Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 marca 2018 r.

Sąd Rejonowy w Puławach IV Wydział Pracy

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Magdalena Gałkowska

Ławnicy: Jadwiga Irauth, Stanisław Kędziora

Protokolant sekr.sąd. Katarzyna Skoczewska

po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2018 r. w Puławach

sprawy z powództwa L. W.

przeciwko M. S.

o wynagrodzenie za pracę, ustalenie wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę, wydanie świadectwa pracy i zadośćuczynienie za niezalegalizowanie stosunku pracy

I.  oddala powództwo;

II.  nie obciąża powoda kosztami procesu.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 7 lipca 2017r. w sprawie IVP 128/17 powodowie: L. W., K. S. i B. W. wnosili o zobowiązanie pozwanej M. S. do wydania im świadectw pracy za okres ich pracy od dnia 9 maja 2017r. do 9 czerwca 2017r.

Zarządzeniem z dnia 10 lipca 2017r. sąd wyłączył do oddzielnego rozpoznania i wyrokowania sprawy z powództw K. S. i B. W., pozostawiając w sprawie IVP 128/17 sprawę z powództwa L. W..

W piśmie procesowym z dnia 17 lipca 2017r. powód L. W. uzupełnił pozew domagając się zasądzenia na jego rzecz od pozwanej kwoty 12.000,00 zł (k.14).

W piśmie procesowym z dnia 25 października 2017r. powód podał, że podtrzymuje dotychczasowe roszczenia i rozszerza je, domagając się zasądzenia na jego rzecz od pozwanej kwoty 14.145,00 zł tytułem wynagrodzenia i diety oraz kwoty 2.000 zł tytułem zadośćuczynienia za niezalegalizowanie stosunku pracy (k.35).

Na rozprawie w dniu 9 listopada 2017r. powód ostatecznie określił swoje powództwo wobec M. S. w ten sposób, że domagał się ustalenia, iż w okresie od dnia 9 maja 2017r. do 9 czerwca 2017r. pracował on u pozwanej M. S. na podstawie umowy o pracę, wnosił też o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kwoty 14.145,00 zł tytułem wynagrodzenia i diety oraz kwoty 2.000 zł tytułem zadośćuczynienia za niezalegalizowanie stosunku pracy oraz wydanie jemu świadectwa pracy.

Pozwana M. S. powództwa nie uznawała i wnosiła o jego oddalenie.

Sąd Rejonowy ustalił co następuje:

Pozwana M. S. prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą B. M. S. ( zeznania pozwanej słuchanej w trybie art. 299 kpc k. 45-45v). W ramach prowadzonej działalności firma pozwanej realizowała na terenie Francji remonty budynków mieszkalnych, na początku maja 2017r. poszukiwała ona chętnych do wykonywania remontów i zamieściła ogłoszenie na serwisie internetowym OLX (zeznania pozwanej słuchanej w trybie art. 299 kpc). Na ogłoszenie odpowiedział powód oraz B. W., S. S. i K. S. ( bezsporne). Pozwana wtedy współpracowała z M. W. i to on w jej imieniu umówił się na spotkanie z powodem i pozostałymi 3 osobami i to on przedstawił im, że praca we Francji będzie trwała 4 dni, będzie to umowa zlecenia, praca będzie polegała na ogólnobudowlanych pracach, wręczone im zostały środki na pokrycie podróży własnym transportem (zeznania pozwanej słuchanej w trybie art. 299 kpc, zeznania świadka S. S. k.43v-44). Powód i pozostałe 3 osoby przyjechali na miejsce pracy w dniu 10 maja w godzinach wieczornych i następnego dnia M. W. przedstawił każdemu z nich umowę zlecenia na piśmie, podpisaną przez pozwaną z datą 11.05.17, z której wynikało, że zawarta została ona na okres od 11.05.2017r. do 15.05.2017r., powód ma wykonywać prace polegające na: demontażu starej tapety w przedpokoju, wygładzeniu ścian i sufitu 3 na 15 m ^{( 2)}, malowaniu i cyklinowaniu schodów, wykończeniu sufitu panelami koloru brązowego, wykonaniu izolacji od dachu, a za swoją pracę powód miał otrzymać wynagrodzenie w wysokości 400 zł ( umowa k.26-27, zeznania pozwanej słuchanej w trybie art. 299 kpc ). Powód podpisał tę umowę (zeznania powoda słuchanego w trybie art. 299 kpc k.45v-46). Do tej umowy dołączony był załącznik - ewidencja godzin wykonywania pracy i tam wpisano, że powód pracował w dniach od 11 do 15 maja codziennie ( poza 14 maja) po 5 godzin dziennie, a powód swój podpis złożył każdego dnia ( k.28, zeznania powoda słuchanego w trybie art. 299 kpc ). W okresie od 11 maja do 15 maja 2017r. powód wykonywał pracę we wskazanym mu przez M. W. do remontu mieszkaniu, wykonywał on, jak i pozostałe 3 osoby samodzielnie prace wskazane w treści umowy zlecenia, w godzinach mu odpowiadających ( zeznania powoda słuchanego w trybie art. 299 kpc, zeznania świadków: S. S. i K. S. k.44-45). Po 15 maja powodowi przedstawiono wypełniony już rachunek - w jego imieniu do zawartej umowy zlecenia i powód złożył podpis na tym rachunku, także pokwitował odbiór kwoty 291,10 zł, czyli wynagrodzenia netto od kwoty 400 zł ( k.29, zeznania powoda słuchanego w trybie art. 299 kpc). Po dacie 15 maja pozwana nie miała woli, aby powód i pozostałe osoby wykonywały na jej rzecz jakiekolwiek prace na terenie Francji (zeznania pozwanej słuchanej w trybie art. 299 kpc ). Po 15 maja 2016r. do 9 czerwca 2017r. powód nadal wykonywał prace ogólnobudowlane w różnych budynkach na terenie Francji, a wykonywanie poszczególnych prac zlecał im M. W. (zeznania powoda słuchanego w trybie art. 299 kpc, zeznania świadka K. S.).

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Roszczenie powoda o ustalenie, że w okresie od 9 maja 2017r. do 9 czerwca 2017r. pracował on w firmie (...), prowadzonej przez pozwana M. S., na podstawie umowy o pracę, nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podnieść należy, że roszczenie powoda jest roszczeniem w trybie art.189 kpc, zgodnie z którym, można żądać ustalenia przez sąd istnienia bądź nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy strona ma w tym interes prawny. Warunkiem wystąpienia z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy jest więc posiadanie interesu prawnego. Interes prawny oznacza obiektywną konieczność (potrzebę prawną) udzielenia ochrony określonej sferze prawnej, gdy powstała sytuacja, która grozi naruszeniem prawa przysługującego uprawnionemu, bądź powstała wątpliwość co do jego istnienia ( np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 22 kwietnia 2016 r., sygn. akt I ACa 37/16). Powód kierując niniejszy pozew niewątpliwie miał interes prawny w sądowym ustaleniu przedmiotowego stanu prawnego, gdyż – jak to wynika z ostatecznie określonych roszczeń, ustalenie stosunku pracy pomiędzy stronami ma istotne znaczenie dla innych roszczeń w przypadku ustalenia, iż powoda z pozwaną łączyła umowa o pracę. Podnieść należy, że w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego nie ma wątpliwości co do tego, że pracownik może mieć interes prawny w domaganiu się ustalenia istnienia stosunku pracy, jeżeli istnieje stan niepewności co do jego sytuacji prawnej (np. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 lipca 2009 r., II PK 1/09, wyrok SN z dnia 29.03.2001 r., I PKN 333/00). Ustalenie stosunku pracy warunkuje prawo do niektórych bieżących i przyszłych świadczeń z ubezpieczeń społecznych i innych stosunków pracy, a także rzutuje na ich wysokość. W sporze o istnienie stosunku pracy, żądanie jego ustalenia zawsze stanowi o żywotnym prawie (interesie) powoda pracownika nie tylko aktualnym, lecz i przyszłym, nie tylko w sferze zatrudnienia, lecz i ubezpieczenia społecznego (uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2009 r., II PK 156/09; LEX nr 577459). Niewątpliwie więc rozstrzygnięcie sporu co do trwania stosunku pracy rzutować będzie na uprawnienia powoda materialnego, które jak wiadomo są szersze od wynikających z tytułu umów cywilnych. Zatem stwierdzić należy, iż powód ma interes prawny w przedmiotowym ustaleniu.

Jak już wyżej podniesiono, powód domaga się ustalenia, że pracował u pozwanej M. S. na podstawie umowy o pracę w okresie od 9 maja 2017r. do 9 czerwca 2017r., a pozwana twierdzi, że łączyła ją z powodem umowa zlecenia, zawarta na piśmie tylko na okres od 11 maja 2017r. do 15 maja 2017r. Zatem przedmiotem niniejszego postępowania toczącego się w tut. wydziale pracy, rozpoznającym sprawy z zakresu prawa pracy wskazane w art. 476§1kpc, było ustalenie jakiego rodzaju stosunek prawny łączył strony, a więc czy strony łączył stosunek pracy, a jeżeli tak, to w jakim okresie.

Powód w toku procesu twierdził, że wobec tego, iż w dniu 9 maja 2017r. rozmawiał on ( i pozostałe 3 osoby) z przedstawicielem pozwanej M. W. na temat pracy we Francji, w dniu 10 maja był w drodze do pracy do Francji, a w dniu 11 maja rozpoczął faktyczne wykonywanie prac budowlanych na rzecz pozwanej, to jego zdaniem, rozpoczął on pracę w firmie pozwanej w dniu 9 maja i od tego dnia domaga się ustalenie istnienia stosunku pracy. Także powód twierdził, że wykonywał on, jak i pozostałe 3 osoby, po 15 maja dalej pracę na terenie Francji i była to praca wskazana mu przez M. W., aż do 9 czerwca 2017r.

Tymczasem pozwana zdecydowanie twierdziła, że łączyła ją z powodem umowa zlecenia i tylko w okresie od 11 maja do 15 maja 2017r., zawarta była ona na piśmie i tylko w tym okresie powód na rzecz jej firmy wykonywał na terenie Francji pracę zleconą mu w treści umowy zlecenia, a jeżeli powód wykonywał jakąś pracę na terenie Francji po 15 maja 2017r., to nie wykonywał tej pracy na jej rzecz.

W ocenie sądu, zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwala przyjąć, iż strony w żadnym okresie nie łączył stosunek pracy. Przede wszystkim na piśmie zawarta została przez obie strony umowa zlecenia, powód dobrowolnie podpisał ten dokument, jak i kolejne dokumenty tj. ewidencję czasu pracy oraz rachunek za wykonaną w ramach umowy zlecenia w okresie od 11 maja do 15 maja 2017r. pracę. Z dokumentów tych wynika, że strony łączyła w okresie od 11 maja 2017r. do 15 maja 2017r, umowa zlecenia i według sądu, tak faktycznie było. Przede wszystkim powód otrzymał do podpisania na terenie Francji wypełniony i podpisany przez pozwaną egzemplarz umowy zlecenia i jeżeli nie chciał tej umowy podpisać, to przecież tego nie musiał czynić. Także i sam powód przyznał, że w czasie rozmowy wstępnej w L. z przedstawicielem pozwanej M. W. nie było mowy o tym, że ma być to zawarta wyłącznie umowa o pracę. Zresztą sam powód także nie podawał, że jego interesowała wyłącznie umowa o pracę. Także i świadkowie S. S. i K. S. zeznali, że ich nie interesowało zawarcie umowy o pracę, a S. S. zeznał, że słyszał, iż M. W. w czasie tej wstępnej rozmowy, mówił wyraźnie, że będzie strony łączyła umowa zlecenia. W tym miejscu podnieść należy, iż o wyborze rodzaju podstawy prawnej zatrudnienia decydują zainteresowane strony ( art. 353 ¹ kc w zw. z art.300kp), kierując się nie tyle przesłanką przedmiotu zobowiązania, ile sposobu jego realizacji ( OSNAPiUS 21/01,poz.637). Zatrudnienie nie musi mieć charakteru pracowniczego i praca może być wykonywana na podstawie umów cywilnoprawnych a decydujące znaczenie ma zamiar ukształtowania w określony sposób treści łączącego strony stosunku prawnego , zamiar towarzyszący zawarciu i kontynuowaniu stosunku umownego. W myśl art.65§2 kc w umowach należy badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. Zasada swobody umów art. (353 ¹ kc) polega w pierwszej kolejności na możliwości wyboru przez strony rodzaju stosunku prawnego, który będzie je łączył.

Jak już wyżej podniesiono, powód nie podał, iż jego wolą w momencie podejmowania rozmów na temat pracy oraz w momencie rozpoczynania pracy na rzecz pozwanej była zawarcie umowy o pracę, a nie innej umowy w ramach której miał wykonywać pracę na terenie Francji. Pozwana zaś zdecydowania podniosła, że jej wolą było, aby strony łączyła właśnie umowa zlecenia na okres 4 dni i taką umowę na piśmie sformułowała i przedstawiła do podpisania powodowi. Zatem stwierdzić należy, że swobodną wolą powoda i pozwanej nie było zawarcie umowy o pracę. Wolą powoda było aby doszło do zawarcia jakiejkolwiek umowy, także i cywilnoprawnej, aby mógł on wykonywać pracę na rzecz pozwanej na terenie Francji. Zatem przystępując do wykonywania pracy powód wiedział – czemu zresztą nie zaprzecza, na podstawie jakiego rodzaju umowy będzie wykonywał pracę.

Powód nie podnosi też, iż w trakcie wykonywania przez niego prac miał wyznaczone godziny pracy, aby pracował według grafiku, aby jego praca podporządkowana była przełożonemu, a takie cechy są charakterystyczne dla umowy o pracę. Zgodnie z art.22§1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. §1 ¹ tegoż przepisu stanowi, iż zatrudnienie w warunkach określonych w §1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy zaś §1 ² w/w przepisu stanowi, iż nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w §1. Stosunek pracy wykazuje wiele podobieństw do stosunków cywilnoprawnych lecz różni się takimi właściwościami jak: dobrowolność zobowiązania, zarobkowy charakter, osobisty charakter świadczenia pracy, podporządkowanie pracownika wyrażające się przede wszystkim w możliwości wydawania pracownikom poleceń dotyczących pracy, stałe godziny pracy, określone miejsce wykonywania pracy, podpisywanie list obecności. Jeżeli w treści stosunku prawnego łączącego strony ( ocenianego nie tylko przez treść umowy, ale przede wszystkim przez sposób jej wykonywania) przeważają cechy charakterystyczne dla stosunku pracy określone w art. 22§1 kp, to mamy do czynienia z zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę umowy zawartej przez strony.

Jak już wyżej podniesiono powód wcale nie twierdzi, że wykonywał on pracę podporządkowaną; wydaje się, że istota roszczeń powoda jest fakt, że pracował on na terenie Francji od 11 maja do – jego zdaniem 9 czerwca 2017r., będąc przekonanym, że wykonuje on cały czas pracę na rzecz pozwanej, a nie otrzymał za swoją pracę wynagrodzenia, jakiego się spodziewał, a jakie- jego zdaniem, ustalił z M. W., którego uważał za przedstawiciela firmy pozwanej. Jednakże to jest zupełnie inna sprawa, jako że - w ocenie sądu, powoda i pozwaną, prowadzącą firmę (...), w żadnym momencie nie łączyła umowa o prace, tylko umowa zlecenia i z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika iżby jakakolwiek praca była wykonywana przez powoda na rzecz pozwanej po 15 maja 2017r. Oczywiście, powód skoro uzgadniał warunki pracy na terenie Francji nie bezpośrednio z pozwaną, jako prowadzącą firmę, a z M. W., to mógł być przekonany- obiektywnie na to patrząc, iż także i po zakończeniu trwania umowy zlecenia zawartej bezsprzecznie z pozwaną w okresie od 11 maja do 15 maja, skoro dalej wykonywał on pracę na kolejnych obiektach we Francji, a wykonywanie tych prac zlecał mu M. W., to dalej tę pracę wykonuje na rzecz pozwanej. Powód bowiem nie miał wiedzy, że M. W. prowadzi własną działalność gospodarczą niezależną od prowadzonej przez pozwaną. Jednakże, jak już wyżej podniesiono, jest to zupełnie inna sprawa, bo istotą rozpoznania niniejszej sprawy było ustalenie czy i w jakimkolwiek okresie powoda i pozwaną łączyła umowa o pracę.

Zeznania świadków: S. S. i K. S. należy obdarzyć wiarą w całości, gdyż w sposób zgodny opisują stan faktyczny i nie zawierają żadnych sprzeczności pomiędzy sobą i nie są kwestionowane przez żadna ze stron. Zeznania powoda słuchanego w charakterze strony nie zawierają istotnych sprzeczności z zebranym materiałem dowodowym – co do zasadniczych elementów i zasługują na obdarzenie mich wiarą. Także i zeznania pozwanej należy obdarzyć wiarą, przede wszystkim z uwagi na zgodność tych zeznań z przedstawionymi dokumentami, których prawdziwość i autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Reasumując uznać należy, iż w przedmiotowej sprawie, swobodną wolą stron wyrażoną w sposób oczywisty było istnienie pomiędzy stronami stosunku cywilnoprawnego w okresie od 11 maja do 15 maja 2017r., a nie stosunku pracowniczego.

Wobec powyższego, sąd orzekł jak w sentencji.

Konsekwencją zaś takiego orzeczenia jest oddalenie żądań powoda dochodzonych w tym postępowaniu tj. żądania zasądzenia na jego rzecz wynagrodzenia wynikającego ze stosunku pracy, diet z tytułu podróży służbowych, żądania o wydania świadectwa pracy oraz zasądzenia - na podstawie przepisów kodeksu cywilnego, zadośćuczynienia za niezalegalizowanie przez pozwaną stosunku pracy.

O kosztach Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 102k.p.c., który to przepis ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jest to rozwiązanie szczególne, nie podlegające wykładni rozszerzającej, wymagające do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności.

Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd, przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu, zaliczyć można nie tylko te związane z samym przebiegiem postępowania, ale również dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Za trafny należy uznać pogląd, iż sama sytuacja ekonomiczna strony przegrywającej, nawet tak niekorzystna, że strona bez uszczerbku dla utrzymania własnego i członków rodziny nie byłaby w stanie ponieść kosztów, nie stanowi podstawy zwolnienia - na podstawie art. 102 k.p.c. - od obowiązku zwrotu kosztów przeciwnikowi, chyba że na rzecz tej strony przemawiają dalsze szczególne okoliczności, które same mogłyby być niewystarczające, lecz łącznie z trudną sytuacją ekonomiczną wyczerpują znamiona wypadku szczególnie uzasadnionego.

Taka właśnie sytuacja zaistniała w okolicznościach niniejszej sprawy. Powód bowiem, co wynika z ustalonego stanu faktycznego, wykonywał pracę na terenie Francji także po 15 maja 2017r. i – jak twierdzi, nie otrzymał za to żadnego wynagrodzenia, a był przekonany, że skoro wyjechał do Francji w odpowiedzi na ogłoszenie pozwanej o poszukiwaniu osób do prac remontowych na terenie Francji, rozmawiał na temat tej pracy z M. W., który nadal po 15 maja przydzielał mu prace, to dalej pracuje w ramach stosunku prawnego łączącego go z pozwaną. Jak już wyżej podniesiono, obiektywnie na to patrząc, powód mógł mieć takie przekonanie, a zatem decydując się na dochodzenie swoich praw na drodze sądowej i kierując swoje roszczenia związane z jego pracą na terenie Francji w okresie od 11 maja do 9 czerwca 2017r. w stosunku do pozwanej, niewątpliwie mógł być przekonany o zasadności swoich roszczeń kierowanych wobec pozwanej M. S. i obciążanie go kosztami procesu stanowiłoby dla niego znaczną dolegliwość a nadto byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.