Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

A. D. został oskarżony o to, że w dniu 23.10.2014 roku w P., działając z góry powziętym zamiarem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził spółkę (...) S.A. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 4000 zł, w ten sposób, że celowo nie wywiązał się z warunków zawartej umowy pożyczki nr (...) nie spłacając żadnej z należnych miesięcznych rat pożyczki, czym wyrządził (...) S.A. z/s w B. szkodę w wysokości 4000 zł tj. o czyn. z art. 286§1 kk

Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim wyrokiem z dnia 2 października 2017 roku w sprawie II K 307/16 uznał oskarżonego za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu z tą zmianą treści zarzutu, że wyeliminował sformułowanie ,,celowo” i po zwrocie ,, w ten sposób, że” dodał ,,wprowadził jej przedstawicieli w błąd deklarując miesięczny dochód pozwalający na spłatę kredytu, a po jego uzyskaniu” i za to na podstawie art. 286§1 kk i art. 33§2 kk wymierzył oskarżonemu karę 6 miesięcy pozbawienia wolności i grzywnę w liczbie 40 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych;

-na podstawie art. 69§1 i2 kk, art. 70§1 kk warunkowo zawiesił oskarżonemu wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności na okres 2 lat;

-na podstawie art. 72§1 pkt 1 kk zobowiązał oskarżonego do informowania Sądu co 6 miesięcy na piśmie o przebiegu okresu próby;

-na podstawie art. 72§2 kk zobowiązał oskarżonego do naprawienia części szkody przez zapłatę na rzecz (...) S.A. z siedzibą w B. kwoty 4000 złotych w terminie 18 miesięcy od uprawomocnienia się wyroku;

- zasądził od oskarżonego kwotę 70 złotych tytułem zwrotu wydatków i wymierzył mu opłatę w kwocie 200 złotych.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez prokuratora oraz obrońcę oskarżonego.

Apelacja obrońcy oskarżonego wywiedziona z podstawy art. 483 pkt 1 i 3 kpk zarzuciła wyrokowi:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, który miał wpływ na jego treść, a polegający na tym, że sąd I instancji zaniechał ustalenia tego, czy oskarżony w momencie zawarcia umowy pożyczki miał zamiar jej spłaty, celu zaciągnięcia rozważanego zobowiązania, a także na odstąpieniu od analizy perspektyw spłat zaciągniętej pożyczki;

- naruszenie prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona oszustwa, w sytuacji, gdy niespłacenie zaciągniętego zobowiązania finansowego nie było zamierzone, a brak spłaty spowodowany był okolicznościami zaistniałymi po jej zawarciu.

W konkluzji obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu, obciążenie kosztami postępowania Skarbu Państwa, przyznanie oskarżonemu od Skarbu Państwa kosztów obrony ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Apelacja oskarżyciela publicznego wywiedziona z podstawy prawnej art. 438 pkt 1 zarzuciła wyrokowi obrazę prawa materialnego w postaci art. 4§1 kk, polegającą na zastosowaniu wobec oskarżonego przepisów z ustawy karnej obowiązujących aktualnie, podczas gdy czyn zarzucany oskarżonemu miał miejsce w 2014 roku i w ocenie skarżącego wymagał przywołania przepisów wówczas obowiązujących jako względniejszych, a także eliminacji z orzeczenia obowiązku określonego w treści art. 72§2 kk.

Konkludując skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wskazanie w punkcie 2 wyroku treści art. 4§1 kk i art. 70§1 pkt 1 kk, wyeliminowanie obowiązku naprawienia szkody w oparciu o treść art. 72§2 kk, a w pozostałym zakresie o utrzymanie wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacje obrońcy oskarżonego oraz prokuratora nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd I instancji, kierując się zasadami prawidłowego rozumowania, doświadczenia życiowego oraz będąc związany zasadą swobodnej oceny dowodów poczynił w sposób właściwy ustalenia faktyczne, które stanowiły podstawę przypisania A. D. odpowiedzialności karnej za zarzucone przestępstwo.

Zgromadzony na potrzeby postępowania materiał dowodowy w postaci: dokumentów umowy pożyczki, zeznań świadków R. A. oraz J. B.- przedstawicieli (...) S.A. z siedzibą w B. jednoznacznie wskazał na fakt popełnienia czynu stypizowanego w art. 286§1 kk.

Nie zasługują na aprobatę twierdzenia obrońcy oskarżonego sprecyzowane w środku odwoławczym, wskazujące na nieprawidłowo ustalony stan faktyczny, skutkujący uznaniem sprawstwa oskarżonego w zakresie zarzuconego czynu zabronionego.

Rozważając o analizowanym stanie faktycznym nie sposób nie odnieść się do pojęcia przestępstwa oszustwa, którego istotą jest doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem za pomocą wprowadzenia w błąd lub wyzyskania błędu innej osoby lub na wykorzystaniu jej niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranych działań. Błąd to mylne wyobrażenie o otaczającej rzeczywistości. Przepis art. 286§1 kk nie wymaga, aby dla wprowadzenia w błąd pokrzywdzonego konieczne były zachowania podstępne czy przebiegłe. Dla stwierdzenia, że mamy do czynienia z wprowadzeniem w błąd, wystarczające jest każde, jakiekolwiek działanie, którego wynikową jest powstanie nieprawdziwego wyobrażenia o rzeczywistości u osoby rozporządzającej mieniem- vide postanowienie SN z dnia 26.03.2003 r., V KK 324/02, Legalis. Ponadto wprowadzenie w błąd musi dotyczyć istotnych dla danej sprawy okoliczności czyli takich, które mogą powodować podjęcie decyzji o rozrządzeniu mieniem oraz implikować, że takie rozporządzenie będzie niekorzystne- vide wyrok SN z dnia 28.06.2000 r., III KKN 86/98, OSP 2001, Nr 1, poz 10. Oszustwo jest przestępstwem kierunkowym, w którym celem działania sprawcy jest uzyskanie korzyści majątkowej.

Zważyć należy, że oskarżony w chwili zawierania umowy pożyczki ze wskazanym podmiotem wiedział, iż jego sytuacja majątkowa nie pozwoli mu na wywiązanie się zaciągniętego zobowiązania finansowego- vide k.39,40,48,57,58.

Swoim zachowaniem spowodował więc u pożyczkodawcy błędne przekonanie o realizacji obowiązku wynikającego z treści kontraktu. W oparciu o deklaracje oskarżonego o uzyskiwanych dochodach, (...) S.A. dokonał przelewu środków pieniężnych w kwocie 4000 zł na wskazany przez niego rachunek bankowy. Wykonanie zobowiązania miało nastąpić poprzez miesięczne spłaty w systemie ratalnym. Składając stosowne oświadczenie o gotowości wywiązania się z zaciągniętego obowiązku obligacyjnego, któremu następnie nie uczynił zadość, wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 286§1 kk. Zobowiązanie oskarżonego co do spłaty należności miało charakter bezwarunkowy, a ciężka kondycja finansowa pożyczkobiorcy nie mogła stanowić podstawy do uchylenia się od skutków prawnych zawartej umowy. Występowanie tego rodzaju niedogodności ekonomicznych, a jednocześnie stanowiących asumpt do zawarcia pożyczki nie mogło zostać uznane za okoliczność eliminującą jego odpowiedzialność karną. Oskarżony w chwili jej zawierania miał pełną świadomość co do tego, że z uwagi na wielość zadłużeń u innych podmiotów, których również nie realizował, nie będzie w stanie jej spłacić. Argumentacja obrońcy oskarżonego, jakoby zachowanie oskarżonego nie wyczerpywało znamion czynu z art. 286§1 kk w tym stanie sprawy nie zasługuje na uwzględnienie. Za właściwe należy uznać stanowisko sądu I instancji statuujące o przypisaniu oskarżonemu sprawstwa analizowanego czynu zabronionego.

Sąd Okręgowy nie podziela zawartego w apelacji oskarżyciela publicznego zarzutu obrazy prawa materialnego, a polegającego na niezastosowaniu wobec oskarżonego art. 4§1 kk oraz art. 70§1pkt 1 kk oraz zbędności zastosowania obowiązku z art. 72§2 kk. Z treści art. 4§1 artykułu wynika, że jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Wskazać należy, że na gruncie prawa karnego materialnego istnieje domniemanie stosowania ustawy nowej tj. aktualnie obowiązującej w chwili wyrokowania. Odstępstwo od wskazanej zasady może nastąpić jedynie wtedy, gdy uprzedni akt normatywny powoduje mniej dolegliwe konsekwencje prawne dla sprawcy. Należy zatem stwierdzić, że obowiązek stosowania ustawy nowej istnieje nie tyko wtedy, gdy jest względniejsza dla sytuacji prawnokarnej oskarżonego, ale także wtedy, gdy stopień dolegliwości rozpatrywany w aspekcie konkurencyjnych ustaw jest tożsamy, niemalże jednakowy. Przy decydowaniu o względności takich ustaw może pojawić się jednak trudność, którą ustawą należy się posiłkować w konkretnym stanie faktycznym. W takim wypadku należy uznać prymat stosowania ustawy nowej. Brak sposobności rozstrzygnięcia, która z ustaw jest względniejsza świadczy o porównywalnych skutkach prawnych dla skonkretyzowanego sprawcy. Decydujące znaczenie ma różnica na niekorzyść. Aktualnie obowiązujący zakres sankcji karnej za przestępstwo stypizowane w art. 286§1 kk jest tożsamy z uprzednio obowiązującą ustawą karną, orzeczenie sądu I instancji prawnie kształtujące pozycję oskarżonego należało uznać słuszne. Za właściwe należy uznać rozstrzygnięcie sądu o zastosowaniu instytucji z art. 72§2 kk. Orzeczenie o obowiązku naprawienia części szkody miało za zadanie nie tylko kompensację powstałego na skutek przestępnego działania uszczerbku w majątku pokrzywdzonego, ale także ułatwić mu egzekwowanie w drodze procesu karnego uzyskanie odszkodowania. Decyzja sądu o koniczności wykonania takowego obowiązku bez wątpienia miała na celu ochronę interesu pokrzywdzonego i była w pełni uzasadniona. Zawarty w apelacji wniosek o wyeliminowanie obowiązku naprawienia szkody nałożonego w oparciu o treść art. 72§2 kk nie zawiera uzasadnienia. Odnośnie sugestii orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w trybie art. 46§1 kk, zwrócić należy uwagę, iż przepis art. 49a kpk określa czas złożenia wniosku przez prokuratora i pokrzywdzonego- do rozpoczęcia przewodu sądowego.

Sąd Odwoławczy nie znajduje podstaw do uwzględnienia zarzutu podniesionego przez organ prokuratorski.

W ocenie Sądu Okręgowego, sąd meriti dokonał właściwego doboru sankcji karnej za popełnione przez oskarżonego przestępstwo. Orzeczenie zarówno kar: 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 2 lat, grzywny w liczbie 40 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych, jak i środka kompensacyjnego w postaci naprawienia części szkody oraz obowiązku probacyjnego tj. informowania Sądu o przebiegu okresu próby stanowiło adekwatną reakcję prawnokarną na dokonany czyn zabroniony w zakresie prewencji generalnej, jak i indywidualnej. Sąd Rejonowy, ustalając zakres sankcji karnej, prawidłowo wziął pod uwagę szczególną sytuację osobistą i majątkową oskarżonego, jego właściwości i warunki osobiste. Z uwagi na nieznaczną wartość powstałej szkody, zasadnym było orzeczenie kar o najmniejszych stopniach dolegliwości i instytucji probacyjnej w postaci warunkowego zawieszenia jej wykonania. Orzekając o obowiązku naprawienia szkody, organ wymiaru sprawiedliwości zabezpieczył pozycję pokrzywdzonego. Zastosowanie wskazanych środków było w realiach przedmiotowej sprawy właściwymi środkami represyjnymi na sprzeczny z ustawą czyn, uwzględniającymi okoliczności odnoszące się zarówno do samego nagannego zachowania będącego przedmiotem postępowania, jak i dotyczącego zindywidualizowanego sprawcy.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy nie uwzględnił apelacji skarżących i orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.

Na podstawie przepisów wskazanych w sentencji wyroku, Sąd Okręgowy orzekł o kosztach sądowych.