Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Zaskarżoną decyzją Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w związku z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił ubezpieczonemu B. K. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu decyzji wskazano, że ubezpieczony nie spełnił jedynie warunku posiadania 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego, bowiem nie zaliczono do takich okresów okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 21 lipca 1970 r. do 4 lipca 1974 r.

Zakład przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999 r. okresy nieskładkowe w wymiarze 4 miesięcy i 21 dni; składkowe w wymiarze 24 lat i 21 dni tj. łącznie w wymiarze 24 lat, 5 miesięcy i 12 dni, w tym w szczególnych warunkach w wymiarze 17 lat i 5 dni.

W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawca B. K. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury z uwagi na to, że w spornym okresie od 21 lipca 1970 r. do 4 lipca 1974 r. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców. Wyjaśnił, iż wprawdzie w tym czasie uczęszczał do szkoły, jednak po powrocie do domu około godziny 15:00 przystępował do pracy w gospodarstwie. Wykonywał prace związane z uprawą ziemi oraz hodowlą zwierząt. W okresie od wiosny do jesieni wykonywał pracę w polu, a po ich zakończeniu zajmował się zwierzętami, natomiast w okresie zimowym pracował przy obrządku zwierząt. Prace te zajmowały mu około 5-6 godzin dziennie, w okresie ferii i wakacji nawet kilkanaście godzin dziennie. Dodatkowo

%

wskazał, iż gospodarstwo nie było zmechanizowane, w związku z tym większość prac wykonywana była przy pomocy konia oraz narzędzi ręcznych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

Ubezpieczony B. K. w dniu 25 września 2017 r. złożył w prganie rentowym wniosek o przyznanie prawa do emerytury z uwzględnieniem zatrudnienia w gospodarstwie rolnym rodziców. Ubezpieczony udokumentował łączny okres zatrudnienia wynoszący 24 lata, 5 miesięcy i 12 dni, natomiast okres zatrudnienia w warunkach szczególnych wyniósł 17 lat i 5 dni. Organ rentowy nie uwzględnił do stażu pracy zatrudnienia ubezpieczonego w gospodarstwie rolnym jego rodziców w okresie od 21 lipca 1970 r. do 4 lipca 1974 r. Ubezpieczony nie jest członkiem OFE.

-okoliczności bezsporne.

W niniejszej sprawie sporną pozostawała okoliczność, czy ubezpieczony w zakwestionowanym przez organ rentowy okresie stale wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców.

Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe, na podstawie którego ustalił następujący stan faktyczny.

Ubezpieczony B. K. urodził się (...) w J.. Matka wnioskodawcy była dwukrotnie zamężna. W 1968 r. wnioskodawca wraz z rodzicami przeprowadził się do miejscowości P..

W momencie ukończenia 16 roku życia wnioskodawca uczęszczał do Szkoły Podstawowej im. Dr F. C. w P., następnie w okresie od 1 września 1971 r. do 20 czerwca 1974 r. do (...) Szkoły Zawodowej w Ś., oddalonej od miejsca zamieszkania o około 13 km. Do szkoły wnioskodawca dojeżdżał autobusem (...). Podróż trwała około 20 min. Wracał do domu ze szkoły pomiędzy godziną 14:00, a 16:00.

Rodzice ubezpieczonego D. i L. K. byli właścicielami gospodarstwa rolnego położonego w P. o powierzchni 12,09 hektarów. Wnioskodawca miał dwóch braci, którzy nie pracowali w gospodarstwie. Ubezpieczony pracował w spornym okresie tj. od 21 lipca 1970 r. do 4 lipca 1974 r. co najmniej 4 godziny dziennie mimo, że chodził do szkoły podstawowej, a następnie jeździł do szkoły zawodowej, gdzie się uczył. Co do zasady prace w gospodarstwie ubezpieczony wykonywał zaraz po powrocie ze szkoły. Lekcje przeważnie odrabiał wieczorem po zakończeniu pracy w gospodarstwie. Natomiast w okresie ferii i wakacji pracował od rana do świtu. Gospodarstwo nie było zmechanizowane, prace w nim wykonywano tprzy użyciu prostych narzędzi oraz konia. Uprawiano w nim zboża, buraki, ziemniaki, łubin dla zwierząt, hodowano zwierzęta: krowy, cielaki, około 20 sztuk trzody oraz drób. Ubezpieczony wykonywał pracę w gospodarstwie w zależności od pory roku. W okresie wiosenno - jesiennym były to prace polowe (sianie, orka, zbiór zbóż, ziemniaków, buraków), w okresie zimowym głównie zajmował się obrządkiem zwierząt. Praca w gospodarstwie spoczywała głównie na ubezpieczonym i jego rodzicach.

Dowód:

- zeznania świadków : A. J., k. 17-18,

M. P. k. 18-19,

- zeznania ubezpieczonego, k. 19,

- dokumenty znajdujące się w aktach sądowych i aktach rentowych ZUS.

Powyższy stan faktyczny Sąd* ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, których domniemanie prawdziwości wynika z art. 244 i nast. k.p.c, a ponadto ich wiarygodność nie została obalona przez żadną ze stron.

» Nadto, podstawą dokonanych ustaleń były zeznania świadków A. J. i M. P. oraz samego ubezpieczonego, które jako logiczne, spójne i korespondujące z pozostałym materiałem dowodowym, Sąd uznał za w pełni wiarygodne. Świadkowie na co dzień widywali ubezpieczonego przy pracy stąd ich zeznania stanowiły miarodajny dla ustalenia stanu faktycznego w sprawie dowód. Zeznania ubezpieczonego jako zgodne z zeznaniami świadków i znajdujące potwierdzenie w zebranych w sprawie dowodach z dokumentów również zasługiwały na wiarę.

Sąd zważył, co następuje:

, Zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym

charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do

emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego.

W niniejszej sprawie rozstrzygnięciu sądowemu podlegała wyłącznie kwestia osiągnięcia przez ubezpieczonego wymaganego 25 - letniego stażu pracy.

Zgodnie z treścią przepisu art. 10 ustawy o emeryturach i rentach z FUS przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

W doktrynie i orzecznictwie utrwalił się pogląd, iż o uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresów pracy w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 r. przesądza wystąpienie dwóch okoliczności, po pierwsze wykonywanie czynności rolniczych powinno odbywać się zgodnie z warunkami określonymi w definicji legalnej „domownika" z art. 6 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników i po drugie - czynności te muszą być wykonywane w wymiarze nie niższym niż połowa ustawowego czasu pracy, tj. minimum 4 godziny dziennie (tak też wyrok SA w Poznaniu z dnia 24 stycznia 1996 r., III AUr 833/95 OSA 1998, z. 4, poz. 15 i wyrok SN: z dnia 28 lutego 1997 r., II UKN 96/96 (OSNAPiUS 1997, nr 23, poz. 473). W powyższych orzeczeniach kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi, co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego.

W ocenie Sądu Okręgowego ubezpieczony B. K. bez wątpliwości spełnia wszystkie przesłanki wymagane do uwzględnienia jego pracy w gospodarstwie rolnym przy ustaleniu prawa do świadczenia emerytalnego. Zgromadzony materiał dowodowy w przedmiotowej sprawie, w szczególności uznane za wiarygodne zeznania świadków i ubezpieczonego wykazał, iż ubezpieczony pracował i zamieszkiwał w gospodarstwie rolnym swoich rodziców w okresie od 21 lipca 1970 r. do 4 lipca 1974 r. Odnośnie charakteru tej pracy i jej rozmiarów czasowych, zeznania świadków jak i zeznania ubezpieczonego wskazują, iż ubezpieczony wykonywał w nim wszelkiego rodzaju prace gospodarskie odpowiednie do pory roku. Prace ubezpieczonego w gospodarstwie, pomimo uczęszczania do szkoły, należało traktować jako stałą pracę w gospodarstwie rolnym w rozmiarze, który powoduje zwiększenie stażu ubezpieczeniowego i podlega tym samym zaliczeniu do okresów pracy, których udowodnienie uprawnia do uzyskania uprawnień emerytalnych na warunkach określonych w art. 32 ustawy emerytalnej.

Poczynione wyżej ustalenia pozwalają stwierdzić, że w okresie do końca 1998 r. ubezpieczony posiada wymagalny 25 - letni okres składkowy i nieskładkowy uzupełniony okresem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. »

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od dnia 1 września 2017 r., a więc od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek.

W punkcie 2 wyroku Sąd stwierdził brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania wyroku, albowiem przed organem rentowym obowiązują ograniczenia dowodowe, które uniemożliwiają prowadzenie postępowania dowodowego w takim zakresie, jak to uczynił Sąd, co uniemożliwiało organowi rentowemu wydanie decyzji takiej, jak rozstrzygniecie Sądu.

SSO Elżbieta Pietrzak