Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2018 r. w Lublinie

sprawy Z. Ż. (1)

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do emerytury rolniczej

na skutek apelacji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

od wyroku Sądu Okręgowego w Siedlcach

z dnia 6 lipca 2017 r. sygn. akt IV U 879/16

oddala apelację.

Barbara Mazurkiewicz-Nowikowska Elżbieta Gawda Krzysztof Szewczak

III AUa 738/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 września 2016 r., znak: (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego na podstawie art. 19 i 20 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 277), odmówił Z. Ż. (1) prawa do emerytury rolniczej, ponieważ ubezpieczona nie udowodniła wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w wymiarze co najmniej 30 lat, a wykazała jedynie 26 lat, 11 miesięcy i 28 dni. Do wymaganego okresu nie zaliczono okresu pracy w gospodarstwie rolnym teściów od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., ponieważ brak jest dokumentów potwierdzających opłacanie przez teściów składek na ubezpieczenie społeczne rolników, a ponadto teściowa Ł. Ż. zmarła w dniu (...)a teść K. Ż. zmarł w dniu(...).

W odwołaniu od tej decyzji Z. Ż. (1) domagała się jej zmiany poprzez przyznanie jej prawa do emerytury rolniczej. Wskazała, że z art. 19 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie wynika obowiązek opłacania przez teściów składek na ubezpieczenie rolnicze.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, przedstawiając przy tym argumentację i powołując przepisy prawa powołane w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2017 r. Sąd Okręgowy w Siedlcach zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił Z. Ż. (1) prawo do emerytury rolniczej od dnia (...).

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd I instancji ustalił, że ubezpieczona Z. Ż. (1) (urodzona w dniu (...)) złożyła w dniu 14 września 2016 r. wniosek o emeryturę rolniczą. Wnioskodawczyni domagała się zaliczenia do stażu ubezpieczeniowego m.in. okresu pracy w gospodarstwie rolnym teściów od dnia 20 marca 1976 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. Zaskarżoną decyzją z dnia 30 września 2016 r. organ rentowy odmówił Z. Ż. (1) prawa do emerytury podnosząc, że nie udowodniła wymaganego okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w wymiarze co najmniej 30 lat, a wykazała jedynie 26 lat, 11 miesięcy i 28 dni. Do wymaganych okresów ubezpieczenia emerytalno-rentowego zaliczono okresy pracy w gospodarstwie rolnym rodziców i teściów od dnia 7 marca 1972 r. do dnia 30 czerwca 1977 r. oraz ubezpieczenia społecznego rolników od dnia 1 stycznia 1995 r. do dnia 4 września 2016 r. Organ rentowy nie zaliczył pracy w gospodarstwie rolnym teściów od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., ponieważ brak jest dokumentów potwierdzających opłacanie przez teściów składek na Fundusz Emerytalno-Rentowy, a ponadto teściowa Ł. Ż. zmarła w dniu(...)a teść K. Ż. zmarł w dniu (...).

W dniu (...) ubezpieczona zawarła związek małżeński zZ. Ż. (2). Wnioskodawczyni Z. Ż. (1) od dnia 22 marca 1976 r. jest zameldowana na pobyt stały w miejscowości B. 34. Teściowie wnioskodawczyni K. i Ł. małżonkowie Ż. w latach 1952-1970 posiadali gospodarstwo rolne o ogólnej powierzchni (...)ha położone na terenie gminy K., we wsiach: B. i B.. Teściowa ubezpieczonej Ł. Ż. zmarła w dniu (...). Od tego dnia jako właściciel w/w gospodarstwa rolnego wykazywany był wyłącznie K. Ż., który zmarł w dniu(...). Postanowieniem z dnia 22 grudnia 2003 r. Sąd Rejonowy w Sokołowie Podlaskim stwierdził, że spadek po K. Ż. zmarłym w dniu(...) w B. na podstawie ustawy nabyły dzieci, z tym że wchodzące w skład spadku gospodarstwa rolne dziedziczy z mocy ustawy syn Z. Ż. (2) w całości.

Ubezpieczona, po zawarciu w(...) małżeństwa z Z. Ż. (2), zamieszkała w gospodarstwie rolnym teścia, które po jego śmierci w dniu (...) na podstawie ustawy odziedziczył jej mąż. Tam stale pracowała, wykonując wszelkie obowiązki gospodarskie, prace polowe oraz czynności przy obrządku inwentarza żywego. W gospodarstwie tym uprawiano ziemniaki, zboże, kukurydzę oraz hodowano krowy i trzodę chlewną. Całe gospodarstwo rolne po śmierci teścia wnioskodawczyni – K. Ż. – przejął jego syn, a jej mąż Z. Ż. (2). Siostra męża ubezpieczonej jest w zakonie, zaś pozostałe rodzeństwo męża już nie żyje.

Opisany wyżej stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach emerytalnych, jak również na podstawie zeznań świadków: M. S. i H. R. oraz ubezpieczonej Z. Ż. (1), które ocenił jako spójne, logiczne i w całości wiarygodne.

Sąd Okręgowy zacytował następnie treść przepisów art. 19 ust. 2, art. 20 ust. 1 pkt 1 i 2 oraz art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 277). Podniósł, że w sprawie niniejszej kwestią sporną było to, czy okres pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym stanowiącym własność jej teścia K. Ż., a następnie (od dnia (...).) jej męża Z. Ż. (2), od dnia 1 lipca 1977r. do dnia 31 grudnia 1982 r. (5 lat i 6 miesięcy), powinien być zaliczony do okresu, od którego zależy prawo do emerytury, a tym samym, czy ubezpieczona posiada wymagany okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w wymiarze co najmniej 30 lat.

Sąd Okręgowy uznał, że zgromadzony w sprawie niniejszej materiał dowodowy pozwala na ustalenie, że po zawarciu związku małżeńskiego w (...)ubezpieczona zamieszkała wraz z mężem w domu jej teścia, który po śmierci żony prowadził gospodarstwo rolne o ogólnej powierzchni (...)ha położone na terenie gminy K., we wsiach: B. i B.. Teść ubezpieczonej zmarł w dniu(...)a gospodarstwo rolne w całości odziedziczył i przejął jego prowadzenie jej mąż Z. Ż. (2). Co za tym idzie, sporny okres od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., w przeważającej mierze obejmuje okres pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym męża, a nie teściów. Wiarygodne zeznania świadków M. S. i H. R. oraz samej ubezpieczonej potwierdziły, że Z. Ż. (1) stale wykonywała wszelkie prace w w/w gospodarstwie rolnym, w tym prace polowe i przy obrządku inwentarza żywego. Ubezpieczona nie była nigdzie zatrudniona, a praca w tym właśnie gospodarstwie rolnym stanowiła źródło utrzymania jej i rodziny. Zdaniem Sądu Okręgowego nie jest trafne stanowisko organu rentowego, że ubezpieczona powinna wykazać, iż w spornym okresie były opłacane składki na ubezpieczenie społeczne rolników. Przepis art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników stanowi, że do okresów ubezpieczenia, wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 2 pkt 2, zalicza się okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r. Wystarczyło zatem wykazanie przez Z. Ż. (1), że w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. stale pracowała w gospodarstwie rolnym, które po śmierci teścia w(...)dalej prowadził jej mąż Z. Ż. (2).

Organ rentowy za udowodniony uznał okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w łącznym wymiarze 26 lat, 11 miesięcy i 28 dni, a zatem po uwzględnieniu okresu pracy ubezpieczonej w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 r., tj. od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. (5 lat i 6 miesięcy), niewątpliwie wnioskodawczyni wykazała wymagany okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w wymiarze co najmniej 30 lat. Z. Ż. (1) spełnia również pozostałe przesłanki prawa do emerytury rolniczej, tj. w dniu(...) osiągnęła wiek 55 lat, jak również zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej, czego organ rentowy nie kwestionował.

Mając to wszystko na uwadze Sąd I instancji zmienił zaskarżoną decyzję poprzez ustalenie ubezpieczonej prawa do emerytury rolniczej od dnia (...) tj. od miesiąca, w którym złożyła ona wniosek o emeryturę.

Apelację od tego wyroku wniósł Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Zaskarżając wyrok Sądu I instancji w całości apelant zarzucił mu:

a/ naruszenie prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 19 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. 2016 r., poz. 277 ze zm.) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na zaliczeniu do okresów ubezpieczenia emerytalno-rentowego okresu od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. jako okresu ubezpieczenia społecznego rolników, pomimo że za ten okres nie została opłacona składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe,

- art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez błędne zastosowanie tego przepisu i uznanie, że Z. Ż. (1) była domownikiem w gospodarstwie rolnym męża Z. Ż. (2),

- art. 6 pkt 14 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez pominięcie tego przepisu i uznanie, że w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. nie istniał obowiązek opłacania składek na fundusz emerytalny rolników przez rolnika prowadzącego własne gospodarstwo rolne,

- art. 38 oraz art. 75 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140) poprzez ich niezastosowanie związane z pominięciem faktu, że rolnik w okresie od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. był obowiązany do opłacania składek na fundusz emerytalny rolników;

b/ naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 232 k.p.c. polegające na niewyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności faktycznych sprawy poprzez pominięcie, że mąż ubezpieczonej Z. Ż. (2) nie opłacił składki na ubezpieczenie rolnicze za okres od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., przez co ten okres nie mógł być uznany za okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu.

W konsekwencji tych zarzutów organ rentowy wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie tego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawczyni Z. Ż. (1) wnosiła o oddalenia apelacji. Podniosła przy tym, że po zawarciu w 1975 r. związku małżeńskiego z Z. Ż. (2) wspólnie prowadzili przedmiotowe gospodarstwo rolne i ponosili wszelkie opłaty z tym związane.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustalenia Sądu I instancji i wyprowadzone na ich podstawie wnioski Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne. Sprawia to, że nie zachodzi potrzeba powtarzania szczegółowych ustaleń faktycznych oraz dokonanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie w sprawie niniejszej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 8 października 1998 r., II CKN 923/97 – OSNC 1999, z. 3, poz. 60; z dnia 12 stycznia 1999 r., I PKN 21/98 – OSNAP 2000, nr 4, poz. 143; z dnia 20 stycznia 2000 r., I CKN 356/98 – LEX nr 50863; z dnia 7 kwietnia 2004 r., IV CK 227/03 – LEX nr 585855; z dnia 20 maja 2004 r., II CK 353/03 – LEX nr 585756; z dnia 17 lipca 2009 r., IV CSK 110/09 – LEX nr 518138; z dnia 27 kwietnia 2010 r., II PK 312/09 – LEX nr 602700).

W apelacji organu rentowego przedstawione zostały zarówno zarzuty naruszenia prawa materialnego, jak i procesowego. W tym miejscu należy zauważyć, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97 – OSNC 1997, z. 9, poz. 128).

W pierwszej kolejności należy więc się odnieść do przedstawionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 232 k.p.c., czego organ rentowy upatrywał w pominięciu przez Sąd I instancji okoliczności, że mąż wnioskodawczyni Z. Ż. (2) nie opłacił składek na ubezpieczenie rolnicze za okres od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., przez co okres ten nie może być uznany, zdaniem apelanta, za okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Tak sformułowany zarzut należy uznać za całkowicie chybiony, w okolicznościach sprawy niniejszej, wręcz za niezrozumiały. Zgodnie z art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód niewskazany przez stronę. Mając na uwadze zacytowaną treść art. 232 k.p.c. należy zauważyć, że w sprawie niniejszej Sąd Okręgowy dopuścił i przeprowadził wszystkie dowody zawnioskowane przez obie strony. Organ rentowy również nie wskazał w apelacji jakie dowody Sąd I instancji obowiązany był dopuścić z urzędu. W tym miejscu należy zauważyć, że z art. 232 k.p.c. wynika wyjątkowe uprawnienie sądu dopuszczenia dowodu z urzędu. Sąd powinien zawsze traktować dopuszczenie dowodu z urzędu jako środek ostateczny, jeżeli nie można w inny sposób przeciwstawić się niebezpieczeństwu nieprawidłowego rozstrzygnięcia sprawy. W zdaniu drugim art. 232 k.p.c. został przewidziany istotny wyjątek od zasady kontradyktoryjności, do której odwołuje się zdanie pierwsze tego artykułu, oraz wynikającego z niej ciężaru dostarczania dowodów przez strony. Sąd nie ma obowiązku zbierania dalszych dowodów z urzędu, jeżeli zebrany w sprawie materiał dowodowy jest dostateczny do jej rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lipca 1980 r., I CR 75/80 – OSNCP 1981, z. 2-3, poz. 36).

Istota sporu w sprawie niniejszej sprowadzała się więc do oceny, czy okres pracy Z. Ż. (1) od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r. w gospodarstwie rolnym stanowiącym własność jej teścia K. Ż., a następnie własność jej męża Z. Ż. (2), może być zaliczony do okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. W uzasadnieniu apelacji organ rentowy przyznał, iż bezspornym jest, że wnioskodawczyni w w/w okresie pracowała w tym gospodarstwie rolnym, ale jednocześnie zaznaczył, że ten okres nie może być uznany za okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, ponieważ mąż wnioskodawczyni nie opłacił za ten okres składek na fundusz emerytalny rolników. W związku z tak sformułowanym stanowiskiem organu rentowego należy się odnieść do przedstawionych w apelacji zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego. W pierwszej kolejności oceny wymaga zarzut naruszenia przepisów art. 38 i art. 75 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140), czego apelant upatrywał w pominięciu przez Sąd I instancji okoliczności, że Z. Ż. (2) – mąż wnioskodawczyni nie opłacił składek na ubezpieczenie rolnicze za okres od dnia 1 lipca 1977 r. do dnia 31 grudnia 1982 r., przez co okres ten nie może być uznany za okres podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Gospodarstwo rolne o powierzchni (...)ha położone w gminie K., we wsiach: B. i B., w spornym okresie stanowiło własność odpowiednio: do dnia 30 września 1977 r. – K. Ż. – teścia wnioskodawczyni oraz od dnia (...) do końca spornego okresu – Z. Ż. (2) – jej męża. Niewątpliwie obaj w/w właściciele tego gospodarstwa rolnego byli rolnikami w rozumieniu art. 75 ust. 1 pkt 1 ostatnio powołanej ustawy. Takich też ustaleń dokonał Sąd I instancji. Zgodnie natomiast z art. 38 tej ustawy obowiązek opłacania przez rolnika składki powstaje od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, w którym rolnik rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego, a ustaje – z końcem miesiąca kalendarzowego, w którym rolnik przestał prowadzić gospodarstwo rolne. Mąż wnioskodawczyni Z. Ż. (2) własność przedmiotowego gospodarstwa rolnego nabył w całości w drodze dziedziczenia ustawowego po ojcu K. Ż. zmarłym w dniu (...), co zostało potwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Sokołowie Podlaskim z dnia 22 grudnia 2003 r. wydanym w sprawie sygn. akt I Ns 471/03. Stosownie do art. 925 k.c. spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, zaś zgodnie z art. 924 k.c. spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Oznacza to, że Z. Ż. (2) stał się właścicielem gospodarstwa rolnego należącego do spadku po jego ojcu K. Ż., z chwilą śmierci tego ostatniego. Bezsporne jest również to, że od tej chwili, tj. od dnia (...) rozpoczął on prowadzenie przedmiotowego gospodarstwa rolnego. Z. Ż. (2) urodził się w dniu (...) (dowód: data urodzenia wskazana w odpisie skróconym aktu małżeństwa – k. 41 a.e.), co oznacza, że w chwili rozpoczęcia prowadzenia w/w gospodarstwa rolnego, tj.(...)liczył 23 lata. Z kolei wnioskodawczyni liczyła wówczas 21 lat. Obydwoje byli więc młodymi rolnikami w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140). Stosownie do art. 40 tej ustawy rolnik, który rozpoczął prowadzenie gospodarstwa rolnego przed ukończeniem 35 lat życia, zwolniony jest z obowiązku opłacania składki przez okres pierwszych 5 lat gospodarowania. Z. Ż. (2) liczący 23 lata w chwili rozpoczęcia prowadzenia gospodarstwa rolnego był więc, zgodnie z ostatnio powołanym przepisem, zwolniony od obowiązku opłacania składki na fundusz emerytalny rolników przez okres pierwszych 5 lat gospodarowania, tj. przez okres od dnia(...)do dnia 30 września 1982 r. W związku z tym cały ten okres, za który mąż wnioskodawczyni z ustawy był zwolniony z obowiązku opłacania składki na fundusz emerytalny rolników, podlega zaliczeniu do okresu ubezpieczenia emerytalno-rentowego Z. Ż. (1). W związku z tym również zarzut naruszenia art. 6 pkt 14 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. 2017 r., poz. 2336 ze zm.) należy uznać za chybiony.

W spornym okresie obowiązek opłacania składek na fundusz emerytalny rolników nie spoczywał również na samej wnioskodawczyni. W okresie tym razem z mężem prowadziła przedmiotowe gospodarstwo rolne, z tym że ona jako posiadacz tego gospodarstwa. Ubezpieczona w chwili śmierci teścia (...).) liczyła zaledwie 21 lat, a więc była również młodym rolnikiem, do którego miał zastosowanie powołany wyżej art. 40 ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140). W tym miejscu należy dodatkowo zauważyć, że w przypadku małżonków wspólnie prowadzących gospodarstwo rolne, ostatnio powołana ustawa przewidywała obowiązek opłacania tylko jednej składki na fundusz emerytalny rolników. Konsekwencją tego było, iż zgodnie z art. 9 ust. 1 tej ustawy emerytura przysługuje łącznie obojgu małżonkom. Przepis ustępu 3 tego artykułu przewidywał jedynie możliwość podziału emerytury przysługującej obojgu małżonkom na równe części.

Zarzuty obrazy przepisów art. 19 ust. 2 pkt 2 w związku z art. 20 ust. 1 pkt 2, a także naruszenia art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. 2017 r., poz. 2336 ze zm.), w świetle powyższych uwag, również nie mogą być uznane za trafne. Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, że wnioskodawczyni udowodniła przewidziane w art. 19 ust. 2 pkt 2 tej ustawy podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat. Sporny okres 5 lat i 3 miesięcy ((...) – 31 grudnia 1982 r.) prowadzenia wspólnie z mężem Z. Ż. (2) gospodarstwa rolnego stanowiącego jego własność, łącznie z okresem ubezpieczenia emerytalno-rentowego uznanym przez pozwany organ rentowy w wymiarze 26 lat, 11 miesięcy i 28 dni, sprawił, że wnioskodawczyni legitymuje się okresem podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników w wymiarze 32 lat, 2 miesięcy i 28 dni, a więc znacznie przekraczającym wymagany przez ostatnio powołany przepis okres co najmniej 30 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Zarzut naruszenia dwóch pozostałych przepisów, tj. art. 20 ust. 1 pkt 2 oraz art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, należy oceniać łącznie. Przepis art. 20 ust. 1 pkt 2 tej ustawy pozwala na zaliczenie do okresów ubezpieczenia rolniczego również okresów pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r. Z pewnością Sąd Okręgowy uznał, choć tego wyraźnie nie zaznaczył w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że pracę w gospodarstwie rolnym, o której mowa w ostatnio powołanym przepisie, należy traktować tak jak pracę domownika. W związku z tym Sąd I instancji sięgnął do definicji domownika zawartej w art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników. Jeżeli taka była intencja powołania przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku ostatnio powołanego przepisu, to zabieg taki należy uznać za zbędny z dwóch przyczyn. Po pierwsze, obowiązujące w spornym okresie przepisy ustawy z dnia 27 października 1977 r. o zaopatrzeniu emerytalnym oraz innych świadczeniach dla rolników i ich rodzin (Dz.U. Nr 32, poz. 140) nie znały pojęcia domownika. Pojawiło się ono dopiero w ustawie z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (t.j. Dz.U. 1989 r., Nr 24, poz. 133 ze zm.). Po wtóre, wnioskodawczynię należało traktować w spornym okresie jako młodego rolnika prowadzącego wspólnie z mężem gospodarstwo rolne stanowiące własność tego ostatniego, o czym była już wyżej mowa.

Zaskarżony wyrok odpowiada więc prawu, a apelacja organu rentowego jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.