Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Marcin Graczyk

Sędziowie: SO Agnieszka Stachurska

SO Zbigniew Szczuka (spr.)

Protokolant: Urszula Kalinowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 czerwca 2017 r. w Warszawie

sprawy z powództwa W. K.

przeciwko Skarbowi Państwa (...) w W.

o sprostowanie umowy o pracę i świadectwa pracy

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 grudnia 2016 r., sygn. VI P 491/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od W. K. na rzecz Skarbu Państwa (...)
w W. kwotę 120,00 złotych (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

SSO Zbigniew Szczuka SSO Marcin Graczyk SSO Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Południe w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu sprawy z powództwa W. K. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) w W. o sprostowanie umowy o pracę i świadectwa pracy oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 120 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

W toku postępowania Sąd Rejonowy ustalił, że W. K. pracuje
w (...) w W. od 1 marca 1982 roku na stanowisku, którego nazwa zmieniała się: ślusarz remontowy, ślusarz mechanik remontowy, ślusarz mechanik, starszy mechanik, mechanik. Powód wystąpił do pracodawcy o wydanie świadectwa pracy w warunkach szczególnych. Pracodawca odmówił wydania w/w dokumentu podczas trwania stosunku pracy.

Powyższych ustaleń Sąd Rejonowy dokonał na podstawie na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy oraz oświadczeń stron co do okoliczności bezspornych,
a także na podstawie zeznań powoda. Zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Rejonowy uznał za wiarygodny i kompletny, a ponadto wskazał, że żadna ze stron nie kwestionowała autentyczności, czy treści zgromadzonych dokumentów. Sąd Rejonowy wyjaśnił również,
że oddalił wniosek powoda o przesłuchanie świadka uznając, iż były one bez znaczenia
dla rozpoznania niniejszej sprawy.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 97 § 1 k.p., w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.

Sąd Rejonowy uznał roszczenie powoda o sprostowanie świadectwa pracy poprzez wskazanie, że powód wykonywał pracę w szczególnych warunkach, jako ślusarz, mechanik
i lakiernik ręczny, o wydanie świadectwa pracy ze wskazaniem, że powód wykonywał pracę w szczególnych warunkach, jako ślusarz, mechanik i lakiernik ręczny oraz o wydanie świadectwa pracy w warunkach szczególnych, gdyż powód nadal jest pracownikiem pozwanego zakładu pracy, a pracodawca nigdy nie wydawał rzeczonego świadectwa pracy.

W ocenie Sądu Rejonowego nie jest również zasadne roszczenie o sprostowanie umowy o pracę poprzez wskazanie, że powód „wykonywał pracę w szczególnych warunkach,
jako ślusarz, mechanik i lakiernik ręczny”, gdyż powód dobrowolnie podpisywał przedmiotową dokumentację pracowniczą i nigdy nie uchylił się od złożonego oświadczenia woli w przedmiocie nawiązania stosunku pracy na zajmowanym stanowisku, a ponadto przepisy prawa pracy nie przewidują procedury sprostowania umowy o pracę. Z kolei sam fakt „wykonywania pracy w szczególnych warunkach” może być potwierdzony odpowiednim świadectwem i nie ma takiej potrzeby, by już w umowie o pracę zawierać takie stwierdzenie.

Sąd Rejonowy wskazał również, że zgodnie z treścią art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Analiza treści ww. art. 189 k.p.c. pod kątem zawartych w nim elementów prowadzi do wniosku, że na podstawie tegoż artykułu nie podlegają ustaleniu stany faktyczne i fakty. Przez stosunek prawny należy rozumieć taki stosunek między podmiotami prawa,
w którym podmioty te mają wynikające z normy prawnej uprawnienia i obowiązki,
a ich realizacja zagwarantowana jest przymusem państwowym. Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Rejonowy stwierdził, iż pomiędzy stronami nie było sporu co do istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego, gdyż w niniejszej sprawie bezspornym jest, że powód jest nadal zatrudniony w pozwanym zakładzie pracy. Powód wytaczając powództwo w niniejszej sprawie domaga się ustalenia faktu. Tego rodzaju powództwo, w którym powód domaga się ustalenia faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach, nie jest dopuszczalne,
gdyż przedmiotem ustalenia mogą być tylko prawa i stosunki prawne, nie można żądać ustalenia stanu faktycznego lub faktu.

Ponadto Sąd Rejonowy zaznaczył, że powód nie ma interesu prawnego w wytoczonym przeciwko pozwanemu powództwie. Z akt sprawy wynika, że ustalenie jest mu potrzebne
do celów emerytalnych, jednakże postępowanie sądowe o ustalenie nie może być środkiem
do uzyskania dowodów, które miałyby być wykorzystane w innym postępowaniu, co znajduje potwierdzenie w orzecznictwie. Powołując się na treść uchwały Sądu Najwyższego Sąd Rejonowy wskazał, że roszczenie pracownika przeciwko zakładowi pracy o ustalenie wykonywania zatrudnienia w szczególnych warunkach - dla celów ubezpieczeniowych - podlega oddaleniu z braku interesu prawnego, natomiast stwierdzenie braku interesu prawnego skutkuje oddaleniem powództwa.

Na marginesie Sąd Rejonowy wskazał, że zapadłe rozstrzygnięcie w niniejszym postępowaniu nie oznacza, że droga sądowa dla ustalenia wykonywania pracy
w szczególnych warunkach dla celów emerytalnych powoda jest zamknięta. Jeżeli powód wystąpi do ZUS w tej sprawie i organ ten wyda decyzję, to powód w przypadku niezadawalającej go decyzji, będzie mógł odwołać się do Sądu Okręgowego – Sądu Ubezpieczeń Społecznych, który może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające
do ustalenia, czy praca wykonywana przez stronę, była wykonywana w warunkach szczególnych.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł w punkcie 2 na podstawie art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku Sądu Rejonowego złożył w dniu 25 stycznia
2017 r. powód, zaskarżając rozstrzygnięcie w zakresie oddalenia powództwa. Skarżonemu wyrokowi powód zarzucił:

1.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego:

– poprzez przyjęcie, że żądanie powoda jest całkowicie bezzasadne, podczas
gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy potwierdza zgoła co innego,

– polegającą na przyjęciu, że powód nie udowodnił zgodnie z art. 6 k.c. dochodzonego pozwem roszczenia w całości mimo przeprowadzenia na rozprawie istotnych w sprawie dowodów z dokumentów i dowodu z przesłuchania powoda,

2.  naruszenie przepisów postępowania:

– poprzez nieuwzględnienie ww. istotnych dowodów w sprawie, potwierdzających,
że powód świadczył pracę w warunkach szczególnych, a Sąd Rejonowy odmówił sprostowania w dokumentach powoda tej istotnej dla powoda okoliczności,

– poprzez oddalenie w całości roszczenia o sprostowanie umowy o pracę i innych dokumentów dotyczących stosunku pracy, w których nie wpisano pracy w szczególnych warunkach, mimo, iż powód taką pracę ewidentnie świadczył i nadal świadczy na rzecz pracodawcy,

3.  naruszenie swobodnej oceny dowodów poprzez uwzględnienie w całości twierdzeń pozwanego, mimo iż pozwany nie ma racji a jego twierdzenia pozostają w sprzeczności z rzeczywistym stanem rzeczy oraz dowodami zgromadzonymi w aktach niniejszej sprawy, w szczególności w zakresie wykonywania przez powoda pracy w warunkach szczególnych,

4.  oparcie wyroku o ustalenia faktyczne sprawy niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, polegające na przyjęciu za podstawę tego wyroku jedynie twierdzeń pozwanego,
co miało istotny wpływ na skarżone rozstrzygnięcie,

5.  obciążenie powoda kosztami zastępstwa procesowego, podczas gdy powód znajduje się w niezwykle ciężkiej sytuacji materialnej i nie jest w stanie ponieść tych kosztów.

W oparciu o powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowym do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji powód wyjaśnił, że w niniejszej sprawie chodzi przede wszystkim o wydanie jakiegokolwiek zaświadczenia potwierdzającego wykonywanie pracy
w szczególnych warunkach, którego wydania pracodawca mu odmówił. Z tych też przyczyn powód wystąpił do sądu pracy z żądaniem sprostowania (wydania) dokumentu potwierdzającego pracę w szczególnych warunkach po zakończeniu stosunku pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu. Rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego odpowiada prawu, jest w pełni poparte zebranym materiałem dowodowym i tym samym argumenty i wywody przedstawione w uzasadnieniu skarżonego wyroku Sąd Okręgowy przyjmuje w całości jako własne.

Podniesione w apelacji zarzuty strony powodowej w całości skupiały się
na zakwestionowaniu poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń w zakresie stanu faktycznego oraz dokonanych na ich podstawie wywodów, które w ocenie powoda miał istotny wpływ na zapadłe rozstrzygnięcie. W kontekście powyższego zarzutu Sąd Okręgowy zaznacza, że kwestionowanie przez stronę oceny materiału dowodowego, sposobu rozumowania prezentowanego przez sąd I instancji należy traktować jako zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z treścią tego przepisu Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Wyrażona w treści tego przepisu zasada swobodnej oceny dowodów polega
na rozumowaniu w oparciu o wymogi wyznaczone przepisami prawa procesowego, doświadczeniu życiowym oraz regułami logicznego myślenia. Według tych kategorii sąd
w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia
10 czerwca 1999 r., II UKN 685/98). Zarzut naruszenia tego przepisu tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki, z zasadami wiedzy, a także z doświadczeniem życiowym. Jeżeli natomiast sąd
z materiału dowodowego wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne
z doświadczeniem życiowym, ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów
i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego materiału dowodowego dawały się wysnuć wnioski odmienne (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z 27 września
2002 r. II CKN 817/00, Sądu Apelacyjnego w Katowicach w z 11 czerwca 2015 r. III AUa 1289/14). Podniesienie skutecznego zarzutu naruszenia przez sąd swobodnej oceny dowodów wymaga więc udowodnienia, że powyższa okoliczność nie zachodzi, konieczne jest więc wskazanie nieprawidłowości procesu myślowego przeprowadzonego przez sąd do których doszło przy przyjęciu kryteriów oceny dowodów lub stosowania kryteriów oceny podczas analizy dowodów. Nieprawidłowości powinny mieć charakter obiektywny, to jest niezależny od indywidualnych doświadczeń życiowych i poglądów stron. Nie jest wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze (doniosłości) poszczególnych dowodów
i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 6 listopada 1998 r.,
II CKN 4/98, nie publ.).

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy uznał, że podniesione przez stronę powodową zarzuty naruszenia przepisów postępowania poprzez dokonanie błędnych ustaleń stanu faktycznego i nieprawidłową ocenę materiału dowodowego, naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów czy też ustalenie faktów istotnych dla sprawy w sposób sprzeczny ze zgromadzonym materiałem dowodowym nie znajdują odzwierciedlenia nie tylko w uzasadnieniu skarżonego rozstrzygnięcia, lecz również w treści apelacji, gdyż strona powodowa prócz ograniczenia się do sformułowania zarzutów nie przedstawiła żadnej argumentacji na ich poparcie. Całokształt okoliczności stanu faktycznego sprowadzała się właściwie do stwierdzenia, że powód od wielu lat jest pracownikiem pozwanej Jednostki Wojskowej i ciągu kontynuuje zatrudnienie; nie sposób więc dostrzec w tym zakresie jakichkolwiek nieprawidłowości w ustaleniu faktów, jakich miałby dopuścić się Sąd Rejonowy. Zarzuty powoda w powyższym zakresie zostały sformułowane w sposób ogólny,
a powód zdaje się kwestionować całokształt rozważań i ocen materiału dowodowego prowadzących do wydania skarżonego rozstrzygnięcia, jednocześnie nie wskazując
w uzasadnieniu apelacji żadnych okoliczności pozwalających na ustalenie ewentualnych błędów lub nieprawidłowości w toku poczynionych przez Sąd Rejonowy ustaleń. Powód nie przedstawił żadnych okoliczności które świadczyłyby o istnieniu błędów w rozumowaniu Sądu Rejonowego, jego sprzeczności z regułami logiki czy doświadczenia życiowego i w żadnym ze wskazanych przez siebie przykładów naruszeń nie wyjaśniła, na czym nieprawidłowość rozumowania Sądu Rejonowego miałaby polegać. Powód nie sprecyzował jakie konkretnie dowody zostały przez Sąd Rejonowy błędnie ocenione oraz które wysnute
z nich wnioski są niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, nie wskazał,
które okoliczności ustalone przez Sąd Rejonowy są sprzeczne z dowodami i nie wyjaśnił,
na czym polega cecha ich istotności z perspektywy zaistniałego sporu. Co się natomiast tyczy zarzutu sprzeczności istotnych ustaleń Sądu Rejonowego z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, to zarzut ten mógłby wzruszyć zaskarżony wyrok tylko wówczas, gdyby istniała dysharmonia między materiałem zgromadzonym w sprawie a konkluzją,
do jakiej doszedł Sąd ten na jego podstawie. Takiej dysharmonii między ustaleniami dokonanymi przez Sąd Rejonowy a zebranym w sprawie materiałem dowodowym Sąd Okręgowy się nie dopatrzył, a zarzuty strony powodowej w tym zakresie nie precyzują,
na czym ta dysharmonia miałaby polegać i czym się przejawia. Zarzuty powoda
w omawianym zakresie miały charakter polemiczny i były ściśle związane z prezentacją własnej interpretacji faktów oraz stanowiły wyraz subiektywnej oceny zdarzeń, a tym samym nie mogły w ocenie Sądu Okręgowego skutkować wzruszeniem skarżonego wyroku.

Zdaniem Sądu Okręgowego dokonane przez Sąd Rejonowy ustalenia były prawidłowe
i w pełni znajdywały oparcie w zgromadzonych w toku postępowania materiale dowodowym obejmującym załączone do akt sprawy dokumenty oraz zeznania powoda. Przedstawione przez Sąd Rejonowy motywy rozstrzygnięcia w sposób czytelny wskazują bezpodstawność wywiedzionego powództwa, a ich znaczenie pozostaje aktualne w stosunku do argumentacji podniesionej przez powoda w treści apelacji. Należy podkreślić, że w chwili orzekania przez Sąd Rejonowy powód w dalszym ciągu był zatrudniony u pozwanego. Powód nie ma więc tytułu do żądania sprostowania świadectwa pracy poprzez wskazanie w tych dokumentach,
że wykonywał prace w szczególnych warunkach, jako ślusarz, mechanik i lakiernik ręczny, gdyż go nie otrzymał, a przepisy Kodeksu pracy wyraźnie przewidują obowiązek jego wydania dopiero po zakończeniu pracodawcy. Zgodnie z treścią art. 97 § 1 k.p. związku
z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy. Przepis ten nie wskazuje żadnej innej sytuacji, w szczególności takiej, która miałaby miejsce w trakcie zatrudnienia pracownika, w której pracodawca miałby obowiązek wydać mu pracownikowi świadectwo pracy. Skoro więc powód wciąż będąc zatrudniony
u pozwanego nie może otrzymać świadectwa pracy, to nie przysługuje mu prawo do jego sprostowania w trybie art. 97 § 2 ¹ k.p., który uzależnia możliwość ubiegania się
o sprostowanie tego dokumentu od jego otrzymania w określonym ustawowo terminie 7 dni. Również i drugie z dochodzonych przez powoda roszczeń, dotyczące sprostowania umowy
o pracę w taki sam sposób jak w przypadku świadectwa pracy, nie można było uznać
za zasadne. Podkreślić należy, że powód dobrowolnie podpisywał przedmiotową dokumentację pracowniczą i nigdy nie uchylił się od oświadczenia woli w przedmiocie nawiązania stosunku pracy na stanowisku wskazanym w umowie, nie kwestionował również określonych w umowie warunków pracy. Ponadto przepisy prawa pracy nie przewidują procedury prostowania umowy o pracę, a z kolei sam fakt wykonywania pracy
w szczególnych warunkach może być potwierdzony odpowiednim świadectwem i nie ma potrzeby by już w umowie o pracę zawierać takie stwierdzenie. Należy również zaznaczyć,
że art. 189 k.c. powód może żądać ustalenia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa gdy ma w tym interes prawny. Posiadanie interesu prawnego jest materialną przesłanką powództwa o ustalenie. Każdy inny interes, któremu nie można przypisać przymiotnika „prawny”, nie uzasadnia powództwa o ustalenie wytoczonego na podstawie art. 189 k.p.c.
i w związku z powyższym ten element również został właściwie wyeksponowany
w motywach wyroku Sądu Rejonowego.

Sąd Okręgowy nie stwierdził również nieprawidłowości w obciążeniu przez
Sąd Rejonowy powoda kosztami zastępstwa procesowego. Zgodnie z art. 98 § 1 i 3 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), do których zalicza się m. in. wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika reprezentującego stronę przeciwną. Wyjątek od wyrażonej w powyższym przepisie zasady ponoszenia kosztów procesu przez strony przewiduje art. 102 k.p.c., który stanowi, że w sprawach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej kosztami w ogóle. Choć powód powołuje się na trudną sytuację materialną,
to w toku postępowania przed Sądem Rejonowym nie przedstawił żadnych dowodów
na poparcie swoich twierdzeń w tym zakresie, a ponadto nie dochodził również zwolnienia
od kosztów postępowania. W konsekwencji Sąd Rejonowy nie miał podstaw do rozważenia sytuacji powoda w kontekście art. 102 k.p.c. i ewentualnego zakwalifikowania jego sytuacji jako sprawy szczególnie uzasadnionej w myśl ww. przepisu.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznając apelację strony powodowej jako oczywiście bezzasadną i polemiczną w stosunku do prawidłowego i zgodnego z prawem rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku o jej oddaleniu
na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 w myśl
art. 98 § 1 i 2 k.p.c., ustalając kwotę zastępstwa procesowego w wysokości 120 złotych
na podstawie § 9 ust. 1 pkt 3) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r.
poz. 1804).

SSO Zbigniew Szczuka (spr.) SSO Marcin Graczyk SSO Agnieszka Stachurska

Zarządzenie: (...)

SSO Zbigniew Szczuka (spr.)

(...)