Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 stycznia 2018 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Taberska ( spr.)

Protokolant st. prot. sąd. Barbara Janiszewska-Górka

przy udziale oskarżyciela publicznego starszego sierżanta P. K. z Komisariatu Policji w T. P.

po rozpoznaniu w dniu 04 grudnia 2017r. i w dniu 30 stycznia 2018r.

sprawy A. D. (1)

obwinionego z art. 119 § 1 kw

z powodu apelacji wniesionej przez obwinionego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań Stare Miasto w Poznaniu

z dnia 18 września 2017r. sygn. akt III W 1643 /16

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w miejsce orzeczenia zawartego w punkcie 1 uznaje obwinionego A. D. (1) za winnego tego, że w okresie, co najmniej od dnia 17 maja 2016r. do dnia 16 czerwca 2016r. w P. samowolnie używał cudzej rzeczy ruchomej w postaci telefonu komórkowego marki S. (...) należącego do I. C., tj. za winnego wykroczenia z art. 127 §1 kw i za to na podstawie art. 127 § 1 kw wymierza mu karę 200 (dwieście) złotych grzywny

b)  uchyla orzeczenie zawarte w punkcie 2

2.  Zasądza od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa koszty procesu za postępowanie odwoławcze w kwocie 50 złotych i wymierza mu opłatę za obie instancje w kwocie 30 złotych

Ewa Taberska

UZASADNIENIE

A. D. (1) został obwiniony o to, że:

w okresie ostatniego miesiąca do momentu zgłoszenia w dniu 17 czerwca 2016 r. w P. na ul. (...) dokonał kradzieży telefonu komórkowego marki S. (...) o wartości 200 zł na szkodę zgłaszającej I. C., tj. o wykroczenie z art. 119 § 1 kw.

Wyrokiem z dnia 18 września 2017 r. Sąd Rejonowy Poznań – Stare Miasto w P. (sygn. akt III W 1643/16):

-

obwinionego A. D. (1) uznał za winnego tego, że w nieustalonym okresie czasu, nie wcześniej niż w maju 2016 roku i nie później niż 16 czerwca 2106 roku w P. przywłaszczył telefon komórkowy marki S. (...) o nieustalonej wartości, jednak nie wyższej niż 200 złotych, tj. wykroczenia z art. 119 § 1 k.w. i za to na podstawie art. 119 § 1 k.w. wymierzył mu karę grzywny w wysokości 400 złotych,

-

na podstawie art. 119 § 4 k.w. orzekł obowiązek zapłaty równowartości przywłaszczonego mienia w wysokości 200 złotych na rzecz I. C.,

-

na podstawie art. 118 § 1 k.p.w. w zw. z § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2001 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty za wniesienie wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. 2001 nr 118, poz. 1269) zasądził od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 100 złotych tytułem zwrotu zryczałtowanych wydatków postępowania, a na podstawie art. 1, art. 3 ust. 1 , art. 21 pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych opłatę w wysokości 40 złotych (k. 300 – 301).

Powyższy wyrok został zaskarżony w całości przez obwinionego, który zarzucił rozstrzygnięciu błędy w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mające wpływ na jego treść oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Obwiniony wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku (k. 315 – 342).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

W realiach niniejszej sprawy zarzuty apelacyjne okazały się zasadne o tyle, że skutkowały zmianą zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się natomiast podstawy do uchylenia zaskarżonego wyroku.

Na wstępie stwierdzić należy, iż w przedmiotowej sprawie bezsporne było ustalenie poczynione przez Sąd I instancji, że obwiniony A. D. (1) zatrzymał i nie zwrócił telefonu marki S. (...) należącego do jego byłej konkubiny I. C., a który użytkowała ich córka. Wynika to z wyjaśnień samego obwinionego jak i zeznań świadka I. C., która potwierdziła, że córka A. D. (2) zostawiła telefon w mieszkaniu obwinionego, gdy przebywała w nim ramach ustalonych kontaktów, a o fakcie tym świadek dowiedziała się podczas rozprawy w Sądzie Okręgowym w Poznaniu w dniu 16 czerwca 2016 r. w sprawie XV Ca 1549/15. Oceniając jednak zachowanie obwinionego pod kątem wyczerpania znamion wykroczenia, Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 8 k.p.w., co doprowadziło do błędu w ustaleniach faktycznych. Uchybienie to miało z kolei wpływ na treść wyroku.

A. D. (1) został obwiniony o to, że w okresie ostatniego miesiąca do momentu zgłoszenia w dniu 17 czerwca 2016 r. w P. na ul. (...) dokonał kradzieży telefonu komórkowego marki S. (...) o wartości 200 zł na szkodę zgłaszającej I. C., natomiast Sąd Rejonowy ostatecznie uznał obwinionego za winnego tego, że w nieustalonym okresie czasu, nie wcześniej niż w maju 2016 roku i nie później niż 16 czerwca 2106 roku w P. przywłaszczył telefon komórkowy marki S. (...) o nieustalonej wartości, jednak nie wyższej niż 200 złotych, tj. wykroczenia z art. 119 § 1 k.w.

W ocenie Sądu Odwoławczego przyjęta przez Sąd Rejonowy kwalifikacja prawna zarzucanego obwinionemu czynu jest błędna, bowiem na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego nie sposób przypisać obwinionemu zamiaru przywłaszczenia przedmiotowego w sprawie telefonu.

Przywłaszczenie polega na rozporządzaniu cudzą rzeczą jak własną. Chodzi o to, że określona rzecz znalazła się legalnie we władaniu innej osoby, która ją pożyczyła, jednakże następnie odmówiła oddania. Różnica między kradzieżą a przywłaszczeniem polega na tym, że przy kradzieży rzecz od początku znajduje się w nieuprawnionym władaniu przez sprawcę, zaś przy przywłaszczeniu jego sprawcą staje się osoba, która określonej rzeczy nie oddaje właścicielowi.

Stronę podmiotową przywłaszczenia stanowi zamiar bezpośredni. Nie wystarczy tu samo rozporządzenie cudzą rzeczą, konieczne jest, aby sprawca chciał ją zatrzymać dla siebie lub dla innej osoby bez prawnego tytułu ( wyrok SN z 6 stycznia 1978 r., V KR 197/77, OSNPG 1978, nr 6, poz. 64; Górniok (w:) Górniok i in., t. II, s. 400). Stąd należy przyjąć, że przywłaszczenie jest wykroczeniem kierunkowym Okoliczność, że sprawca może dążyć do zatrzymania rzeczy dla innej osoby, przesądza, że przywłaszczenie nie musi się wiązać z zamiarem osiągnięcia korzyści majątkowej przez samego sprawcę.

Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie nie sposób uznać, iż zachowaniu A. D. (1) towarzyszyła chęć włączenia przedmiotowego telefonu marki G. (...) do swojego majątku lub postąpienia z nim jak z własnym. Z twierdzeń obwinionego jednoznacznie wynika, iż w telefonie pozostawionym przez córkę A. D. (2) w mieszkaniu obwinionego, A. D. (1) znalazł informacje, które w jego ocenie mogły być dla niego szkodliwe w świetle toczącej się sprawy o powierzenie wykonania władzy rodzicielskiej i ograniczenie władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi A. D. (1) i I. C.. W toku postępowania Odwoławczego przez Sądem Okręgowym w Poznaniu w sprawie XV Ca 1549/15, obwiniony przedstawił wydruki z telefonu, wnioskując o przeprowadzenie z nich dowodu jako zawierające okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie sprawy. Obwiniony zarówno w toku niniejszej sprawy jak i sprawy cywilnej wielokrotnie deklarował, że w każdej chwili może zwrócić pokrzywdzonej telefon, pod warunkiem, że informacje w nim znajdujące się zostaną wykorzystane jako dowody. Nadto, jak wynika z protokołu rozprawy w sprawie XV Ca 1549/15 pełnomocnik I. C. zasugerował, iż obwiniony podstępnie odzyskał dane z telefonu komórkowego, które wcześniej I. C. usunęła, zatem obwiniony powstrzymywał się przed zwrotem pokrzywdzonej telefonu na wypadek, gdyby sąd cywilny zdecydował się przeprowadzić dowód z opinii biegłego informatyka na okoliczność ustalenia, czy dane cały czas znajdowały się w telefonie czy zostały odzyskane. Obwiniony deklarował również złożenie przedmiotowego telefonu w depozycie sądowym na potrzeby toczącego się postępowania cywilnego (k. 157 – 158).

Wskazać w tym miejscu należy na pogląd wyrażony na gruncie art. 284 k.k. (będący odpowiednikiem art. 119 k.w.), że do istoty przywłaszczenia (tak jak kradzieży) należy osiągnięcie celu w postaci uczynienia z cudzej rzeczy swojej własności. W zakresie traktowania cudzej rzeczy jak własnej - przez jej zatrzymanie lub rozporządzenie nią - mieści się zatem zarówno wola włączenia w ten sposób owej rzeczy do majątku sprawcy, jak i jednoczesny zamiar definitywnego pozbawienia osoby uprawnionej jej własności; w zamiarze tym nie mieści się więc jedynie tymczasowe uniemożliwienie dysponowania rzeczą przez jej właściciela. Skutek przywłaszczenia, objęty bezpośrednim a nie ewentualnym zamiarem sprawcy, stanowi utrata rzeczy przez osobę uprawnioną, wobec czego szkoda powstała w majątku tej osoby ma, w zamierzeniu przywłaszczającego, nieodwracalny charakter. Taki zamiar odróżnia się od zamiaru sprawcy, który jedynie samowolnie używa cudzej rzeczy (por. m.in. treść przepisów art. 127 § 1 k.w., czy art. 289 k.k.), albo który - przy pomocy oszukańczych zabiegów - podejmuje działanie skutkujące niekorzystnym rozporządzeniem przez pokrzywdzonego mieniem z jednoczesną korzyścią dla siebie, której osiągnięcie stanowi jego cel (tak : wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2000 r., III KKN 86/98, OSNKW 2000, z. 7-8, poz. 65 i z dnia 30 sierpnia 2000 r., V KKN 267/00, OSNKW 2000, z. 9-10, poz. 85). Cel przywłaszczenia jest bowiem pojęciem zakresowo węższym od celu osiągnięcia korzyści majątkowej, która to korzyść może wynikać także z niekorzystnego dla interesów pokrzywdzonego, wykorzystania cudzego mienia i materializować się w każdej innej formie, niż przywłaszczenie. Powyższe prowadzi do wniosku, że wskazany przepisem art. 284 § 2 k.k. zamiar przywłaszczenia rzeczy powierzonej, przejawiający się w rozporządzeniu tą rzeczą jak własną i określany jako animus rem sibi habendi , nie obejmuje nieuprawnionego (niezgodnego z wolą właściciela) wykorzystania tej rzeczy - nawet w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, o ile nie towarzyszy mu cel definitywnego pozbawienia osoby uprawnionej jej własności ( tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2004 r., V KK 316/03, OSNKW 2004/7-8/70).

Dla realizacji znamienia przywłaszczenia od strony podmiotowej nie jest zatem wystarczające stwierdzenie obiektywnego rozporządzenia przez sprawcę cudzą rzeczą, lecz konieczne jest oprócz tego wykazanie, że działaniu temu towarzyszył zamiar określony jako animus rem sibi habendi. Do istoty przywłaszczenia należy osiągnięcie celu w postaci uczynienia z cudzej rzeczy swojej własności przez jej zatrzymanie lub rozporządzenie nią. W zamiarze tym nie mieści się więc jedynie czasowe uniemożliwienie dysponowania rzeczą przez jej właściciela. Skutek przywłaszczenia objęty zamiarem bezpośrednim stanowi utrata rzeczy przez osobę uprawnioną, wobec czego szkoda powstała w majątku tej osoby ma w zamierzeniu przywłaszczającego nieodwracalny charakter. Opisany zamiar odróżnia się od zamiaru sprawcy, który jedynie samowolnie używa cudzej rzeczy w rozumieniu art. 127 § 1 k.w., czy art. 289 k.k. ( wyrok Sądu Najwyższego z 23 listopada 2006 r., II KK 186/2006, OSNwSK 2006, nr 1, poz. 2247).

Ostatecznie zatem Sąd Okręgowy uznał, że zachowanie obwinionego nie wyczerpuje znamion wykroczenia stypizowanego w art. 119 § 1 k.w. z uwagi na brak zamiaru zatrzymania telefonu dla siebie i włączenia go do swojego majątku. Abstrahując bowiem od faktycznego wykorzystania znajdujących się w telefonie informacji w toczącym się postępowaniu o powierzenie wykonania władzy rodzicielskiej i ograniczenie władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi A. D. (1) i I. C., wyłączną przyczyną zatrzymania przedmiotowego telefonu i odmowy jego zwrotu I. C. było domaganie się obwinionego przeprowadzenia przez sąd cywilny dowodów ze znajdujących się w telefonie informacji.

Powyższe nie oznacza jednak, że zachowanie obwinionego było bezkarne, bowiem działanie obwinionego wyczerpywało znamion wykroczenia z art. 127 § 1 k.w., który przewiduje odpowiedzialność za samowolne używanie cudzej rzeczy ruchomej.

Zachowanie sprawcy przedmiotowego wykroczenia polega bowiem na samowolnym używaniu cudzej rzeczy ruchomej, bez zamiaru przywłaszczenia jej. Pojęcie „samowolnie " należy rozumieć jako postąpienie bez zgody i wiedzy właściciela. Jeśli właściciel rzeczy wyraził zgodę, to oznacza to wyłączenie karalności czynu.

Powyższe przekłada się na niniejszą sprawę. Jak wynika z niekwestionowanego stanu faktycznego, obwiniony A. D. (1) wszedł w posiadanie telefonu marki G. (...) należącego do swojej byłej konkubiny I. C., który użytkowała córka pokrzywdzonej i obwinionego A. D. (2), a następnie bez zgody I. C. jako osoby uprawnionej do jej wyrażenia zapoznał się z zawartością telefonu a uzyskane informacje przedstawił jako dowód w toczącym się postępowaniu o powierzenie wykonania władzy rodzicielskiej i ograniczenie władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi A. D. (1) i I. C.. Wykroczenia tego obwiniony dopuścił się umyślnie, miał bowiem świadomość, iż uwagi na relację z pokrzywdzoną i toczący się spór sądowy pokrzywdzona wyrazi zdecydowany sprzeciw wobec używania przez obwinionego przedmiotowego telefonu i pozyskiwania znajdujących się w telefonie informacji, nadto obwiniony nie zwrócił pokrzywdzonej telefonu na jej wyraźne żądanie.

Okręcając ramy czasowe przedmiotowego czynu Sąd Okręgowy miał na uwadze fakt, iż pokrzywdzona dowiedziała się o okoliczności, że obwiniony posiada będący jej własnością telefon na rozprawie przed Sądem Okręgowym w Poznaniu w dniu 16 czerwca 2016 r. Z kolei jako datę początkową przedmiotowego czynu Sąd Okręgowy przyjął 17 maja 2016 r. z uwagi na okoliczność, iż I. C. składając zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia kradzieży telefonu przez obwinionego w dniu 17 czerwca 2016 r. wskazała, iż dokonał tego w ciągu ostatniego miesiąca, zatem w okresie co najmniej od 17 maja 2016 r.

Jednoczesne wskazać należy, iż z uwagi na złożenie apelacji jedynie na korzyść, Sąd Okręgowy mając na uwadze przepis art. 434 § 1 k.p.k. w zw. z art. 109 § 2 k.p.w. nie mógł poczynić ustaleń niekorzystnych dla obwinionego dlatego też przyjął, iż samowolne używanie przedmiotowego telefonu miało miejsce w okresie od co najmniej 17 maja 2016 r. do 16 czerwca 2016 r., pomimo że w istocie obwiniony używał tego telefonu również po wskazanym okresie.

Uwzględniając okoliczność, iż ściganie wykroczenia z art. 127 § 1 k.w. następuje na żądanie pokrzywdzonego, Sąd Okręgowy na rozprawie w dniu 30 stycznia 2018 r. przyjął od I. C. oświadczenie, iż w przypadku zmiany kwalifikacji prawnej czynu żąda ściągania obwinionego o czyn z art. 127 § 1 k.w. (k. 364).

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że przyjął że w okresie, co najmniej od dnia 17 maja 2016 r. do dnia 16 czerwca 2016 r. w P. samowolnie używał cudzej rzeczy ruchomej w postaci telefonu komórkowego marki S. (...) należącego do I. C., tj. za winnego wykroczenia z art. 127 § 1 k.w.

Wykroczenie z art. 127 § 1 k.w. zagrożone jest karą grzywny, którą wymierza się w wysokości od 20 do 5.000 złotych (art. 24 § 1 k.w.) albo nagany.

Rozważając przez pryzmat dyrektyw z art. 33 k.w. i art. 47 § 6 k.w. kwestię wymiaru A. D. (1) kary za przypisane mu wykroczenie z art. 127 § 1 k.w. Sąd Okręgowy jako okoliczność łagodzącą przyjął jego dotychczasową niekaralność.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 127 § 1 k.w. wymierzył A. D. (3) karę grzywny w wysokości 200 zł.

Kształtując w ten sposób wymiar kary w stosunku do A. D. (1) Sąd Okręgowy miał w szczególności na względzie jej prewencyjne oddziaływanie i to zarówno z punktu widzenia prewencji indywidualnej (cele zapobiegawcze — kara ma uświadomić sprawcy fakt naruszenia obowiązujących norm społecznych, a poprzez dolegliwość, jaka łączy się z jej wykonaniem, stanowić na przyszłość bodziec zniechęcający do popełnienia czynów naruszających prawo i uzasadniający przekonanie, iż popełnienie przestępstwa się me opłaca i wychowawcze — zmiany postawy sprawcy wobec wartości chronionych przez prawo), na którą Sąd Odwoławczy zasadnym uznał położyć szczególny nacisk, jak i pozytywnej prewencji generalnej (wyrobienie przekonania o nieuchronności sankcji karnej, a tym samym nieopłacalności popełnienia przestępstw, ugruntowania poczucia obowiązywania określonych norm i wartości oraz zaufania do instytucji państwa i obowiązującego w tym państwie prawa ( por. wyr. Sądu Najwyższego z 30.12.1977 r., V KR 190/77, OSNKW 1978/4-5/44; wyr. Sądu Najwyższego z 25.02.1981 r., V KRN 343/80, OSPiKA 1978/11/199; wyr. Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 14.02.1991 r. II Akr 3/91, KZS 1991/3/8).

Ustalona przez Sąd Okręgowy wysokość grzywny, uwzględnia sytuację majątkową obwinionego, a w szczególności przesłanki określone w art. 24 § 3 kw. Grzywna taka znajduje bowiem pełne uzasadnienie w sytuacji materialnej A. D. (1), a jej uiszczenie nie powinno wiązać się dla obwinionego ze szczególnymi trudnościami.

Z uwagi na powyższe rozstrzygnięcie, Sąd Okręgowy uchylił orzeczenia zawarte w punkcie 2, gdyż uwzględniając zmienioną kwalifikację prawną przypisanego obwinionemu czynu brak było podstaw prawnych do orzeczenia obowiązku zapłaty równowartości telefonu marki S. (...) na rzecz pokrzywdzonej. Z tego też względu Sąd Okręgowy nie badał wartości przedmiotowego telefonu, co kwestionował w swoje apelacji obwiniony.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 118 k.p.w. i § 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 października 2001 r. w sprawie wysokości zryczałtowanych wydatków postępowania oraz wysokości opłaty za wniesienie wniosku o wznowienie postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. 2001, nr 118 poz. 1269) zasądzając od obwinionego na rzecz Skarbu Państwa koszty procesu za postępowanie odwoławcze w kwocie 50 zł a na podstawie art. 3 ust. 1, art. 10 i art. 21 pkt 2 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 1983, nr 49, poz. 223 z późn. zm.) wymierzył mu opłatę za obie instancje w kwocie 30 złotych.

Ewa Taberska