Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lutego 2018 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Paulina Filipkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 lutego 2018 r. w W.

sprawy T. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o wcześniejszą emeryturę z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek odwołania T. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...), z dnia 21 kwietnia 2017 r., znak: (...)

1. umarza postępowanie w zakresie odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...), w jakim decyzja ta został zmieniona decyzją z dnia 21 kwietnia 2017 r., znak: (...),

2. oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

UZASADNIENIE

T. D. w dniu 13 marca 2017 r. złożył, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...) mocą, której organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury – z warunków szczególnych.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, że organ rentowy nie zaliczył do okresu świadczenia przez niego pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1972 r. do dnia 30 czerwca 1984 r. w(...) Spółdzielni(...) z siedzibą w S. na stanowisku piekarza. Ubezpieczony wskazał, że zaskarżona decyzja jest dla niego krzywdząca, gdyż nie został mu zaliczony okres nauki zawodu w 3-letniej Szkole (...) w W., w której uczył się i pracował w ww. zakładzie pracy. Podkreślił, że do jego obowiązków w tym okresie czasu należała obsługa pieca, przeznaczonego do wyrobów cukierniczych, z której wygarniał, a następnie wywoził popiół taczkami. Zajmował się także wyrabianiem ciasta chlebowego oraz wypiekaniem chleba w specjalnie przystosowanych do tego piecach. Stwierdził, że wykonywał także szereg prac porządkowych polegających m.in. na trzepaniu worków po mące, a także dźwigał ciężkie deski ze sformowanym chlebem na garownię. Ubezpieczony podkreślił, że wszystkie opisanie powyżej czynności wykonywał w pomieszczeniach, w których panowało duże zapylenie oraz wysoka temperatura powietrza, która dodatkowo nie była niwelowana przez brak wentylacji. Zaznaczył, że nie był także wyposażony w specjalne rękawice o izolacji termicznej, które chroniłyby go przed wysoką temperaturą. Dodał przy tym, iż pomimo tego, że przez 3 lata zatrudnienia wykonywał pracę, jako uczeń praktycznej nauki zawodu, pracodawca traktował go jak pełnoetatowego pracownika, zlecając mu ciężkie do wykonania prace. Podkreślił także, że w okresie od dnia 1 września 1975 r. do dnia 30 czerwca 1984 r. pracował w ww. zakładzie pracy na stałe, jako piekarz piecowy i ciastkowy, legitymując się dyplomem mistrza piekarnictwa. W konkluzji odwołania T. D. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie na jego rzecz prawa do dochodzonego świadczenia (odwołanie z dnia 13 marca 2017 r. k. 2-3 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie z dnia 11 kwietnia 2017 r., w pierwszej kolejności wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ^{( 13)} k.p.c. w zakresie, w jakim decyzja z dnia 27 lutego 2017 r. została zmieniona przez decyzję z dnia 5 kwietnia 2017 r., znak: (...) oraz o oddalenie odwołania w pozostałej części na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c., także w przypadku jego rozszerzenia na decyzję z dnia 5 kwietnia 2017 r., znak: (...).

Organ rentowy w uzasadnieniu odwołania podniósł między innymi, że ubezpieczony nie spełnia przesłanek z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, albowiem nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, warunkującym prawo do świadczenia. Zaznaczył, że zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku. Powyższe okresy pracy stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w świadectwie pracy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że nie uwzględnił do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 1 września 1972 r. do dnia 30 czerwca 1984 r. w (...) Spółdzielni(...) z siedzibą w S. z uwagi na fakt, że świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 15 marca 2017 r. zawiera w swej treści błędne nazwisko ubezpieczonego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił nadto, że jak wynika z akt sprawy, w okresie od dnia 1 września 1972 r. do dnia 31 czerwca 1975 r. ubezpieczony był uczniem praktycznej nauki zawodu. Tymczasem, co zostało potwierdzone w utrwalonym orzecznictwie sądowym, nawet wskazanie zatrudnienia młodocianego na podstawie umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, nie jest wystarczające do uznania tych okresów za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8, poz. 43 ze zm.), ponieważ nie można przyjąć, aby pracownicy młodociani wykonywali tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin dziennie), a co najwyżej w normie czasu pracy przewidzianej dla pracowników młodocianych. Organ rentowy zauważył także, że w okresie od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r. ubezpieczony odbywał służbę wojskową. Podniósł nadto, że nie zaliczył do stażu pracy ubezpieczonego okresu jego zatrudnienia w Fabryce (...) od dnia 8 października 1985 r. do dnia 21 października 1985 r., ponieważ świadectwo pracy z dnia 22 października 1985 r. zostało podpisane przez inną osobę niż wskazana na pieczątce imienno-stanowiskowej. Zdaniem organu rentowego, T. D. nie spełnia również wymogu posiadania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 1 stycznia 1999 r. Ubezpieczony udowodnił bowiem jedynie okres 19 lat, 9 miesięcy i 24 dni takich okresów. Jednocześnie organ rentowy poinformował, że zaskarżona decyzja z dnia 27 lutego 2017 r. została zmieniona przez decyzję z dnia 5 kwietnia 2017 r. w ten sposób, że organ rentowy uznał, za okres pracy w szczególnych warunkach okres od dnia 4 listopada 1985 r. do dnia 31 sierpnia 1990 r. (odpowiedź na odwołanie z dnia 11 kwietnia 2017 r. k. 4 a.s.).

W piśmie procesowym z dnia 26 kwietnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych sprecyzował, że decyzją z dnia 21 kwietnia 2017 r. uwzględnił częściowo roszczenie ubezpieczonego w ten sposób, że uznał za okres pracy w warunkach szczególnych okres jego zatrudnienia od dnia 1 lipca 1975 r. do dnia 23 kwietnia 1980 r. oraz od dnia 1 czerwca 1982 r. do dnia 30 czerwca 1984 r., tj. okres zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w S. na stanowisku piekarza. Z tego względu – w ocenie organu rentowego – w tym zakresie postępowanie powinno zostać umorzone. Organ rentowy wskazał również, że ubezpieczony nadal nie spełnia wymogu posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych, gdyż w tym zakresie udowodnił jedynie 11 lat, 8 miesięcy i 20 dni takiej pracy. Ubezpieczony nie legitymuje się także 25-letnim ogólnym stażem ubezpieczeniowym, gdyż udowodnił jedynie 19 lat, 9 miesięcy i 24 okresów składkowych i nieskładkowych. Mając na uwadze powyższe okoliczności, organ rentowy stwierdził, że ubezpieczony nie spełnia wszystkich warunków do przyznania na jego rzecz prawa do dochodzonego świadczenia, określonych w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (pismo procesowe z dnia 26 kwietnia 2017 r. k. 10 a.s.).

W związku z wydaniem przez organ rentowy decyzji z dnia 21 kwietnia 2017 r., Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie zobowiązał T. D. do poinformowania, czy podtrzymuje on swoje odwołanie od decyzji z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...), czy też cofa je i wnosi o umorzenie postępowania. W odpowiedzi na powyższe zobowiązanie, ubezpieczony w piśmie procesowym z dnia 3 lipca 2017 r. wskazał, że podtrzymuje swoje odwołanie od decyzji z dnia 21 kwietnia 2017 r., powołując się na argumentację, zawartą w treści odwołania (pismo procesowe z dnia 3 lipca 2017 r. k. 17-19 a.s.).

W dniu 16 maja 2017 r. ubezpieczony złożył analogicznej treści odwołanie, w którym domagał się zaliczenia do jego stażu pracy w warunkach szczególnych także okresu od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r., w którym odbywał zasadniczą służbę wojskową, wskazując, że przez okres ten wykonywał pracę na stanowisku kucharza, co zostało potwierdzone w treści legitymacji ubezpieczeniowej. W odpowiedzi na odwołanie z dnia 21 lipca 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o umorzenie postępowania na podstawie art. 477 ^{( 13)} k.p.c. w zakresie, w jakim roszczenie zostało zaspokojone oraz o oddalenie odwołania w pozostałym zakresie także w przypadku jego rozszerzenia na decyzję organu rentowego z dnia 3 lipca 2017 r., znak: (...) na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że jak wynika z akt rentowych, decyzją z dnia 3 lipca 2017 r. uwzględnił roszczenie ubezpieczonego w ten sposób, że uznał za udowodniony ogólny staż pracy w wymiarze 19 lat, 10 miesięcy i 8 dni (dodano okres zatrudnienia w (...) od dnia 8 października 1985 r. do dnia 21 października 1985 r.). Stwierdził jednak, że ubezpieczony nadal nie spełnia wymogu posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych, powołując się na argumentacją zawartą w odpowiedzi na odwołanie z dnia 11 kwietnia 2017 r., jak również w treści zaskarżonej decyzji (odwołanie z dnia 16 maja 2017 r. k. 2, odpowiedź na odwołanie z dnia 21 lipca 2017 r. k. 5 – akta sprawy o sygn. VII U 862/17).

Powyższa sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII U 862/17. Zarządzeniem z dnia 9 sierpnia 2017 r. Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie na podstawie art. 219 k.p.c. połączył sprawę o sygn. akt VII U 862/17 ze sprawą niniejszą celem ich łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt VII U 425/17 (zarządzenie z dnia 9 sierpnia 2017 r. 18 – akta sprawy o sygn. VII U 862/17).

W piśmie procesowym z dnia 4 października 2017 r. odwołujący dodatkowo wskazał, że domaga się zaliczenia do swojego stażu pracy w warunkach szczególnych także okresu zatrudnienia od dnia 24 sierpnia 1984 r. do dnia 20 września 1985 r. w Zakładzie (...)z siedzibą w W., jak również okresu zarejestrowania w charakterze osoby bezrobotnej w Powiatowym Urzędzie Pracy w W. od dnia 10 kwietnia 1992 r. do dnia 20 lipca 1992 r. W związku z powyższym, Sąd Okręgowy zwrócił się do Zakładu (...)z siedzibą w W. o nadesłanie w terminie 7 dni akt osobowych odwołującego z okresu jego zatrudnienia w latach 1984-1985. W odpowiedzi na powyższe zobowiązanie, ww. zakład pracy wskazał, że w archiwum zakładowym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. są przechowywane wyłącznie kopie listy płac byłych pracowników, natomiast brak jest dokumentacji osobow-pracowniczej (pismo procesowe z dnia 4 października 2017 r. k. 34, pismo z dnia 28 listopada 2017 r. k. 52, protokół rozprawy z dnia 8 lutego 2018 r. k. 57 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. D., urodzony w dniu (...), w okresie od dnia 1 września 1972 r. do dnia 31 czerwca 1975 r. uczęszczał do Szkoły (...) w W., w której uczył się i pracował w (...)Spółdzielni (...) z siedzibą w S. na stanowisku piekarza. Tygodniowy plan uczniów ww. placówki oświatowej, w tym odwołującego dzielił się na część teoretyczną, która odbywała się w szkole oraz praktyczne przyuczanie do zawodu (praktyki zawodowe), które odbywało się w zakładzie pracy. Każdy z uczniów szkoły był zobowiązany do odbywania praktyk zawodowych, a ich odbycie było wymagane do ukończenia szkoły. Praktyki zawodowe odwołującego odbywały się w wymiarze 8 godzin dziennie przez okres 3 dni w tygodniu. W tym okresie czasu, praktyczna nauka zawodu w ramach nauki w szkole odbywała się na zasadach określonych w umowach z poszczególnymi zakładami pracy. Niektóre zakłady pracy, wypłacały wynagrodzenie za pracę na podstawie indywidualnych umów o praktyki zawodowe, które były podpisywane z uczniami szkoły. Ubezpieczony nie legitymuje się indywidualną umową o naukę zawodu, która określiłaby zawód albo rodzaj pracy, w jakim będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki i uprawnienia młodocianego. W powyższym zakresie ubezpieczony T. D. legitymuje się wyłącznie świadectwem pracy z dnia 29 czerwca 1984 r., w którym ww. pracodawca potwierdził, że w okresie od dnia 1 września 1972 r. do dnia 31 czerwca 1975 r. ubezpieczony był uczniem praktycznej nauki zawodu na stanowisku piekarza (świadectwo pracy z dnia 29 czerwca 1984 r. k. 13-14, tom II a.r.).

W dniu 1 lipca 1975 r. ubezpieczony T. D. został zatrudniony w (...) Spółdzielni(...) z siedzibą w S. w oparciu o umowę o pracę zawartą na czas nieokreślony. Przez cały okres powyższego zatrudnienia, tj. do dnia 30 czerwca 1984 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę na stanowisku piekarza. Do jego obowiązków w tym okresie czasu należała przede wszystkim obsługa pieca, przeznaczonego do wypieku chleba oraz innych wyrobów cukierniczych. Proces sporządzania ciasta dzielił się na dwa etapy, a mianowicie sporządzanie i wyrastanie rozczynu oraz wyrabianie ciasta. Ubezpieczony uczestniczył w każdym z nich, przygotowując rozczyn, a następnie zajmując się wyrabianiem ciasta chlebowego oraz wypiekaniem chleba w specjalnie przystosowanych do tego piecach. Po wyrobieniu ciasta, ubezpieczony zanosił ciężkie deski ze sformowanym chlebem na garownię. Wykonywał także szereg prac porządkowych polegających m.in. na trzepaniu worków po mące i czyszczeniu pieca oraz blach piekarniczych. Wszystkie opisanie powyżej czynności wykonywał w pomieszczeniach, w których panowało duże zapylenie oraz wysoka temperatura powietrza, która dodatkowo nie była niwelowana przez brak wentylacji. Przerwa w zatrudnieniu w powyższym okresie była spowodowana odbywaniem przez ubezpieczonego służby wojskowej w okresie od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r. w trakcie, której ubezpieczony pełnił funkcję kucharza. T. D. zakończył zasadniczą służbę wojskową w dniu 3 kwietnia 1982 r., a w dniu 1 czerwca 1982 r. powrócił do macierzystego zakładu pracy na dotychczasowe stanowisko. W dniu 15 marca 2017 r., (...) Spółdzielnia (...)z siedzibą w S. wystawiła ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym zaświadczyła, że w okresie od dnia 1 września 1972 r. do dnia 30 czerwca 1984 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wypieku pieczywa, które zostały wskazane w Dziale X pod poz. 11 Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.) (książeczka wojskowa k. 9-12, tom II a.r., świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 15 marca 2017 r. k. 5-6, tom V a.r.).

W okresie od dnia 5 lipca 1984 r. do dnia 18 lipca 1984 r. ubezpieczony był zatrudniony w Hotelu (...) w W. na stanowisku piekarza, a w okresie od dnia 24 sierpnia 1984 r. do dnia 20 września 1985 r. świadczył pracę na rzecz Zakładów (...) z siedzibą w W. na stanowisku cukiernika piecowego. Następnie w okresie od dnia 8 października 1985 r. do dnia 21 października 1985 r. ubezpieczony był zatrudniony w Fabryce (...) z siedzibą w W. na stanowisku montera pojazdów, a w okresie od dnia 4 listopada 1985 r. do dnia 31 sierpnia 1990 r. był zatrudniony w Spółdzielni (...) w W. na stanowisku ciastkarza-piekarza. W okresie od dnia 21 września 1990 r. do dnia 30 kwietnia 1998 r. ubezpieczony T. D. był zarejestrowany w charakterze osoby bezrobotnej w Powiatowym Urzędzie Pracy z prawem do zasiłku, który pobrał w następujących wysokościach: za okres od dnia 21 września 1990 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. – 1.370,50 zł, za okres od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 grudnia 1991 r. – 7.002,00 zł, za okres od dnia 1 stycznia 1992 r. do dnia 9 kwietnia 1992 r. – 2.758,40 zł, za okres od dnia 21 lipca 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. – 6.159,40 zł i za okres od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia 12 marca 1993 r. – 2.768,00 zł. W latach 2004-2008 r. ubezpieczony był zatrudniony w charakterze pracownika ochrony w następujących zakładach pracy: (...)Przedsiębiorstwo (...) (od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia 30 czerwca 2005 r. i od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 10 czerwca 2006 r.), Agencja (...) z siedzibą w W. (od dnia 8 czerwca 2006 r. do dnia 31grudnia 2008 r.), (...) z siedzibą w W. (od dnia 3 stycznia 2009 r. do dnia 8 lipca 2009 r.) i Agencja (...) w W. (od dnia 4 stycznia 2009 r. do dnia 8 lipca 2009 r.). W latach 2009-2012 ubezpieczony był zatrudniony w Agencji (...)z siedzibą w W. na stanowisku pracownika ochrony. Z kolei w latach 2012-2017 ubezpieczony był zatrudniony w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. na stanowisku pracownika ochrony (zaświadczenie o okresach zarejestrowania, pobierania zasiłku i stypendium k. 5, zaświadczenia z dnia 20 sierpnia 2013 r. k. 6-8, świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 2005 r. k. 9, świadectwo pracy z dnia 12 czerwca 2006 r. k. 10, zaświadczenie z dnia 3 marca 2009 r. k. 11, świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2008 r. k. 12, świadectwo pracy z dnia 31 grudnia 2008 r. k. 13, zaświadczenie z dnia 14 sierpnia 2013 r. k. 14, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 15-23, tom III a.r., rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem k. 20, dokumentacja k. 51, listy płac k. 53 a.s.).

W dniu 16 stycznia 2017 r. ubezpieczony T. D. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z wnioskiem o przyznanie na jego rzecz prawa do wcześniejszej emerytury. Do powyższego wniosku ubezpieczony załączył informację o okresach składkowych i nieskładkowych wraz z dokumentacją potwierdzającą te okresy (wniosek o emeryturę wraz z załącznikami k. 1-6, tom V a.r.).

Po rozpoznaniu wniosku odwołującego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w dniu 27 lutego 2017 r., zaskarżoną decyzję, znak: (...), na mocy, której odmówił ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że odwołujący nie udokumentował wymaganego 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych oraz 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Ponadto organ rentowy ustalił, że odwołujący posiada łączny staż pracy w wymiarze 19 lat, 9 miesięcy i 24 dni, z czego okres 4 lat, 9 miesięcy i 27 dni stanowi okres pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy podkreślił, że do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych uwzględnił okres zatrudnienia od dnia 4 listopada 1985 r. do dnia 31 sierpnia 1990 r. w Spółdzielni (...) w W., natomiast nie zaliczył okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1972 r. do dnia 30 czerwca 1975 r. w (...) Spółdzielni(...) z siedzibą w S., ponieważ ubezpieczony był zatrudniony w charakterze ucznia praktycznej nauki zawodu oraz okresu zatrudnienia w ww. zakładzie pracy od dnia 1 lipca 1975 r. do dnia 30 czerwca 1984 r., gdyż na przedłożonym świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 7 stycznia 2008 r. nie został wskazany konkretny punkt uchwały, na którą powołuje się pracodawca. Ponadto sprecyzował, że do ogólnego stażu pracy ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. przyjął następujące okresy składkowe: od dnia 1 września 1972 r. do dnia 23 kwietnia 1980 r., od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r., od dnia 1 czerwca 1982 r. do dnia 30 czerwca 1984 r., od dnia 5 lipca 1984 r. do dnia 18 lipca 1984 r., 24 sierpnia 1984 r. do dnia 20 września 1985 r., od dnia 4 listopada 1985 r. do dnia 31sierpnia 1990 r., od dnia 21 września 1990 r. do dnia 9 kwietnia 1992 r. i od dnia 21 lipca 1992 r. do dnia 12 marca 1993 r., tj. łącznie 19 lat, 9 miesięcy i 24 dni. Do ogólnego stażu pracy na dzień 1 stycznia 1999 r. nie został uwzględniony okres zatrudnienia od dnia 8 października 1985 r. do dnia 21 października 1985 r. w Fabryce (...), gdyż na świadectwie pracy z dnia 22 października widnieje podpis „w zastępstwie” (decyzja z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...), k. 10, tom V a.r.).

Od niekorzystnej dla siebie decyzji organu rentowego ubezpieczony T. D. złożył odwołanie do tut. Sądu, inicjując tym samym niniejsze postępowanie. Ubezpieczony wskazał, że zaskarżona decyzja jest dla niego krzywdząca, gdyż nie został mu zaliczony okres nauki zawodu w 3-letniej Szkole (...)w W., w której uczył się i pracował w (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w S.. Wobec powyższego, ubezpieczony domagał się zaliczenia do jego stażu pracy okresu zatrudnienia na stanowisku piekarza w ww. zakładzie pracy od dnia 1 września 1972 r. do dnia 30 czerwca 1984 r., jak również okresu odbywania czynnej służby wojskowej od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r., w trakcie, którego wykonywał pracę na stanowisku kucharza (odwołanie z dnia 13 marca 2017 r. k. 2-3, odwołanie z dnia 16 maja 2017 r. k. 2 – akta sprawy o sygn. VII U 862/17).

Decyzją z dnia 5 kwietnia 2017 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. zmienił zaskarżoną decyzję z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...) w ten sposób, że do stażu pracy w szczególnych warunkach uwzględnił okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 4 listopada 1985 r. do dnia 31 sierpnia 1990 r. w Spółdzielni (...) w W.. Z kolei w następnej decyzji z dnia 21 kwietnia 2017 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił także do stażu pracy w warunkach szczególnych okres zatrudnienia odwołującego od dnia 1 lipca 1975 r. do dnia 23 kwietnia 1980 r. oraz od dnia 1 czerwca 1982 r. do dnia 30 czerwca 1984 r. w łącznym wymiarze 6 lat, 10 miesięcy i 23 dni w (...) Spółdzielni (...)z siedzibą w S.. Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania, organ rentowy przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 r. staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych w wymiarze 11 lat 8 miesięcy i 20 dni. Powyższe znalazło także potwierdzenie w decyzji z dnia 3 lipca 2017 r., znak: (...), w treści której organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach okresów od dnia 1 września 1972 r. do dnia 30 czerwca 1975 r. w (...) Spółdzielni (...) z siedzibą w S. , ponieważ odwołujący był zatrudniony w charakterze ucznia praktycznej nauki zawodu, okresu czynnej służby wojskowej od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r. oraz okresu od dnia 24 sierpnia 1984 r. do dnia 20 września 1985 r. z uwagi na brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach (decyzja z dnia 5 kwietnia 2017 r., znak: (...), k. 13, decyzja z dnia 21 kwietnia 2017 r., znak: (...), k. 11, decyzja z dnia 3 lipca 2017 r., znak: (...) tom V a.r.).

Ustalenia stanu faktycznego, Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o akta emerytalno-rentowe odwołującego, jak również dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy oraz sprawy o sygn. akt VII U 425/17. Zdaniem Sądu powołane wyżej dokumenty, w zakresie w jakim Sąd oparł na nich swoje ustalenia są wiarygodne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą spójny stan faktyczny. Nie były one przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z treści tych dokumentów należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Postępowanie z odwołania ubezpieczonego T. D. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 27 lutego 2017 r., znak: (...), w zakresie jakim decyzja ta została zmieniona decyzją z dnia 21 kwietnia 2017 r., znak: (...) podlegało umorzeniu, zaś w pozostałym zakresie Sąd odwołanie oddalił, jako bezzasadne.

Zgodnie z art. 477 ^{( 13)} § 1 k.p.c. zmiana przez organ rentowy lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez Sąd – przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony – powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części, a poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy. Jak wynika z ustaleń dokonanych przez Sąd Okręgowy w toku postępowania w niniejszej sprawie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał w dniu 21 kwietnia 2017 r. decyzję częściowo zmieniającą decyzję poprzednio wydaną z dnia 27 lutego 2017 r. Zmiana dotyczyła części decyzji w zakresie uwzględnienia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia odwołującego od dnia 1 lipca 1975 r. do dnia 23 kwietnia 1980 r. oraz od dnia 1 czerwca 1982 r. do dnia 30 czerwca 1984 r. w łącznym wymiarze 6 lat, 10 miesięcy i 23 dni w (...) Spółdzielni(...) z siedzibą w S.. W treści ww. decyzji, organ rentowy na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania przyjął za udowodniony na dzień 1 stycznia 1999 r. staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych w wymiarze 11 lat 8 miesięcy i 20 dni, zamiast 4 lat, 9 miesięcy i 27 dni. Tym samym żądanie T. D. zostało częściowo uwzględnione. Z tych też względów kontynuowanie postępowania we wskazanym powyżej zakresie było bezprzedmiotowe i dlatego postępowanie podlegało umorzeniu, o czym Sąd orzekł w pkt. 1 wyroku, na podstawie cytowanego powyżej art. 477 ^{( 13)} § 1 k.p.c.

Przedmiotem sporu w części, w jakiej organ rentowy wskazywał na bezzasadność żądań ubezpieczonego, były okoliczności dotyczące prawa odwołującego do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a związane z możliwością zaliczenia do jego stażu pracy następujących okresów zatrudnienia: od dnia 1 września 1972 r. do dnia 30 czerwca 1975 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Spółdzielni(...) z siedzibą w S. w charakterze ucznia praktycznej nauki zawodu, od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r., tj. okresu czynnej służby wojskowej oraz okresu od dnia 24 sierpnia 1984 r. do dnia 20 września 1985 r. z tytułu zatrudnienia w Zakładach (...) z siedzibą w W. na stanowisku cukiernika piecowego. Odnosząc się do pierwszego z ww. okresów zatrudnienia, organ rentowy stwierdził bowiem, że nawet wskazanie zatrudnienia młodocianego na podstawie umowy zawartej na podstawie przepisów ustawy z 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudnienia młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, nie jest wystarczające do uznania tych okresów za okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w myśl § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., nr 8, poz. 43 ze zm.), ponieważ nie można przyjąć, aby pracownicy młodociani wykonywali tę pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (8 godzin dziennie), a co najwyżej w normie czasu pracy przewidzianej dla pracowników młodocianych. W dalszej kolejności wskazał, że do stażu pracy w warunkach szczególnych nie może być także zaliczony okres pełnienia czynnej służby wojskowej, jak również okres zatrudnienia ubezpieczonego od dnia 24 sierpnia 1984 r. do dnia 20 września 1985 r. w Zakładach (...) z siedzibą w W. z uwagi na brak przedłożenia świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Z kolei w zakresie możliwości zaliczenia do ogólnego stażu ubezpieczeniowego odwołującego okresu zarejestrowania w charakterze osoby bezrobotnej od dnia 10 kwietnia 1992 r. do dnia 20 lipca 1992 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nadmienił, że w tym okresie czasu odwołujący nie pobierał zasiłku dla bezrobotnych wobec, czego nie może być on uznany za okres składkowy. Na marginesie wskazał także, że nawet uwzględnienie powyższego okresu do ogólnego stażu ubezpieczeniowego nie spowoduje spełnienia przez odwołującego warunku posiadania 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a tym samym nabycia prawa do dochodzonego świadczenia.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r., poz. 138) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn, oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy. Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa. Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno określone są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983 nr 8 poz. 43). Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu, nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Dodatkowo, zgodnie z powołanym rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), wykonywać pracę wymienioną w Wykazie A (Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do rozporządzenia, oraz osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia) oraz być zatrudnionym przez co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt. 3 rozporządzenia). W myśl stanowiska wyrażonego w orzecznictwie, w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. W postępowaniu odwoławczym od decyzji odmawiającej prawa do tego świadczenia, Sąd ubezpieczeń społecznych ocenia legalność decyzji według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05). Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1997 r., II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., II UKN 598/00).

Jednocześnie wskazać należy, że świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 k.p.c., gdyż pracodawca nie ma charakteru organu władzy publicznej, świadectwo pracy stanowi więc dokument prywatny, zgodnie z art. 245 k.p.c. W orzecznictwie podkreśla się, że przy ustalaniu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym złożenie dowodu w postaci świadectwa pracy może być kwestionowane, co na podstawie art. 6 k.c. pociąga za sobą obarczenie ciężarem dowodu strony, która zaprzecza okolicznościom wynikającym ze świadectwa pracy. Należy bowiem ustalić, jakie prace ubezpieczony rzeczywiście wykonywał, bowiem ta okoliczność, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek dla przyznania dochodzonego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03).

W niniejszej sprawie bezspornym jest, że T. D. ukończył w dniu 1 lutego 2017 r. wymagany wiek 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Wątpliwości istniały, co do spełniania przez odwołującego pozostałych przesłanek – organ rentowy na etapie postępowania wyjaśniającego zakwestionował wykazanie przez ubezpieczonego przesłanek w postaci posiadania 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Z powyższym stanowiskiem organu rentowego nie zgodził się odwołujący, który wskazał, że wykonywana przez niego praca w latach 1972-1975 oraz w latach 1984-1985 miała charakter pracy w warunkach szczególnych i że spełnia wszystkie przesłanki konieczne do uzyskania wcześniejszego świadczenia emerytalnego. W szczególności odwołujący nie zgodził się z niezaliczeniem przez organ rentowy do ogólnego stażu pracy, jak również do stażu pracy w warunkach szczególnych okresu jego 3-letniej nauki w Szkole (...)w W..

Zaznaczenia wymaga, że w toku niniejszego postępowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na mocy decyzji z dnia21 kwietnia 2017 r. uwzględnił dodatkowe okresy pracy odwołującego w warunkach szczególnych i w konsekwencji ustalił, że posiada on łączny staż pracy w wymiarze 19 lat, 10 miesięcy i 8 dni, z czego okres 11 lat, 8 miesięcy i 20 dni stanowi okres pracy w warunkach szczególnych.

Odnosząc się do pierwszego spornego okresu zatrudnienia odwołującego od dnia 1 września 1972 r. do dnia 31 czerwca 1975 r. to wskazać należy, że istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy odwołujący był zatrudniony w celu zawodu, czy też odbywał praktykę zawodową w ramach przedmiotu praktycznego, ujętego w programie nauki szkolnej. Wskazać należy, że stosunek zatrudnienia obejmował tylko młodocianych przyjętych do pracy w celu nauki zawodu, obowiązanych do dokształcenia się w szkole, nie zaś tych, którzy pobierali naukę bez zatrudnienia. Stąd też przedmiotem rozważań Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie było ustalenie, czy powyższy okres może zostać odwołującemu zaliczony do ogólnego stażu pracy, jak również do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Powyższą kwestię należy rozpatrywać pod kątem treści art. 6 ust. 2 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. po emeryturach i rentach z FUS, zgodnie z którym za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. W okresie wskazywanym przez T. D. obowiązywała ustawa z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy. Zgodnie z art. 3 ust. 1 tej ustawy przyjęto, że młodociani mogli być zatrudniani przez zakłady pracy tylko w celu nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy, odbycia wstępnego stażu pracy. Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy zakład pracy, przyjmując młodocianego na naukę zawodu, w celu przyuczenia do określonej pracy oraz odbycia wstępnego stażu pracy, był obowiązany zawrzeć z nim na piśmie umowę określającą zawód albo rodzaj pracy, w jakim młodociany będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki i uprawnienia młodocianego.

Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, że okresem składkowym w rozumieniu przepisu art. 6 ust. 2 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. – w kontekście cytowanych powyżej przepisów wspomnianej ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. – jest okres zatrudnienia wykonywanego na podstawie indywidualnej umowy pomiędzy zakładem pracy, a szkolącym się młodocianym. W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 2009 r. (II UK 334/08) stwierdzono, że młodociany, odbywający naukę zawodu w ramach umowy zawartej z zakładem pracy na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy, posiadał status pracownika w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym oraz ubezpieczeniu społecznym. Powyższy pogląd Sądu Najwyższego, jako powszechnie akceptowany w orzecznictwie, Sąd Okręgowy w całości podziela. Tak więc jeżeli młodociany odbywał praktyczną naukę zawodu w zakładzie pracy, na podstawie umowy zawartej pomiędzy nim, a zakładem pracy, okres praktycznej nauki zawodu podlega uwzględnieniu przy ustalaniu prawa do emerytury lub renty oraz przy ustalaniu wysokości tych świadczeń. W takim bowiem przypadku młodociany podlegał ubezpieczeniu społecznemu, a w związku z tym była za niego opłacana składka na ubezpieczenie społeczne. Zasadniczą kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest więc to, czy nauka zawodu była pobierana przez młodocianego przy jego równoczesnym zatrudnieniu, czy też jako przedmiot praktyczny w programie nauki szkolnej. Innymi słowy, czy nauczający zawodu był pracodawcą, czy nauczycielem młodocianego, a więc czy związek między nimi polegał na stosunku prawa pracy - nauki zawodu, czy na stosunku administracyjnym. Stosunek zatrudnienia obejmował tylko młodocianych przyjętych do pracy w celu nauki zawodu, obowiązanych do dokształcania się w szkole, nie zaś tych, którzy pobierali naukę bez zatrudnienia się. Pozostawić więc trzeba na uboczu realizację praktycznej zawodu w takich szkołach, jak zasadnicze szkoły zawodowe i technika zawodowe, w których praktyczna nauka zawodu, gdy odbywała się poza warsztatami szkolnymi, w zakładach pracy, organizowana była na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy i uczniowie, wykonujący pracę w ramach praktyki nie byli pracownikami tych zakładów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 18 marca 2009 r. III AUa 1213/08).

Przenosząc powyższe rozważanie na grunt niniejszej sprawy Sąd Okręgowy stwierdza, że brak jest podstaw do przyjęcia, że T. D. w spornym okresie czasu odbywał praktyczną naukę zawodu na podstawie indywidualnej umowy o naukę zawodu, zawartej pomiędzy nim, a zakładem pracy i że w związku z tym w oparciu o powyższe przepisy przysługiwał mu status pracownika. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala bowiem bezsprzecznie stwierdzić, że praktyki te odbywały się na podstawie indywidualnej umowy zawartej pomiędzy odwołującym, a zakładem pracy. W pierwszej kolejności Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na fakt, że odwołujący – co wynika z jego twierdzeń podnoszonych w toku postępowania - utożsamiał wykonywanie pracy z odbywaniem praktyk zawodowych, co utrudniało ostateczną ocenę tego, czy w spornym okresie czasu pracował on w ramach zatrudnienia w (...) Spółdzielni(...) z siedzibą w S., czy też w latach 1972-1975 odbywał praktyki zawodowe. Z dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych, jak i osobowych odwołującego nie wynika także czy otrzymywane w tym czasie przez odwołującego wynagrodzenie wynikało z praktyk zawodowych odbywających się w ramach pobierania nauki w szkole zawodowej, w szczególności nauki praktycznej, czy też było wypłacane w związku z wykonywaniem pracy w ramach umów indywidualnych z uczniami. Zdaniem Sądu nie było także wystarczających podstaw do uznania w tym zakresie przedłożonego przez odwołującego świadectwa pracy z dnia 29 czerwca 1984 r., jako wystarczającego dowodu na indywidualne zatrudnienie T. D. ww. zakładzie pracy w spornym okresie czasu. Dokument ten zawiera co prawda określenie „zatrudnienie”, jednakże po tym określeniu znajduje się dopisek „uczeń praktycznej nauki zawodu”. W odniesieniu do tego okresu nie ma zatem mowy o zatrudnieniu, bądź stosunku pracy. Reasumując powyższe, w przekonaniu Sądu Okręgowego, przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że w spornym okresie czasu odwołujący pobierał wprawdzie praktyczną naukę zawodu, ale bez równoczesnego zatrudnienia na podstawie indywidualnej umowy o naukę zawodu, a jedynie w ramach praktyki w programie nauki szkolnej, co skutkuje niemożnością zaliczenia mu powyższego okresu do ogólnego stażu ubezpieczeniowego. Poczynienie przez Sąd powyższych ustaleń, w świetle cytowanego powyżej orzecznictwa, prowadziło do wniosku, zgodnie z którym organ rentowy nie miał podstaw do zaliczenia spornego okresu nauki odwołującego w 3-letniej Szkole (...) w W., a co za tym idzie, należało uznać, że kwestionowana decyzja organu rentowego w tym zakresie była prawidłowa.

W okresie od dnia 24 kwietnia 1980 r. do dnia 3 kwietnia 1982 r. ubezpieczony T. D. odbywał zasadniczą służbę wojskową w trakcie, której pełnił funkcję kucharza. W uchwale z dnia 16 października 2013 r. (II UZP 6/13) Sąd Najwyższy stwierdził, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220 ze zm.) zalicza się - na warunkach wynikających z tego przepisu - do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Uzasadniając tę tezę Sąd Najwyższy odwołał się do utrwalonego w judykaturze poglądu, że do oceny określonego stanu faktycznego, w tym zrealizowanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach, wywołującego określony skutek prawny, należy stosować przepisy obowiązujące w czasie realizacji tego stanu faktycznego. W okresie odbywania zasadniczej służby wojskowej przez T. D. szczegółowe uprawnienia żołnierzy odbywających zasadniczą służbę wojskową regulował art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony oraz § 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin (Dz.U. Nr 44, poz. 318 ze zm.). W myśl przepisu art. 108 ust. 1 ustawy, okres odbytej zasadniczej lub okresowej służby wojskowej zaliczał się do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby albo w tej samej gałęzi pracy. Z kolei § 5 ust. 1 rozporządzenia z dnia 22 listopada 1968 r. stanowił, że pracownikowi, który podjął zatrudnienie po odbyciu służby w terminie 30 dni od zwolnienia ze służby, zaliczało się okres odbytej służby wojskowej do okresu zatrudnienia w zakresie uprawnień uzależnionych od ilości lat pracy w danym zakładzie lub gałęzi pracy oraz w zakresie szczególnych uprawnień uzależnionych od wykonywania pracy na określonym stanowisku lub w określonym zawodzie. Przepisy te ustanawiały swoistą fikcję prawną, dotyczącą uprawnień przede wszystkim takiego pracownika, który był zatrudniony w szczególnych warunkach i po zakończeniu czynnej służby wojskowej powrócił do swego zatrudnienia w przepisanym terminie, wówczas był traktowany jako pracownik zatrudniony w szczególnych warunkach, w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., w okresie pełnienia tej służby. Zapatrywania te mają odpowiednie odniesienie do okoliczności sprawy niniejszej. T. D. zakończył zasadniczą służbę wojskową w dniu 3 kwietnia 1982 r., a pracę w warunkach szczególnych podjął w dniu 1 czerwca 1982 r. (k. 15, tom II a.r.), a więc pod rządem rozporządzenia o zmienionej już treści. W tej sytuacji nie należy stosować gradacji uprawnień, wywodzonej z treści art. 108 ust 1 oraz 108 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony. Oznacza to, że prawidłowo organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zasadniczej służby wojskowej do jego stażu pracy w warunkach szczególnych, gdyż w ciągu 30 dni od zwolnienia z tej służby nie podjął on zatrudnienia w macierzystym zakładzie pracy na stanowisku pracy piekarza, a więc pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

W odniesieniu natomiast do okresu zatrudnienia odwołującego w okresie od dnia 24 sierpnia 1984 r. do dnia 20 września 1985 r. w Zakładzie (...) z siedzibą w W. na stanowisku piekarza-ciastkarza to wskazać należy, że analizując sporną przesłankę, od której uzależnione było przyznanie ubezpieczonemu prawa do świadczenia, o które się ubiegał, na wstępie należy podkreślić, że ubezpieczony nie przedstawił poza świadectwem pracy z dnia 20 września 1985 r. (k. 7, tom I a.r.) żadnych innych dokumentów wskazujących na rodzaj i charakter prac realizowanych u tego pracodawcy. Akta osobowe z tego okresu pracy nie zostały odnalezione. W toku postępowania, Sąd Okręgowy zwrócił się do Zakładu (...) z siedzibą w W. o nadesłanie w terminie 7 dni akt osobowych odwołującego z okresu jego zatrudnienia w latach 1984-1985. W odpowiedzi na powyższe zobowiązanie, ww. zakład pracy wskazał jednak, że w archiwum zakładowym (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. są przechowywane wyłącznie kopie listy płac byłych pracowników, natomiast brak jest dokumentacji osobowo-pracowniczej, dotyczącej wskazanego okresu czasu. Z tego względu, na datę zamknięcia rozprawy i wydania wyroku w niniejszej sprawie, Sąd nie miał możliwości uzyskania dostępu do dokumentów zawartych w aktach osobowych T. D.. Wobec tego jedynym materiałem, który ubezpieczony wskazywał jako potwierdzający jego pracę w warunkach szczególnych w Zakładzie (...)z siedzibą w W. było wspomniane świadectwo pracy oraz kopie list płac. Bez dostępu do tych dokumentów trudno było zatem zweryfikować, czy czynności, na które wskazywał odwołujący były realizowane przez niego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i czy nie miało miejsca, choćby czasowe powierzenie ubezpieczonemu innych zadań. W tym przedmiocie, odwołujący nie zawnioskował także o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, którzy byli zatrudnieni w tym samym, co on okresie we ww. zakładzie pracy. W tym miejscu należy zaznaczyć, że prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego i w związku z tym nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 kwietnia 2013 r. sygn. akt III AUa 1030/12, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 września 2012 r., wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 17 stycznia 2012 r. sygn. akt III AUa 1482/11). Tym samym w razie braków pewnej dokumentacji pracowniczej – w szczególności niebudzącego wątpliwości świadectwa pracy w warunkach szczególnych, to na ubezpieczonym spoczywa ciężar wykazania innymi środkami dowodowymi, że w spornym czasie faktycznie wykonywał czynności pracownicze, kwalifikujące stanowisko pracy jako jedno z wymienionych w Wykazie do rozporządzenia, a nadto, że praca wykonywana była stale i pełnym wymiarze czasu. Ponieważ poza nazwą stanowiska pracy określoną w zwykłym świadectwie pracy, ubezpieczony T. D. nie przedłożył żadnego materiału dowodowego wskazującego na to, aby praca wykonywana była przez niego w warunkach szczególnych, to obecnie trafny jest wniosek, że ten okres nie może zostać uwzględniony w stażu pracy w warunkach szczególnych, dla potrzeb nabycia prawa do emerytury.

Jeżeli chodzi natomiast o okres pozostawania osobą bezrobotną przez ubezpieczonego, to jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego T. D. był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w tym charakterze w okresie od dnia 21 września 1990 r. do dnia 30 kwietnia 1998 r., przy czym prawo do zasiłku z tego tytułu przysługiwało mu w następujących okresach czasu: od dnia 21 września 1990 r. do dnia 31 grudnia 1990 r., od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 grudnia 1991 r., od dnia 1 stycznia 1992 r. do dnia 9 kwietnia 1992 r., od dnia 21 lipca 1992 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. i od dnia 1 stycznia 1993 r. do dnia 12 marca 1993 r. Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018 r. poz. 138) okresami składkowymi są okresy opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości określonej w przepisach o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu. Przepis art. 6 ust. 2 pkt. 6 stanowi natomiast, że za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, w tym okresy czasowego pozostawania bez pracy na obszarze Państwa Polskiego z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, w tym okresy pobierania zasiłków z funduszu aktywizacji zawodowej, zasiłków dla bezrobotnych oraz zasiłków szkoleniowych wypłaconych z Funduszu Pracy. W świetle takich okoliczności faktycznych oraz treści art. 6 ust. 2 pkt 6 ustawy okres od dnia 10 kwietnia 1992 r. do dnia 20 lipca 1992 r. nie mógł zostać uwzględniony odwołującemu przy ustalaniu prawa do świadczenia emerytalnego, jako okres składkowy.

Reasumując, Sąd Okręgowy mając na uwadze powyższe rozważania i dokonaną ocenę, uznał, że T. D. nie udowodnił ponad 15–letniego stażu pracy w warunkach szczególnych, jak również nie udowodnił 25-letniego ogólnego stażu pracy w zakresie okresów składkowych i nieskładkowych. Warunki, których dotyczył spór, nie zostały więc spełnione i nie było możliwe przyznanie ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił w pozostałym zakresie odwołanie od decyzji z dnia 21 kwietnia 2017 r., znak: ENS/25/045037252, o czym orzekł w pkt. 2 sentencji wyroku.

SSO Renata Gąsior

ZARZĄDZENIE

(...)

(...)