszczerbek rzeczywisty. Regułą jest ustalanie wynagrodzenia w postaci świadczenia pieniężnego, które jest ekwiwalentnym świadczeniem odpowiadającym cenie za korzystanie z cudzej nieruchomości ustalonym według cen rynkowych dla takich świadczeń.

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy, wskazać należy, iż Sąd ustalił wysokość należnego uczestnikowi postępowania A. R. (2) wynagrodzenia za ustanowienie służebności bazując na opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości M. O. (k. 205-230), która nie została skutecznie podważona przez zainteresowanych. W ocenie Sądu w/w opinia wraz z jej uzupełnieniem stanowi wartościowy materiał dowodowy, ponieważ biegła w sposób jasny, precyzyjny i szczegółowy wyjaśniła zarówno metody i podejścia, co d wyliczenia wartości nieruchomości obciążonych i wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności drogi koniecznej. Wnioski wysnute przez biegłą są logiczne i nie budzą zastrzeżeń do merytorycznej wartości opinii. Biegła słuchana dodatkowo na rozprawie w dniu 30 maja 2016 roku i w odpowiedzi na zastrzeżenia przedstawiła rzeczowe argumenty na poparcie wniosków końcowych opinii, a zainteresowani nie zdołali przedstawić argumentów podważających wartość dowodową przedmiotowej opinii.

Stąd też Sąd zasądził od wnioskodawcy A. R. (1) na rzecz uczestnika postępowania A. R. (2) tytułem wynagrodzenia za ustanowienie drogi koniecznej kwotę 3464,19 złotych płatną w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności.

Wobec powyższego na podstawie art. 145 k.c. Sąd orzekł jak w sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 510§1 k.p.c. W ocenie Sądu wnioskodawca winien być obciążony kosztami związanym z założeniem sprawy, tj. opłata sądowa oraz wydatkami dotyczącymi oględzin i podstawowych opinii: biegłego sądowego z zakresu geodezji i z zakresu szacowania nieruchomości, zaś wydatki powstałe na wniosek uczestnika postępowania A. R. (2) winny obciążać w/w uczestnika postępowania. Wprawdzie uczestnik postępowania A. R. (2) wnosił o oddalenie wniosku i podważał wersję 2 ustanowienia służebności przez jego działki, jednakże podkreślić wymaga, że ustanowienie drogi koniecznej następuje w interesie właściciela nieruchomości pozbawionej dostępu do drogi koniecznej. Skoro tak, to wnioskodawca ponieść wydatki związane z postępowaniem w sprawie, w tym dowodów z opinii podstawowych biegłych w całości, gdyż wydatki mają niewątpliwie związek z urządzeniem drogi koniecznej, tj. z jej ustanowieniem. Natomiast, wydatki dotyczące opinii uzupełniających winien ponieść uczestnik postępowania A. R. (2), gdyż powstały one w związku z jego wnioskiem dowodowym, któremu sprzeciwiał się wnioskodawca. Z uwagi na fakt, że uczestnik postępowania A. R. (2) na poczet wydatków uiścił 2768,57 złotych, a koszty opinii uzupełniających wynosiły łącznie 2253,57 złotych, Sąd zasądził od wnioskodawcy na jego rzecz kwotę 515 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania. Brakujące koszty postępowania należne na rzecz Skarbu Państwa powinien ponieść wnioskodawca.

SSR Małgorzata Hajduczenia