Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 9 stycznia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSA Jacek Pasikowski (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Wiklak

SA Małgorzata Dzięciołowska

Protokolant: sekr. sad. I. K.

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 r. w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa M. K.

przeciwko I. S. i A. S.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej A. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 20 grudnia 2012 r. sygn. akt IC 739/12

postanawia:

1.  odrzucić apelację;

2.  przyznać i nakazać wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokat A. R. kwotę 4.428 (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem) zł brutto, z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej A. S. z urzędu w postępowaniu apelacyjnym;

3.  przyznać i nakazać wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łodzi na rzecz adwokata J. C. kwotę 3.321 (trzy tysiące trzysta dwadzieścia jeden) zł brutto, z tytułu zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanej I. S. z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I ACa 1493/16

UZASADNIENIE

M. K. w postępowaniu wszczętym przeciwko I. S. i P. S. dochodził od pozwanych należności z tytułu bezumownego korzystania z lokalu położonego w Ł. przy ulicy (...) w okresie od 2 września 2008 roku do 7 sierpnia 2011 roku oraz opłat eksploatacyjnych w łącznej wysokości 78.069,77 zł.

W toku procesu został wydany w dniu 25 stycznia 2010 roku w postępowaniu upominawczym nakaz zapłaty, którego odpisy zostały doręczone pozwanym, którzy w dniu 1 marca 2010 roku wnieśli sprzeciw (sprzeciw k. 14).

W dalszym toku postępowania P. S. nie uczestniczył w rozprawach, ani nie podejmował żadnych czynności procesowych. W szczególności nie odbierał kierowanej do niego korespondencji, a także nie informował w trybie art. 136 § 1 k.p.c. o zmianie swego zamieszkania (okoliczności bezsporne).

W dniu 13 grudnia 2002 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zamknął rozprawę i odroczył ogłoszenie wyroku do dnia 20 grudnia 2012 roku (protokół rozprawy k. 171).

Pozwany P. S. zmarł w dniu 18 grudnia 2012 roku (akt zgonu k. 183).

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2012 roku Sąd Okręgowy w Łodzi zasadził solidarnie od I. S. i P. S. na rzecz M. K. kwotę 71.896,35 zł z ustawowymi odsetkami, w pozostałej części powództwo oddalił oraz dokonał rozstrzygnięcia o kosztach postepowania (wyrok k.173).

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2012 roku wniosła I. S. (apelacja k. 181-182).

Wobec śmierci P. S. Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z dnia 4 lutego 2013 roku na podstawie art. 174 § 1 pkt 1 k.p.c. zawiesił wobec niego postępowanie (postanowienie k. 286).

Na mocy notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego w dniu 29 stycznia 2013 roku przed notariuszem E. S. (rep. A nr 295/2013) spadek po zmarłym P. S. na podstawie ustawy z dobrodziejstwem inwentarza nabyła córka A. S., która w przedmiotowy akcie notarialnym podała, ze zamieszkuje w Ł. przy ulicy (...) (akt poświadczenia dziedziczenia k. 217).

Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2014 roku Sąd Okręgowy w Łodzi podjął postępowanie w sprawie z udziałem spadkobiercy P. A. S. (postanowienie k. 219). Odpis przedmiotowego postanowienia wraz odpisem apelacji I. S. został przesłany A. S. w dniu 20 stycznia 2014 roku na adres wskazany w wyżej opisanym akcie notarialnym to jest Ł. ulica (...), a przedmiotowa przesyłka została uznana za doręczoną w trybie art. 139 § 1 k.p.c. (koperta k. 224).

Na wskazany adres zostało przesłane A. S. zawiadomienie o terminie rozprawy przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi, które także uznano za doręczone w trybie art. 139 § 1 k.p.c. (koperta k. 231, protokół rozprawy apelacyjnej k. 237).

Na wskazaną rozprawę, w dniu 23 kwietnia 2014 roku, A. S. nie stawiała się, a po jej przeprowadzeniu Sąd Apelacyjny w Łodzi wydał wyrok w sprawie z powództwa M. K. przeciwko I. S. i A. S. (następcy prawnemu P. S.) o zapłatę mocą którego oddalił apelację I. S. od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2012 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt I C 739/12 i dokonał rozstrzygnięcia o kosztach postępowania (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014 roku w sprawie o sygnaturze akt I ACa 925/13 k. ).

W dacie dokonywania wyżej opisanych doręczeń, A. S. nie zamieszkiwała w Ł. przy ulicy (...) (okoliczność bezsporna).

W dniu 5 maja 2014 roku A. S. jako spadkobierca P. S. wystąpiła do Sądu Apelacyjnego w Łodzi o wydanie odpisu wyroku z dnia 23 kwietnia 2014 roku wraz z uzasadnieniem, a taki odpis został jej doręczony w dniu 10 lipca 2014 roku (wniosek k. 245; doręczenia k. 258).

Uznając wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014 roku za prawomocny, A. S. w dniu 28 lipca 2014 roku wystąpiła do powyższego Sądu ze skargą o wznowienie postepowania zakończonego powyższym orzeczeniem (skarga o wznowienie postępowania k. 2-3 – akt I ACa 1538/17 załączonych do akt niniejszego postępowania).

W piśmie z dnia 26 sierpnia 2014 roku złożonym do akt niniejszego postępowania A. S. oświadczyła, że w związku ze złożeniem skargi o wznowienie postępowania, rezygnuje ze złożenia skargi kasacyjne od wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014 roku (pismo k. 269).

Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2014 roku Sąd Apelacyjny w Łodzi odrzucił skargę o wznowienie postępowania wniesioną przez A. S. (postanowienie k. 27-30 - akt I ACa 1538/17 załączonych do akt niniejszego postępowania).

Wskazane wyżej postanowienie A. S. zaskarżyła zażaleniem, a Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2015 roku uchylił zaskarżone orzeczenie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2015 roku k. 48-49 - akt I ACa 1538/17 załączonych do akt niniejszego postępowania).

Ponownie rozpoznając skargę o wznowienie postępowania, po przeprowadzeniu rozprawy, Sąd Apelacyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 3 marca 2016 roku oddalił skargę o wznowienie postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi, stwierdził swą niewłaściwość w zakresie skargi o wznowienie postępowania przed Sądem Okręgowy w Łodzi i w tym zakresie przekazał skargę A. S. do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Łodzi oraz dokonał rozstrzygnięcia o kosztach postepowania (wyrok z dnia 3 marca 2016 roku k. 76-83 - akt I ACa 1538/17 załączonych do akt niniejszego postępowania).

Od wyroku z dnia 3 marca 2016 toku skargę kasacyjną wniosła A. S., a Sąd Najwyższy wyrokiem z dnia 8 września 2017 roku uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej skargę o wznowienie postępowania apelacyjnego przed Sądem Apelacyjnym w Łodzi i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania temu Sądowi, któremu pozostawiono rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2017 roku k. 126-131 - akt I ACa 1538/17 załączonych do akt niniejszego postępowania).

Postępowanie w przedmiocie skargi A. S. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014 roku nadal się toczy (okoliczność bezsporna).

W dniu 11 sierpnia 2016 roku A. S., jako następca prawny P. S., wniosła za pośrednictwem Sądu Okręgowego w Łodzi apelację od wydanego w rozpoznawanej sprawie wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2012 roku (apelacja A. S. k. 310-316).

Zarządzeniem z dnia 13 września 2016 roku uznano apelację A. S. za wniesioną w terminie i w dniu 28 października 2016 roku tenże środek zaskarżenia został przedstawiony do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu w Łodzi (zarządzenie k. 340; pismo k. 359).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności należy odnieść się do faktu jakim jest niewątpliwie istnienie w rozpoznawanej sprawie prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014 roku, który swą treścią obejmuje pozwaną A. S., jako następcę prawnego P. S.. W świetle regulacji art. 363 k.p.c. można uznać, że orzeczenie staje się prawomocne formalnie, jeżeli nie jest ono zaskarżalne przez strony w drodze zwykłych środków zaskarżenia (w tym środków odwoławczych), ani nie może być wzruszone w ten sposób przez sąd odwoławczy. W obecnie obowiązującym stanie prawnym do środków odwoławczych zalicza się apelację i zażalenie, których wniesienie wywołuje skutek suspensywny (wstrzymanie uprawomocnienia się zaskarżonego orzeczenia) i dewolutywny, tzn. "przenosi" rozpoznanie sprawy do sądu wyższej instancji. Nie jest dopuszczalne zaskarżenie orzeczenia z upływem terminu przewidzianego do wniesienia środka zaskarżenia. Orzeczenia, które nie zostały w terminie zaskarżone, stają się prawomocne z dniem następnym, przypadającym bezpośrednio po ostatnim dniu terminu zaskarżenia orzeczenia. W ten sam sposób oznacza się datę prawomocności orzeczenia, które wprawdzie zaskarżono, ale następnie wniesiony środek zaskarżenia został odrzucony jako spóźniony, niedopuszczalny lub nieopłacony. Odnosi się to również do sytuacji, w których sąd oddalił wniosek strony o przywrócenie terminu do wniesienia środka zaskarżenia. W powyższych wypadkach data prawomocności postanowienia, którym sąd odrzucił środek zaskarżenia, nie determinuje daty prawomocności orzeczenia, od którego środek ten został wniesiony (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1993 r., I CRN 19/93, OSNC 1993, Nr 11, poz. 205; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 1995 r., II CRN 83/95, OSNC 1995, Nr 11, poz. 167).

Jeżeli środek odwoławczy albo inny środek zaskarżenia zostanie skutecznie wniesiony, orzeczenie zaskarżone uprawomocni się z chwilą prawomocnego rozpoznania tego środka, a przy tym tylko wówczas, gdy nie zostanie uchylone. Orzeczenie uchylone nie uprawomocnia się, ponieważ w następstwie uchylenia przestaje istnieć w sensie prawnym. W razie zatem zmiany zaskarżonego orzeczenia albo oddalenia środka zaskarżenia, orzeczenie zaskarżone uprawomocnia się z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia rozstrzygającego środek zaskarżenia.

W tym stanie prawnym wniesienie niedopuszczalnego środka zaskarżenia nie ma wpływu na uprawomocnienie się orzeczenia (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., IV CZ 45/02, L.; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 2007 r., IV CNP 190/07, L.; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia z 7 kwietnia 2010 r., I BP 13/09, L.; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 2012 r., (...) 25/12, L.).

Prawomocność orzeczenia uzyskana z chwilą określoną w art. 363 k.p.c. może upaść, jeżeli środek odwoławczy albo inny środek zaskarżenia będzie przysługiwał ponownie. Ma to miejsce przede wszystkim, jeżeli zostanie przywrócony termin do wniesienia takiego środka zaskarżenia ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1959 r., I CO 37/58, OSNCK 1959, Nr 4, poz. 91). Następnie zaś, gdy sąd będzie mógł uchylić albo zmienić orzeczenie w następstwie rozpoznania wniesionego środka zaskarżenia, a zatem gdy zostanie uchylone postanowienie odrzucające środek zaskarżenia albo postanowienie umarzające postępowanie wywołane środkiem zaskarżenia.

Sąd Apelacyjny musi jednoznacznie podkreślić, że nie ma wpływu na uprawomocnienie się orzeczenia przysługiwanie od niego nadzwyczajnego środka zaskarżenia, a w tym skargi o wznowienie postepowania uregulowanej w art. 399 k.p.c. W konsekwencji nie powoduje także upadku prawomocności orzeczenia wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia ani przywrócenie terminu do jego wniesienia.

Zgodnie z art. 363 § 1 k.p.c. orzeczenie sądu staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy lub inny środek zaskarżenia, żaden zaś przepis ustawy nie wiąże prawomocności orzeczenia, także wydanego na posiedzeniu niejawnym, z jego wysłaniem, czy doręczeniem stronie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2009 r., IV CNP 15/09, L.; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2010 r., II CNP 101/09, L.). Wyrok sądu drugiej instancji jest zatem prawomocny z chwilą jego wydania. Również postanowienie sądu drugiej instancji wydane na posiedzeniu niejawnym kończące postępowanie w sprawie staje się prawomocne z chwilą jego wydania.

Przechodząc zatem do realiów niniejszej sprawy, nie może budzić wątpliwości, że wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014 roku, który swą treścią obejmuje pozwaną A. S., jako następcę prawnego P. S. jest prawomocny. Potwierdza to sama A. S., która w dniu 28 lipca 2014 roku złożyła skargę o wznowienie postępowania zakończonego tym orzeczeniem. Zgodnie bowiem z art. 399 § 1 k.p.c. niedopuszczalne jest wznowienie postępowania w sprawie zakończonej nieprawomocnym wyrokiem. W każdym zatem wypadku wniesienia skargi o wznowienie sąd, przy wstępnym badaniu dopuszczalności skargi, powinien oceniać, czy orzeczenie, kończące postępowanie w sprawie, jest prawomocne. Dopiero po ustaleniu, że orzeczenie to spełnia wymagania wskazane w art. 399 § 1 k.p.c., a z jest orzeczeniem co do istoty sprawy i posiada przymiot prawomocności, możliwe jest badanie dalszych warunków dopuszczalności skargi. Jak wynika z art. 409 k.p.c. i art. 410 k.p.c. ocena prawomocności wyroku jest niezbędnym i pierwszorzędnym elementem, badanym podczas wstępnej oceny dopuszczalności skargi. Judykatura wskazuje między innymi, że gdy istnieją procesowe przesłanki sprzeciwu do wyroku zaocznego, wykluczona jest skarga o wznowienie postępowania i odwrotnie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1975 r., IV PR 254/75, L.).

Skarga o wznowienie postępowania jest środkiem prowadzącym wprawdzie do obalenia prawomocnego wyroku, ale wymierzonego nie tyle bezpośrednio w ten wyrok, co w uchybienia stwierdzone w toku postępowania prowadzącego do jego wydania i składanym ze względu na te uchybienia. Świadczy o tym okoliczność, że w ramach podstaw wznowienia skarżący nie musi wykazywać wadliwości samego wyroku, lecz określone w art. 401 k.p.c., art. 401 ¹ k.p.c. i art. 403 k.p.c. wady, które wystąpiły w postępowaniu względnie w obrębie podstaw faktycznych i prawnych, na których sąd bazował wydając rozstrzygnięcie. Skarga o wznowienie postępowania wniesiona przez A. S. była dwukrotnie przedmiotem rozpoznania przez Sąd Najwyższy i nie sposób racjonalnie przyjmować, by ten Sąd nie dostrzegł, że orzeczenie, które zakończyło wznawiane postępowanie nie jest prawomocne.

W żadnym zakresie nie zmienia tej okoliczności treść punktu 2 wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 marca 2016 roku, w którym orzeczono: „ stwierdza swoją niewłaściwość w zakresie skargi o wznowienie postępowania przed Sądem Okręgowym w Łodzi i w tym zakresie przekazuje skargę pozwanej A. S. do rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Łodzi;”. Powyższe orzeczenie w żadnej mierze nie może być interpretowane jako wymierzone w prawomocność orzeczeń wydanych w niniejszej sprawie, gdyż ze swej istoty skarga o wznowienie postępowania nie prowadzi do wzruszenia prawomocności. Żadne zatem działania Sądu Okręgowego w Łodzi podejmowane na podstawie cytowanego orzeczenia, nie mogą zmierzać do podważenia ich prawomocności, a jedynie do dokonania czynności procesowych zmierzających do realizacji uprawnień wnoszącej skargę - A. S.. W konsekwencji zarządzenie z dnia z dnia 13 września 2016 roku uznające apelację wniesioną w dniu 8 września 2017 roku, a zatem po wydaniu prawomocnego wyroku przez Sąd Apelacyjny w Łodzi w dniu 23 kwietnia 2014 roku, jako wniesioną w terminie, uznać należy za niedopuszczalne.

W tym miejscu należy odwołać się do przesłanek wpływających na czas uprawomocnienia się wyroku. Jak wynika z art. 369 k.p.c. w wypadku, gdy strona nie wniosła środka zaskarżenia, wyrok sądu pierwszej instancji uprawomocnia się z upływem terminu 2-tygodniowego do wniesienia apelacji, liczonego od dnia doręczenia wyroku z uzasadnieniem (jeżeli strona zażądała sporządzenia uzasadnienia w terminie tygodniowym od ogłoszenia sentencji lub doręczenia jej z urzędu), albo liczonego od dnia, w którym upłynął termin tygodniowy do żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku, w wypadku, gdy strona nie żądała sporządzenia uzasadnienia wyroku na piśmie. Tym samym w każdym wypadku, początkową datą biegu terminu do wniesienia apelacji jest data ogłoszenia wyroku. Nie ulega wątpliwości, że śmierć poprzednika prawnego A. S. nastąpiła po zamknięciu rozprawy przez Sąd Okręgowy w Łodzi w dniu 13 grudnia 2012 roku, a przed ogłoszeniem wyroku. Taka sytuacja – w świetle art. 174 § 2 zdanie 2 k.p.c. nie uzasadnia uchylenia wyroku wydanego po śmierci strony, a wymaga jedynie zawieszenia postępowania i podjęcie go – w warunkach, gdy wyrok pozostaje nieprawomocny – z udziałem następcy prawnego zmarłej strony oraz dopełnienia czynności, które spowodują, że tenże następca dowie się o wyroku i podejmie decyzję, co do jego zaskarżenia. Faktycznie A. S. odpis wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 23 kwietnia 2014 roku wraz z uzasadnieniem został doręczony w dniu 10 lipca 2014 roku, a zatem od tej daty należałoby ewentualnie liczyć termin do wniesienia apelacji w niniejszej sprawie, a dwutygodniowy termin na jej wniesienie nie został dochowany skoro apelacja został wniesiona dopiero w dniu 11 sierpnia 2016 roku. W tym stanie rzeczy nie sposób przyjmować, jak uczynił to Sąd Okręgowy w Łodzi w zarządzeniu z dnia 13 września 2016 roku (k. 340), że apelacja została wniesiona w terminie. Skoro bowiem pozwana A. S. w dniu 10 lipca 2010 roku, będąc już formalnym następcą prawnym P. S. miała wiedzę o wyroku Sądu I instancji z dnia 20 grudnia 2012 roku, nic nie stało na przeszkodzie, aby wystąpiła o doręczenie jego odpisu z uzasadnieniem, a wówczas jej apelacja mogłaby okazać się skuteczna. W wypadku bowiem współuczestnictwa formalnego rozstrzygnięcia dotyczące poszczególnych współuczestników mogą uprawomocnić się oddzielnie. Ma to miejsce, gdy jednego rozstrzygnięcia nie może już nikt zaskarżyć, a inne rozstrzygnięcie może zaskarżyć choćby jeden podmiot. Z akt sprawy wynika, ze żądanie powoda w sprawie zakończonej w pierwszej instancji wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2012 roku zostało skierowane przeciwko I. S. i P. S. wówczas jeszcze małżonkom odpowiadającym solidarnie za zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z lokalu powoda. Więzi miedzy pozwanymi o takie roszczenie miały charakter materialny, ale nie na tyle silny, żeby ustawodawca wymagał ich łącznego działania w sprawie, czynił czynności dokonane przez jednego z nich skutecznymi także na korzyść drugiego (jak to przewiduje art. 73 § 2 k.p.c. w odniesieniu do współuczestników jednolitych) i żeby wymagał jednakowego dla nich rozstrzygnięcia o istocie sprawy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, w tym stanie rzeczy jedyną możliwością skutecznego wniesienia przez A. S. apelacji było połączenie tej czynności z wnioskiem o przywrócenie terminu do jej wniesienia i wydanie w tym przedmiocie stosownego, pozytywnego dla pozwanej, orzeczenia przez Sąd I instancji. Art. 167 k.p.c. statuuje zasadę, że czynność procesowa podjęta przez stronę po upływie przewidzianego dla niej terminu jest zasadniczo bezskuteczna, czyli nie wywoła skutku, jaki ustawa wiąże z jej dokonaniem w terminie. Bezskuteczność ta następuje automatycznie z chwilą upływu danego terminu, a Sąd bierze pod uwagę bezskuteczność z urzędu. Ustawodawca w szczególności wiąże z uchybieniem terminowi do wniesienia środka zaskarżenia skutek w postaci jego odrzucenia.

Z kolei jak wynika z art. 168 § 1 k.p.c., sąd może uwzględnić wniosek strony o przywrócenie uchybionego terminu do dokonania czynności procesowej jedynie wtedy, gdy ustalone zostanie, że uchybienie to nastąpiło bez winy strony. Wynika stąd, że w razie gdy ustalone przez sąd okoliczności uchybienia świadczą o zachowaniu się strony, noszącym znamiona winy – w jakiejkolwiek postaci, a zatem także winy polegającej na niedbalstwie, sąd nie może dokonać przywrócenia uchybionego terminu, zaś czynność procesowa podjęta przez stronę po jego upływie pozostaje bezskuteczna (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 października 1999 r., I CKN 556/98, L.). Do odrzucenia apelacji powinno dojść zatem w każdym przypadku przekroczenia ustawowego terminu określonego w art. 369 § 1 lub 2, niezależnie od przyczyn uchybienia mu. Reguła ta ma zastosowanie także wówczas, gdy upływ terminu nastąpił z uwagi na niepouczenie bądź błędne pouczenie strony o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia. Kwestia, z jakich przyczyn strona nie wniosła apelacji w terminie, podlega ocenie dopiero w ramach rozpoznania wniosku o przywrócenie tego terminu, jeżeli wniosek taki zostanie złożony, co uzależnione jest od woli strony. Skoro bezspornie A. S. złożyła apelację z uchybieniem terminowi do jej wniesienia, a jednocześnie nie złożyła wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia tego środka zaskarżenia to wniesiona w dniu 11 sierpnia 2016 roku apelacja podlegała odrzuceniu. Sąd I instancji w pierwszej kolejności winien ustalić czy apelacja została wniesiona w terminie, a dopiero kiedy ta przesłanka jest spełniona , badać czy apelacja spełnia wymogi formalne oraz czy została należycie opłacona.

Jak wynika z dyspozycji art. 373 k.p.c., kontrola wymagań formalnych apelacji, dokonywana przez sąd pierwszej instancji na podstawie art. 370 k.p.c., nie jest kontrolą ostateczną. Sąd drugiej instancji bada bowiem zachowanie warunków formalnych apelacji "na własne potrzeby", pomimo uprzedniego badania przez sąd pierwszej instancji, i nie jest związany w tym zakresie oceną sądu pierwszej instancji. Sąd drugiej instancji ma zatem obowiązek odrzucenia apelacji, jeżeli sąd pierwszej instancji nie odrzucił jej mimo wniesienia po upływie wyznaczonego terminu.

Taka sytuacja miała miejsce w odniesieniu do apelacji wniesionej przez A. S. w dniu 11 sierpnia 2016 roku od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 20 grudnia 2012 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt I C 739/12, co skutkowało jej odrzuceniem.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej w niniejszym postępowaniu pozwanym z urzędu orzeczono na podstawie § 4 ust 3 w związku z § 8 pkt 6 i § 16 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2016 r., poz. 1747), przy uwzględnieniu okoliczności, że pełnomocnik z urzędu A. S. został ustanowiony po wniesieniu apelacji.