Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2018 r. w Warszawie

sprawy K. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę (z warunków szczególnych)

na skutek odwołania K. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 9 września 2016 r. znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje K. D. prawo do emerytury od dnia 08 lipca 2016 r.

UZASADNIENIE

W dniu 6 października 2016 r. K. D. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 9 września 2016 r.
znak: (...), na podstawie której odmówiono mu prawa do wcześniejszej emerytury. W ocenie odwołującego skarżona decyzja organu rentowego jest dla niego krzywdząca, gdyż nie został mu zaliczony staż pracy w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia w Zakładzie (...) Sp. z o.o. od 4 maja 1987 r.
do 31 grudnia 1998 r. Odwołujący wskazał, że w tym okresie pracował jako spawacz spawania gazowego i elektrycznego, zaś w wydanym mu świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach błędnie wpisano jego stanowisko jako spawacz-blacharz samochodowy, a ponieważ zakład pracy już nie istnieje to nie ma możliwości skorygowania świadectwa. Odwołujący zaznaczył również, że może potwierdzić wykonywanie pracy spawacza przy pomocy posiadanych dokumentów oraz zeznaniami wskazanych w odwołaniu świadków (odwołanie k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 13 października 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania K. D. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Uzasadniając swoje stanowisko w sprawie organ rentowy powołał się na treść art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. wskazując, że odwołujący wykazał okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 11 miesięcy i 15 dni, tym samym nie spełnił wymogu 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy wyjaśnił,
że nie zaliczył na poczet ww. stażu pracy okresu zatrudnienia odwołującego w Zakładzie (...) od 4 maja 1987 r. do 31 grudnia 1998 r., gdyż w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wskazano stanowisko spawacz blacharz samochodowy, zaś w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 12 pkt 1 i 3 wymieniono stanowiska spawacza elektrycznego i spawacza gazowego (odpowiedź na odwołanie k. 6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący K. D. urodził się w dniu (...) (bezsporne).

W dniu 7 lipca 2016 r. K. D. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniosek o emeryturę. Po rozpoznaniu powyższego wniosku organ rentowy wydał w dniu z dnia 9 września 2016 r. decyzję znak: (...) na podstawie której odmówił przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury wskazując, iż nie został udowodniony wymagany 15-letni okres pracy
w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wyjaśnił, że nie zaliczył okresu pracy odwołującego
w Zakładzie (...) Sp. z o.o. G. od 4 maja 1987 r.
do 31 grudnia 1998 r., gdyż w przedłożonym świadectwie wykonywani prac w szczególnych warunkach z dnia 27 kwietnia 2001 r. brak charakteru wykonywania pracy, a wskazane stanowisko nie jest ściśle zgodne ze stanowiskiem wykazanym w załączniku do zarządzenia resortowego. Ponadto organ rentowy wskazał, że ustalił staż pracy odwołującego
w szczególnych warunkach w łącznym wymiarze 7 lat, 11 miesięcy i 15 dni (wniosek
o emeryturę k. 1-6 a.r., decyzja ZUS z 09.09.2016 r. k. 25 a.r. tom II).

W toku postępowania Sąd ustalił, że K. D. posiada uprawnienia wykwalifikowanego elektrycznego i gazowego, które uzyskał w dniu 10 września 1982 r. (świadectwo kwalifikacji k. 5 a.s.).

W okresie od 4 maja 1987 r. do 30 kwietnia 2001 r. K. D. był zatrudniony w Zakładzie (...) Sp. z o.o. w G., poprzednio należącym do (...) S.A. Odwołujący został zatrudniony na stanowisku spawacza, pracował przy naprawie samochodów ciężarowych, których spółka posiadała około 300.
Praca odwołującego odbywała się na hali, gdzie mieścił się warsztat i kanały naprawcze. Czasem odwołujący wykonywał pracę w kanale remontowym oraz poza halą, na zewnątrz. Warsztat, w którym odwołujący pracował, został skonstruowany z magazynu,
był niedoświetlony i nie posiadał sprawnie działających wyciągów, znajdowały się tam ekrany. Odwołujący wykonywał prace spawacza – docinał i spawał elementy pojazdów,
takie jak wałki hamulcowe i stelaże z ciągników, a ponadto robił kosze i palety, wymieniał blachy. Przy wycinaniu odwołujący spawał gazowo, zaś przy łączeniu elementów spawał elektrycznie. Odwołujący miał pomocnika, który zajmował się m. in. lakierowaniem spawanych elementów. Oprócz odwołującego i jego pomocnika na hali pracowali też inni spawacze, monterzy i mechanicy samochodowi, łącznie około 25-50 osób, panował duży hałas. Odwołujący wykonywał powyższe czynności od 7:00 do 15:00, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W związku z wykonywaną pracą odwołujący otrzymywał
tzw. „dodatek osłonowy” oraz dodatek za pracę w szkodliwych warunkach, a ponadto otrzymywał posiłki regeneracyjne (zeznania świadków: S. B. k. 26-27 a.s., Z. R. k. 27 a.s., zeznania odwołującego k. 64-64 a.s., akta osobowe odwołującego – umowa o pracę, informacje o wynagrodzeniu, akta rentowe tom II – świadectwo pracy).

W toku postępowania Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bhp J. P. na okoliczność ustalenia, czy praca odwołującego wykonywana w (...) Sp. z o.o. w G. była pracą w szczególnych warunkach (k. 65 a.s.). W opinii biegłego sądowego J. P. w trakcie zatrudnienia w powyższym zakładzie pracy praca wykonywana przez odwołującego w okresie od 4 maja 1987 r. do 31 grudnia 1998 r.,
jako odpowiadająca pracy określonej w poz. 12 Dział XIV (Prace różne) Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze oraz w poz. 12 Dział XIII wykazu stanowiącego załącznik
do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, atomowym, atomowodorowym, spełnia przesłanki wymagane do zakwalifikowania jej jako wykonywanej w szczególnych warunkach (opinia biegłego sądowego z zakresu bhp k. 74-80 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy, obejmujący dowody z dokumentów, w tym akt osobowych odwołującego, akt rentowych oraz dokumentów przedłożonych w toku postępowania, a także zeznań świadków oraz z uwzględnieniem opinii biegłego z zakresu bhp. Sąd dał wiarę zebranym w sprawie dowodom w całości – treść poszczególnych, wymienionych wyżej co do kart dowodów nie budziła zastrzeżeń co do ich autentyczności i wiarygodności, nie była również kwestionowana przez strony postępowania. W szczególności Sąd dał wiarę zeznaniom świadków, którzy pracowali z odwołującym w tym samym zakładzie pracy i mieli wiedzę o specyfice jego pracy oraz wykonywanych przez niego czynnościach. Spornemu świadectwu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionemu przez (...) Sp. z o.o. Sąd dał wiarę
w zakresie, w jakim wynikały z niego informacje o okresie zatrudnienia odwołującego. Ponadto Sąd podzielił wnioski opinii biegłego sądowego J. P. co do kwalifikacji pracy odwołującego. Opinia została sporządzona w oparciu o zebrane w sprawie dowody osobowe
i dokumentację, była kompleksowa, rzetelna, a biegły sformułował swoje wnioski w sposób zrozumiały i jednoznaczny.

W tych okolicznościach Sąd uznał zebrany materiał dowodowy za wystarczający
do rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie K. D. było zasadne.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył prawa odwołującego do wcześniejszej emerytury
z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Warunki przyznania tego świadczenia zostały określone w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1383). Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 tej ustawy, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku
65 lat - dla mężczyzn oraz

2)  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat
dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia
do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Jako przykłady takiej pracy można wymienić: pracę w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy, w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych.
Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku
w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.). Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia). Dodatkowo, zgodnie z treścią powołanego rozporządzenia, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1)  posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2)  wykonywać pracę wymienioną w wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia;

3)  osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia) oraz

4)  być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że A. Ł. spełnia część przesłanek koniecznych do uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego. Posiada on bowiem wymagany powyższymi przepisami wiek emerytalny, 25-letni okres składkowy
i nieskładkowy, a ponadto w dniu złożenia wniosku nie był członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego. Kwestie sporne dotyczyły spełnienia przez odwołującego przesłanki
15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach, która to okoliczność stanowiła podstawę wydania przez organ rentowy skarżonej decyzji. Organ rentowy uwzględnił na poczet określonego wyżej stażu pracy jedynie 7 lat, 11 miesięcy i 15 dni, odmówił zaś zaliczenia okresu zatrudnienia w Zakładzie (...) Sp. z o.o. w G.
ze względu na nieprawidłowości natury formalnej w przedłożonym w ZUS świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Okresy pracy określone w ust. 1 § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę
w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r.,
II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00).
W orzecznictwie podkreśla się, że przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym złożenie dowodu w postaci świadectwa pracy może być kwestionowane,
co na podstawie art. 6 k.c. pociąga za sobą obarczenie ciężarem dowodu strony,
która zaprzecza okolicznościom wynikającym ze świadectwa pracy. Należy bowiem ustalić, jakie prace ubezpieczony rzeczywiście wykonywał, bowiem ta okoliczność, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r.,
II UK 337/03). Tym samym brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie świadczy o tym, że ubezpieczony faktycznie takiej pracy nie realizował. W postępowaniu przed sądem nie stosuje się bowiem ograniczeń dowodowych, jakie istnieją w postępowaniu administracyjnym przed organem rentowym. W orzecznictwie wielokrotnie wyrażano ugruntowany już pogląd, zgodnie z którym ze względu na powyższe okoliczność wykonywania pracy w szczególnych warunkach może być dowodzona wszelkimi środkami dowodowymi, przy czym sąd nie jest związany środkami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organem rentowym. W postępowaniu przed sądem odwoławczym dopuszczalne jest więc dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie wykazać tej okoliczności jedynie w oparciu o dokumenty (zob. uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84; z 21 września 1984 r., III UZP 48/84;
a także wyroki: Sądu Najwyższego z 8 kwietnia 1999 r. II UKN 619; Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z 14 grudnia 2004 r. III AUa 2474/03; Sądu Okręgowego w Tarnowie
z 4 października 2013 r. IV U 1284/13).

Mając na względzie powyższe przedmiotem rozważań Sądu było ustalenie,
czy wykonywana przez odwołującego w tym okresie praca może być zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach. Wobec faktu, że załączone do akt rentowych świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione przez (...) Sp. z o.o. zawierało nieprawidłowe określenie stanowiska odwołującego Sąd kierując się wytycznymi płynącymi
z powyższego, ugruntowane stanowiska judykatury przeprowadził postępowanie dowodowe w oparciu o zeznania świadków, dostępną dokumentację pracowniczą odwołującego oraz opinię biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy i na tej podstawie zważył, że na postawione wyżej pytanie należało odpowiedzieć twierdząco.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń wynika, że odwołujący został zatrudniony
w (...) Sp. z o.o. na stanowisku spawacza. Z jednoznacznych zeznań świadków oraz zbieżnych z nimi zeznań odwołującego wynika, że K. D. w spornym okresie zatrudnienia stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawalnicze
w zakresie spawania gazowego i elektrycznego. Prace te były wykonywane w hali remontowej należącej do zakładu pracy, gdzie przeprowadzano naprawy samochodów ciężarowych. Odwołujący wykonywał prace spawalnicze związane z łączeniem i cięciem elementów samochodu, montowaniem koszów i palet oraz naprawą blach. Ponadto z zeznań świadków wynika, że odwołujący pracował w zespole naprawczym składającym się
z fachowców, gdzie każdy miał przypisaną konkretną rolę w procesie naprawczym – monterów, mechaników samochodowych, spawaczy i pomocników. Świadkowie potwierdzili również, że w warsztacie naprawczym panowały uciążliwe warunki pracy, takie jak hałas czy obecność pyłu spawalniczego. Dodatkowo dokumentacja pracownicza odwołującego zawiera informacje o tym, ze odwołującemu przysługiwał tzw. dodatek osłonowy oraz dodatek za pracę w szkodliwych warunkach, a świadkowie potwierdzili, że w związku z wykonywaną pracą otrzymywał posiłki regeneracyjne. Na tle przedstawionych przez świadków
i odwołującego okoliczności i warunków wykonywania pracy brak podstaw do uznania,
aby odwołujący prócz pracy spawacza gazowego i elektrycznego wykonywał inne czynności. Ponadto Sąd miał na względzie stanowisko biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy J. P., który w sporządzonej na rzecz niniejszej sprawy opinii stwierdził,
że wykonywana przez odwołującego praca spawacza odpowiada pracy określonej
w poz. 12 Dział XIV (Prace różne) Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. oraz w poz. 12 Dział XIII wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia – prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, atomowym, atomowodorowym, a ponieważ była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,
to spełnia przesłanki wymagane do zakwalifikowania jej jako wykonywanej w szczególnych warunkach. Mając na względzie rzetelność sporządzonej opinii oraz brak zastrzeżeń stron
co do stanowiska biegłego Sąd podzielił powyższy wniosek w całości.

Zgodnie z treścią art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej przy ustalaniu prawa
do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych konieczne jest bowiem, aby 15-letni staż pracy w warunkach szczególnych, jakim wnioskodawca musi się legitymować, przypadał na okres przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a więc przed dniem 1 stycznia 1999 r. Tym samym
na potrzeby ustalenia prawa odwołującego do wcześniejszej emerytury na podstawie
art. 184 ustawy emerytalnej możliwe było zaliczenie jedynie takiego okresu zatrudnienia odwołującego w (...) Sp. z o.o., jaki przypadał przed wymienioną wyżej datą, to jest
od 4 maja 1987 r. do 31 grudnia 1999 r., co stanowi wymiar 12 lat, 7 miesięcy i 27 dni.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że odwołujący spełnia warunki do otrzymania wcześniejszej emerytury. Zaliczenie powyższego, spornego okresu zatrudnienia odwołującego do stażu pracy w warunkach szczególnych uwzględnionego już przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi bowiem do otrzymania stażu pracy przekraczającego minimalny, wymagany ww. przepisami staż pracy 15 lat. W konsekwencji odwołanie K. D. od zaskarżonej decyzji należało uznać za zasadne. Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. rozstrzygnął o istocie sprawy
i dokonał stosownej zmiany skarżonej decyzji, o czym orzekł jak w sentencji wyroku.

SSO Zbigniew Szczuka

Zarządzenie: (...)

(...)